تعیین ضریب حساسیت سویا بهاره به تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد در مازندران
محورهای موضوعی : مدیریت آب در مزرعه با هدف بهبود شاخص های مدیریتی آبیاری
1 - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قائم‌شهر
کلید واژه: تنش رطوبتی, سویا, ضریب عکس العمل عملکرد, مراحل رشد,
چکیده مقاله :
به‌منظور بررسی اثرات تنش رطوبتی در مراحل مختلف رشد سویا در منطقه مازندران آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 7 تیمار در سه تکرار روی سویا رقم جی‌کی به‌صورت کشت بهاره انجام پذیرفت. تیمارهای تنش آبیاری شامل، TR0: آبیاری در تمام مراحل رشد (شاهد)، TR1: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله رشد رویشی، TR2: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله گلدهی، TR3: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله پرشدن دانه، TR4: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله رشد رویشی و گلدهی، TR5: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله رشد رویشی و پر شدن دانه، TR6: آبیاری با تنش رطوبتی در مرحله گلدهی و پر شدن دانه بوده‌اند. آبیاری در تمام تیمارها به‌صورت جویچه‌ای بود. در طول آزمایش رطوبت خاک به‌صورت وزنی اندازه‌گیری شد و سپس مقدار تبخیر- تعرق توسط روش بیلان آبی تعیین گردید. مقدار باران طی آزمایش ناچیز بوده و تیمارهای تحت تنش را مختل نکرد. پس از برداشت و تعیین عملکرد دانه، ضریب حساسیت این رقم به تنش رطوبتی (Ky) با استفاده از رابطه فائو محاسبه گردید. حداکثر عملکرد مربوط به تیمار شاهد با آبیاری کامل و برابر 5100 کیلوگرم در هکتار و حداقل آن برابر 2590 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار TR6 بود. حداکثر تبخیر- تعرق فصلی 367 میلی‌متر و حداقل آن 225 میلی‌متر به ترتیب مربوط به تیمار TR1 و TR6 بود. مقادیر Ky بر اساس رابطه بین کاهش نسبی تبخیر- تعرق و کاهش نسبی عملکرد برای کل دوره رشد 87/0، برای مرحله رشد رویشی 15/0، برای مرحله گلدهی 80/0 و مرحله پر شدن 95/0 به‌دست آمد.
In order to investigate the effect of water stress at different growing stages of soybean, an experiment was conducted in Mazandaran in a complete random block design with seven treatments and three replications. The reatments were consisted of: TR0 (no water stress), TR1 (water stress at vegetative stage), TR2 (water stress at flowering stage), TR3 (water stress at grin filling stage), TR4 (water stress at vegetative and flowering stage), TR5 (water stress at vegetative and grin filling stage) and TR6 (water stress at flowering and grin filling stage). The soil moisture was measured during the experiment by a gravimetric method, and hence, crop actual evapotranspiration was calculated by water balance method. The low rainfall amount did not disturb the treatments. After maturity, grin yield was measured, with yield response factor (Ky) being calculated for each growth stage and according to FAO method. The results indicated that the highest (5100 kg. ha-1) and lowest (2590 kg. ha-1) yield were obtained in TR0 and TR6 treatments, respectively. The largest seasonal evapotranspiration (367mm) and the lowest (225mm) were belonged to TR1 and TR6, respectively. The yield response factor (Ky) was 0.87 for the total growth period and this factor at vegetative, flowering and grin filling stages were 0.148, 0.8 and 1, respectively.