واکاوی شکل گیری ترومای اجتماعی و فرهنگی ترس از ازدواج در بین دختران با استفاده از روش گراندد تئوری مطالعه موردی شهرستان شهرضا
محورهای موضوعی : فصلنامه علوم اجتماعیسمانه شادمند 1 * , سید علی هاشمیان فر 2 , سعید آقاسی 3
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، اصفهان، ایران
2 - عضو گروه علوم اجتماعی، دانشگاه اصفهان، ایران.
3 - عضو گروه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
کلید واژه: تروما, ازدواج, ترس, دختران , عوامل اجتماعی, شرایط فرهنگی , گراندد تئوری,
چکیده مقاله :
واکاوی شکل گیری ترومای اجتماعی فرهنگی ترس از ازدواج در بین دختران با استفاده از روش گراندد تئوری در شهرضا
پژوهش حاضر با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد و روش گلیزر و اشتراوس، به تحلیل ترومای اجتماعی و فرهنگی ناشی از ترس از ازدواج در میان دختران مجرد شهرستان شهرضا می‌پردازد. این مطالعه با بهره‌گیری از روشهای کیفی نظیر مشاهده، مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و تحلیل اسناد انجام شده و داده‌ها از طریق کدگذاری سه‌مرحله‌ای (باز، محوری و انتخابی) تحلیل گردیده‌اند. با رویکردی استقرایی، مفاهیم و تئوری‌ها مستقیماً از دل تجربیات، نگرش‌ها و احساسات مشارکت‌کنندگان استخراج شده و در قالب یک مدل مفهومی سامان یافته‌اند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که ترس از ازدواج نه صرفاً پدیده‌ای روانی، بلکه حاصل تعامل پیچیده‌ای از عوامل اجتماعی، فرهنگی و فردی است. عوامل علی نظیر شکست‌های عاطفی، کمال‌گرایی، ترس از تعهد، تجربه طلاق در اطرافیان و روابط ناکارآمد والدین، به همراه تأثیرات جامعه‌پذیری از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، و دوستان مجرد، در شکل‌گیری این ترس نقش‌آفرین‌اند. در سطح زمینه‌ای نیز، شکاف نسلی و ارزشی بین دختران و خانواده‌ها، نبود مهارت‌های ارتباطی، محدودیت‌های فرهنگی و دینی درباره زندگی زناشویی، نابرابری‌های جنسیتی و محدودیت‌های تحصیلی و شغلی از جمله موانع مؤثر شناسایی شده‌اند.
مقوله هسته‌ای تحقیق «نامفهوم بودن ارزش ازدواج و کمال‌گرایی افراطی» است که به شکل‌گیری تضادهای درونی، تردید و اجتناب از ازدواج منجر می‌شود. در بخش راهبردی، راهکارهایی چون تقویت مهارت‌های ارتباطی، آموزش انتخاب همسر، ایجاد احساس امنیت و تعلق، و بازنگری در سیاست‌های فرهنگی پیشنهاد شده است.
در نهایت، نتایج پژوهش حاکی از آن است که تداوم این ترس می‌تواند به پیامدهایی نظیر کاهش فرصت‌های ازدواج، وابستگی عاطفی ناسالم، و بروز مشکلات اجتماعی و روانی بینجامد. این تحقیق با تبیین علل و پیامدها، گامی مؤثر در جهت ارائه راهکارهایی برای توانمندسازی روانی و اجتماعی دختران برداشته است.
کلیدواژه‌ها: تروما، ازدواج، ترس، دختران، عوامل اجتماعی، شرایط فرهنگی، گراندد تئوری، شکاف نسلی، ارتباطات بین‌نسلی.
Social and Cultural Trauma
This study, using the grounded theory approh and based on the methodology of Glaser and Strauss, analyzes
the social and cultural trauma associated with the fear of marriage among single women in Shahreza County. Employing qualitative methods such as observation, semi-structured interviews, and document analysis, the data were examined through a three-stage coding process (open, axial, and selective). Following an inductive approach, concepts and theories were derived directly from the experiences, attitudes, and emotions of participants and were organized into a conceptual model.
The findings reveal that the fear of marriage is not merely a psychological phenomenon but rather the result of a complex interaction of social, cultural, and individual factors. Causal conditions such as emotional failures, perfectionism, fear of commitment, witnessing divorce among relatives, and dysfunctional parental relationships, along with socialization influences from media and single peers, contribute significantly to the development of this fear. At the contextual level, generational and value gaps between daughters and their families, lack of communication skills, and cultural or religious constraints regarding married life are identified as key barriers.
The core category of the study is defined as “the ambiguity of the value of marriage and extreme perfectionism,” which leads to internal conflict, hesitation, and avoidance of marriage. Strategically, the study suggests measures such as enhancing communication skills, education on informed partner selection, fostering a sense of security and emotional attachment, and revising cultural policies.
Ultimately, the results indicate that persistent fear of marriage can lead to negative consequences, including reduced opportunities for marriage, unhealthy emotional dependency, and the emergence of social and psychological issues. By explaining the underlying causes and consequences, this study offers practical recommendations for the psychological and social empowerment of single women.
Keywords: Trauma, Marriage, Fear, Women, Social Factors, Cultural Context, Grounded Theory
-احمدی، فائزه (1402) رابطه بین ارتباط پدر-دختر و سبک دلبستگی به پدر با ملاک‌های انتخاب همسر، نگرش و ترس‌های قبل از ازدواج .کارشناسی ارشد.گروه روانشناسی، موسسه آموزش عالی رحمان
--ایمان ، محمد تقی( 1394). روش شناسی تحقیقات کیفی، چاپ سوم، زمستان 1394،چاپ قم پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
-استراوس ، انسلم ؛ کربین ، جولیت ( 1392 ) . مبانی پژوهش کیفی ترجمه ابراهیم افشار . نشر نی
."( مجله همشهری ،28 اردیبهشت 1401 )
---حبیب پورکتابی ،اکرم ؛ غفاری ، غلامرضا (1390 ) علل افزایش سن ازدواج زن در توسعه و سیاست، پژوهش زنان، دوره 9، شماره 1، بهار 1390، 7 تا 34
-خلیلی ، زهرا. ( ۱۴۰۱) .آینده پژوهی وضعیت ازدواج در نسل های آینده ایران در افق چشم انداز توسعه ۱۴۲۰ با تاکید بر الگوی خانواده موفق ایرانی . دکتری . دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس ، دانشکده علوم انسانی
-ریتزر، جرج(۱۳۸۰) نظریه های جامعه شناسی دردوران معاصر، مترجم طلعت الهیاری، تهران دانژه
-- -راه رخشان ، محمد( 1372) ترس از دیدگاه روانکاوی و نقش آن در شکل گیری شخصیت فردی و اجتماعی انسان ، هامبورگ : دانلود الکترونیکی کتاب سبز صص1_25
- -شلاپنتوخ ،ولادیمیر (1395) نظم اجتماعی در جامعه معاصر: آثار منفی و مثبت ترس ،ترجمه اصغر صارمی شهاب ، تهران ، جامعه شناسان
-- صدیق سروستانی ، رحمت الله (1384)بررسی برخی از عوامل تهدید کننده امنیت اجتماعی ، مجموعه مقالات امنیت اجتماعی ، ج 2 ، زیر نظر معاونت اجتماعی ناجا ، تهران : نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ، معاونت ناج
- فتحی آشتیانی، علی احمدی، خدابخش( 1378) بررسی عوامل محدود کننده و موانع موجود در ازدواج دانشجویان، مجله روان شناسی، سال سوم: شماره 2 صفحات 94 تا 161
- -فخرائی ، سیروس (1388 )تفکر جامعه شناختی جفری الکساندر ، دانشگاه پیام نور ،گروه علوم اجتماعی ، دانشگاه تهران
- گیدنز ، آنتونی (1373 ). جامعه شناسی ، ترجمه منوچهر صبوری ، تهران : نشر نی
- -محمودیان، حسین( 1383) سن ازدواج در حال افزایش بررسی عوامل پشتیبان، نامه علوم اجتماعی، شماره 24، 69تا 85
-بناری‌زاده، مسعود (1403) کاوش فرایندهای اجتماعی شکل‌گیری زیست مجردانه: مورد مطالعه مردان مجرد
شهر اهواز. دکتری. دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
-سازمان برنامه و بودجه کشور ،برنامه اجرایی استان اصفهان ،شهرستان شهرضا ، معاونت هماهنگی برنامه و بودجه :1399
- سینا خبر
-Amrin Amrin,State Islamic University Syarif Hidayatullah Jakarta, State Islamic
University Syarif Hidayatullah Jakarta, Adi Priyono,, State Islamic University Raden Mas Said Surakarta Supriyanto Supriyanto ,College of Teacher Training and Education Bim ,Vol. 11 No. 4 (2022): October: Law Science and Field,National and International Criminal Law
-Author links open overlay panelGillian Parker 1, Kristina M. Durante 2, Sarah E. Hill 3, Martie G. Haselton,(2022) Why women choose divorce: An evolutionary perspective,Current Opinion in Psychology,Volume 43, February 2022, Pages 300-306
- Ren, J. (2022). Analysis of the psychological factors of contemporary youth’s fear of
marriage in China. International Journal of Frontiers in Sociology, 4(13), 31-34. https://doi.org/10.25236/IJFS.2022.041305.
-Jeffrey c .A lexander (2012) TRAUMA A Social Theory , Polity Press 65 Bridge Street ,Cambridge CB2 1UR, UK ,Polity Press,350 Main Street,Malden, MA 02148, USA