تحلیل میزان اثربخشی تجربیات تفریحی بر پرورش مهارت‌های اجتماعی و ارتقای هوش هیجانی کودکان (مطالعه موردی: خانه کودک باغ کتاب تهران)
محورهای موضوعی : پژوهش های میان رشته ای در حوزه های معماری، شهرسازی، روانشناسی، علوم تربیتی
1 - گروه هنر و معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شرق ، تهران ، ایران
کلید واژه: فضاهای کودک‌محور, تجربیات تفریحی, مهارت‌های اجتماعی, هوش هیجانی, طراحی محیطی,
چکیده مقاله :
در دنیای امروز که رشد اجتماعی و هیجانی کودکان به عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی تربیتی مطرح است، نقش محیط‌های فیزیکی و فضاهای تفریحی در شکل‌گیری این مهارت‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، شناخت دقیق چگونگی تأثیر طراحی فضاهای کودک‌محور بر توانمندی‌های هیجانی و اجتماعی کودکان، همچنان نیازمند بررسی‌های علمی و میدانی است. هدف این پژوهش، بررسی میزان اثربخشی تجربیات تفریحی در فضاهای کودک‌محور بر پرورش مهارت‌های اجتماعی و ارتقای هوش هیجانی کودکان است. در همین راستا، خانه کودک باغ کتاب تهران به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. این تحقیق با روش ترکیبی کمی- کیفی انجام گرفت. جامعه آماری شامل کودکان 4 تا 12سال و مربیان مرتبط با آن‌ها بود که داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق‌ساخته و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری شد. برای تحلیل داده‌های کمی از آزمون‌های آماری شامل همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک‌طرفه و تحلیل عامل تأییدی (CFA) استفاده شد و مدل نهایی در نرم افزار AMOS شبیه سازی گردید. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه‌هایی چون بازی‌های خلاقانه، تعاملات گروهی، تحریک حواس و حرکت، و فعالیت‌های اجتماعی ساختاریافته تأثیر مثبتی بر ابعاد مختلف هوش هیجانی از جمله خودآگاهی هیجانی، همدلی، مدیریت احساسات و همچنین مهارت‌های اجتماعی همچون همکاری، ارتباط و حل مسئله اجتماعی دارند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد همچنین بر اهمیت طراحی هوشمندانه فضاهای تفریحی در ارتقاء قابلیت‌های فردی و اجتماعی نسل آینده تأکید می‌کند. بر اساس نتایج، پیشنهاد می‌شود طراحان شهری و معماران با رویکردی خلاقانه و مبتنی بر نیازهای رشدی کودکان، بسترهای مناسبی برای تجربه، تعامل و یادگیری هیجانی- اجتماعی در فضاهای تفریحی فراهم آورند.
In today's world, where children's social and emotional development is considered one of the main educational concerns, the role of physical environments and recreational spaces in the formation of these skills has received more attention than ever before. However, accurate understanding of how the design of child-centered spaces affects children's emotional and social capabilities still requires scientific and field studies. The aim of this research is to investigate the effectiveness of recreational experiences in child-centered spaces on developing social skills and improving children's emotional intelligence. In this regard, Tehran's Book Garden Children's Home was selected as a case study. This research was conducted using a mixed quantitative-qualitative method. The statistical population included children aged 4 to 12 and their related educators, and data were collected through a researcher-made questionnaire and semi-structured interviews. Statistical tests including Pearson correlation, one-way analysis of variance, and confirmatory factor analysis (CFA) were used to analyze quantitative data, and the final model was simulated in AMOS software. The findings of the study indicate that components such as creative games, group interactions, sensory and motor stimulation, and structured social activities have a positive impact on various dimensions of emotional intelligence, including emotional self-awareness, empathy, emotion management, and social skills such as cooperation, communication, and social problem solving. The results of the study also emphasize the importance of intelligently designing recreational spaces in enhancing the individual and social capabilities of the future generation. Based on the results, it is suggested that urban designers and architects, with a creative approach based on the developmental needs of children, provide appropriate platforms for experience, interaction, and emotional-social learning in recreational spaces.
d d براتی، ناصر، داریوش، بابک، دستیار، فاطمه، و براتی، مینا. (1399). هوش محیط زیستی, رویکرد کل گرایانه رابطه انسان- محیط. معماری و شهرسازی آرمان شهر، 13(30) ،213-225.SID https://sid.ir/paper/202283/fa
d بمانیان، م.، سادات رسولی، ف.، و حبیبی، ن. (1400). تحلیل ویژگی‌های کالبدی فضاهای آموزشی مؤثر بر رفتار کودکان. نشریه آرمانشهر کودک ، 12(3)، 45-60.
d بمانیان، محمدرضا، نصیری، مهتاب، و همکاران. (1400). طراحی محیط‌های یادگیری کودک‌محور با تأکید بر ارتقاء هوش هیجانی. فصلنامه معماری و شهرسازی ایران، 53(4)، 25-40.
d عینی‌فر، ف.، رضوی، س.، و شادان، ن. (1399). بررسی تأثیر بازی‌های محیطی بر رشد اجتماعی کودکان در فضاهای آموزشی. فصلنامه پژوهش های نوین در آموزش و پرورش، 6(2)، 63-77.
d همتی، م.، حیدری، ر.، و سادات، م. (1403). تأثیر فعالیت‌های تفریحی خلاقانه بر هوش هیجانی کودکان در فضاهای آموزشی. فصلنامه مطالعات پیش دبستان و دبستان، 5(1)، 22-38.
d یگانه، س.، احمدی، پ.، و علیزاده، ه. (1392). تأثیر طراحی فضاهای باز شهری بر تعاملات اجتماعی کودکان. نشریه آرمانشهر کودک، 7(1)، 14-30.
d یگانه، غلامرضا، دهقان، فاطمه، و مرادی، سعیده. (1392). تحلیل نقش فضای فیزیکی در پرورش توانمندی‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 10(37)، 109-123.
d Bodrova, E., & Leong, D. J. (2007). Tools of the Mind: The Vygotskian Approach to Early Childhood Education. Merrill/Prentice Hall.
d Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design. Harvard University Press.
d Brussoni, M., Gibbons, R., Gray, C., Ishikawa, T., Hansen Sandseter, E. B., Bienenstock, A., ... & Tremblay, M. S. (2015). What is the relationship between risky outdoor play and health in children? A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 12(5), 6423-6454.
d Brussoni, M., Olsen, L. L., Pike, I., & Sleet, D. A. (2012). Risky Play and Children’s Safety: Balancing Priorities for Optimal Child Development. International Journal of Environmental Research and Public Health, 9(9), 3134-3148. https://doi.org/10.3390/ijerph9093134
d Cohen, J., Onunaku, N., Clothier, S., & Poppe, J. (2005). Helping Young Children Succeed: Strategies to Promote Early Childhood Social and Emotional Development. National Conference of State Legislatures.
d Day, C., & Midbjer, A. (2007). Environment and Children: Passive Lessons from the Everyday Environment. Architectural Press.
d Denham, S. A. (2006). Social-emotional competence as support for school readiness: What is it and how do we assess it?. Early Education and Development, 17(1), 57–89.
d Denham, S. A., Bassett, H. H., Zinsser, K., & Wyatt, T. (2012). How preschoolers’ social–emotional learning predicts their early school success: Developing and testing a theoretical model. Early Childhood Research Quarterly, 27(3), 337–351.
d Denham, S. A., Blair, K. A., DeMulder, E., Levitas, J., Sawyer, K., Auerbach–Major, S., & Queenan, P. (2003). Preschool emotional competence: Pathway to social competence?. Child Development, 74(1), 238-256. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00533
d Fisher, K. R., Hirsh-Pasek, K., Golinkoff, R. M., Singer, D. G., & Berk, L. E. (2011). Playing around in school: Implications for learning and educational policy. In A. Pellegrini (Ed.), The Oxford Handbook of the Development of Play. Oxford University Press.
d Ginsburg, K. R. (2007). The Importance of Play in Promoting Healthy Child Development and Maintaining Strong Parent-Child Bonds. Pediatrics, 119(1), 182–191.
d Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam Books.
d Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam Books.
d Katiraei, F. , Razzaghi asl, S. and Saleh Sedghpour, B. (2022). Elaborating on the relationship between environmental components of primary schools and emotional intelligence with the emphasis on children's stress management component. Journal of Sustainable Architecture and Urban Design, 10(2), 129-152. doi: 10.22061/jsaud.2022.8482.1976
d Hillier, B. (1996). Space is the machine: A configurational theory of architecture. Cambridge University Press.
d Howard, A. (2006). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 160(10), 102-107.
d Jack, G. (2010). Place matters: The significance of place attachments for children’s well-being. British Journal of Social Work, 40(3), 755–771.
d Kyttä, M. (2004). The extent of children’s independent mobility and the number of actualized affordances as criteria for child-friendly environments. Journal of Environmental Psychology, 24(2), 179–198.
d Laevers, F. (2005). Deep-level-learning and the experiential approach in early childhood and primary education. Leuven: CEGO.
d Maxwell, L. E. (2007). Competency in child care settings: The role of the physical environment. Environment and Behavior, 39(2), 229–245.
d Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings, and implications. Psychological Inquiry, 15(3), 197–215.
d Moore, R. C., & Wong, H. H. (1997). Natural Learning: Creating Environments for Rediscovering Nature's Way of Teaching. MIG Communications.
d Wentzel, K. R. (1991). Relations between social competence and academic achievement in early adolescence. Child Development, 62(5), 1066–1078.