بررسی عوامل مؤثر بر ویژگی های ژئومورفولوژیکی و گسترش اشکال فرسایشی با استفاده از RS و GIS (مطالعه موردی حوضه میرده چراغ ویس کردستان)

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

محسن رنجبر ¹ , فاضل ایرانمنش ²

1 - ندارد
2 - ندارد

تاریخ دریافت : 1393/10/20 تاریخ پذیرش : 1393/10/20 تاریخ انتشار : 1386/05/01

کلید واژه: ژئومورفولوژی, میرده چراغ ویس, فرسایش, سنجش از دور, سنجنده ET, GIS کردستان,

چکیده مقاله :

ویژگی های ژئومورفولوژی پایه و اساس بررسی های منابع طبیعی حوزه های آبخیز به شمار می رود. زیرا این ویژگی ها تحت تأثیر عوامل زیادی مانند اقلیم، خاک، هیدرولوژی، اکولوژی، زمین شناسی و غیره قرار دارند که می توانند اشکال فرسایشی را بوجود بیاورند. بدون شک اشکال فرسایشی نیز متناسب با خصوصیات و ویژگیهای ژئومورفولوژی توسعه خواهند یافت. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از داده های سنجش از دور و GIS و با یک روش ترکیب نگر عوامل مؤثر بر ویژگی های ژئومورفولوژیکی و اشکال فرسایشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند در این رابطه ابتدا با استفاده از نقشه های توپوگرافی محدوده مورد مطالعه مشخص گردید. سپس کلیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز مانندزمین شناسی، شیب، نقشه کاربری و قابلیت اراضی و غیره رقومی گردیدند. از تصاویر سنجنده ETM+ ماهواره ای لندست سال 2002 نیز پس از پردازش های لازم برای تفکیک واحدها و تیپ های ژئومورفولوژی و همچنین تفسیر اشکال فرسایشی استفاده شد. نتایج نشان داد، سیمای ژئومورفولوژی منطقه مورد مطالعه بر اساس مشخصات ارتفاعی، شیب و تظاهرات شکل شناسی عوارض زمین به ترتیب به واحدهای کوهستان(1)، تپه ماهور(2)و نهشته های رودخانه ای(3) قابل تفکیک هستند. در مجموع 8 رخساره مشخص گردید که از این میان، رخساره توده سنگی با پوشش مواد منفصل از واحد کوهستان با تیپ دامنه منظم با مساحتی معادل 04/74 هکتار(45 درصد از کل مساحت حوضه) بیشترین سطح را به خود اختصاص داده است. از بین اشکال فرسایشی، فرسایش سطحی به نحو چشمگیری در منطقه وجود دارد که به صورت لکه های پراکنده و سفید رنگی که فاقد پوشش گیاهی و یا با پوشش گیاهی ضعیف است، در سمت هایی از ارتفاعات منطقه قابل مشاهده است. علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی مانند وضعیت معیشتی و دامپروری می توانند در گسترش چنین اشکالی مؤثر واقع شوند.

چکیده انگلیسی:

Geomorphologic Characteristics are base of study of natural resources in watershed basin. Because, these Characteristics are influenced by many factors such as climate, soil, hydrology, ecology, geology and so on. Doubtless, erosion features will develop with Geomorphologic Characteristics. In this research, effective factors on geomorphologic Characteristics and development of erosion features have analyzed using remote sensing data and GIS and with an integration method. In this way, boundary of basin was clipped using topography map in 1:50000 scales. Then, all layers such as geology, slope, and land use and land capability were digitized. An image of Land sat ETM+ taken in 2002 was also used to discretion of geomorphologic unit, Type and interpretation of erosion features. The results showed that, Geomorphologic features in the basin separated to mountains, hills and alluvial deposit base on height, slope and morph metric Characteristics. Totally, eight Geomorphologic fancies are recognized. Stone mass with deposited cover from mountain unit with regular slope (1_1_1) have 74 ha (45% from whole area). Also, a lot of surface erosion has developed like white scattered spots and without vegetable or few vegetable. To add natural factors, human factors such as livelihood and sheep keeper can effect on developed erosion features.