از سادگی تا پیچیدگی الگوریتمی با بازنمایی بصری و تولید سلیقه دیجیتال در زیبایی شناسی معماری معاصر (مطالعه موردی منطقه یک تهران)

محورهای موضوعی : جامعه شناسی، علوم اجتماعی و اقتصاد

محمد جدیری عباسی ^{1 *} , مهسا بلوری ² , reza fathipour ³

1 - دانشکاه آزاد اسلامی
2 - دانشجوی دکترای معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران
3 - Department of Technical and Engineering, Ahar Branch, Islamic Azad University, Ahar, Iran

تاریخ دریافت : 1404/03/21 تاریخ پذیرش : 1404/06/18 تاریخ انتشار : 1404/06/31

کلید واژه: زیبایی‌شناسی دیجیتال, طراحی الگوریتمی, بازنمایی بصری, سلیقه معمارانه, معماری معاصر تهران,

چکیده مقاله :

تحول در زیبایی‌شناسی معماری معاصر، هم‌راستا با گسترش فناوری‌های طراحی دیجیتال و گفتمان‌های رسانه‌ای، به ظهور فرم‌هایی انجامیده که از سادگی مینیمالیستی فاصله گرفته و به پیچیدگی‌های الگوریتمی و بصری روی آورده‌اند. در این زمینه، منطقه یک تهران با ساخت‌وسازهای لوکس، بستری شاخص برای ظهور و بازنمایی این تحولات است. مقاله حاضر با تمرکز بر پیوند میان طراحی الگوریتمی، بازنمایی دیجیتال، و شکل‌گیری سلیقه زیبایی‌شناسی در معماری معاصر شهری، به تحلیل چگونگی گذار از سادگی فرمی به پیچیدگی الگوریتمی در پروژه‌های منتخب این منطقه می‌پردازد.

این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای بصری و نظری، و بر اساس نظریه‌های زیبایی‌شناسی دیجیتال بازنمایی فرهنگی و تمایز اجتماعی در مصرف فرهنگی، نشان می‌دهد که فرم‌های معمارانه امروز نه‌فقط در فرآیند طراحی، بلکه در بازنمایی رسانه‌ای و پلتفرم‌های اجتماعی نیز بازتولید می‌شوند. این فرآیند، به شکل‌گیری سلیقه‌ای دیجیتال در میان کاربران شهری می‌انجامد که بر «دیدنی بودن» فرم بیش از «زیست‌پذیر بودن» آن تأکید دارد.

یافته‌ها نشان می‌دهند که ساختمان‌هایی نظیر برج چناران الهیه یا آلتون کورت نیاوران، در بازنمایی‌های تصویری خود از منطق الگوریتمی، تقارن رسانه‌پسند، و جذابیت بصری برای شبکه‌های اجتماعی پیروی می‌کنند. نتیجه آنکه سلیقه زیبایی‌شناسی در معماری معاصر منطقه یک تهران، در هم‌نشینی بین فرم، فناوری طراحی، و اقتصاد توجه دیجیتال شکل می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

The transformation in the aesthetics of contemporary architecture, aligned with the expansion of digital design technologies and media discourses, has led to the emergence of forms that move away from minimalist simplicity toward algorithmic and visual complexity. In this context, District 1 of Tehran, with its luxury constructions, provides a prominent platform for the emergence and representation of these transformations.

This paper focuses on the connection between algorithmic design, digital representation, and the formation of aesthetic taste in contemporary urban architecture, analyzing the transition from formal simplicity to algorithmic complexity in selected projects within this district.

Using a qualitative approach and visual and theoretical content analysis, based on theories of digital aesthetics, cultural representation, and social distinction in cultural consumption, the study demonstrates that contemporary architectural forms are reproduced not only in the design process but also through media representation and social platforms. This process leads to the formation of a digital taste among urban users that prioritizes the viewability of the form over its habitability.

Findings indicate that buildings such as the Chenaran Elahieh Tower and Alton Court Niavaran follow algorithmic logic, media-friendly symmetry, and visual appeal for social networks in their visual representations. The conclusion is that aesthetic taste in contemporary architecture in District one of Tehran is shaped at the intersection of form, design technology, and the economy of digital attention.

منابع و مأخذ:

امینی، ه.(1398). معماری پارامتریک و چالش‌های آن در بافت شهری تهران. فصلنامه معماری معاصر، 6(2)، 65–84.
امرعایی، ب. (1402). مقایسهٔ روش‌شناختی فرایندهای طراحی محصول و طراحی معماری. باغ—پژوهش‌های شهری و منظر. DOI: 10.22034/BAGH.2023.358072.5252
حیدری، ف.، و نادری، س. (1399). زیبایی‌شناسی دیجیتال و نقش الگوریتم‌ها در طراحی معماری معاصر. فصلنامه معماری و شهرسازی، 52(4)، 101–118.
هاشمی، ا.ر. و مصطفوی، ا. (1404). فقر شهری و بازنمایی رسانه‌ای: مطالعه‌ای موردی. Journal of Regional Development. DOI: 10.22059/jrd.2025.388001.668894
کریمی خیرآبادی، ا.، دیبا، د.، و آیوازیان، س. (1404). معیارهای زیبایی‌شناسی فناوری‌های ساخت‌وساز در معماری معاصر. مطالعات طراحی معماری و شهرسازی زمینه‌گرا. DOI: 10.22067/context.2025.91627.1008
میرهادی، ژ.، دهباشی شریف، م.، و دیبا، د. (1402). بررسی مولفه‌های کالبدی تکتونیک معماری مؤثر در زیبایی‌شناسی بناهای فرهنگی ایران: نمونهٔ بناهای شاخص فرهنگی 20 سال اخیر شهر تهران. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
DOI: 10.22094/lsj.2024.1988968.1103.
نیکنام، پ. (1400). رسانه‌های دیجیتال و بازنمایی بصری در معماری شهری. فصلنامه مطالعات شهری، 15(3)، 55–72
رضایی، م.، و عباسی، ن. (1400). بازنمایی معماری در شبکه‌های اجتماعی: تأثیر اینستاگرام بر فرم و نما در تهران. پژوهش‌های معماری معاصر، 8(2)، 77–95.
کاظمی، ن.، و رستگار، ع. (1401). بررسی تأثیر رسانه‌های اجتماعی بر شکل‌گیری سلیقه زیبایی‌شناسی در معماری مسکونی تهران. پژوهش هنر و معماری معاصر ایران، 10(1)، 23–40.
کاظمی، س. (1399). تحلیل نقش شبکه‌های اجتماعی در تولید سلیقه بصری معاصر. فصلنامه هنر و رسانه، 7(2)، 45–63.
میرمقتدایی، ج. (1397). معماری معاصر ایران و چالش‌های جهانی‌شدن. فصلنامه هویت شهر، 12(3)، 45–63.
Beder, D. (2024). Influence of complexity and Gestalt principles on aesthetic evaluations of building façades. Frontiers in Psychology, 15. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.11379339
Caetano, I., Leitão, A., & Bastos, F. (2020). An algorithmic-based approach for façade design. Journal of Façade Design and Engineering, 8(2), 59–80. https://doi.org/10.7480/jfde.2020.2.4543
Castelo-Branco, R. (2022). Digital representation methods: The case of algorithmic design. Frontiers of Architectural Research, 11(1), 45–57. https://doi.org/10.1016/j.foar.2021.12.001
Degen, M. (2024). Conceptualising aesthetic power in the digitally mediated city. Urban Studies, 61(7), 1357–1374. https://doi.org/10.1177/00420980241232501
Kingery-Page, K. (2012). The aesthetics of digital representation: Realism and architectural representation. Architectural Theory Review, 17(2–3), 216–228. https://doi.org/10.1080/18626033.2012.746091
Mondol, T., & Banerjee, S. (2021). Computational creativity and aesthetics with algorithmic approaches. Frontiers in Artificial Intelligence, 4, 749. https://doi.org/10.3389/frai.2021.749712
Ostwald, M. J. (2004). Freedom of form: Ethics and aesthetics in digital architecture. The Philosophical Forum, 35(2), 201–220. https://doi.org/10.1111/j.0031-806X.2004.00170.x
Svoboda, L., & Csébfalvi, B. (2014). A framework for integrated design of algorithmic/parametric forms. Automation in Construction, 41, 84–95. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2013.11.004
Vasseghipanah, B. (2024). Techno-aesthetics in architectural discourses: A state of the art. Frontiers of Architectural Research, 13(2), 145–159. https://doi.org/10.1016/j.foar.2024.01.019
Woo-Jung, S., & Choon, C. (2022). A study on post-digital images in architecture: A comparative analysis of post-digital and avant-garde architectural collages. Journal of the Architectural Institute of Korea, 38(7), 91–101. https://doi.org/10.5659/JAIK.2022.38.7.91
Yildirim, Y., & Arefi, M. (2024). A qualitative study on digital aesthetics and sound interaction. Multimodal Technologies and Interaction, 8(11), 97. https://doi.org/10.3390/mti8110097