بیدل فی خضمّ الغزلیات العرفانیة؛ رؤیة نقدیة

محورهای موضوعی : النقد الادبي

مهدی ماحوزی ¹ (عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة فی رودهن.)
سیدإبراهیم آرمن ² (عضو هیئة التدریس بجامعة آزاد الإسلامیة فی کرج.)

تاریخ دریافت : 1390/02/11 تاریخ پذیرش : 1390/02/20 تاریخ انتشار : 1390/02/20

کلید واژه:

چکیده مقاله :

استطاع بیدل دهلوی بوصفه أکبر شعراء العرفان فی شبه القارة الهندیة، أن یرتقی بالأسلوب الهندی من قیود الشکل إلی آفاق المعرفة الرحبة.فالغزل عند میرزا عبدالقادر بیدل یُعتبر استمرارا لتفکر مولانا محمد جلال الدین بلخی فی شمسیاته.فهذا المقال یهدف إلی التعریف ببیدل من خلال غزلیاته العرفانیة، حیث یری الشاعر أن جمیع مظاهر الکثرة، فی سیر الإنسان الرجوعی والعروجی، تعود إلی الوحدة، وتلک المظاهر فی سیره النزولی أو سفره من الحقّ إلی الخلق، تعتبر أمورا اعتباریة تُظهر صفات خالق الکون. تمثّل غزلیات بیدل العرفانیة، ملحمة معنویة تحکی عن عشق الإنسان للمعشوق الأزلی.هذه الغزلیات یرافقها تفکر سریالی غالبا، وهذا یؤدّی إلی صعوبة فهم مصطلحات غزلیاته العرفانیة التی اعتمد الشاعر فی إنشادها علی الأسلوب الهندی، ویصعب للباحثین أن یجدوا لتلک المصطلحات مرادفات واضحة، ولکن بالرغم من هذا کلّه فإنّ غزلیات بیدل، تتضمن أشواقا تهیّج حدّتها، القوالب العروضیة والقوافی ذات الردیف الفعلی.

چکیده انگلیسی:

Bidel Dehlavi as the greatest mystical poet in the Indian Subcontinent has unleashed the Indian School of Persian poetry from its formal form and style. To him the sonnet was the continuation of the thoughts and ideas of Mowlavi’s in his ‘Shamsiyaat’. The present article is an attempt to come to an understanding of Bidel through the lens of his mystical sonnets where he upholds the idea that, in the process of the mystical return a human being takes , all the forms of multiplicity direct themselves towards a direction of unity. All those forms in their downward waft from the creator to the created are representational which confer and illustrate the characteristics of the Creator. The mystical sonnets of Bidel dramatize a mystical epic which renders the love of a human being for his eternal beloved. These sonnets frequently carry surreal layers of meaning in themselves thus making the poetic vocabulary he uses in his depiction of such a mystical expressions quite perplexing to the readers as well as the researchers. All these said, his poetry bears such an enthusiasm and attraction in itself that his use of such meter and feet, rhythm and rhyme has all made it more inviting and effective to the readers.

منابع و مأخذ:

حسینی، حسن. 1367ش. بیدل سبهری وسبک هندی. تهران: سروش.

دشتی، علی. 1364ش. نگاهی به صائب. تهران: اساطیر.

دهخدا، علی اکبر. لاتا. لغت نامه دهخدا. تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا.

رسولی دریا گشت، محمد. 1354ش. صائب وسبک هندی. تهران: کتابخانه مرکزی اسناد دانشگاه تهران.

سلجوقی افغانی، صلاح الدین. 1343ش. نقد بیدل. هند: دبوهنی دزدات.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1366ش. شاعر آیینه ها (بررسی سبک هندی وشعر بیدل). تهران: آگاه.

فتوحی، محمود. 1386ش. بلاغت تصویر. تهران: سخن.

لاهوری، اقبال. 1993م. کلیات اقبال نشر وحید قریشی. لاهور: آکادمی پاکستان.