تحلیل مقطوعتین غزلیتین للشاعرین عالمی درابجردی وسعدی الشیرازی على أساس النقد الشکلانی

محورهای موضوعی : النقد الادبي

اعظم بازگیر الوار ¹ , محمود طاووسی ² , مریم امیرارجمند ³ , فاطمه امامی ⁴

1 - طالبة دکتوراه فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران
2 - أستاذ فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران
3 - أستاذة مساعدة فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران
4 - أستاذة مساعدة فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران

تاریخ دریافت : 1398/09/30 تاریخ پذیرش : 1399/04/01 تاریخ انتشار : 1399/01/13

کلید واژه: المدرسة الشکلیة, عالمی درابجردی, النقد الحدیث, سعدی, الشکل والبنیة,

چکیده مقاله :

لطالما قامت مدارس النقد الأدبی بدراسة نصوص أدبیة ونقدیة لمثل هذه الأعمال. حیث أنشأت فی القرن العشرین مدرسة تسمى الشکلیة أو الشکلانیة وعرفت فیما بعد بالنقد الأدبی الحدیث. کانت الدراسة النقدیة للعمل الأدبی فی هذه المدرسة ترکّز فقط على الشکل والأغراض البنیویة وتقوم على المقاربات اللغویة. فی هذه المقالة یقوم الباحثون بدراسة مقارنة بین مقطوعة غزلیة لسعدی (690هـ) ومقطوعة غزلیة أخرى لمیرزا سهراب درابجردی الملقب بعالمی (975هـ) بمنهج وصفی تحلیلی على أساس النقد الشکلی. واستنتج الباحثون بعد دراسة کل من المقطوعتین الغزلیتین والمصادر المتعلقة بالنقد الشکلی، أن الألفاظ المستخدمة بالشحنة العاطفیة السلبیة والموسیقى (الخارجیة والداخلیة والجانبیة) وکذلک الصناعات البدیعیة والتعبیریة فی النص الشعری، لعبت دوراً هامّاً فی تقدیم المعنى والمحتوى المقصود لدى سعدی وعالمی على النحو الذی أراد الشاعران إیصاله إلى الجمهور. ویبدو أن عالمی درابجردی أخذ بأسلوب سعدی ولغته فی مقطوعته الغزلیة وقد تأثر بشکل وبنیة مقطوعة سعدی ونجح فی تصویر المعنى وهو الحزن وهجر الحبیب بالشکل المطلوب.

چکیده انگلیسی:

Exploring literary texts and critiques of such works has been always a subject of literary criticism. Formalism that from now on referred to as 'new criticism' emerged in 20 century. The literary texts analysis in this school was done solely through form and structure based on linguistics. The authors of this paper intend to study and present a sonnet of Sa'adi (deceased in ah 690) as well as a sonnet of Mirza Sohrab of Darabjerdi with the pen name of (deceased in ah 975), from formalist criticism viewpoint in an analytic-descriptive method. After studying both sonnets and sources associated with formalist criticism, they concluded that the vocabulary used with negative connotation, music (exterior, lateral, and internal) as well as rhetorical figures and figures of speech in the two texts has significant role in conveying the meaning and content proposed by Sa'adi and of Darabjerd considered Sa'adi's style and language in his sonnets and has been successful in inducing his intended meaning of distress (hozn and andooh) from the sepration (hijrān), that is well influenced from the form and structure of Sa'adi's sonnets.

منابع و مأخذ:

احمدی، بابک. (1380ش). ساختار وتأویل متن (هیکل النص وتفسیره). ط 5. طهران: مرکز.

بشیری، محمود وطاهره خواجه­گیری. (1390ش). «بررسی سه غزل سنایی بر پایه نقد فرمالیستی با تأکید بر آرای گرامون ویاکوبسن» (دراسة ثلاث مقطوعات غزلیة لسنائی على أساس النقد الشکلی اعتماداً على آراء جرامون وجاکوبسن). پژوهش­نامه زبان وادبیات فارسی. السنة الثالثة. العدد 9. صص92-73

پاینده، حسین. (1388ش). نقد ادبی ودوموکراسی (النقد الأدبی والدیمقراطیة). طهران: نیلوفر.

ــــــ. (1397ش). نظریه ونقد ادبی؛ درسنامه­ای میان رشته­ای (النظریة والنقد الأدبی؛ المنهج متعدد التخصصات). المجلد الأول. طهران: سمت.

حسن­لی، کاووس. (1387ش). «بازخوانی فرمالیستی غزلی از بیدل» (إعادة القراءة الشکلیة فی مقطوعة غزلیة للشاعر بیدل). فصلنامه نقد ادبی. السنة الأولى. العدد2. صص29- 38

حسینی مؤخر، سیدمحسن. (1382ش). «ماهیت شعر از دیدگاه منتقدان ادبی اروپا» (طبیعة الشعر من وجهة نظر نقاد الأدب الأوروبیین). فصلنامه پژوهش­های ادبی. السنة الأولى. العدد2. الخریف والشتاء. صص90-73

سپه­وندی، مسعود وفرانک فرشید. (1389ش). نقد ادبی؛ آشنایی با مکاتب نقد وآفاق نقد عملی (التعرف على مع مدارس النقد والنقد العملی). ط1. اراک: نویسنده.

شمیسا، سیروس. (1388ش). نقد ادبی. طهران: میترا.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا.(1370ش). موسیقی شعر.ط9. طهران: آگاه.

ـــــــــــ. (1391ش). رستاخیز کلمات (قیام الکلمات). طهران: سخن.

صفوی، کوروش. (1390ش). از زبان شناسی به ادبیات (من اللسانیات إلى الأدبیات). مجلدان. ط 3. طهران: سوره مهر.

عالمی دارابجردی، میرزا سهراب. (975ق). مخطوطة. فهرس المخطوطات الإیرانیة. طهران: مکتبة إیران الوطنیة.

عبدالله، صفر. (1390ش). «تحلیل زیبایی­شناختی دو غزل سعدی» (جمالیات اللغة الشعریة فی مقطوعتین غزلیتین لسعدی). بوابة العلوم الإنسانیة الشاملة. دراسات حول سعدی. الکتاب الرابع عشر (الغزلیات). صص86-74

علوی مقدم، مهیار. (1381ش). نظریه­های نقد ادبی معاصر؛ صورت­گرایی وساختار­گرایی (نظریات النقد الأدبی المعاصر؛ الشکلیة والبنیویة). ط2. طهران: سمت.

فروغی، محمدعلی. (1374ش). کلیات سعدی. طهران: رها.

قویمی، مهوش. (1383ش). آوا والقا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث (الأصوات اللغویة ونطقها؛ مقاربة لشعر أخوان ثالث). طهران: هرمس.

کاشانی، میرتقی­الدین. (1392ش). خلاصة الأشعار وزبدة الأفکار(شیراز وضواحیها). تصحیح نفیسه ایرانی. ط1. طهران: میراث مکتوب.

لقمان، سیّده حورا ومهناز رمضانی. (1394ش). ادب پارسی (فارسی عمومی). طهران: راز نهان.

معین، محمد. (1371ش). فرهنگ فارسی (المعجم الفارسی). المجلد الأول. ط8. طهران: امیرکبیر.

مکاریک، ریما. (1385ش). دانش­نامه نظریه­های ادبی (موسوعة النظریات الأدبیة). ترجمة م. مهاجر وم.نبوی. طهران: آگاه.

میرصادقی، میمنت. (1373ش). واژه نامه هنر شاعری (قاموس فن الشعر). طهران: کتاب مهناز.