الأفعال الكلامية كأداة للنقد الاجتماعي في رواية 'مدن الملح' لعبد الرحمن منيف: دراسة تحليلية
محورهای موضوعی : النقد الادبي
1 - دانشگاه تهران
کلید واژه: الأفعال الكلامية, النقد الاجتماعي, مدن الملح, عبد الرحمن منيف, الأدب العربي المعاصر, علم اللغة التطبيقي,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف تحلیل چگونگی تبدیل کنش‌های گفتاری به ابزاری برای نقد اجتماعی در رمان «مدن الملح» (شهرهای نمک) اثر عبدالرحمن منیف انجام شده است. رمان «مدن الملح» به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات معاصر عربی، تصویری جامع از تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ناشی از کشف نفت در منطقه خلیج فارس ارائه می‌دهد و از طریق کنش‌های گفتاری پیچیده و چندلایه، نقدی عمیق از این تغییرات مطرح می‌کند. در این زمینه، ابتدا چارچوب نظری جامعی بر اساس نظریات آستین و سرل تدوین شد، سپس از طریق تحلیل روش‌مند پنجاه مورد منتخب از کنش‌های گفتاری موجود در رمان و طبقه‌بندی آنها به پنج دسته اصلی شامل کنش‌های ترغیبی، اخباری، عاطفی، تعهدی و اعلانی، بررسی می‌شود که چگونه هر یک از این کنش‌ها در انتقال انواع مختلف نقد اجتماعی عمل می‌کنند. همچنین با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و بهره‌گیری از ابزارهای آماری و جدول‌بندی تخصصی، الگوهای غالب در توزیع و کاربرد کنش‌های گفتاری شناسایی شده و ارتباط مستقیم آنها با پنج نوع اصلی نقد اجتماعی شامل نقد زیست‌محیطی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تحلیل گردید تا تصویری جامع و دقیق از چگونگی تبدیل کنش‌های گفتاری به ابزارهای مؤثر برای نقد اجتماعی در این رمان برجسته ارائه شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که منیف از طریق استفاده ماهرانه از کنش‌های گفتاری، زبان را به سلاحی قدرتمند برای افشای ساختارهای قدرت، تضادهای اجتماعی و آثار مخرب تحولات نفتی بر جامعه سنتی تبدیل کرده است.
This research aims to analyze how speech acts are transformed into tools for social criticism in the novel "Cities of Salt" by Abdul Rahman Munif. The novel "Cities of Salt," as one of the most important works of contemporary Arabic literature, presents a comprehensive portrayal of the social, cultural, and economic transformations resulting from oil discovery in the Persian Gulf region and, through complex and multilayered speech acts, offers profound criticism of these changes. In this context, first a comprehensive theoretical framework was developed based on Austin and Searle's theories, then through systematic analysis of fifty selected cases of speech acts present in the novel and their classification into five main categories including directive, assertive, expressive, commissive, and declarative acts, it examines how each of these acts functions in conveying different types of social criticism. Additionally, using qualitative content analysis methods and utilizing statistical tools and specialized tabulation, dominant patterns in the distribution and application of speech acts were identified and their direct relationship with five main types of social criticism including environmental, cultural, economic, political, and social criticism was analyzed to provide a comprehensive and precise picture of how speech acts are transformed into effective tools for social criticism in this prominent novel. The research results show that Munif, through skillful use of speech acts, has transformed language into a powerful weapon for exposing power structures, social contradictions, and the destructive effects of oil-related developments on traditional society.
- إيشاني، طاهرة، معصومة نعمتي قزويني (1393ش). «تحليل خطبة السيدة زينب (ع) على أساس نظرية الأفعال الكلامية لسيرل»، دراسات القرآن والحديث سفينة، السنة الثانية عشرة، العدد 45، ص 25-51.
- آقاگل‌زاده، فردوس (1390ش). التحليل النقدي: تكوين تحليل الخطاب في علم اللغة، الطبعة الثانية، طهران: المنشورات العلمية والثقافية.
- پهلوان‌زاده، محمدرضا، ليلا اصطهباني (1387ش). «دراسة الأفعال الكلامية في خطابات رؤساء جمهورية إيران وأمريكا في سبتمبر 2006، الأمم المتحدة»، بحوث اللغات الأجنبية، مجلة كلية الآداب والعلوم الإنسانية بجامعة تبريز، السنة 51، الخريف والشتاء، العدد المتسلسل 208، ص 1-24.
- پهلوان‌نژاد، محمدرضا، مهدي رجب‌زاده (1389ش). «التحليل النصي لزيارة الإمام الرضا (ع) على أساس نظرية الأفعال الكلامية»، الدراسات الإسلامية: الفلسفة وعلم الكلام، السنة الثانية والأربعون، العدد المتسلسل 85/2، الخريف والشتاء، ص 37-54.
- داوودنيا، نسرين وزرگرزاده درزقولي، نسرين (1399ش). «دراسة وتحليل مكونات الهوية الوطنية في كتب اللغة الفارسية للمرحلة الثانوية العليا (الصفوف العاشر والحادي عشر والثاني عشر)»، البحث في تعليم اللغة والأدب الفارسي، 15/18(3)، ص 1-20.
- سيدي، سيد حسين؛ زهرا حامدي شيرواني (1391ش). «تحليل خطاب الآيات المتعلقة بالقيامة في الجزأين الأخيرين من القرآن»، فصلية البحوث القرآنية، السنة الثامنة عشرة، العدد 3، ص 5-21.
- طاهري‌نيا، علي‌باقر، نيازي، شهريار وفلاح‌نژاد، زهرا (1404ش). تقنيات التحليل اللساني لطلاب الأدب: دراسة الأفعال الكلامية في النقد الاجتماعي دراسة حالة مسرحية «ماذا سيحدث غداً؟». مجلة البحث في تعليم اللغة والأدب الفارسي، 6(1)، 92-123.
- فضائلي، مريم؛ نگارش، محمد (1390ش). «تحليل الخطبة الحادية والخمسين من نهج البلاغة على أساس تصنيف سيرل للأفعال الكلامية»، الدراسات الإسلامية: علوم القرآن والحديث، السنة الثالثة والأربعون، العدد المتسلسل 3/86، الربيع والصيف، ص 81-118.
- فضائلي، مريم؛ نگارش، محمد (1390ش). «تحليل خطبة الواحدة والخمسين من نهج البلاغة على أساس تصنيف سيرل للفعل الكلامي»، الدراسات الإسلامية: علوم القرآن والحديث، السنة الثالثة والأربعون، العدد المتسلسل 3/86، الربيع والصيف، ص 81-118.
- مرادي، فاطمة؛ حميدي، زهرا؛ داوودنيا، شيرين (1399ش). «دراسة وتحليل مكونات الثقافة الإيرانية-الإسلامية في كتب القراءة الفارسية للصفوف الأول حتى السادس الابتدائي»، البحث في تعليم اللغة والأدب الفارسي، 2(6)، ص 78-89.
- منيف، عبد الرحمن. مدن الملح: الجزء الأول - التيه. ط11. بيروت: المؤسسة العربية للدراسات والنشر، 2005.
- ALLARD Laurence (2002). « Cinéphiles, à vos claviers! » réception, public et cinéma », Réseaux, 18(99), pp. 131-168.
- Lawrence D. (2004): Importance des impacts économiques et sociaux dans l'évaluation environnementale, Rapport de recherche, 238 p.
- PASQUIER Dominique, BEAUDOUIN Valérie & LEGON Tomas (2014). « Moi je lui donne 5/5» Paradoxes dela critique amateur en ligne, Paris, Presses des Mines.
- Searle, J. & Vanderveken, D. (1985). Foundations of Illocutionary Logic. Cambridge: Cambridge University Press.
-Boltanski, L. (2008). « A szociológiai bizonytalanság középpontjába a bizonytalanságot kell helyezni » [« Il faut mettre au cœur de la construction sociologique la question d’incertitude»]. Replika, 62, 11-37.
-Bourdieu, P. et Wacquant, L. (1992). Réponses. Pour une anthropologie réflexive. Paris :Seuil.
-Foucault, M. (1990). Qu'est-ce que la critique? (Critique et Aufklärung) [Conférence donnée le 27 mai 1978]. Bulletin de la Société française de philosophie, 84(2), 35-63.
-Marx, K. (1859). Contribution à la critique de l'économie politique. Traduit de l'allemand par Maurice Husson et Gilbert Badia. Paris: Éditions Sociales.p4,17-18
-
Schrock, J. E. (n.d.). Les Principes pour Diriger La Critique. La Red Business Network, D-5. Récupéré de www.lared.org