دراسة نفسیة واجتماعیة للشخصیات في روایة "الثجة" للكاتبة اليمنية "فكرية شحرة"
محورهای موضوعی : النقد الادبي
حسین تکتبار فیروزجائی
1
,
مهدی ناصری
2
*
,
زهرا روشن ضمیر
3
1 - عضو هیأت علمی(استادیار) دانشگاه قم، گروه زبان و ادبیات عربی
2 - گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه قم
3 - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی. دانشگاه پيام نور واحد شهرضا استان اصفهان
کلید واژه: الروایة الیمنیة, فكرية شحرة, روایة "الثجة", الشخصيات, دراسة نفسیة اجتماعیة,
چکیده مقاله :
فکریه شهره، نویسنده یمنی، در رمان «الثجه» به مسائل پیچیده‌ای می‌پردازد که شخصیت‌ها در مواجهه با چالش‌ها و نوسانات زندگی خود به دلیل فشارهای اجتماعی و سیاسی با آنها مواجه می‌شوند. این رمان به تأثیر هنجارهای سنتی بر افراد می‌پردازد و مبارزات «مختار» را آشکار می‌کند، که به دنبال ایجاد تعادل بین بزرگ کردن پسرش «عمر» و سنت‌های اجتماعی است. او ترس درونی از دست دادن هویت خود را در دل دارد، بنابراین انگیزه‌های او برای حفظ روابط خانوادگی ناشی از اضطراب و تنش است. انگیزه این مطالعه، تمایل فکریه شهره به ارائه مطالعاتی است که به احساسات شخصیت‌های مختلف و چگونگی شکل‌گیری شرایط اجتماعی و سیاسی در زندگی آنها می‌پردازد. شخصیت‌های «الثجه» تضادهای روانی ناشی از روابط سنتی و فشار اجتماعی را نشان داده به گونه‌ای که شخصیت‌هایی مانند مختار و سالم نمونه‌هایی از اضطراب جوانان و از دست دادن هویت در جامعه یمن به شمار می‌آید. غالیه همچنین آگاهی اجتماعی پیشرفته‌ای را به نمایش می‌گذارد که منعکس کننده طرد سنت و آرزوهای او برای آزادی است. این رمان برجسته می‌کند که چگونه تضاد بین خانواده‌های الراضی و الابی، تأثیر فقر و جنگ بر هویت خانوادگی را آشکار می‌کند و از این طریق شکاف‌های اجتماعی را در جامعه عمیق‌تر می‌سازد. رمان «الثجه» همچنین خواستار بررسی پیوندهای خانوادگی است و گفتگو در مورد اهمیت تغییر و نوسازی را به عنوان وسیله‌ای برای غلبه بر بحران‌های اجتماعی و سیاسی معرفی می‌کند.
Yemeni author Fikria Shihra's novel "Al-Thajja" addresses the multiple and complex issues that the characters face as they face the challenges and ups and downs of their lives due to social and political pressures. The novel explores the impact of traditional norms on individuals and reveals the struggles of "Mukhtar" as he seeks to balance raising his son, "Omar," with social traditions. The motivation behind this study is evident in Shihra's intellectual desire to present studies that address the emotions of the various characters and how social and political circumstances shape their lives. The novel highlights the psychological effects of family relationships, as both Salem and Ghalia strive to achieve self-realization in defiance of social pressures, making challenging traditional norms an important goal within the overall context of the novel. The aim of the study is reflected in providing a cultural and psychological awareness of Yemeni identity in the midst of political and social transformations, as the characters reflect experiences of isolation and failure, along with aspirations for hope and the will to change. The results of the study indicate that the novel adopts a narrative approach that manipulates emotions, confronting the reader with complex issues surrounding the conflict between the past and the future.
ابن فارس، أحمد. (1979م). معجم مقاييس اللغة، ج 3. (تحقيق عبد السلام محمد هارون، المحرر) دار الفكر.
ابن منظور، محمد بن المُكرّم. (1987م). لسان العرب، مادة سرد (المجلد الثالث). (تحقيق عبد الله علي الكبير وآخرون، المحرر) القاهرة: دار المعارف.
اقاخانی بیژنی، محمود. (۱۳۹۶). جلوه های ترس و اضطراب در رمان زمین سوخته،نقد ادبی، دوره ۱۰، ش ۳۷
باختين، ميخائيل. (1987م). الخطاب الروائي. (محمد برادة، المترجمون) القاهرة: دار الفكر للدراسات والنشر والتوزيع.
برنس، جيرالد. (2003م). المصطلح السردي (ط 1). (عابد خزندار، المترجمون) القاهرة: المجلس العربي للثقافة.
البستاني، بطرس. (1987م). محيط المحيط. بيروت: مكتبة لبنان.
بو عزة، الطيب. (2016م). ماهية الرواية. بيروت - لبنان: عالم الأدب للبرمجيات والنشر والتوزيع.
بو عزّة، محمد. (2010م). تحليل النص السردي "تقنيات ومفاهيم" (ط 1). الرباط: دار الأمان.
زيتوني، لطيف. (2002م). معجم مصطلحات نقد الرواية. بيروت: مكتية لبنان ناشرون ودار النهار للنشر.
شحرة، فكریة أحمد علي. (2020م). روایة الثجة، (ط 1). القاهرة: دار أروقة.
شعبان، هيام. (2004م). السرد الروائي في أعمال إبراهيم نصر الله. الأردن: دار الكندي.
فتحي، ابراهيم. (1988م). معجم المصطلحات الأدبية. صفاقس - تونس: المؤسسة العربية للناشرين المتحدين.
الفراهيدي، الخليل بن أحمد. (2003م). العين. بيروت: دار الكتب العلمية.
الفريروزآبادي، محمد بن يعقوب. (2005م). القاموس المحيط، مج1 (ط 8). (إشراف محمد نعيم، المحرر) بيروت: مكتب تحقيق التراث في مؤسسة الرسالة.
قصراوي، مها حسن. (2004م). الزمن في الرواية العربية (ط 1). بيروت: المؤسسة العربية للدراسات والنشر.
قيسومة، منصور. (2013م). اتجاهات الرواية العربية في النصف الثاني من القرن العشرين. تونس: الدار التونسية للكتاب.
يقطين، سعيد. (مارس, 2000م). كتابة تاريخ السرد العربي. المفهوم والصيرورة. السعودية: مجلة علامات في النقد.
يوسف، آمنة. (2015م). تقنيات السرد في النظرية والتطبيق. بيروت: المؤسسة العربية للدراسات والنشر.