«خیار مایفسد لیوم» در فقه امامیه و قانون مدنی ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی

عزت اله برخورداری ¹

1 -

تاریخ دریافت : 1391/05/13 تاریخ پذیرش : 1391/05/13 تاریخ انتشار : 1390/05/10

کلید واژه:

چکیده مقاله :

در عقد بیع، در صورتی که مشتری از حین معامله تا سه روز ثمن را به بایع پرداخت نکند با اجتماع شرایطی، برای بایع خیار تأخیر ثمن به وجود می‌آید و می‌تواند بیع را فسخ کند. اما در موردی که مبیع از اموالی باشد که در خلال سه روز اوّل معامله فاسد یا کسر قیمت می‌شود باید برای بایع قبل از انقضای سه روز، خیار قایل شد تا بتواند با اعمال آن از خود دفع ضرر کند. این حق فسخ در فقه به خیار مایفسد لیومه مشهور است و در قانون مدنی در ماده 409 در آخر مقررات مربوط به خیار تأخیر ثمن پیش‌بینی شده است. خیار مزبور خیاری مستقل نیست بلکه از مصادیق خیار تأخیر ثمن است و تمام شرایط پیدایش آن و آثار و احکام و مقررات آن، همان شرایط و احکام و مقررات خیار تأخیر ثمن است.

چکیده انگلیسی:

In the case the customer, in sale contracts, does not pay the consideration to the seller within three days since the date of transaction, provided that other conditions are present, the seller will be entitled to the option of delayed payment which enables him to cancel the sale. However, in the case the object of sale is considered among the goods which depreciate within the first three days of the transaction, the seller must be provided with an option prior to the expiry of three days, so that he/she is enabled to compensate the loss by administering the mentioned option. The above-named right of cancellation is known as 'the option of what which depreciates in a day' in Jurisprudence, and is accounted for in the Civil Law; article 409, in the regulations pertaining to the option of delayed payment. The mentioned option is not of an independent nature but an aspect of the option of delayed payment, therefore the entire conditions of its applicability (except for the time period upon which the seller will be entitled to it which is different according to the type of the object of transaction), effects, laws, and regulations are identical to those of the option of delayed payment.

منابع و مأخذ:

خمینی، روح­الله. (1363). کتاب البیع، جلد 4 و 5، قم: مکتب اسماعیلیان.

3ـ انصاری، شیخ مرتضی. (1375). مکاسب، تبریز: اطلاعات.

4ـ حر عاملی، شیخ محمّد بن الحسن. (بی­تا). وسایل الشیعه، جلد هفتم، بیروت: دارالاحیا التراث العربی.

5ـ حسینی عاملی، سیدمحمدجواد. (بی­تا). مفتاح الکرامه (در شرح قواعد علامه)، جلد چهارم، قم: مؤسسه آل البیت(ع).

6ـ شهید ثانی، ‌زین­الدین بن علی بن احمد الجبلی العاملی. (1396). روضه البهیه فی شرح المعه الدمشقیه، جلد سوم، قم: علمیه.

7ـ سنگلجی، محمّد. (بی­تا). کلیات عقود و ایقاعات (قانون رضا در اسلام)، نقش جهان.

9ـ خزاعی، مجید. (1389). «بررسی فقهی- حقوقی جریمه دیرکرد». فصلنامه دین­پژوهی و کتاب­شناسی قرآنی فدک، جیرفت. س1، ش4، 75-91.

11ـ نجفی، شیخ محمّدحسن. (1981). جواهرالکلام، جلد 23، بیروت: دارالاحیا التراث العربی.