سیر تطور رویکرد مادی گرایانه به مفاهیم غیبی قرآن در ایران معاصر
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
فیروز اصلانی
1
,
محمد مرادی
2
*
,
احمد کریمی
3
,
سید ضیاء الدین علیا نسب
4
1 - دانشجوی دکترای علوم قرآن وحدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، عضو هیأت علمی گروه معارف دانشکده علوم پزشکی مراغه
2 - استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث قم
3 - استادیار گروه کلام دانشگاه قرآن و حدیث قم
4 - دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه حضرت معصومه قم
کلید واژه: قرآن, مفاهیم غیبی, مادّی‌گرایی, سیر تطوّر, ایران معاصر.,
چکیده مقاله :
تجربه‌گرایی در دوران معاصر، به رشد مادّی‌گرایی کمک کرد و موجب شد برخی اندیشمندان معاصر، به همه ابعاد هستی با رویکرد مادّی‌گرایانه بنگرند. بر این اساس، اندیشه‌وران ایرانی ، با معیار قرار دادن فلسفه حسی در بررسی مفاهیم غیبی، رویکرد مادّی‌گرایانه به این مفاهیم را دنبال کردند. از آن جا که این رویکرد، با تطوّراتی مواجه بود، تحقیق حاضر در صدد برآمد با روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی- تحلیلی، به تبیین این مسئله بپردازد که رویکرد مذکور، چه مراحلی را پشت سر گذاشته و این مراحل از چه زمینه و پیامدهایی برخوردار بوده است. طبق بررسی‌های انجام شده، رویکرد مورد نظر سه مرحله را پشت سر گذاشته است: 1- مرحلۀ انکار مفاهیم غیبی: در این مرحله، مفاهیم غیبی، متعارض با یافته‌های علوم تجربی تلقّی شده و غالباً از سوی روشنفکران انکار شدند. 2- مرحلۀ تطبیق مادّی‌گرایانۀ علمی فعّالانه: در این دوره، تلاش‌های گسترده‌ای برای تطبیق مفاهیم غیبی با علوم تجربی صورت گرفت. 3- مرحلۀ تطبیق مادّی‌گرایانه علمی نیمه‌فعّالانه: در این مرحله، با تحوّلات نوپوزیتویستی و نگاه هرمنوتیکی به مفاهیم قرآن، تطبیق مادّی تا حدودی فروکش کرد.
Empiricism in the contemporary era helped the growth of materialism and caused some contemporary thinkers to look at all dimensions of existence with a materialistic approach. Based on this, Iranian thinkers followed the materialistic approach to these concepts by placing sensory philosophy as a criterion in examining occult concepts. Since this approach was faced with evolutions, the present research tried to explain with the library method and the descriptive-analytical approach, what stages the mentioned approach has gone through and what are the context and consequences of these stages. have been. According to the investigations, the desired approach has gone through three stages: 1- The stage of denial of occult concepts: In this stage, occult concepts were considered contradictory to the findings of experimental sciences and were often denied by intellectuals. 2- The stage of active scientific materialistic adaptation: In this period, extensive efforts were made to adapt occult concepts to experimental sciences. 3- The stage of semi-active scientific materialistic adaptation: In this stage, with the neo-positivist transformations and hermeneutic view of the concepts of the Qur'an, the material adaptation subsided to some extent.