بررسی تحلیلی سیر تاریخی «وقف لازم» در دانش وقف و ابتدا قرآن کریم

محورهای موضوعی : تاریخ قرائات

روح الله محمدعلی نژاد عمران ¹ , محمد رسول تکبیری ² , محسن قاسم پور راوندی ³ , کریم پارچه باف دولتی ⁴

1 - دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی(ره) تهران ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، تهران، ایران.
3 - استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
4 - عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مطالعات قرآنی برهان

تاریخ دریافت : 1402/06/26 تاریخ پذیرش : 1403/02/14 تاریخ انتشار : 1403/02/25

کلید واژه: قرائت قرآن, وقف و ابتدا, سیر تاریخی, وقف لازم, سجاوندی, اشمونی, محمد علی خلف الحسینی, مصحف مدینه, مصحف مرکز طبع و نشر قرآن کریم,

چکیده مقاله :

از علائم وقف و ابتدا در قرآن که رعایتش نقش مهمی در فهم صحیح آیات ایفا می‌کند، علامت وقف لازم مـ است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، سیر تاریخی وقف لازم از زمان سجاوندی تا زمان معاصران را تحلیل می‌کند. پس از مطالعه وقف‌های لازم و بررسی نقش آن‌ها در فهم، دریافته شد که تعداد زیادی از آیات دارای علامت وقف لازم، در آیات اعتقادی هستند. درصورت عدم رعایت وقف لازم، چه بسا فهمی خلاف مراد الهی از آیات قرآن کریم به دست آید. این کژفهمی می‌تواند تا حدی پیش رود که مراد الهی از آیات قرآن کریم برعکس جلوه نماید؛ مثلاً مفهومی توحیدی به کفرآمیز منجر گردد؛ خطاب به اشخاص، وارونه نمایان شود؛ گفت‌وگویی ناظر به شخصیتی خاص، منحرف به شخصیتی دیگر گردد. رعایت وقف لازم، اثرش را در قرائت و فهم قرآن به صورت محسوسی ایفا و از فهم ناقص آیات جلوگیری می‌کند. با بررسی تاریخی مشخص می‌شود از زمان سجاوندی تا زمان معاصر، تعداد 16 مورد از مواضع وقوف لازم، در همه دوره‌ها لازم؛ 3 مورد ابتدا لازم، سپس غیرلازم و مجدّد لازم؛ 29 مورد در ابتدا لازم اما تا زمان معاصر غیرلازم؛ 3 مورد در ابتدا غیرلازم و تا زمان معاصر تبدیل به لازم؛ 3 مورد هم متغیر بوده است.

چکیده انگلیسی:

One of the most important signs of stopping and the first in the Holy Qur'an, the necessary endowment sign is "م". The current research tries to analyze the historical course of the necessary Waqf from the time of Sajavand, who was the creator of this type of endowment, to the time of contemporaries by adopting the descriptive-analytical method. After studying the necessary Waqfs, it was found that the verses in which the necessary Waqf sign is used, are mostly in the field of religious verses.In case of non-observance of the required endowment, it is possible to get an understanding contrary to the divine intention of the verses of the Holy Quran. This misunderstanding can go to such an extent that the divine intention of the verses of the Holy Qur'an appears to be the exact opposite. With the historical investigation, it is clear that from the time of Sajavandi to the contemporary time, the number of 16 items has been considered necessary in all periods; 3 items were first necessary, then unnecessary and again changed to necessary; 29 cases were necessary at the beginning, but became unnecessary until modern times; 3 items were initially unnecessary and became necessary until modern times; There were differences in 3 cases and there was no steady course.