جایگاه روایات امام صادق (ع) در تفاسیر عرفانی کامل
محورهای موضوعی : تاریخ نظریه ها، رویکردها و روشهای تفسیر قرآن کریم
رضا طباطبایی عمید
1
,
قدرت‌الله خیاطیان
2
,
عظیم حمزئیان
3
1 - دانشجوی دکترای عرفان و تصوف دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
2 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
3 - استادیار، گروه الهیات، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.
کلید واژه: تأویل, عرفان, تشیع, تصوف, ابوعبدالرحمان سلمی,
چکیده مقاله :
از جملۀ شخصیت‌هایی که روایت اقوالش را در تفاسیر مختلف شیعیان و عامۀ مسلمانان می‌توان بسیار دید، امام جعفر صادق (ع) است. عالمان شیعی به‌طبع با نظر به جایگاه آن امام و حجم بسیار روایاتش آراء او را در کتب تفسیری خود بسیار بازنموده‌اند. بااین‌حال، روایت اقوال تفسیری امام صادق (ع) اختصاصی به مفسران شیعی ندارد. از میان مفسران عامه بیش از همه گرایندگان به تصوف و پدید آورندگان تفاسیر عرفانی به نقل روایات این امام گرایش نشان داده‌اند. از جمله، ابوعبدالرحمان سلمی (د 412ق) در تفسیر خود شمار قابل‌توجهی از روایات تفسیری امام صادق (ع) را جای داده است. تا کنون تفاوت این تفاسیر از حیث میزان استناد به اقوال امام کاویده نشده است. ازهمین‌رو، با مطالعۀ کنونی می‌خواهیم بدانیم در تفاسیر عرفانی به چه میزان به روایات امام صادق (ع) توجه شده، رویکرد مفسّران گراینده به عرفان به این روایات چه‌گونه بوده، و چنین توجهاتی از چه زمان آغاز شده، و در گذر زمان چه فرازوفرودهایی داشته است. از میان تفاسیر عرفانی تنها به بررسی تفاسیر کامل می‌پردازیم؛ تفاسیری که همۀ سوره‌های قرآن را دربر می‌گیرند.
Imam Ja'far Sadegh (AS) is one of the personalities whose narrations can be seen in various interpretations of Shiites and Muslims. Shiite scholars, of course, have expressed his views in their Quran commentaries, considering the position of that Imam and the large volume of his narrations. However, the narration of Imam Sādiq’s (as) interpretive sayings is not exclusive to Shiite commentators. Among the Sunnis commentators, the most inclined to Sufism and the creators of mystical interpretations have shown a tendency to quote the narrations of this Imam. For example, Abu Abdul Rahman Sullami (d. 412 AH) in his commentary has included a considerable number of interpretive narrations of Imam Sādiq (AS). So far, the difference between these interpretations in terms of the amount of citation to the sayings of the Imam has not been explored. Therefore, with the present study, we want to know how much attention has been paid to the narrations of Imam Sādiq (AS) in mystical interpretations, what is the approach of mystics-oriented commentators to these narrations, and when did such attention begin, and what ups and downs did it have over time? Among mystical interpretations, we only examine complete interpretations; Interpretations that include all chapters of the Qur'an.
_||_