طراحی مدل سیاستگذاری امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستان های استان تهران
محورهای موضوعی : جغرافیا
مهدی پروین
1
,
علیرضا استعلاجی
2
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران
2 - استاد گروه جغرافیا و برنامه روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، ایران
کلید واژه: مدل, تحلیل ساختاری- تفسیری, امنیت پایدار, سکونتگاههای غیررسمی, استان تهران,
چکیده مقاله :
امنیت پایدار در سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران، چالشی پیچیده و چند وجهی است که نیازمند رویکردی جامع و مبتنی بر مشارکت است. این سکونتگاه‌ها که اغلب در حاشیه شهرها شکل می‌گیرند، با مشکلات متعددی از جمله فقدان زیرساخت‌های مناسب، آسیب‌پذیری در برابر حوادث طبیعی، و محرومیت اجتماعی روبرو هستند. دستیابی به امنیت پایدار در این مناطق مستلزم بهبود کیفیت زندگی ساکنان، کاهش آسیب‌پذیری‌ها، و ایجاد محیطی امن و پایدار است. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش ساختاری-تفسیری، عوامل مؤثر بر امنیت پایدار در سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران را بازشناسی و خوشهبندی کند. روش انجام پژوهش بهصورت توصیفی- تحلیلی است. به‌منظور شناسایی عوامل، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. ابزار جمعآوری دادهها بهصورت مصاحبه و پرسشنامه دوبه‌دویی میباشد. روابط بین عوامل مؤثر بر امنیت پایدار سکونتگاههای غیررسمی شهرستانهای استان تهران با استفاده از يك متدولوژي تحلیلی نوین تحت عنوان مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM) تعیین و بهصورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد عوامل عوامل توسعه زیرساخت‌های شهری، حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی به عنوان اصلیترین عوامل مؤثر بر امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستانهای استان تهران عمل میکند که بيشترين قدرت نفوذ (میزان قدرت نفوذ 10) را داشته و همانند سنگ زیربنای مدل عمل میکند و برای امنیت پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهرستانهای استان تهران و ارتقای جایگاه این عوامل در این شهرستانها باید در وهلهی اول روی آنها تأکید کرد.
Sustainable security in the informal settlements of the cities of Tehran province is a complex and multifaceted challenge that requires a comprehensive approach based on participation. These settlements, which are often formed on the outskirts of cities, face many problems, including lack of proper infrastructure, vulnerability to natural disasters, and social exclusion. Achieving sustainable security in these areas requires improving the quality of life of residents, reducing vulnerabilities, and creating a safe and stable environment. In this regard, this article has tried to identify and cluster the factors affecting sustainable security in the informal settlements of the cities of Tehran province using the structural-interpretive method. The research method is descriptive-analytical. In order to identify factors, content analysis method was used. The data collection tool is in the form of an interview and a two-way questionnaire. The relationships between factors affecting the sustainable security of informal settlements in the cities of Tehran province have been determined and analyzed in an integrated manner using a new analytical methodology called Interpretive Structural Modeling (ISM). The results of this research show that the factors of urban infrastructure development, support for vulnerable groups and coordination between executive bodies act as the main factors affecting the stable security of informal settlements in the cities of Tehran province, which have the greatest influence (level It has the power of influence (10) and acts like the foundation stone of the model, and for the sustainable security of informal settlements in the cities of Tehran province and to improve the position of these factors in these cities, they should be emphasized in the first place. did
افسری، رسول، بهزادفر، مصطفی، خیرالدین، رضا. (1400). تبیین فرایند شکل‌گیری و تکامل امنیت فضایی در سکونتگاههای غیررسمی (مطالعۀ موردی: شهرهای ایرانی). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(1)، 231-265.
اکبری، مجید، طاهر پور، فاطمه، بوستان احمدی وحید و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده‌پژوهی. گردشگری و توسعه، 9(4)، 285-296.
امان¬پور، سعید (1399). «تحلیل رابطۀ پایداری مناطق شهری و امنیت اجتماعی شهروندان در کلان‌شهر اهواز»، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(2)، 237-257.
حیدری، علی، محمودی، ابوالقاسم، فراهانی، سیدعلی. (1401). بررسی نسبت حاشیه نشینی و امنیت عمومی شهروندان. جغرافیا و روابط انسانی، 5(1)، 383-399.
خراسانی مقدم، صبا، مظفر، فرهنگ، حسینی، سید باقر. (1397). شاخص‌های سرمایۀ اجتماعی مؤثر بر رضایتمندی ساکنان سکونتگاههای غیررسمی (مطالعۀ موردی: محلۀ فرحزاد شمالی، تهران). مجله علمی "مدیریت سرمایه اجتماعی"، 5(2)، 233-261.
دهقانیان، مجید و احمدی پور، زهرا (1401). تبیین مولفه های تهدیدهای نو در امنیت شهری (مطالعه موردی : شهر تهران)،دومین همایش ملی رقابت پذیری و آینده تحولات شهری، تهران.
رضایی، محمد رضا، کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن. برنامه ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
رضایی، محمد رضا، کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن. برنامه ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
سرور، رحیم، محمدی حمیدی، سمیه، ویسیان، محمد (1393). بررسی شاخص‌های توسعه در مناطق مرزی در راستای تحقق امنیت پایدار (مطالعه موردی شهرستانهای مرزی استان آذربایجان غربی)، فصلنامه جغرافیای انتظامی، 2(7)، 54-25.
شاکرمی، حافظ (1397). بررسی احساس امنیت در محلات شهری تهران (نمونه موردی: محله صادقیه)، سومین همایش بین المللی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پاک، همدان.
شریعتی منش محمد رضا (1395). بررسی تاثیر حاشیه نشینی بر احساس امنیت اجتماعی شهروندان شهر جهرم، 1(2)، ۴۲-۶۱.
صفائی نمین، رسا و سعیدی، فائزه و درستان، حمید و شهابی، سیدمحمدرضا و سقایی، نرجس (1400)، مطالعه و بررسی عوامل ایجاد سکونتگاه های غیررسمی در سه دهه اخیر،چهارمین کنفرانس بین المللی مطالعات اجتماعی،حقوق و فرهنگ عامه، تهران.
عبدی، عطااله، کرمی، تاج الدین، و مستجابی، حمید. (1397). رابطه حاشیه نشینی با تهدیدات امنیت ملی: نقش واسطه ای حس تعلق مکانی (مورد مطالعه: ماهدشت کرج). پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 11(3 (پیاپی 43) )، 113-134.
علی پور، ابراهیم، یزدانی، محمد حسن، محمدی، علیرضا. (1402). بررسی و ارزیابی سکونتگاههای غیررسمی شهر اردبیل با تاکید بر رویکرد توانمندسازی. مطالعات علوم محیط زیست، 8(4)، 7659-7678.
علیزاده اقدم، محمدباقر، محمدامینی، حمیده. (1391). تحلیلی بر علل و پیامدهای شکل گیری مناطق حاشیه نشین با نگرش ویژه بر شهر خمین. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 1(2)، .121-138
ملکیان، اکرم، عبداللهی، اسماعیل، یار محمد توسکی، مریم. (1395). بررسی تأثیر سکونتگاههای غیررسمی بر احساس امنیت اجتماعی «مطالعه موردی: یحیی آباد آران و بیدگل». پژوهش های جامعه شناسی معاصر، 5(9)، 75-89.
Alkire, S. (2003) "A conceptual framework for human security", Center for Research on Inequality, Human Security and Ethnicity, CRISE, University of Oxford.
Billah, M. (2009). Rising Slums and Role of NGOs. Chicago: University of Chicago Press.
Bilgin, P. (2007) “Security studies: Theory/practice, Cambridge Review of International Affairs, Vol.12, No.2, 31-42.
Karanja, I. (2010). An enumeration and mapping of informal settlements in Kisumu, Kenya, implemented by their inhabitants. Environment and Urbanization, 22(1), 217-239.
Norris, F. H., Stevens, S. P., Pfefferbaum, B., Wyche, K. F., & Pfefferbaum, R. L. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American Journal of Community Psychology, 41(1-2), 127-150.
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon & Schuster.
UN-Habitat. (2003). The challenge of slums: Global report on human settlements 2003. United Nations Human Settlements Programme.