بازخوانی ساحت زیباشناختی و هنری به‌منظور کیفیت‌بخشی مسابقات فرهنگی و هنری دانش¬آموزان اصفهان با تأثیرپذیری از الگوی برنامه درسی کلاین
محورهای موضوعی : هنر
سید محمود حسینی ده میری
1
,
اکبر پناهی درچه
2
*
,
سیده مریم فاطمی
3
,
امین رضوانی
4
1 - دکتری پژوهش هنر، گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان. صندوق پستی ۸۸۹- ۱۴۶۶۵ تهران. ایران
2 - استادیار دانشگاه فرهنگیان ، گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان. صندوق پستی ۸۸۹- ۱۴۶۶۵ تهران. ایران
3 - دکتری مشاوره، گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان. صندوق پستی ۸۸۹- ۱۴۶۶۵ تهران. ایران
4 - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی. گروه علوم تربیتی دانشگاه علوم انسانی واحد میمه. دانشگاه آزاد اسلامی. میمه. ایران
کلید واژه: الگوی کلاین, ساحت زیبایی‌شناختی و هنری, فوق‌برنامه, مسابقات فرهنگی و هنری,
چکیده مقاله :
ساحت زیباییشناسی و هنری، یکی از ساحتهای ششگانه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش محسوب میشود که در آن به‌طور خاص، بر نقش آموزش هنر در تربیت دانشآموزان تأکید شده است؛ اگرچه در این سند، در بخش ساحت زیباییشناسی و هنری، به مسئله هنر به‌عنوان یکی از مباحث مهم در پرورش روحی، ابعاد خلاقانه و روحی دانشآموزان اشاره شده است؛ اما الگویی مشخص برای اوقات فراغت دانشآموزان ترسیم نشده و اهمیت نقش فعالیت فرهنگی و هنری به‌عنوان فعالیتی فوق‌برنامه، مورد غفلت برنامهریزان قرار گرفتهاست. هدف این مقاله، بررسی نحوه ارتقاء‌بخشی و توجه بیشتر به ساحت زیباشناختی و هنری، به‌منظور کیفیت بخشی فعالیتهای فوق‌برنامه فرهنگی هنری دانشآموزان است. روش پژوهش از نوع تلفیقی (کیفی-کمی) است. ابتدا پس از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با صاحب‌نظران، فعالان فرهنگی، اعضای هیات علمی دانشگاه، معلمین، دانشجویان و برگزیدگان مسابقات فرهنگی و هنری، متن مصاحبه‌ها از طریق سامانه مکس. کیو. دا، کدگذاری شد و سپس با توجه به محتوای مفاهیم مشترک، مقولات، وکدهای محوری آن و با توجه به شریط علی، زمینهای و مداخلهای، نتایج با الگوگیری از عناصر برنامه درسی کلاین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. اعتبارسنجی نتایج هم از طریق جمعی از نخبگان و هم در قالب انجام یک پژوهش کمی از طریق پرسش‌نامه محقق‌ساخته با بهره‌گیری از نرمافزار اس‌پی‌اس‌اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که: اهمیت بخشی به اهداف و رویکردهای ساحت زیباییشناسی و هنری، بر کیفیت این مسابفات میافزاید و تأثیر عمیقتری بر وضعیت دانشآموزان دارد.
Introduction :The domain of aesthetics and art is recognized as one of the six fundamental domains in Iran’s Fundamental Transformation Document of Education (FTDE), which emphasizes the pivotal role of art education in students’ holistic development. Although the FTDE highlights the significance of art in the spiritual, emotional, and intellectual growth of students within the aesthetic and artistic domain, it fails to propose a clear and structured model for organizing students’ leisure time. Consequently, the essential role of cultural and artistic activities as extracurricular programs has been largely overlooked by educational planners. This neglect has created a gap between formal educational objectives and the practical implementation of extracurricular programs that nurture creativity, aesthetic sensibility, and cultural identity among students. In this context, reinterpreting the aesthetic and artistic dimensions within the framework of Klein’s curriculum model can help bridge this gap and provide a more coherent foundation for promoting art-based learning experiences
Methodology: This study adopted an integrated qualitative–quantitative approach, specifically employing grounded theory, to explore artistic and aesthetic experiences among students. The research focused on two age groups: children (elementary school) and adolescents/young adults (high school). Through theoretical saturation sampling, twenty-eight participants—including teachers, art educators, curriculum planners, and students—were interviewed. Their responses were analyzed to extract initial semantic units. These units were systematically coded using MAXQDA software, resulting in 925 open codes, 62 axial codes, and 21 selective codes derived from thematic similarities and differences. The analysis was organized around causal, contextual, and interventional conditions, following Klein’s nine core curriculum elements. The validity and reliability of the findings were confirmed through expert review and quantitative verification using a researcher-developed questionnaire, which was statistically analyzed with SPSS software
Results: Findings revealed that the aesthetic and artistic dimensions have been largely marginalized within Iran’s formal education system, despite the global recognition of art as a key component of human and social development. The absence of a structured model for extracurricular activities demonstrates a significant gap between educational ideals and real-world practice. This study therefore proposes a practical and context-sensitive framework for designing and implementing cultural and artistic extracurricular programs for students in Isfahan, aligning them more closely with the objectives of the FTDE and enhancing the aesthetic and artistic domain
Conclusion: The results indicate that the active support of school principals and parents, the effective utilization of local and provincial capacities, the participation of skilled and committed instructors, and the establishment of national competition secretariats across provinces can collectively create a sustainable and valuable opportunity for cultural and artistic authorities to enhance both the quality, creativity, and long-term educational impact of these competitions
اصغرزاده، علی، محمودی، مهدی، سرمدی، محمدرضا، معصومی‌فر، مرجان (1403). فهم مقوله¬های زیباییشناسی: افق¬های الهام‌بخش در فعالیت¬های تربیتی(بازشناسی سند تحول بنیادین). مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، دوره 13 شماره 2 پیاپی 39 ، 33 تا 56. (DOI): 10.48310/PMA.2024.12673.3727
بهرنگی، سیف‌الله (1398). ارزشیابی آموزشی: مفاهیم، الگوها و کاربردها، تهران: انتشارات کمال تربیت.
تیمورنیا، مهین، امام‌جمعه، سیدمحمدرضا، احمدی، غلامعلی نصری، صادق (۱۴۰۰). بررسی تطبیقی ویژگی‌های فعالیت¬های فوق‌برنامه دوره ابتدایی ایران با کشورهای انگلستان، هند و مالزی. مجله علمی -پژوهشی (آموزش و پرورش تطبیقی). 4(2)، 1138-1158. 10.22034/IJCE.2020.229993.1145
جاویدی‌کلاته، طاهره و عبدلی، افسانه (1396). زیبایی¬شناسی و هنر از دیدگاه ماکسین گرین و اشارات تربیتی آن، نشریه رویکردهای نوین آموزشی، 12(2): 21-45. http://noo.rs/ZBsi0
جمشیدزاده، فاطمه، ومومنی،کوثر(1399). بررسی رابطه مطالعه منابع غیر درسی و میزان مشارکت در فعالیتهای فوق‌برنامه مدرسه با میزان عملکرد تحصیلی دانش¬آموزان مورد مطالعه مدارس متوسطه دوم شهر سرابله، ششمین همایش ملی علمی‌پژوهشی روانشناسی و علوم تربیتی. http://noo.rs/qZvNf
حاجی‌آقالو، عباس (۱۳۸۱). راهنمای تهیه فعالیتهای مکمل و فوق‌برنامه، ناشر: موسسه فرهنگی منادی تربیت، چاپ اول، تهران.
حسینی، سیدبتول، صادقی، علیرضا، خسروی‌بابادی، علی‌اکبر، دوایی، مهدی(1401). طراحی برنامه درسی فوق‌برنامه برای دانشگاه فرهنگیان، فصلنامه آموزش و پرورش متعالی، دوره 1، شماره 1،صفحات: 64-82 . 10.22080/DC.2022.3845 DOI
خیام‌نکویی، پریسا و شاهدی، بهرام و یزدی، کاظم (1403). تأثیر کیفیت محیط مدارس بر خودپنداری تحصیلی دانشآموزان با نقش میانجی پدیدارشناسی ادراک، اصفهان: مجله بنیانهای حکمی فلسفی هنر ایرانی، سال سوم، شماره اول،ص63. 10.30486/PIA.2024.2001377.1360
دادگران، سیدمحمد (1389). مبانی ارتباطات جمعی. تهران: فیروزه، چاپ چهاردهم.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. جلد یازدهم، انتشارات وچاپ دانشگاه تهران، ص17020.
رضايی، منيره (١٣٨٧). الگوی نظری ساحت تربيت هنری و زيبايی‌شناسی در نظام آموزش و پرورش ج.ا.ا. طرح تدوين سند ملی آموزش و پرورش، کميته مطالعات نظری.
رسول‌زاده اقدام، صمد، عدلی‌پور، صمد، هدایتی‌خوشمهر، علی (1397). جامعه‌شناسی اوقات فراغت و مطالعه، تهران: اساطیر پارسی.
ریاست‌جمهوری، سازمان ملی جوانان (۱۳۸۴). آیین‌نامه اجرایی ساماندهی اوقات فراغت جوانان با رویکرد به برنامه¬ها و فعالیت¬های تابستانی.
زارع‌بدیعی، اسدالله(1398). بررسی تأثیر فعالیت های فوق‌برنامه بر عملکرد تحصیلی دانش¬آموزان سال اول متوسطه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد،
زارعی، عباس، قربانپورآرانی، حسین، باقری، سمیه (1400). مقایسه میزان توجه به ساحت¬های ششگانه تربیت در کتاب¬های فارسی دوره ابتدایی قبل و بعد از اجرای سند تحول بنیادین آموزش وپرورش، مطالعه برنامه درسی، دوره 16، پیاپی 62 ، صفحات 196-179. 20.1001.1.17354986.1400.16.62.7.2
شورای¬عالی انقلاب فرهنگی (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
طبائیان، سیده‌مرضیه ( 1400) پژوهشی در ضرورت طراحی بهینه فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانشآموزان و ارتقاءکیفیت محیط آموزشی (مطالعه موردی: دبیرستان‌های دخترانه شهر اصفهان)، دوفصلنامه معماری و شهرسازی ایران، دوره: ،12شماره: -127 : 21.191. doi: 10.30475/isau.2020.214757.1339
-طهماسب زاده شیخلار،داوود؛ علم‌الهدی، جمیله (1394). تربیت زیبایی‌شناختی رهیافتی جامع برای چالش‌های برنامه درسی،تهران: کنفرانس بین المللی علوم انسانی،روانشناسی و علوم اجتماعی.
فتحی، پیمان (1403). کاربرد اصول روانشناسی محیطی در طراحی فضاهای درمانی و آموزشی، تجلی هنر در معماری و شهرسازی، 2(1)، 57-70. -7. https://jmaaue.org/index.php/jmaaue/article/view/1
قدیریان، فرناز، حسینی، محمدسلطان، سلیمی، مهدی، عروف‌زاد، شهرام (1400). مدل پارادایمی نهادینه‌سازی فعالیتهای فوق برنامه ورزشی دانشگاهی در دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان، مجله رویکردهای نوین در مدیریت ورزشی، پیاپی 35، 45- 60. https://www.magiran.com/p2418350
کلاین، فرانسیس(1991). استفاده از یک مدل تحقیقاتی به‌عنوان راه¬های فرایند برنامه درسی، ترجمه محمودمهرمحمدی، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال ششم شماره یک.
علی‌آبادی، خدیجه (1397). طراحی آموزشی: مبانی، اصول و کاربردها، تهران: انتشارات سمت.
علیپور، فرشید (1395). اصول و مبانی آموزش و پرورش(نسل سوم) کتاب طلایی، تهران: انتشارات طلایی پویندگان دانشگاه.
مهرمحمدی(1381). برنامه درسی، نظرگاه¬ها، رویکردها و چشم اندازها، تهران: انتشارات سازمان سمت.
ملکی، حسن (1399). نظریه‌های یادگیری و آموزش، تهران: انتشارات آییژ.
ملکی، حسن (1396). برنامه‌ریزی درسی(راهنمای عمل)، تهران: انتشارات مدرسه.
موسوی، طیبه (1396)، بررسی آراء و نظرات عالمه جعفری(ره) و الیوت آیزنر در تربیت زیباییشناسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
نظری، پروین، یزدان ستا، فاروق(۱۳۹۸). بررسی نقش فعالیتهای فوق‌برنامه در تحصیل عملکرد با توجه به نقش میانجی خلاقیت. تحقیق تدریس، تهران: تدریس پژوهی، ۷(۱)، ۸۷- ۱۰۸. 10.34785/J012.2019.464.
نصیری، محمد رضا، فتحی، محمد، جاویدپور، مرتضی (1402). اثربخشی آموزش راهبرهای شناختی و فراشناختی بر انگیزه پیشرفت و سرزندگی تحصیلی دانش¬آموزان، فصلنامه ناتوانی‌های یادگیری، پیاپی2، 75-87. (DOI): 10.22098/JLD.2024.14414.2143
ولی‌زاده، سمیه، شریف‌زاده، محمدرضا، داودی‌رکن‌آبادی، ابوالفضل (۱۴۰۱). تاثیر ساحت زیبایی‌شناختی و هنری مبتنی بر نمایش خلاق بر فرایند یاد دهی یادگیری، انجمن جامعه‌شناسی آموزش و پرورش ایران، 8(2) ، 199-208. http://noo.rs/9G4WI
Han X. (2022). The importance of aesthetic ability in arts education: A case study of undergraduate students of universities in Chengdu city of Sichuan province China. Heliyon, 29: 1-22.
Ferguson JP, Tytler R, White P. (2022). The role of aesthetics in the teaching and learning of data modeling. International Journal of Science Education, 44(5): 753-774.
Kaplan, M. (1960). Leisure in America: A Social Inquiry. New York: John Wiley & Sons
Preedy, S, Jones, P, Maas, G, & Duckett, H ،(2020). Examining the perceived value of
extracurricular enterprise activities in relation to entrepreneurial learning processes. Journal of Small Business and Enterprise Development
Rodriguez M, Diaz I, Gonzalez EJ, Gonzalez-Miquel M. (2019). Reprint of: Motivational active learning: An integrated approach to teaching and learning process control. Education for Chemical Engineers, 26: 8-13.
Raymore, L. Godbey, G. Crawford, W. (1994), Self-esteem, gender and socio - economic status: their relation to perceptions of constraint on leisure among adolescents, Journal of Leisure Research, Vol ٢٦, pp٩٩-١١.
Shinew, K. J., Floyd, M, F, & Parry, D (2004), Understanding the relationship between race and leisure activities and constraints: exploring an alternative framework, Leisure Sciences, Vol ٢٦, pp١٨١-١٩٩
Stodolska, M. (2006), Transnationalism and Leisure: Mexican Temporary Migrants in the U.S, Journal of Leisure Research, Vol. ٣٨, No. ٢, p. ١٤٣-١٦