آموزه هاي تعلیمی با تاريخ گريزي داستان بهرام پنجم در شاهنامه و بهرام نامه نظامي
محورهای موضوعی : شاهنامه
یوسف صفیان بلداجي
1
*
,
احمدرضا یلمه ها
2
1 - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران (نویسنده مسئول)
2 - استاد گروه زبان وادبيات فارسي، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامي، اصفهان، ايران
کلید واژه: بهرام پنجم, تاریخ, تعلیم , شاهنامه, هفت پیکر,
چکیده مقاله :
چكيده:
تاريخ نويسان متقدم و متاخر از جمله طبری و مسعودی از زندگی بهرام پنجم گزارش هاي تاریخی مختلفی بیان کرده اند هرچند شخصيت هاي ادبي ريشه هاي تاريخي دارند اماوقتي اين شخصيت ها با عناصر ادبي آميخته مي گردند ديگر از رنگ وبوي تاريخي آنان كاسته مي شود ، این جستار تقریبا نظریات این تاریخ نگاران را به صورت مختصر بررسی کرده وبه داستان این شخصیت در شاهنامه و هفت پیکر می رسد که دو شاعر توانا ،فردوسی ونظامی جدای از اشارات تاریخی در بسیاری موارد از ازوجه تاریخی دور گشته اند گویا تمام این گریزها رنگ وبوي ادبی داشته است وانگیزه های ایشان ،اخلاق مدارانه و تعلیم گرایانه بوده است و با گریز از واقعیت های تاریخی، داستانهایی با رویکرد اخلاقی به وجود آورده اند و تمام ايدآل هاي ،تعلیمی ،اخلاقي مورد نظر خویش را در چهره این شخصیت همراه داستان بیاورند و ازاين شخصیت، فردی عدالت گستر، آزاده ، اخلاق مدار و نیک اندیش وجوانمرد باجنبه های دیگر تعلیمی بسازند اگرچه نظامی دراین گریز تاریخی، رغبتی تمام تر به جنبه تعلیمی اخلاقی نسبت به فردوسی از خود نشان داده است و فردوسی پایبندي خود را به تاریخ حفظ كرده است .
واژه های کلیدی : بهرام پنجم، تاریخ، تعلیم ، شاهنامه، بهرام نامه.
Abstract:
Early and late historians, including Tabari and Masoudi, have written various historical reports about the life of Bahram V, although literary characters have historical roots, but when these characters are mixed with literary elements, their historical flavor is reduced. The essay examines the opinions of these historians in a brief manner and comes to the story of this character in Shahnameh and Haft Pekir, which two powerful poets, Ferdowsi and Nizami, apart from the historical references, have in many cases moved away from the historical aspect. It seems that all these escapes had a literary flavor and their motivations were moralistic and didactic, and by avoiding historical facts, they created stories with a moral approach and showed all their desired educational and moral ideals. Bring this character along with a story and make this character a just, free, moral, good-thinking and brave person with other educational aspects. Although in this historical escape, Nizami has shown a greater desire for moral education than Ferdowsi, and Ferdowsi has maintained his adherence to history.
پیرنیا،حسن .(1378). ایران قدیم ،تهران:اساطیر
تفضلی ،احمد،به کوشش ژاله آموزگار.(1376).تاریخ ادبیات پیش از اسلام،تهران:سخن
تقی زاده ،حسن .(1380).پادشاهان سلسله ساسانیان ،تهران:فردوس
ثاقب فر،مرتضی،.تورج دریایی ، (1384)شاهنشاهی ساسانی،تهران ،ققنوس
خالقي مطلق، جلال (1386) « از شاهنامه تا خدای نامه»: جستاري دربارهي مآخذ مستقيم و غيرمستقيم شاهنامه با پيوست:( فهرست برخي متون ازدست رفتنه به زبان پهلوي)». نامه ایران باستان، سال7 ،شماره1 و 2( ،پياپي 13 و14 ،)صص3 -119
خدادادیان، اردشیر.(1381).تاریخ ایران باستان ،تهران:سخن
زرین کوب ،عبدالحسین،( 1374 ).روزگاران،تهران :سخن
زرین کوب ،عبدالحسین.(1364 ).تاریخ مردم ایران ،تهران:امیرکبیر
زرین کوب ،عبدالحسین.(1372).پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد،تهران:سخن
سامی،علی .(1388). تمدن ساسانی،ج 1و2، تهران :سمت
طبری،محمدبن جریر،تصحیح ابوالقاسم پاینده.(1362). تاریخ طبری ،تهران :اساطیر
فردوسی ، (1375).شاهنامه ،کوشش سعیدحمیدیان ،.. ،تهران: نشرقطره
کاتب یزدي، احمد بن حسين . (1386 ).تاریخ جدید یزد به کوشش ایرج افشار ، تهران .امیر کبیر
کریستن سن ،آرتور، )1384).ایران درزمان ساسانیان ترجمه اقبال آشتیانی،:تهران :نگاه
مجمل التواریخ و القصص. (1383)تصحيح محمد تقي بهار، تهران: دنياي کتاب
محجوب ،محمد جعفر.(1370 ).داستان عوامانه هفت پیکر بهرام گور،ایران شناسی :شماره 4
مستوفي، حمداله. ( 1950)تار یخ گزیده. به اهتمام عبد الحسين نوا یي، تهران: اميرکبير-
مسعودی،ابوالحسن علی بن حسین.(1374).مروج الذهب ترجمه ابوالقاسم پاینده،تهران:انتشارات علمی فرهنگی
مسعودي، علي بن الحسين(1970) مروج الذهب و معادن الجواهر . باعتنا استاذین باربيه دمينار و پاوه دکورتل، تهران: موسّسه مطبوعاتي اسماعيليان
نظامی ، (1376). هفت پیکر ،تصحیح حسن وحیددستگردی. ،تهران:نشرقطره
نفیسی ،سعید،به اهتمام عبدالکریم جربزه دار.(1384).تاریخ تمدن ایران ساسانی، تهران :اساطیر
یعقوبی،احمد.(1356).تاریخ یعقوبی. ترجمه محمد ابراهیم آیتی،تهران:بنگاه ترجمه ونشر کتاب
یعقوبي، ابن واضح.( 1362 ).تاریخ یعقوبي. ترجمه محمّد ابراهيم آیتي، تهران : علمي و فرهنگی