دنیامداری در داستان‌های مثنوی مولوی

محورهای موضوعی : شاهنامه

میرجلال الدین کزازی ¹ , زهره وفایی فرد ²

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

تاریخ دریافت : 1395/11/24 تاریخ پذیرش : 1395/11/24 تاریخ انتشار : 1395/10/12

کلید واژه: مولوی, مثنوی معنوی, دنیاگرایی,

چکیده مقاله :

مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. هرچند تأکید این کتاب بر وصول به منبع خلقت و کمال غایی انسان است اما در رابطه‌ای دوسویه تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی را نیز توصیه می‌کند. مسأله این پژوهش آن است که دنیا و جلوه‌های آن به چه میزان و از چه منظری در این اثر نمود یافته است. بدین منظور با دسته‌بندی داستان‌هایی که شامل مؤلفه‌های دنیامداری هستند، به بررسی مفاهیم و بخش‌بندی آن‌ها بر پایه سنجه‌های مورد نظر پرداخته شده است؛ همچنین تلاش شده چگونگی و چرایی گرایش مولانا به دنیا بررسی شود. از همین روی پس از شرح مفهوم دنیاگرایی مولانا، مثنوی در چند حوزه مهم از نمودهای دنیاگرایی یعنی خردورزی، مدارا، دوری از تعصب و تکیه بر اخلاقیات و دوری از تقلید کورکورانه بررسی شده و داستان‌هایی که این اندیشه را برجسته‌تر کرده‌اند واکاوی شده اند.

چکیده انگلیسی:

Masnavi of Rumi is the most valuable moral mystical work of Persian literature which seeks to teach the real life and show peoplethe way ofbeing happy. Although the emphasis in this book is on the ultimate perfection of human and creation resource, but in a mutual relationship,it quests for the good life in this world. The subject of this research is that the world and its manifestationshow and from what perspective have beenrepresented in this work. For this purpose, classifying the stories that have secularism components, we investigated the concepts and segmented them on the basis of the considered measures.It also attempts to examine how and why Rumishows tendencies to the world. So doing, after explaining the concept of secularism, all lines of Rumi's Mathnavi in several important areas of the manifestations of secularism,that is,wisdom, tolerance, avoiding prejudices based on morality and notthinking of heavenly reward and avoidance of blind imitation have been investigated and those stories which have explored the idea have beenmademore prominent with the aimof clarifying Maulana’s look at the world and its manifestations. As a result, we found that Maulana validatedworld because it is the way to heaven andperfection, but contrary to the many of reaserchers, Mulana has no negative point view to the world, but he emphasizing on making use of them,directly and indirectly described in the storiescontaining four hundred bits, all areas of secularismto reach the ultimate goal of creation.  

منابع و مأخذ:

 

1- آریانپور کاشانی، عباس.(1375). فرهنگ جیبی انگلیسی به فارسی. تهران: امیرکبیر.

2- استراترن، پل.(1379). آشنایی با هگل. ترجمه مسعود علیا. تهران: نشر مرکز.

3- اعوانی، غلامرضا.(1386). خلاصه مقالات همایش بین‌المللی بزرگداشت هشتصدمین سال ولادت مولانا. زیر نظر غلامرضا اعوانی. تهران: خانه کتاب مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.

4- اعوانی، غلامرضا داوری اردکانی، رضا، حداد عادل، غلامعلی، ابراهیمی دینانی، غلامحسین و ماهروزاده، طیبه.(1375). میز گرد سکولاریسم و فرهنگ، نامه فرهنگ. تهران: وزارت ارشاد، ش 21،ص.ص. 37-12.

5- الفاخوری، حنا.(1355).تاریخ فلسفه در جهان اسلامی. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: موسسه انتشارات فرانکلین.

6-بهنام فر، محمد.(1381). دنیا از دیدگاه مولوی در مثنوی با استناد به آیات. مجله دانشکده ادبیات بیرجند، سال دوم، شماره 2، ص.ص. 12-6.

7ـ بیات، عبدالرسول و همکاران. (1381). فرهنگ واژه‏های فلسفه، کلام جدید، علوم سیاسی. قم: موسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی.

8- خاقانی اصفهانی، محمد و عباسی، حسین.(1389). جستارهایی درباره دو واژه‌ سکولاریسم و لایسیته و برابرهای فارسی و عربی این دو. مجله ادیان و عرفان. سال 43، شماره یک، بهار و تابستان 1389، ص.ص.72-57.

9- درگاهی، محمود. (1384). سکولاریسم در حافظ. مجله حافظ. شماره 15، ص.ص. 48-44.

10- رجبی، محمود.(1380). انسا­ن­شناسی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

11- ریاحی، محمدامین.(1374). گلگشت در شعر و اندیشه حافظ. تهران: علمی.

12- زمانی، کریم. (1385). میناگر عشق؛ شرح موضوعی مثنوی. تهران: نشر نی.

13- صاحب‌زمانی، ناصرالدین.(1389). خط سوم؛ درباره شخصیت سخنان و اندیشه‌های شمس تبریزی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

14- صانعی دره‌بیدی، منوچهر.( 1384).جایگاه انسان در اندیشه‌های کانت. تهران: ققنوس.

15- عسکری فرد، هادی. (1375).معرفت دنیا در مثنوی بر مبنای قرآن، نهج‌البلاغه و احادیث. پایان­نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد اسلامی فسا.

16- فروزانفر، بدیع‌الزمان.(1379).شرح مثنوی شریف. تهران: زوار.

17- فروغی، محمدعلی.(بی‌تا).سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار.

18- کاپلستون، فردریک. (1376). تاریخ فلسفه. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: علمی و فرهنگی و سروش.

19- کاووسی حسینی، مرضیه.(1384). دنیا از منظر مثنوی مولوی. کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 95، ص.ص. 117-112

20- گرگین، محمود.(1384). دیالکتیک در مثنوی مولوی.کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 95، ص.ص.135-118

21- گذشتی، محمدعلی و کاکاوند قلعه‌نویی، فاطمه.(1393). آموزه‏های تعلیمی مثنوی در حوزه آسیب شناسی اجتماعی.پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. شماره 21، ص.ص.108-81.

22- لاجوردی، فاطمه.(1383). مینو و گیتی و مراتب وجود در فلسفه اشراق. مجله برهان و عرفان. سال اول، شماره 2، ص.ص.148-119.

23- مصلح، علی‌اصغر.( 1368).تقریری از فلسفه‌های اگزیستانس. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

24- ملکیان، مصطفی.( 1388). تنها راه صلح در جهان نگرش عرفانی است. Farhangemrooz.com

25- مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی.(1381). شرح مثنوی شریف. تصحیح عبدالباقی گولپینارلی. ترجمه و توضیح توفیق سبحانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

26- --------------------.(1389). فیه ما فیه. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.

27- نوروزی، محمد جواد.(1388). مبانی فکری سکولاریسم. فصلنامۀ معرفت، شماره 22، ص.ص.34-22.

28- وفائی فرد، زهره، کزازی، میرجلال‌الدین. (1394). مفهوم آزادی در اندیشه حافظ و مولانا و تطبیق آن با تفکر اگزیستانسیالیسم. جیرفت: مجله مطالعات تطبیقی، ش 33. ص.ص.69-51.

1. Aryan Poor Kashani, Abbas. (1375). The English to Persian Pocket dictionary. Tehran: Amir Kabir.


2. Strathern, Paul. (1379). Hegel in 90 Minutes. Tehran: Markaz.


3. A'vani, Ghulam Reza. (1386). Proceedings of the Congress for the 800th Birthday of Molavi. Tehran: Institute for Research in Philosophy.


4. A'vani, Ghulam Reza& Ardakani, Reza& Hadad Adel, Ghulam Ali& Ibrahimi Dinani, Ghulam Hussein& Mahrooz Zadeh, Tayebeh. (1375). Roundtable about Secularism and Culture. Tehran: Ministry of Culture, 21, pp. 12-37.


5. Al-Fakhoori, Hana. (1355). The History of Arabic Philosophy. Tehran: Franklin.


6. Behnam Far, Mohammad. (1381). The World in View of Molavi in Masnavi Based on Verses. The Journal for The Faculty of Literature of Birjand, 2, pp. 6-12.


7. Bayat, Abdul Rasool et al. (1381). The Dictionary of Philosophy, New Kalam, and Politics. Qom: Andishe va Farhang-e Dini.


8. Khaghani Isfahani, Mohammad& Abbasi, Hussein. (1389). Inquiries About Secularism and Laïcité and their Persian/Arabic Equivalents. Religions and Mysticism Journal, 1, pp. 57-72.


9. Dargahi, Mahmood. (1384). Secularism in Hafez. Hafez Journal, 15, pp. 44-48.


10. Rajabi, Mahmood. (1380). Anthropology. Qom: Imam Khomeini Institute for Research.


11. Riahi, Mohammad Amin. (1374). Journey in Poetry and Thought of Hafez. Tehran: Elmi.


12. Zamani, Karim. (1385). Artist of Love; Thematic Explication of Masnavi. Tehran: Ney.


13. Saheb Zamani, Naser al-Din. (1389). The Third Line; Concerning the Character, Words, and Thoughts of Shams Tabrizi. Tehran: Ministry of Culture.


14. Saneyee Dare Bidi, Manouchehr. (1384). Place of Man in the Thoughts of Kant. Tehran: Qoqnoos.


15. Askari Fard, Hadi. (1375). Knowledge of world in Masnavi; Based on Quran, Nahj al-Balagha, and Hadith. Dissertation for the Degree of M.A, Islamic Azad University of Fasa.    


16. Foroozan Far, Badi al-Zaman. (1379). Exposition of Masnavi. Tehran: Zavvar.


17. Forooghi, Mohammad Ali. Development of Philosophy in Europe. Tehran; Zavvar.


18. Copleston, Fredrick. (1376). History of Philosophy. Tehran: Elmi Farhangi.


19. Kavoosi Husseini, Marzieh. (1384). The World in View of Molavi. Book of Month in Literature& Philosophy, 95, pp. 112-117.


20. Gorgeen, Mahmood. (1384). Dialectic in Masnavi. Book of Month in Literature& Philosophy, 95, pp. 118-135.


21. Gozashti, Mohammad Ali& Kaka Vand Ghale Noyee, Fatemeh. (1393). Didactic Teachings of Masnavi in Social Pathology. Didactic Literature Review Professional Journal A science, 21, pp.81-108.


22. Lajavardi, Fatemeh. (1383). Heaven and Degrees of Existence in Philosophy of Ishraq (enlightenment), Burhan and Irfan Journal, 2, pp. 119-148.


23. Mosleh, Ali Asghar. (1368). A Reading of Existential Philosophies. Tehran: Islamic Research Institute for Culture and Thought.


24. Malekian, Mostafa. (1388). The Only Path to Peace is the mystical Attitude. Farhangemrooz.com


25. Molavi. (1381). Masnavi. (ed.) Abd al-Baghi Goolpinarli, Tehran: Ministry of Culture.


26. Molavi. (1381). Fih ma Fih. Tehran; Amir Kabir.


27. Norouzi, Mohammad Javad. (1388). Intellectual Foundations of Secularism. Ma'refat Quarterly, 22, pp. 22-34.


28. Vafayee Fard, Zohreh& Kazazi, Mir Jalal al-Din. (1394). The Concept of Freedom in Thought of Hafez and Molavi and Comparing it to Existentialism. Jiroft: Comparative Studies Journal, 33, pp. 51-69.