کارکرد سرنویس‌های‌ نسخۀ فلورانس در بازنویسی داستان‌های شاهنامه

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

نیلوفرسادات عبدالهی ¹

1 - دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1398/08/26 تاریخ پذیرش : 1398/08/26 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: شاهنامه, بازنویسی, سرنویس, نسخۀ فلورانس, ساختار داستان,

چکیده مقاله :

داستان‌های متون ادبیات فارسی در صورت اصلی‌ برای بسیاری از مخاطبان امروزی با جزئیات قابل درک نیستند. ازاین‌روی باید به زبانی ساده‌تر بازنویسی شوند. بازنویسی با در نظر‌ داشتن سطح مخاطب، او را به خواندن داستان جلب می‌کند. در بازنوشت داستان‌های کهن در حد امکان باید جزئیات سبک و زیبایی اثر اصلی حفظ شود. در همین راستا برای بازنویسی و بازگردان داستان‌های شاهنامه به نثر، علاوه بر توجه به سطح مخاطب، شناخت سبک و شیوۀ بیان فردوسی ضروری است. لازم است در بازنویسی متون کهن بخش‌ها و ساختار اصلی داستان‌ها حفظ شود. نظر به پیوند سرنویس‌های شاهنامه با ساختار داستان، پیشنهاد ما در این مقاله بهره گرفتن از نسخه‌هایاین اثر با محوریت سرنویس‌های آن‌هاست. در این مقاله به‌عنوان مصداقی قابل توجه، به نسخۀ فلورانس پرداخته و ضمن نقد برخی مشکلات در بازنویسی شاهنامه، راهکارهایی برای بازنویسی دقیق‌تر ارائه شده است.

منابع و مأخذ:

1. انصاری، پریا و عبدالحسین فرزاد (1397)، «ارائۀ شاخص‌های مطلوب بازنویسی و داستان‌گزینی آثار حماسی در ادبیات کودک و نوجوان با تأکید بر شاهنامۀ فردوسی»، پژوهشنامۀ ادبی حماسی، شمارۀ 26، 13ـ۵۰.

2. پایور، جعفر (1376)، «بازآفرینی قصه‌های کهن و ادبیات داستانی معاصر»، چیستا، شمارۀ 138 و 139، 736ـ۷۴۰.

3. ـــــــ (1388)، بازنویسی و بازآفرینی در ادبیات، به کوشش فروغ‌الزمان جمالی، تهران: کتابدار.

4. ـــــــ (1379)، «سیری در بازنویسی‌های معاصر از ادب کهن: 1- شاهنامه»، کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 38، 14ـ۲۲.

5. جلالی، مریم (1393)،شاخص‌های اقتباس در ادبیات کودک و نوجوان نگاهی نو به بازنویسی و بازآفرینی به انضمام فهرست صدسالۀ اقتباس از شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان، تهران: طراوت.

6. خالقی مطلق، جلال (1397)، گل‌رنج‌های کهن: برگزیدۀ مقالات دربارۀ شاهنامۀ فردوسی، به کوشش علی دهباشی، چ۱، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و سخن.

7. ـــــــ (1386)، یادداشت‌های شاهنامه، ج۹ـ۱۱، تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

8. ذبیح‌نیا عمران، آسیه (1393)، بازنویسی و بازآفرینی در ادبیات کودک و نوجوان، تهران: فدک ایساتیس.

9. ذبیحی، معصومه (1392)، «کودک و داستان‌های فکری در شاهنامه»، فلسفه و کودک، سال اول، شمارۀ 1، 49ـ۵۸.

10. صالحی، آتوسا (1386)، قصه‌های شاهنامه: فرود و جریره، بیژن و منیژه، بهرام و گردیه، تصویرگر: نیلوفر میرمحمدی، ج۴ـ۶، چ6، تهران: افق

11. فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، تصحیح جلال خالقی‌مطلق، تهران: دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

12. ــــــ ، شاهنامه، دستنویس کتابخانۀ ملی فلورانس، به نشان  Ms.Cl.III.24 (G.F.3) مورخ 614/1217 (تا پایان کیخسرو)

13. ـــــــــ ، شاهنامه، دستنویس کتابخانۀ بریتانیا در لندن، به نشان Add.21.103 مورخ 675/1276.

14. کریم‌زاد، مریم (۱۳۸۴)،بازآفرینی مهجور؛ بازنویسی معدود: تأثیر شاهنامه در ادبیات کودکان (بازنویسی و بازآفرینی‌های شاهنامه برای کودکان و نوجوانان)، استاد راهنما: یدالله جلالی، دانشگاه یزد.

15. مقدم، مریم، اباذری، زهرا و زارعی، هاجر (1391)، «بررسی وضعیت انتشار داستان‌های بازنویسی شده از شاهنامه و مثنوی برای کودکان و نوجوانان از سال 1369 تا 1389»، کتاب ماه کودک و نوجوان، شمارۀ 184، 56ـ۶۸.