معرفی و بررسی کلیات دیوان عبدالرحمن مشفقی بخارایی
محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
عبدالرحمن مشفقی بخارایی، شاعر صاحب‌نام ماوراءالنهر، در نیمۀ نخست قرن دهم به دنیا آمد. وی در روزگاری می‌زیست که حکّام و ملوک‌الطوایف، در سایۀ حکومت صفوی در ایران حکم می‌راندند. وی در ملازمت دربار شیبانیان بود؛ این ملازمت دیری نپایید و مشفقی شاعر، سمرقند را به سبب نفاق امرا ترک کرد و به لاهور رفت و ملازم اکبرشاه گورکانی شد. اقامت در لاهور و هند به زودی برای شاعر به پایان رسید، دوباره به ماوراءالنهر رفت و به حضور عبدالله‌خانِ شیبانی رسید و به مقام ملک‌الشعرایی دربار منصوب شد تا زمانی که وفات یافت. بر اساس یافته‌های این پژوهش؛ شعر مشفقی عاری از تعقیدات تلفظی و معنوی است و به لحاظ مضمون‌آفرینی، طنازی در شعر و تنوع قوالب شعری نیز درخور توجه است. در شعر او ایراد دستوری و ترکیب‌سازی کمتر دیده می‌شود. خلاقیت وی در قالب‌سازی‌های نو در شعر است: مانند مثلث مرکب، قصیدۀ ترکیب‌مستزاد و مخمّس تضمین. او برخلاف دیگر شعرای وقوعی، با لقب‌هایی مانند کلوچه‌پز، قصاب، شاطر و... که در این عصر به وفور یافت می‌شود، دغدغه‌ای فراتر از تفنّن شعری داشت؛ برخی از تذکره‌نویسان او را «سلمانِ عصر» خوانده‌اند. مشفقی عمر پنجاه سالۀ خود را در اوج مکتب وقوع و تکوّن سبک هندی گذراند. یافته‌های این مقاله پس از بررسی و تدقیق نسخۀ منقّح کلیات دیوان مشفی با مقابلۀ شش نسخه بدل بود و اجمالاً سعی شده است که تا حد امکان به معرفی شاعر و آثاراش پرداخته شود.
Abdul Rahman Mushfiqi Bukharai, a poet with the name of Transcendental, was born in the first half of the 10th century. He lived in a time of Local Goverments of Mawara Al-nahr ruled under the Safavid Government. He was in the service of Shibanian court. This service did not last long and the poet Mushfaqi left Samarkand due to the disunity of the nobles and went to Lahore and became a lieutenant of Akbar Shah Gurkani. The stay in Lahore and India soon came to an end for the poet, he went Mawara Al-nahr and reached the presence of Abdallah Khan Shibani and was appointed as Top poet of the court until he died. Based on the findings of this research; Mushfaqi's poetry is free of pronunciation and spiritual beliefs and is worthy of attention in terms of creating themes and variety of poetic forms. In his poetry, there are less grammar and composition problems. His creativity is in new forms in poetry. Like the compound triangle - the ode of the composition of Mostzad - Mokhammas Mood. Unlike other popular poets like Kulechepaz, Kasab, Shater, etc., he had a concern beyond the poetry. Some biographers have called him "Salman of Age". Mushfaghi spent his 50 years at the peak of the school of fate and development of the Indian style.