اثر تنش آبی، مصرف زئولیت و سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ بهاره

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

محمد سیبی ¹ , محمد میرزاخانی ² , مسعود گماریان ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، باشگاه پژوهشگران جوان، اراک، ایران
2 - دانشگاه آزاداسلامی، واحد فراهان، گروه زراعت، فراهان، ایران
3 - دانشگاه آزاداسلامی، واحد اراک، گروه زراعت، اراک، ایران

تاریخ دریافت : 1394/09/05 تاریخ پذیرش : 1394/09/05 تاریخ انتشار : 1390/03/01

کلید واژه: تنش آبی, گلرنگ, سالیسیلیک اسید, زئولیت,

چکیده مقاله :

این آزمایش در سال 1389 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی بلوک ‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. در این آزمایش تنش آبی به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه (شاهد)، آبیاری به میزان 85% نیاز آبی گیاه، آبیاری به میزان 70% نیاز آبی گیاه در کرت های اصلی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت در سه سطح عدم مصرف زئولیت (شاهد)، مصرف زئولیت به مقدار چهار تن در هکتار، مصرف زئولیت به مقدار هشت تن در هکتار و مصرف سالیسیلیک اسید در دو سطح عدم مصرف سالیسیلیک اسید و مصرف سالیسیلیک اسید به عنوان عوامل فرعی به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار داده شد. نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف تنش آبی بر صفاتی مانند ارتفاع گیاه، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک غوزه های فرعی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین سطوح مختلف مصرف زئولیت نیز بر صفاتی چون، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک غوزه های فرعی در سطح آماری یک درصد و صفت ارتفاع بوته در سطح پنج درصد معنی دار شد. مصرف سالیسیلیک اسید نیز بر صفاتی همچون تعداد دانه در غوزه و عملکرد دانه در سطح آماری یک درصد معنی دار بود. در بین سطوح مختلف تنش آبی، بیشترین و کمترین عملکرد دانه با میانگین 75/954 و 29/455 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به تیمار آبیاری بر اساس 100 و 70 % نیاز آبی گیاه بود. همچنین در بین سطوح مختلف مصرف زئولیت بیشترین و کمترین عملکرد دانه با میانگین 58/823 و 33/589 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به تیمار مصرف 8 تن زئولیت و تیمار عدم مصرف زئولیت بود.

چکیده انگلیسی:

      In order to study the effect of water stress, taking zeolite and salicylic acid on yield and yield components of spring safflower, an experimental was done in 2010. Experiment was performed as split factorial based on RCBD with 4 replications. Water stress was selected as major factor in three levels (I0 = Irrigation water requirement plants as control, I1 = 85%  and I2 =70% of the amount of irrigation water requirements) in the main plots and consuming different amounts of zeolite at three levels (Z0= not taking zeolite as control, Z1= zeolite amount consumed 4 tons per hectare and Z2= zeolite consumption amount consumed 8 t.ha-1) and two levels of salicylic acid SA0= no salicylic acid and SA1= consumption and sprayed salicylic acid) as a minor factor in a factorial combination of sub-plots were placed.The results showed that the effect of different levels of water stress on traits such as plant height, boll number per plant, grain per boll, yield of boll grain and biological yield in sub-percent probability level was significant. Also, different levels of consumption zeolite on the characteristics such as, the number of boll per plant, seeds per boll, grain yield and biological yield in sub-attribute level and statistical plant height in a percentage level of 5% were significant. Salicylic acid also taking on the characteristics such as number of grain per boll and yield levels was statistically significant in a percentage. Among different levels of water stress, the highest and lowest average grain yield 954.75 and 455.29 kg ha-1, respectively, related to irrigation and 70% based on 100% water plant was needed. Also between different levels of maximum and minimum consumption of zeolite with an average grain yield 823.58 and 589.33 kg ha-1 respectively consumed 8 tons of treated zeolite and zeolite used was not treated.

منابع و مأخذ:

 

1- ابوالحسنی، خ،1381. ارزیابی لاین های حاصل از توده های بومی گلرنگ در دو رژیم رطوبت. پایان نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان. 125 صفحه.

2- امیدی، ا. ح. 1388. اثر تنش خشکی در مراحل رشدی مختلف بر عملکرد دانه و برخی ویژگی های زراعی و فیزیولوژیکی سه رقم گلرنگ بهاره. مجله به زراعی نهال و بذر. جلد 2-25، شماره 1، صفحات 31-15.

3- توکلی، ا. 1381. بررسی اثر قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد، اجزای عملکرد و عملکرد روغن گلرنگ. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی. دانشگاه تهران. 134 صفحه.

4- خواجه پور، م. ر. 1385. گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. 564صفحه.

5- دولت آبادیان، آ.، س. ع. م. مدرس ثانوی، و اعتمادی، ف. 1387. اثر پیش تیمار اسید سالیسیلیک بر جوانه زنی بذر گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش شوری. مجله ی زیست شناسی ایران، جلد21، شماره ی4. صفحه­ی 121-111.

6- رستمی، م. 1383. اثر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیک ارقام گندم و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.121 صفحه.

7- صدیقی، ف. 1386. اثرات سایکوسل و زمان محلول پاشی آن در تراکم بالاس بوته، بر صفلت فیزیولوژیک و مرفولوژیک ذرت 704 تحت شرایط خشکی. پایان نامه کارشناسی ارشدزراعت. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی. دانشگاه آزد اسلامی واحد کرج. 140 صفحه.

8- غلامحسینی، م.،  آقاعلیخانی، م. و ملکوتی، م. ج. 1387. تأثیر سطوح مختلف نیتروژن و زئولیت بر عملکرد کمی و کیفی علوفه ی کلزای پاییزه، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال دوازدهم، شماره ی چهل و پنجم(ب).

9- فراست، م. 1389. بررسی تأثیر تنش کمبود آب بر خصوصیات زراعی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ. پایان نامه ی کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده ی کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک. 134 صفحه.

10- کافی، م. و رستمی، م. 1386. اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن ارقام گلرنگ در شرایط آبیاری با آب شور، مجله ی پژوهش های زراعی ایران،  جلد5،  شماره ی1. صفحه­ی 131-121.

11- مداح، س. م.، فلاحیان، ف. ا.، صباغ پور، س. ح. و چلبیان، ف. 1385. اثر سالیسیلیک اسید بر عملکرد، اجزاء عملکرد و ساختار تشریحی گیاه نخود (Cicer arientinum L.). مجله ی علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، شماره ی 1/62.

12- میرزاخانی، م. و سیبی، م. 1389. پاسخ صفات فیزیولوژیکی گلرنگ به تنش آبی و مصرف زئولیت. خلاصه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی و توسعه ی پایدار، فرصت ها و چالش های پیش رو، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز. شیراز. صفحه ی 21.

13- نادری درباغشاهی، م. ر.، بنی طباء، ع. ر.، شهسواری، م. ر. و جوانمرد، ح. ر. 1386. بررسی تأثیر تنش خشکی بر زودرسی گلرنگ پاییزه در منطقه اصفهان. مجله پژوهش در علوم کشاورزی، سال سوم، شماره دوم، صفحات 150-138.

14- یزدی صمدی، ب. و عبدمیشانی، س. 1370. اصلاح نباتات زراعی. مرکز نشر دانشگاهی تهران. صفحه 283.

15- Al-Busaidi, A., Yamamoto, T. and Irshad, M. 2007. The Ameliorative effect of artificial zeolite on barley under saline conditions, Jornal of Applied Sciences 7(16): 2272-2276.

16- Andrews, R. D. and Kimi, S. B. 1996. Improvements in yield and quality of crops with zeoponic fertilizer delivery systems: Turf, flower, vegwtables, and Grain. Malaysian Agricultural Research and Development Institue.

17- Ashkani, J.,  Pakniyat, H., Emam, Y., Assad, M. T. and Bahrani, M. J. 2007. The evaluation and relationships of some physiological traits in spring safflower (Carthamus tinctorius L.) under stress and non-stress water regimes. J. Agric. Sci. Technol. (2007) Vol. 9: 267-277.

18- Bezrukova, M. V. Sakhabutdinova, Fatkhutdinova, R., Kyldiarova, R. A. , Shakirova, I. and Sakhabutdinova, F. A. R. 2001. The role of hormonal changes in protective action of salicylic acid on growth of wheat seedlings under water deficit. Agrochemiya (Russ), 2, 51–54.

19- Cavero, J., Plant, R. E., Shennan, C., Friedman, D. B., Williams, J. R., Kiniry, J. R. and Benson, V. W. 1999. Modeling nitrogen cycling in tomato-safflower and tomato-wheat rotations.Agricultural Systems. 60: 123-135.

20- Dajue, L.  and  Mundel, H. H. 1996.Safflower. International Plant Genetic Resources Institute.

21- Esendal, E., Tstanrnilhioglub, A., Arslana, B. and Pashaa, C. 2008. Effect of water stress on growth components of winter safflowcr(Carihomiistinctorius/,.). 7^th International safflower.conference. Australia.

22- F. A. O. 2006. FAOSTAT Statistics Database. Available online at: http://faostat.fao.org

23- Hamrouni, I., Salah, H. B. and Marzouk, B. 2001. Effects of water-deficit on lipids safflowcr aerial pails, Phytochemistry. 58: 277-280.

24- Huang, Z. T, and Petrovic, A. M. 1995. Physical properties of sand a affected by clinoptilolite zeolite particle size and quantity. J.Turfgrass management.1(1):1-15.

25- Ibrahim, K. M., Ghrir, A. M. and Khoury, H. N. 2001. Influence of Jordanian chabazite – philipsite tuffon nutrient concentration and yield of strawberry. Department of geology, University of Jordan, Amman, Jordan.

26- Istanbulluoglu, A., Gocmen, E., Gezer, E., Pasa, C. and  Konukcu, F. 2009.Effects of water stress at different development stages on yield and water productivity of winter and summer safflower (Carthamus tinctorius L.). Agricultural Water Management. 96: 1429-1434.

27- Kang, G.2003. Salicylic acid changes activities of H₂O₂ metabolizing enzymes and increases the chilling tolerance of banana seedlings. Environmental and Experimental Botany.50:9-15.

28- Kar, G., Ktimar, A. and Martha, M. 2007. Water use efficiency and crop coefficients of dry season oilseed crops. Agricultural Water Management. 87: 73-82.

29- Kumar. P. 1997. Effect of Salicylic acid on flowering, pod formation and yield of pea (Pisum sativum L.). In Abst National Seminar on Plant Physiology for sustainable Agriculture. March 19-21 1997, IARI, New Dehli, PP. 69.

30- Kumar, P. 1999. Effect of Salicylic acid on growth, development and some biochemical aspects of soybean (Glycine max L. Merrill). Indian J. Plant physiol. 4: 327 – 330.

31- Lovelli, S., Perniola, M., Ferrara, A. and Tommaso, T. D. 2007. Yield response factor to water and water use efficiency of CarthannislinctorhtsL. and SolamimmelongenaL. Agricultural Water Management. 92: 73-80.

32- Mumpton, F. A. 1996. Mineralogy and geology of natural Zeolite. Department of the Earth Science. University of New York, U S A.

33- Nabipour, M., Meskarbashee,  M. and Yousefpour, H. 2007. The effect of  water deficit on yield and yield components of safflower (Cartamus tinctorius L.).Pakistan Journal of Biological Sciences. 10(3):421-426.

34- Polat, E., Karaca, M., Demir, H. and Nacio Onus, A. 2004. Use of natural zeolite(Clinoptilolite) in agriculture. J. Fruit Ornam. Plant Res.12:183-189.

35- Quiroga. A. R., Diaz-Zorita, M. and Buschiazzo, D. E. 2001. Safflower productivity as related soil water storage and management practices in semiarid regions. Commun.Soil Sci. Plant Annl.32: 2851-2S62.

36- Rasking, I. 1992. Role of salicylic acid in plants. Annu. Rev. Plant Physiology Plant Mol. Biol.,43, 439–463.

37- Rostami, M., Mirzaei, R. and Kafi, M. 2003.Assessment of drought resistance in four safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars at the germination stage. 7^th  International Conference on Development of Dryland. 14-17 September 2003. Tehran. Iran.

38- Senaratna, T, D. Touchell, E. Bunn, and K. Dixon. 2000. Acetyl salicylic acid (Aspirin) and salicylic acid induce multiple stress tolerance in bean and tomato plant. Plant Growth Regul, 30, 157–161.

39- Shakirova, F. M., and M. V.  Bezrukova. 1997. Induction of wheat resistance against environmental salinization by salicylic acid. Biology Bulletin, 24, 109–112.

40- Singh, G. 1980. Effect of growth regulators on podding and yield of mung bean (Vigna radiateL.) Wilczek Indian.J. Plant Physiol. 23:366-370.

41- Urotadze, S. L., T. A. Andronikashvili, and G. V. Tsitishvili. 2002. Output of a winter wealth grown on enriched by Aloumontite containing rock. Book of Zeolite Abstracts.