ارزیابی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر ویژگی‌های کمی و کیفی و عملکرد دانه ارقام کلزای بهاره در غرب استان مازندران

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

مرتضی سام‌دلیری ¹ , سلمان دستان ² , امیرعباس موسوی ³ , صفرعلی رسولی ⁴ , مرتضی مبلغی ⁵

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، دانشیار گروه زراعت، چالوس، ایران
2 - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، گروه زراعت، چالوس، ایران
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، گروه زراعت، چالوس، ایران
5 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، گروه زراعت، چالوس، ایران

تاریخ دریافت : 1394/09/05 تاریخ پذیرش : 1394/09/05 تاریخ انتشار : 1390/03/01

کلید واژه: عملکرد دانه, کلزا, تاریخ کاشت, روغن, صفات فنولوژیک,

چکیده مقاله :

این آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در چالوس در سال زراعی 89-1388 اجرا شد. تاریخ‌های کاشت 15 و30 بهمن و 15 و30 اسفند به عنوان عامل اصلی و ارقام هایولا 401، ساریگل، RGS003 و زرفام به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد خصوصیات فنولوژیکی شامل طول دوره رویشی، طول دوره گلدهی و طول دوره رشد با تاخیر در کاشت، روند کاهشی داشتند. حداکثر عملکرد دانه به میزان 2325 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 15 بهمن حاصل شد، چون بیشترین طول خورجین، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین در این تاریخ کاشت به دست آمد. تأخیر در تاریخ کاشت منجر به کاهش معنی‌دار ویژگی‌های کمی و کیفی و در نتیجه عملکرد دانه گردید. ارقام هایولا 401 و ساریگل دارای بیشترین عملکرد دانه معادل 2136 و 2086 کیلوگرم در هکتار و ارقام RGS003و زرفام دارای کمترین عملکرد دانه یعنی 1972 و1904 کیلوگرم در هکتار بودند. کمترین عملکرد روغن در تاریخ کاشت 30 اسفند و بیشترین عملکرد روغن در تاریخ‌های کاشت 15 و 30 بهمن حاصل شد. ارقام هایولا 401 و ساریگل دارای بیشترین عملکرد روغن و ارقام RGS003و زرفام دارای کمترین عملکرد روغن بودند. عدم معنی دار بودن اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم برای خصوصیات مورد بررسی حاکی از آن است که صفات در هر یک از ارقام روند تغییرات مشابهی را ناشی از تغییرات تاریخ‌های کاشت داشته‌اند. بنابراین تاریخ کاشت 15 بهمن به علت افزایش عملکرد دانه به عنوان تیمار مناسب بود.

چکیده انگلیسی:

      In order to evaluation affect of different planting dates on quantity and quality characteristics and grain yield in spring cultivars of canola (Brassica napus L.), an experiment was carried out at split plot based on RCBD with three replications at Chaloos region in 2010. Main factor were selected planting dates (4 and 19 February, 5 March and 20 April) and sub factor was canola cultivars including Hayola 401, Sarigol, RGS003 and Zarfam. Results showed with delay in planting date, phonological traits including vegetative period long, flowering period long and growth period long were decreased. The maximum of grain yield (2325 kg.ha-1) were obtained in 4 February, because the most of the pod length, pod number per plant and seed number per pod due this treatment. Delay in planting date to cause of decreased significant different on quantity and quality characteristics and due to decreased grain yield. Hayola 401 and Sarigol cultivar had been the most grain yield (2136 and 2086 kh.ha-1), and RGS003 and Zarfam cultivars had been the least grain yield (1972 and 1904 kg.ha-1). The least of oil yield were obtained in 20 April and the most of oil yield were produced in 4 and 19 February. Hayola and Sarigol cultivars had been the most of oil yield and RGS003 and Zarfam cultivars had been the least of oil yield. Non significant between planting dates×cultivars for investigated characteristics were indicated traits in cultivars, all of traits had been same change due to in different planting dates. Therefore, planting date of 4 February due to as most of grain yield introduced the best of treatment.

منابع و مأخذ:

 

1- آبادیان، ه.، ن. لطیفی، ب. کامکار، و م. باقری. 1387. بررسی تأثیر تاریخ کاشت تأخیری و تراکم بر صفات کمی و کیفی کانولا در گرگان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.جلد 15. شماره 5.

2- اظهری،‌ا.، و ب. علیزاده. 1385. تعیین سازگاری و واکنش ارقام هیبریدهای بهاره کلزا در شرایط محیطی منطقه کرج. خلاصه مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. صفحه 299.

3- امیدی، ح. 1385. تأثیر تاریخ کاشت و مدت برداشت بر میزان ریزش دانه ارقام کلزا. خلاصه مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. صفحه 24.

4- خواجه‌پور، م. ر. 1388. اصول و مبانی زراعت. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. 631 صفحه.

5- خوش‌نظر پرشکوهی،‌ ر. 1378. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام و لاین‌های کلزا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات. دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

6- درگاهی، م.‌ ر. 1385. اثر کشت تأخیری بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره کلزا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.

7- رامئه،‌ و‌. 1385. بررسی اثر زمان‌های متفاوت کاشت روی عملکرد و دیگر صفات زراعی کلزا. نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. پردیس ابوریحان. دانشگاه تهران. 5 الی 7 شهریور.

8- شیراسماعیلی، غ. 1381. مقایسه عملکرد و اجزاء عملکرد چهار رقم کلزای پاییزه در تاریخ‌های مختلف کاشت در اصفهان. خلاصه مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان. صفحه 195-194.

9- صادقی پور، ا.، هاشمی دزفولی ا. و ع. سیادت. 1375. بررسی رشد و عملکرد کلزا در سطوح مختلف کاربرد نیتروژن و تراکم گیاه. چکیده مقالات پنجمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. مجتمع عالی آموزش و پژوهشی کشاورزی ورامین و دانشگاه شهید چمران اهواز. صفحه 446-445.

10- فاطمی‌نقده، س. ح.، و ع. سروش زاده. 1380. بررسی اثرات تاریخ کاشت و محلول‌پاشی نیتروژن و بور در مراحل زایشی، روی عملکرد و اجزای عملکرد سویا. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات. ایران. ص 233.

11- سرمدنیا، غ. ح. و ع. کوچکی. 1372. فیزیولوژی گیاهان زراعی. (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

12- Al-Barzinjy, M., Stolen, O. and Christiansen,  J. L. 2003. Comparison of Growth, Pod Distribution and Canopy Structure of Old and New Cultivars of Oilseed Rape (Brassica napus L.). J. Acta Agri. Scan. 53: 138-146(9).

13- Ali, N., Javaidfar, F., Elmira, J. Y. and Mirza. M. Y, 2003. Relationship among yield components and selection criteria for yield improvement in winter rapeseed. Pak. J. Bot. 35(2): 167-174.

14- Allen, E. J. and Morgan, D. G. 1975. A quantitative comparison of the growth, development and yield of different varieties of oilseed rape. J. Agric. Sci. (Camb.) 85:159-174.

15- Allen, E. J., Morgan, D. G. and Ridgman, W. J. 1971. A physiological analysis of the growth of oilseed rape. J. Agric. Sci., Camb. 77:339-341.

16- Angadi, S.V., Cutforth, H. W., Miller, P. R., McConkey, B. G., Entz, M. H., Brant, S. A. and  Volkmar, K. M. 2000. Response of three Brassica species to high temperature stress during reproductive growth. Can. J. Plant Sci. 80: 693-701.

17- Beaver, J. S. and Johnson, R. R. 1981. Response of determinate and indeterminate soybeans to varing cultural practices in the northern U.S.A. Agron. J. 73:833-838.

18- Bello, L. L. 2000. Effects of early and late planting on three soybean cultivars in southern Guinea savanna of Nigeria department of crop production, university of agriculture P.M.B.2373.

19- Bilsborrow, P. E. and Norton, G. 1993. A consideration of factors affecting the yield of oilseed rape. Aspect of Apple Biology. 6: 91-99.

20- Chongo, G. and McVetty, P.B.E. 2001. Relationship of physiological characters to yield parameters in oilseed rape (Brassica napus L.). Can. J. Plant Sci. 81:1-6.

21- Egli, D.B. and Bruening, W.P. 2000. Potential of early-maturing soybean cultivars in late plantings. Agron. J. 92, 532—537.

22- Hamrouni, I., Hammadi, B.S. and Marzouk, B. 2001. Effect of water deficit on lipids of safflower aerial parts. Phyto-chemistry. 58: 277-280.

23- Heskelh, J.D. and Worrington, I.I. 1989. Corn growth response to temperature. Rate and duration and leaf emergence. Agron. J. 81: 698-701.

24- Leach, J.E., Darby, R.J., Williams, I.H. and Rawlinson, C.J. 1994. Factors affecting growth and yield of winter oil seed rape (B. napus L.), 1985-1989. J. Agric. Sci. 122: 405-413.

25- Morrison, M.J. and Stewart, D. W. 2002. Heat stress during flowering in summer brassica. Crop Sci. 42: 797-803.

26- Ozer, H. 2003. Sowing date and nitrogen rate effects on growth, yield and yield component of two summer rapeseed cultivars. Europ J. Agron. 19: 453-463.

27- Ozer, H., Oral, E. and Dogru, U. 1999. Relationship between yield and yield components on currently improved spring rapeseed cultivars. Turk. J. Agric. For. 23:603-607.

28- Pedersen, P. 2004. Response of soybean yield component to management system and planting date. Agron. J. 96:1372-1381.

29- Popp, M. P., Keisling, T. C., McNew, R.W., Oliver, L.R., Dillon, C.R. and Wallace, D.M. 2002. Planting date, cultivar, and tillage system effects on dryland soybean production. Agron. J. 94:81-88.

30- Radenovich, B. 1987. The nitrogen quality influence on seed yield, oil content and the production of oil out of oil rape. Zemlgisre-I-bilgica (Yugoslavia). 17p.

31- Robertson, M.J., Holland, J.E. and Bambach, R. 2005. Response of canola and Indian mustard to sowing date in the grain belt of north- eastern Australia. Aust. J. Exp. Agric. 44: 43-52.

32- Weiss, E.A. 1983. Rapeseed. In Oilseed Crops. Longman group, New York. p. 161-215. Reported in Crop Prod. Book under the title Oilseed Crops, p. 389.

33- Whitfield, D.M. 1992. Effect of temperature and ageing on Co₂ exchange of pods of oilseed rape. Field Crop. Abs. 28. No 4.