مطالعه خصوصیات زراعی توده های محلی زیره سبز در شرایط کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

محمدعلی افشاری ¹ (کارشناس ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان)
مجید ولدآبادی ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان)
جهانفر دانشیان ³ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان)
احمد اکبری نیا ⁴ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان)

تاریخ دریافت : 1394/09/12 تاریخ پذیرش : 1394/09/12 تاریخ انتشار : 1387/02/01

کلید واژه: عملکرد دانه, شاخص برداشت, نیتروژن, اسانس, زیره سبز,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد بذر، اجزای عملکرد و اسانس بذور محلی زیره سبز ایرانی، آزمایشی در سال زراعی84- 85 در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش کشاورزی قزوین اجرا گردید. طرح آزمایشی مورد استفاده، کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. تیمارهای مقادیر نیتروژن 30، 60 ، 90 و120 کیلوگرم در هکتار معادل 65 ،130، 195 و260 کیلوگرم اوره در هکتار در کرت های اصلی و بذر توده ای محلی زیره سبز تهیه شده از اسفراین، بجنورد و سبزوار درکرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که با کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بالاترین عملکرد دانه به میزان 801 کیلوگرم در هکتار، عملکرد اسانس به میزان 99/16 کیلوگرم در هکتار، ارتفاع بوته 59/19 سانتی متر و تعداد دانه در متر مربع 19400 عدد به دست آمد. بیشترین تعداد شاخه فرعی در بوته با متوسط 79/2 شاخه مربوط به تیمار90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. در حالی که بالاترین شاخص برداشت به میزان 08/45 درصد به تیمار مصرف 30 کیلوگرم نیتروژن درهکتار تعلق داشت. بذر محلی اسفراین با عملکرد دانه 6/765 کیلوگرم در هکتار، شاخص برداشت 25/45 درصد و 52/2 درصد اسانس بیشترین شاخص ها را در بین سایر بذور محلی دارا بود. بالاترین ارتفاع بوته 36/19 سانتی متر مربوط به بذر محلی سبزوار و بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به بذر محلی بجنورد بود. بذر محلی اسفراین با کاربرد 90 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با تولید 828 و3/20 کیلوگرم در هکتار به ترتیب عملکرد میوه و اسانس مناسب ترین تیمار آزمایشی بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effect of nitrogen levels on yield, Physiological characteristicsand essential oil content of cumin seeds, an experiment was conducted in research farm of Qazvin agriculture instruction center in 2006. The experiment was laid out by adopting split plot design with four replications. Main plots were nitrogen (30, 60, 90 and 120 kg/ha) and subplots were local seed populations gathered from Sabsevar, Bojnord and Esfarayen. Results showed in using 120 kg Nitrogen/ha the highest seed yield (801kg/ha) essential oil yield (16.99 kg/ha), (19.59cm) and seed number /m2 (19400) were obtained. The highest harvest index as 45.08% belongs to 30 kg Nitrogen/ha. Esfarayen with 765.6 kg/ha, harvest index 45.25 and 2.52% essential oil content was the best treatment. Sabsevar had the highest plant high and  Bojnord had the highest biologic. Seed yield and essential oil yield of Esfraen with using of 90 kg Nitrogen/ha was 828 and 20.3 kg/ha respectively.

منابع و مأخذ:

1- احترامیان، ک. 1381. تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد زیره سبز در منطقه کوشکک استان فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی دانشگاه شیراز

2- اخوان، م. و خاوری، س. 1378. بررسی توده های محلی زیره سبز ایران از نظر خصوصیات مورفولوژیکی رشد و عملکرد و امکان دستیابی به توده های مقاوم به بیماریهای فوزاریوم. گزیده از مجموعه مقالات اولین همایش ملی زیره سبز .صفحه 38

3- اکبری نیا، ا.، قلاوند، ا.، سفیدکن، ف.، رضایی، م. ب.  و شریفی عاشورآبادی، ا. 1382. بررسی  تاثیر کود های شیمیایی، دامی و تلفیقی بر عملکرد و میزان اسانس دانه گیاه دارویی زنیان. پژوهش و سازندگی، 16(4):42-32.

4- امین پور، ر. و موسوی، س. ف. 1373. اثرات تعداد دفعات آبیاری بر مراحل نمو، عملکرد و اجزاء عملکرد زیره سبز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان. 1: 7-1.

5- بالندری، ا. و رضوانی مقدم، و. 1373. گردآوری و بررسی خصوصیات بوتانیکی توده های محلی زیرخ سبز ایران. انتشارات سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران- پژوهشکده خراسان. زیره سبز فناوری تولید و فراوری. صفحه 84-92.

6- جواهری، ع. 1378. بررسی و مطالعه اثر تراکم و سطوح مختلف کود نیتروژنه بر روی رشد و عملکرد زیره سبز در منطقه جیرفت. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت.

7- خاوری، ا. و کریمی شهری، پ. 1383. بررسی توده های محلی زیره سبز ایران از نظر خصوصیات مورفولوژیکی رشد و عملکرد و امکان دستیابی به توده های مقاوم به بیماریهای فوزاریوم. مجموعه مقالات اولین همایش ملی زیره سبز .صفحه 38.

8- فیض آبادی، ز. 1367. زراعت زیره سبز در استان خراسان. سمینار دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. زیره سبز فناوری تولید و فراوری. صفحه 83-84.

9- صادقی، ب. و راشد محصل،  م. ح. 1370. اثر مقادیر ازت و آبیاری در تولید زیره سبز. انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران- پژوهشکده خراسان. صفحه 77-80.

10- فتوت، ا. 1371. اثر عناصر غذایی گیاه ازت، دفسفر و پتاسیم (NPK) بر عملکرد زیره سبز. انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران- پژوهشکده خراسان. زیره سبز فناوری تولید و فراوری.

11 - کافی، م. 1372. مطالعه اثر مقادیر مختلف بذر بر عملکرد زیره سبز در شرایط دیم و آبی انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران- پژوهشکده خراسان. زیره سبز فناوری تولید و فراوری. صفحه 89.

12- کریمی، پ. 1368. بررسی شیمیایی اسانس های گیاهان تیره جعفری.پایان نامة دورة دکتری. انتشارات دانشکده داروسازی تبریز. زیره سبز فناوری تولید و فراوری. صفحه 75.

13- ملافیلابی، ع. 1377. تأثیر سطوح مختلف کود از ته بر شاخص های فیزیولوژیکی رشد و اجزاء عملکرد زیره سبز. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران- کرج. چاپ و نشر آموزش کشاورزی (معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی تات). زیره سبز فناوری تولید و فراوری. صفحه 77.

14- ناصری پوریزدی، م. ت. 1370. بررسی اثر NPK  بر رشد و عملکرد زیره سبز. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. زیره سبز فناوری تولید و فراوری.

15-Bist, L. D., Kewaland, C. S. andSobran, S. 2000. Effect of planting geometry and level of nitrogen on growth and yield quality of European dill(Anethum gravolens).J.Hort.57:351-355.

16- Champawat, R. S. and Pathak, V. N. 1988. Role of nitrogen, phophorus and potassium fertilizers and organic amendments in cumin (Cuminum Cyminum L.) with incitel by Fusarium oxysporum. F. Sp. cumin . Indian J. Agric. Sci. 58(9): 728 – 730.

17-Chaudhary, G. R. and Gupta, O. P. 1991. Response of cumin (Cuminum cyminum) to nitrogen application,weed control and sowing methods.Indian Journal Of Agronomy 36(Suppl): 212-216.

18- Chandhary, G. R. 1989. Effect of nitrogen level and weed control on weed competition, nutrient uptake and qualiy of cumin. (Cuminum Cyminum L.) Indian J. of Agric. Sci. 59(6): 397-399.

19. Dhayal, L. S., Bhargava, S. C. and Mahala, S. C. 1999. Studies on variability in cumin (Cuminum cuminum L.) on normal and saline soil. Journal of Spices and Aromatic Crops 8: 197-199

20- Doval, S. L., Mathur, R. S. and Koohhwak, R.K. 1984. Cultivation of cumin in Rajasthan. indian Journal  of Agron. 37: 620-624.

21-E1-Ballal, A. S. I. 1987. Cryptic  polymorphism  of  sex  expression  in  cumin  (Cuminum  cyminum  L.). Acta  Horticulture, 20: 197-207.

22-Jangir, R. P. and Singh R. 1996. Effect of irrigation and nitrogen on seed yield of cumin (Cuminum cyminum). Indian Journal of Agronomy 41(1): 140-143. Main Spice Res. Station, GAU, Jagudan 382 710, India 

23- Jiao, X. and Sum, J. 1990. Studies on chemical composition of volatile oil from seed of Cuminum cyminum L. Acta Botanica Sinica. 32: 372-375.

24- Niazi, M. H. and Raja, M. R. 1971. Effect of NPK on the yield of white zeera (Cuminum Cyminum L.).J. Agric. Research. 9(2): 124-127.

25- Sefa, S. 1986. Nitrogen and phosphorus requirements of cumin growth under dry and irrigated conditions in eskise hir province. Hort. Abs. 58:331.