تحلیل دعاها و مناجات‌های عرفانی مثنوی معنوی براساس نظریه کنش‌های گفتاری سرل

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

ریحانه فرجی ¹ , علی اکبر افراسیاب پور ² , ثورالله نوروزی داودخانه ³ , محمد رحیمی ⁴

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.
2 - دانشیار دانشگاه شهید رجائی، تهران، ایران. *نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/03/29 تاریخ پذیرش : 1401/03/29 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: مثنوی معنوی, مولانا, Masnavi, Rumi, کنش‌های گفتاری, دعا و مناجات, Prayers and Supplications, Speech Actions,

چکیده مقاله :

دعا و مناجات با پروردگار، از روحانی ترین لحظات زندگی هر انسان خداشناس و دین مدار است و مثنوی معنوی نیز به عنوان شاهکار عرفانی زبان فارسی سرشار از دعا و مناجات هایی است که مولانا گاه از زبان خود و گاه از زبان شخصیت های مثنوی بیان نموده است. دعا و مناجات های مثنوی ، دارای کنش های گفتاری خاصی است که نشانگر معنی ثانوی آن هاست. نظریه کنش گفتاری به عنوان یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزه دانش زبان شناسی در آغاز توسط آستین مطرح شد و سپس، سرل طبقه بندی پنج گانه ای را برای آن ارائه داد. پایۀ نظریه کنش گفتاری سرل بر این استوار است که نقش های فعل و به دنبال آن جمله را در فرایند گفتمان می توان به پنج دسته کنش های اظهاری، عاطفی، ترغیبی، تعهّدی و اعلامی تقسیم بندی کرد. در پژوهش حاضر تلاش شده است به شیوۀ تحلیل محتوایی و برمبنای تئوری کنش های گفتاری سرل، به تحلیل دعاها و مناجات های مثنوی پرداخته شود. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد، هریک از دعاها و مناجات های مولانا دارای کنش گفتاری خاصی است و از میان طبقه بندی پنجگانه سرل، کنش ترغیبی نسبت به دیگر کنش های گفتاری بسامد بالایی دارد و کنش اعلامی در آن ها به کارنرفته است.

چکیده انگلیسی:

Prayers and supplications to God are one of the most spiritual moments in the life of every theologian and religious person. The prayers and supplications of Masnavi have special verbal actions that indicate their secondary meaning. The theory of "speech action" as one of the most important topics in discourse analysis in the field of linguistics was first proposed by Austin, and after him, Searle proposed a fivefold classification for it. The basis of Searle's theory of speech action is based on the fact that the roles of the verb and the following sentence in the process of discourse can be divided into five categories: expressive, emotional, persuasive, obligatory and declarative actions. In the present study, an attempt has been made to analyze the prayers and supplications of Masnavi based on the method of content analysis, and Searle's theory of speech actions. The results of this research show that each of Rumi's prayers and supplications has a specific speech action among Searle's five categories. The results show that "persuasive action" has higher frequency than the others and "declarative action" is not used.