بررسی تطبیقی خودشناسی و خودآگاهی از نگاه ابنعربی و یونگ
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیفاطمه محمودی 1 , هادی وکیلی 2 , محمدتقی فعالی 3
1 - دانشجوی دکتری عرفان اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران،ایران. نویسنده مسئول:
drhvakili@gmail.com
3 - دانشیار گروه عرفان اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: خودآگاهی, خودشناسی, self-awareness, Jung, کارل گوستاو یونگ, Self-Knowledge, Ibn Al-Arabi, Individualization, محیالدین ابنعربی, فردیتیافتگی,
چکیده مقاله :
مسألة شناخت خود در علوم انسانی بویژه عرفان و روان‌شناسی جایگاهی ویژه دارد. تعبیر مرسوم از شناختِ خود در عرفان، خودشناسی و تعبیر مرسوم از آن در روان‌شناسی تحلیلی، خودآگاهی است. علی رغم تفاوت ظاهری این دو اصطلاح می‌توان از منظری تطبیقی به بررسی این دو مفهوم پرداخت. در این مقاله، ابنعربی به نمایندگی از عرفان اسلامی و یونگ به نمایندگی از روان‌شناسی تحلیلی برگزیده شده‌اند. ابنعربی به منظور خودشناسی از مفاهیمی همچون تزکیة نفس، ذکر و فکر بهره می‌گیرد و یونگ از طریق پژوهش در ناخودآگاه، تحلیل رویاها و مراقبه به بررسی خودآگاهی پرداخته است. در نتیجة مقایسة دیدگاه‌ها و بیان تفاوت‌ها و شباهت‌ها، راهکارهای عینی که در دسترس یا درخور فهم انسان باشند مطرح شده است. به عنوان مثال شناخت‌پذیری نفس در عین شناخت‌ناپذیری آن و امکان‌پذیری شناخت خود از طریق آگاهی درونی؛ همچنین مراقبه، تزکیه و توجه به جسم از جمله راهکارهای مشترک و قابل دسترسی است که مطرح شده است. با ارائه راهکارهای قابل دسترس در این مقاله می‌توان به وحدت نزدیک‌تر شد. نهایتاً می‌توان گفت سنّت عرفانی ابنعربی در باب شناخت خود به دیدگاه‌های روان‌شناسی معاصر نزدیک شده است. این مقاله بر پایة مطالعات کتابخانه‌ای و به روش مقایسه‌ای شکل گرفته است.
The issue of self-knowledge has a special place in the humanities, especially mysticism and psychology. The conventional interpretation of knowledge of self in mysticism is self-knowledge, and in psychology, especially analytical psychology, is self-awareness. It seems that, the apparent differences between the two terms, the two concepts can be examined from a comparative perspective. In this paper Ibn al-Arabi is selected as representing Islamic mysticism and Jung as representing analytical psychology. Ibn al-Arabi uses concepts such as the cultivation of the self, contemplation and thought for self-knowledge, and Jung examines self-awareness through research in the unconscious, the analysis of dreams and meditation. These two perspectives are similar in some ways, such as the recognition of the self as well as the recognition of the self and the possibility of self-knowledge through inner consciousness. At the same time, Jung regards the analysis of dreams as one of the ways of self-awareness, but unlike Ibn al-Arabi for self-knowledge of self-cultivation, cognizability and uncognizability are possible. In sum, Ibn al-Arabi's mystical tradition has come close to contemporary psychological perspectives on his understanding. This article is based on library studies and comparative method.
_||_