جایگاه غزل و عرفان خواجه حافظ شیرازی در اشعار روسی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

مرضیه یحیی پور ¹ , جان اله کریمی مطهر ² , سوتلانا روداکووا ³

1 - استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران، ایران. E-mail: [e-mail]
2 - استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران، ایران. E-mail:[e-mail]
3 - استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه نوسوف ماگنیتاگورسک، ماگنیتاگورسک، روسیه.

تاریخ دریافت : 1397/09/26 تاریخ پذیرش : 1397/09/26 تاریخ انتشار : 1397/03/01

کلید واژه: حافظ, عرفان, ادبیات فارسی, تأثیرپذیری, mysticism, Persian literature, hafiz, شاعران روسی, Russian poets, affectedness,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر در پی تبیین علل گرایش شاعران روسی به اشعار خواجه حافظ شیرازی است، و اشاره به عواملی دارد که به شاعران روسی در شناخت مفاهیم اشعار وی کمک کرده اند و یا در آفرینش آثار شرقی آنها تأثیرگذار بوده اند، شاعران روسی از میان شاعران مشرق زمین به حضرت حافظ توجه ویژه ای داشته اند و کلام خواجۀ شیراز در جامعه ادبی روسیه از جایگاهی باارزشی برخوردار است، برخی از شاعران روسی مستقیماً در اشعار خود از حافظ نام برده اند و تعدادی نیز در وصف او و اندیشه های عرفانی- فلسفی و اخلاقیش شعر سرودند، در مقاله همچنین به انجمن مریدان حافظ اشاره می شود که در سن پیتربورگ توسط شاعران غزل سرای روسی ویچیسلاف ایوانف و میخائیل کوزمین تأسیس شد و به خیمۀ حافظ معروف بود، اعضای انجمن مرید حافظ بودند، انجمن به شناخت حافظ و ترویج اندیشه های عرفانی او کمک شایسته ای کرده است، نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که شاعران روس در ادوار گوناگون از حافظ نام برده اند و اندیشه های عرفانی – فلسفی - اخلاقی و غزلیات آهنگین حافظ در اشعارشان بازتاب یافته است، تأسی شاعران روسی از حافظ و اشعار وی سبب شد تا آنها نیز در اشعار خود واژه هایی مانند عارف، عندلیب، ساقی، زاهد، خرقه، وجد، دوست، گل های سرخ شیراز،،،، را به کاربگیرند که به اشعار آنها فضایی کاملاً شرقی و عرفانی داده است،

چکیده انگلیسی:

This paper tries to explain the main reason why Russian poets are inclined toward Hafiz’ poetry and to refer to some factors helping Russian poets get a better recognition of his poetry or affecting the creation of their oriental works. Russian poets detached from other oriental poets paid a special attention toward Hafiz so that this great man of Shiraz gained a special position in the literary community in Russia. Some Russian poets mentioned the name of Hafiz directly in their works and even some others composed some poetry attributing the philosophical mystical and ethical mentality of Hafiz. This paper also refers to ‘Association of Hafiz Followers’ founded in Saint Petersburg by ode composing poets, namely, Vichislav Ivanov and Michael Kuzmin, known as Hafiz Camp. The members of the association are all Hafiz followers. The association has remarkably contributed to the identification and distribution of Hafiz’ thoughts. The outcome of this paper illustrates that Russian poets have used the name of Hafiz in various eras so that his ethical and philosophical mystical ideas as well as his rhythmic odes are reflected in their poetries. Inspired by Hafiz and his poetry, Russian poets have also used some words such as mystic, ascetic, nightingale, bartender, cloak, ecstasy, comrade, red roses of Shiraz, etc. so that their poetry is filled with a totally oriental and mystical atmosphere.