واکاوی آموزه‌ها و مضامین اخلاقی و تربیتی در مشرب عرفانی شیخ علاءالدین نقشبندی
هادی کریمی عقدا
1
(
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان
)
حلما محمودی امجزی
2
(
مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان کرمان
)
کلید واژه: عرفان, آموزه‌های اخلاقی, مضامین تعلیمی, شیخ علاءالدین نقشبندی.,
چکیده مقاله :
اخلاق، بخش مهمی از ادب تعلیمی را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده است. به‌گونه‌ای که در زبان فارسی آثاری همچون بی‌شماری، با موضوع ادب تعلیمی و سرشار از آموزه‌های اخلاقی به وجود آمده‌اند. وجود اندیشه‌های اخلاقی در شعر و نثر فارسی که از فرهنگ و تربیت دینی بهره می‌گیرد به ادبیّات و متون فارسی غنای خاصی بخشیده است. طب القلوب نقشبندی، رساله‌ای عرفانی است که محتوای ارزشمند و پرمایه‌ای را در زمینة مسائل اخلاقی، تربیتی و دینی در خود جای داده است. در این کتاب، اصطلاحات طبی فراوانی آمده است: نام داروها، اشاره‌های متعدد به اصول طبی قدیم، نام بیماری‌ها و غیره. نقشبندی این اصطلاحات را در بیشتر موارد به‌صورت تشبیه به‌کاربرده تا پیام اخلاقی و عرفانی خود را بیان کند. نویسنده، در این کتاب، مضامین تعلیمی، اخلاقی و عرفانی را به بهترین شکل بیان نموده است. این مقاله کوششی است به روش توصیفی- تحلیلی در بیان علت پیدایش اوصاف نکوهیدۀ اخلاقی، نسخۀ شفابخش عرفانی و حصول ملکات فاضلۀ انسانی، با تکیه بر کتاب طب القلوب. یافته‌ها و نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اگرچه فضایل عرفانی و اخلاقی در طب القلوب بیشتر مورد تأکید است؛ امّا رذایل اخلاقی و سرزنش و نکوهش آن‌ها هم ذهن و فکر نویسنده را به خود مشغول کرده است و در نوشتۀ او نمود یافته است.
چکیده انگلیسی :
Ethics is an important part of educational literature in Persian literature. In such a way that there are countless works in Persian language, with the subject of educational etiquette and full of moral teachings. The presence of moral thoughts in Persian poetry and prose, which benefit from religious culture and education, has given a special richness to Persian literature and texts. Naqshbandi's Medicine of Hearts is a mystical treatise that contains valuable and rich content in the field of moral, educational and religious issues. In this book, there are many medical terms: names of drugs, numerous references to old medical principles, names of diseases, etc. Naqshbandi used these terms in most cases in the form of similes to express his moral and mystical message. In this book, the author has expressed educational, moral and mystical themes in the best way. This article is a descriptive-analytical attempt to explain the cause of the emergence of morally reprehensible qualities, the mystical healing prescription and the attainment of human virtues, relying on the book of Hearts. The findings and results of this research indicate that although mystical and moral virtues are emphasized more in heart medicine; However, their moral vices and their blame and condemnation have occupied the author's mind and thoughts and have been reflected in his writings.