اطوار دل در مثنوی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیعلی اکبر افراسیاب پور 1 , میترا فخاری طهرانی نژاد 2
1 - استادیار دانشگاه شهید رجایی تهران
2 - پژوهشگر آموزش و پرورش منطقه 4 تهران
کلید واژه: مهجةالقلب, صدر, اطوار دل, حبَّة القلب, قلب, فؤاد, شغاف, مثنوی, سویداء, مولوی,
چکیده مقاله :
بی‌شک، مولوی بزرگترین شاعری است که سیر و سلوک باطنی را به سلک نظم درآورده؛ و شعر و تمثیل و حکایت را دست افزاری جهت بیانِ روشِ نیل به حقیقت، قرارداده است. کلید گشایش رمزهای مثنوی، دل در اطوار گوناگون است؛ در این پژوهش دل و اطوارِ آن در آثار برخی معاصران و اسلاف مولوی؛ و به تفصیل در مثنوی مولوی، طرح و بررسی می‌شود. در مثنوی هفت مفهوم برای اطوار دل یافت شد. سه طورِِصدر، قلب و شغاف که از رشّ نور بهره‌ای ندارند مربوط به جسم دل هستند؛ و مولوی جسم دل را در خور پایة دل نمی‌داند. نام قلب برای طورهای دیگر دل نیز به کار رفته؛ ولی طور دوم دل فقط با نام قلب مشخّص شده است. دل در اطوار فؤاد، حبَّةالقلب، سویداء و مهجةالقلب از رشِّ نور نصیبی دارد. جلال الدّین برای طور آخر دل نامی ذکر نکرده است؛ لکن معانیش در مثنوی وجود وتعابیر فراوانی به آن اشاره دارد.
Undoubtedly, Molavi is the biggest poet who turns the spiritual evolution in to poetry version and he uses poem, allegory and story as a means of attaining the reality. The key opening of Mathnavi secrets is 'heart's' various statuses. In this research, the 'heart' and its various statuses and its evolutionary development in Molavi’s Mathnavi (couplet poems) in details in comparison to the works of his contemporary poets and predecessors, is introduced and discussed meticulously. Seven different concepts are found in mathnavi for evolutionary development of heart. Three different statuses such assadr', 'Ghalb' andshaghaf' are not flourished with gleam of light, are related to physics of heart; Molavi thinks that the physics of heart does not deserve be considered to be the basics of the 'heart'. The name of 'Ghalb' has been used for other various statuses of 'haert'. Yet, the second status, only has been recognized as with the name of 'Ghalb'. 'Heart' in the staus of ''Foaad', 'Habbat-ol-Ghalb',soveyda' and 'Mohjat-ol-ghalb', are flourished with the gleam of light. Jalaleddin doesn't mention any name for the last status of the 'heart'; But its concept flows out through Mathnavi work, by means of many interpretation and implications