«تبیین عرفانی امام خمینی از اسماء ذاتیه الهی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
فرهاد دیوسالار
1
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، استادیار گروه الهیات، کرج، ایران)
منیره سید مظهری
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، استادیار گروه الهیات، کرج، ایران)
کلید واژه: اسم مستأثر, الرحمن, امام خمینی, اسماء ذاتیه, الرحیم,
چکیده مقاله :
ذات را با صفتی معین از صفات و تجلی ای از تجلیات، اسم می نامند. امام خمینی همچون سایر عرفا، اسماء الهی را به یک اعتبار به اسماء ذاتیه، صفاتیه و افعالیه تقسیم می کند. ایشان با نگاهی متفاوت، قرار گرفن اسماء الهی تحت این اعتبارات سه گانه را به حسب ترتیب مشاهدات اصحاب مشاهده و تجلیات قلوب ارباب سلوک و معرفت می داند. امام به شیوه اهل معرفت، اسماء ذاتیه را بر دو قسم، تقسیم می کند: یکی اسماء مستأثره که خداوند آنها را برای خویش برگزیده و علم به آنها از اختصاصات حق است . و دیگر، اسماء ذاتیه ای که حکم و اثر آنها در عالم ظاهر است و از ناحیه اثر و حکم شناخته می شوند. به عقیده عموم عرفا مرتبه احدیت همان اسم مستأثر است که در غیب ذات باقی مانده و در عالم ظهور پیدا نمی کند. امام خمینی بر خلاف این دیدگاه معتقد است که این دسته از اسماء نیز مانند سایر اسماء الهیه در عالم ظهور دارد؛ اما مظاهر این اسم که همان جهت ارتباط مستقیم اشیاء به حق است همانند خود این اسم برگزیده حقند. همچنین امام در ذیل تفسیر سوره مبارکه حمد و تفسیر آیه 32 سوره مبارکه حشر، به شرح عرفانی اسماء ذاتیه ای پرداختند که حکم و اثر آنها در عالم ظاهر است. ایشان در تفسیر دو اسم ذاتیه "الرحمن و الرحیم" نیز مخالفت صریح خود را با اعتقاد رایج عرفا مبنی بر اینکه الرحمن رب عقل اول و الرحیم رب نفس کلی باشد، بیان نموده است.
Instinct with certain adjective out of set of adjectives and certain name out of set of names is called appellation. Just like other kinds of mystics, in one way Imam Khomeini divides the divine appellations into instinctive, adjectival, and action-based ones. With a different view, he assumes the three fold divine appellations to be based on the level of observation the observers made and the heartfelt manifestation by mystics and epistemologists. In a way done by epistemologists, Imam divides the divine appellations into two types. First, the influential appellations which God has selected them for Himself, and any knowledge about them is exclusively on His own. The second one, instinctive appellations whose evidences are manifest in the world and will be recognized through their impacts and philosophy. Agreed by most mystics, the status of eternity is an influential appellation which is left in the unknown nature of God and will never be manifest in the world. Unlike this viewpoint, Imam Khomeini believes that these kinds of appellations just like other divine appellations are manifest in the world but the source of manifestation of the appellation would be chosen by the Almighty to keep the relation of objects to God. Also, upon the interpretation of the Koranic sura “Hamd” and the ‘Hashr’ sura, he had a mystical comment on instinct appellations that are manifest in the world. He expressed his opposition on conventional interpretation of the two instinct appellations of Alrahman and Alrahim by mystics saying that Alrahman means God of the first wisdom while Alrahim means God of the overall spirit