نقش حبّ در قوس صعودی از دیدگاه ابن عربی
محورهای موضوعی :فرشته نجفی 1 , منیرالسادات پورطولمی 2 , سوسن آل رسول 3
1 - دانشجوی دکتری، عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران. نویسنده مسئول: poortolami@kiau.ac.ir
3 - استاد گروه عرفان اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.
کلید واژه: عشق, حب الهی, قوس صعود, قوس نزول, ابن عربی, انسان کامل.,
چکیده مقاله :
ثمره حب حق در شناخته شدنش بعد از تعین‌پذیری و کثرت در قوس نزول، در حرکت از کثرت به وحدت ، در قوس صعود برای بازگشت به حق است. در قوس صعود نقش باطنی را حبّ و نقش ظاهری را شناخت و معرفت مخلوق ایفامی-نماید. درواقع قوس صعود را حق با حبّش در باطن مخلوق می‌پیماید. کمال جذبه‌های خلقت در قوس نزول، خلق جوهره انسان کامل است و کمال عینی آن جذبه و ظهور آن جوهره در قوس صعود، انسان کامل است.مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف پاسخ به این سوال است که ازدیدگاه ابن عربی چگونه حبّ الهی می‌تواند در هرمرتبه عامل اصلی رسیدن به مرتبه فناء فی الله وبقاء بالله باشد، ارتباط حبّ حق به شناخته شدن در قوس نزول و غایت حبّ الهی در قوس صعود را بررسی می‌نماید. در نهایت به این نتیجه می‌رسد که در سایه حبّ می‌توان غایت قوس نزول وغایت قوس صعود را تنها در انسان کامل و به واسطه او محقق دانست. عشق وحبّ حق تعالی به ظهور انسان کامل به عنوان تجلی تامّ و اتمّ اسماء و صفاتش نیز غایت حرکت حبّی در قوس نزول است، همچنان که اتحاد و فنای در حق که تنهاطریقش حبّ حقیقی انسان کامل است، به عنوان غایت این حرکت درسیرصعودی بیان شده است. لذا عشق هم طریق و هم غایت دو قوس نزول و صعود است.
The role of affection for his recognition is movement from plurality to the unity in ascending arc for recurrence to the God, after determinability and plurality in descending arc. In ascending arc the intrinsic role is played by affection and the outward role is played by recognition and knowledge of the creature. In fact, the God transverses the ascending arc with his affection in the inward of the creature. The perfection of the creation attractions in descending arc is the perfect human. This article, studies on the relation of God affection for recognition and the ultimate of divine affection in ascending arc using analytical descriptive method, in order to answer to this question:”How divine affection can be the main factor for reaching to the inexistence in God (Fana-fi-Allah), and existence by God (Bagha-be-Allah) according to Ibn-Arabi?“ and finally, reaches to this result that the ultimate of the descending and ascending arcs can be realized in the perfect human and by him. In the light of affection, the love and affection of the exalted God to the appearance of the perfect human as the full and fullest manifestation of his names and attributes is the ultimate of the affection movement in descending arc too; So the unity and inexistence in God; that its sole way is the real affection of the full human, is explained as the ultimate of this movement is ascending trend. Thus, the love is the way and the ultimate of two descending and ascending arcs, too.
- قرآن (ترجمه الهی قمشه¬ای )
2- صحیفه سجادیه، 1381،خط و ترجمه محسن محمودزاده، تهران :نشر محمد .
3-آل رسول، سوسن ،1383، عرفان جامی در مجموعه آثارش، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4-ابن عربی، محی الدین،1395، کشف المعنی عن سراسماالله الحسنی، ترجمه و شرح علی زمانی قمشه¬ای، قم، آیت اشراق .
5-____________ ،1385، فصوص الحکم ، ترجمه محمدعلی موحد، صمد موحد، تهران، نشر کارنامه .
6- ____________ ،1388، فتوحات مکیه، ترجمه و تعلیق: محمد خواجوی، مقامات اسماء حسنا، ج15تهران ، مولی.
7- ____________ ،1385، حجاب هستی، ترجمه و توضیح: گل¬بابا سعیدی،تهران ،زوار .
8-____________ ،1388، فتوحات مکیه،جلد15،باب558،ترجمه و تعلیق :محمد خواجوی،تهران ،مولا
9- انصاری،عبدالله ،1387،شرح منازل السائرین، بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی، نگارش علی شیروانی ،قم آیت اشراق .
10- انصاری ،قاسم ،1370، مبانی عرفان و تصوف، تهران :کتابخانه طهور .
11- چتیک ،ویلیام ،1382، راه عرفانی عشق (تعالیم معنوی مولوی ) تهران، پیکان.
12- حافظ، شمس¬الدین محمد، 1386 تهران، نشر معیار علم.
13-ذوالفقاری، حسن، 1368،امانت الهی در اندیشه عرفانی، کیهان اندیشه، شماره23.
14- سجادی، جعفر ،1393، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، انتشارات طهوری.
15-شجاری، مرتضی، مختاری، فریباسادات 1396، «حرکت حبی و غایت آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا»، پژوهشنامه عرفان، شماره 7،ص72.
16- صدرالدین محمد شیرازی، 1354، المبدأ والمعاد، به کوشش جلال¬الدین آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.
17- طباطبایی، فاطمه، 1380ش ،سخن عشق ،انتشارات پژوهشکده ی امام خمینی.
18- عباسی، فاطمه ،1390،”حرکت حبی در آفرینش و رابطه آن با نفس رحمانی حق "،پژوهشنامه آریان ،شماره نهم.
19-عباسی، مریم، 1391،"حب الهی در قرآن".
20- عطار نیشابوری، فریدالدین، 1355ش، تذکره¬الاولیاء، تهران، انتشارات زوار .
21- عطاری،عباس،1387، عشق باز هم عشق (زندگی پر ماجرای مولوی)تهران ،چاپ دوم ،انتشارات آسیم.
22- علی پور، محمدحسن، 1388، "حرکت حبی و انسان کامل "، هفت آسمان، شماره42، صص82-57.
23- عفیفی، ابوالعلاء ،1396، فصوص¬الحکم و مکتب ابن عربی (شرح فصوص)، ترجمه محمدجواد گوهری، تهران، روزنه.
24- غراب، محمود محمودی، 1385، عشق و عرفان از دیدگاه ابن عربی، ترجمه سیدمحمد رادمنش، تهران، جامی .
25-قیصری، داوود بن محمود،1381، رسائل قیصری، تهران، چاپ دوم، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
26- کاکایی، رحمانی، 1394"چیستی عشق الهی در قوس صعود از دیدگاه ابن عربی"، اندیشه دینی، شماره .56
27- لک علی¬آبادی، محمد،1397،کیش مهر (شرح کلمات عرفانی، اخلاقی علامه طباطبایی)،قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع).
28- مجلسی، محمدباقر(1403)،بحارالانوار، بیروت، داراحیا التراث¬العربی.
29- مولوی، جلال¬الدین محمد، 1386، مثنوی معنوی، چاپ 15 ، تهران، طلوع .
30- نشاط اصفهانی، عبدالوهاب ،1379، دیوان، تهران: نگاه..
31- یثربی، سیدیحیی،1374، عرفان نظری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
32- یزدان¬پناه، سید یدالله،1393، مبانی و اصول عرفان نظری، نگارش عطای انزلی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره .