نقش فناوری های نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل
محورهای موضوعی : مدیریت رسانهسید رحیم سعیدی 1 , علی جعفری 2
1 - کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
2 - استادیار گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
کلید واژه: modern communication technologies, civic engagement, participation,
چکیده مقاله :
تحقیق حاضر با هدف بررسی نفش فناوری نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان بالای 18 سال ساکن شهر اردبیل می‌باشند که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 تعدادشان 115000 نفر برآورد شده است. با استفاده فرمول کوکران تعداد حجم نمونه 384 نفر تعیین گردید و نمونهگیری نیز با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای استفاده گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ساخته محقق استفاده می شد.. نتایج تحقیق نشان داد فناوری های نوین ارتباطی ( تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک، یوتیوب) بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است که اینستاگرام بیشترین و فیسبوک کمترین تاثیر را بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی داشته است. همچنین نتایج نشان داد که فناوریهای ارتباطی بویژه تلگرام و یوتیوب نیز درگیرشدگی مدنی از اثرگذاری بالایی برخوردار هستند. بر این اساس فناوریهای نوین ارنباطی وسیله ای برای مشارکتهای اجتماعی و مدنی تلقی می شوند که با پیدایش رسانه ها در عصر مدرن چشم انداز جدیدی برای تعاملات انسانی تصور می گردد. بنابراین باید اذعان داشت فناوریهای نوین ارتباطی در حقیقت به مانند پل ارتباطی بین شهروندان و مسولین هستند تا شهروندان بتوانند در امور شهر که جزو حقوق آنان می باشد مشارکت داشته باشند.
This study examines the effect of modern communication technology on civil Dgyrshdgy Ardabil. The study population All citizens over 18 years living in the city of Ardabil are based on population and housing census of 1390 estimated number of 115,000 people. And based on a sample size of 384 was determined by Cochran and sampling using multi-stage cluster sampling was used. To collect data the researcher used a questionnaire made. The results showed that modern communication technologies on Civil engagement of citizens in Ardabil, as well as telegrams, Instagram, Facebook, YouTube on Civil engagement of citizens in Ardabil an impact. Most Instagram and Facebook, which has less impact on the Ardabil province involve allowing civil disruption Obviously, there are factors that may contribute to civil affairs to tend to the limit The results obtained from communication technologies, especially cable and YouTube demonstrated that civic engagement are of high impact The new technologies considered a means of social and civic contributions to the emergence of a new vision for human interaction in the modern era is thought to be. Therefore, it should be noted modern communication technologies such as the bridge between citizens and the authorities are in fact in the city as part of their rights so that citizens can be involved.
_||_
نقش فناوری های نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی نفش فناوری نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان بالای 18 سال ساکن شهر اردبیل مي‌باشند که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 تعدادشان 115000 نفر برآورد شده است. با استفاده فرمول کوکران تعداد حجم نمونه 384 نفر تعيين گرديد و نمونهگیری نیز با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای استفاده گردید. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ساخته محقق استفاده می شد.. نتایج تحقیق نشان داد فناوری های نوین ارتباطی ( تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک، یوتیوب) بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است که اینستاگرام بیشترین و فیسبوک کمترین تاثیر را بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی داشته است. همچنین نتایج نشان داد که فناوریهای ارتباطی بویژه تلگرام و یوتیوب نیز درگیرشدگی مدنی از اثرگذاری بالایی برخوردار هستند. بر این اساس فناوریهای نوین ارنباطی وسیله ای برای مشارکتهای اجتماعی و مدنی تلقی می شوند که با پیدایش رسانه ها در عصر مدرن چشم انداز جدیدی برای تعاملات انسانی تصور می گردد. بنابراین باید اذعان داشت فناوریهای نوین ارتباطی در حقیقت به مانند پل ارتباطی بین شهروندان و مسولین هستند تا شهروندان بتوانند در امور شهر که جزو حقوق آنان می باشد مشارکت داشته باشند.
کلید واژه ها: فناوریهای نوین ارتباطی، درگیرشدگی مدنی، مشارکت، تلگرام، اینستاگرام، فیسبوک، یوتیوب
مقدمه
با پیدایش فناوری های نوین ارتباطی همچون اینترنت، ماهواره، تلفن همراه، تلویزیون های کابلی، کامپیوتر و ویدئو و شبکه های اجتماعی در چند دهه واپسین سده بیستم، انقلابی عظیم در عرصه ارتباطات دوربرد و الکترونیک با برد جهانی رخ داد. در بین این فناوریها، ماهواره و اینترنت شاخصترین و اصلیترین آنها شناخته شده است. در کل فناوریهای نوین ارتباطی در چند دهه اخیر تاثیرات بسیار شگرفی بر حیات مدنی، اجتماعی، فرهنگی اقتصادی و دولت ها و ملت ها به جای گذاشته است و به واسطه همین تاثیر قلمرو ومرزهای دولت – ملتها در سطوح گوناگون مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کم رنگ شده و تا حد زیادی آسیب پذیر گشتهاند (اسولیوان1، 1385: 49).
با پیدایش فناوریهای نوین ارتباطی، زمینههای اولیه حوزه عمومی جهانی و شهروندی جهانی تکوین یافته است و امید میرود در آینده این حوزه گسترش بیشتری یابد. ایفای نقش شهروندی فعال در عرصه محلی، ملی و حتی جهانی و درگیرشدگی فعالان مدنی ، مستلزم دسترسی فزاینده شهروندان به اطلاعات،یادگیری و درونیسازی آموزههای دموکراتیک و نگرشهای مدنی است. در عصر جدید ، شاهد نوعی انفجار اطلاعات هستیم و اطلاعات به صورت تصاعدی و شتابدار در حال گسترش است. هر چند همواره دسترسی به اطلاعات نوعی ضرورت بوده است، امروزه این ضرورت بیش از گذشته احساس میشود. گفته میشود کنترل اطلاعات در عصر جدید، اهرم اصلی قدرت و عنصر اصلی استیلای فرهنگی و مدنی و اقتصادی است (ماریا2، 2010: 67).
شواهد و دادههای تجربی مربوط به کشور برخوردار از فناوریهای نوین ارتباطی من جمله ماهواره و اینترنت و تلویزیون مهمترین منبع اطلاعات و آگاهی مدنی و اجتماعی در کشورها از جمله جوامع دموکراتیک بوده است و در آینده انتظار میرود فناوریهای نوین ارتباطی در این کارکرد خود از سایر حوزههای تاثیرگذار پیشی بگیرد(سردارنیا، 1390 : 195). همچنین دادههای تجربی نشان میدهند کارکرد فناوریهای نوین ارتباطی در حوزه درگیرسازی یا مشارکت مدنی و سیاسی در برخی از کشورهای دموکراتیک و پیشرفته صنعتی از جمله ایالات متحده آمریکا، انگلیس و کانادا تا حدودی قابل توجه است. هر چند این یافتهها قابل تعمیم به کشورهای کمتر توسعه یافته نیست و هنوز شواهد خوبی در زمینه تاثیر فناوریهای نوین ارتباطی بر مشارکت و درگیرشدگی مدنی شهروندان این کشورها چه به صورت بر خط و چه غیر بر خط ارائه نشده است ، ولی به نظر میرسد فناوریهای نوین ارتباطی منبع نسبتاً مناسب اطلاعات و آگاهی مدنی جوانان و افراد دارای سطح تحصیلی بالا در این کشورها باشدو پیش بینی میشود در آینده گسترش بیشتری نیز بیابد(دروین3،1374: 239).
تاکنون در ارتباط با نقش فناوری های نوین در درگیر شدگی مدنی افراد تحقیقی صورت نگرفته اما درباره رسانه و مشارکت، تحقیقاتی انجام گرفته که به برخی از مهمترین آنها اشاره می شود:
- عدلی پور و همکاران (1393) در تحقیقی به بررسی تأثیرات استفاده از شبکة اجتماعی فیس بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی جوانان شهر تبریز پرداخته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و نوع استفاده از فیس بوک با اعتماد و مشارکت سیاسی رابطة معنا داری وجود دارد. استفاده از فیس بوک برای کسب اخبار و اطلاعات به تقویت اعتماد سیاسی و مشارکت سیاسی متعارف در بین شهروندان منجر می شود؛ اما استفاده از آن برای سرگرمی و تفریح، دوست یابی، تشکیل گروه و شرکت در بحث های گروهی، مشارکت سیاسی غیرمتعارف را تقویت می کند.
- ابراهیمی و همکاران (1392) در تحقیق تحت عنوان رابطه شبکه هاي اجتماعي و مشارکت سياسي در ميان دانشجويان دانشگاه اصفهان بیان داشت که در این تحقیق با تقسيم شبکه هاي اجتماعي به سه بعد شبکه هاي عمودي، افقي و کيفيات شبکه هاي اجتماعي، به همراه در نظرگرفتن چهار وجه از مشارکت سياسي يعني ابعاد ذهني، رسمي، غير رسمي و عيني مشاهده مي شود که شبکه هاي افقي بيشترين تاثير و کيفيات شبکه هاي اجتماعي کمترين تاثير را بر روي مشارکت سياسي دانشجويان داشته اند.
- سردارنیا (1390) در مقاله ای تحت عنوان «تاثیر اینترنت بر درگیرشدگی مدنی شهروندان» به این نتیجه می رسد که اینترنت با قابلیت هایی همچون وب سایت ها، وبلاگها، سایت های خبری، انتخاباتی و دپارتمان های حکومتی و … از یک سو به افزایش آگاهی مدنی و اشاعه نگرش های مدنی و دموکراتیک در کاربران می انجامد و از سوی دیگر موجب بسیج ومشارکت مدنی کاربران می شود و افراد و گروههای در حاشیه مانده مدنی را در فعالیت های مدنی و اعتراضی درگیر می سازد.
- نصیری (1389) در تحقیق خود که بر روی تاثیر نقش مشارکتی رسانه ها در انتخابات انجام داده بود به این نتیجه رسید که رسانه های جمعی در کنار احزاب، گروه های نفوذی، طبقه اجتماعی... نقش موثری در جامعه پذیری سیاسی و مشارکت سیاسی دارند و به طور مستقیم یا غیر مستقیم اخبار و اطلاعات سیاسی، معرفی ارزش ها و آرمان های سیاسی و تبلیغ در مورد آنها، مقایسه ارزش های سیاسی جامعه خودی را با ارزش های جوامع دیگر، بحث و گفتگو پیرامون مواضع دولت و... جامعه پذیری و مشارکت سیاسی را به انجام می رسانند.
- پارک هون در مطالعه خود بر اساس داده های پیمایشی اینترنتی موسسه پی یو4 (2012 ) در زمینه تاثیر حکومت الکترونیک (استفاده از شبکه اینترنت برای ارائه اطلاعات و خدمات الکترونیک به عموم ) و وب سایت های انتخابی برای در گیرشدگی مدنی شهروندان امریکایی به این نتیحه دست یافته است که اینترنت، ابزاری مهم برای کسب اطلاع در زمینه مسائل مدنی – اجتماعی جهان بوده و با عضویت جوانان تحصیلکرده دانشگاهی در گروه ها و نهادهای مدنی به طور معنی دار و قابل توجهی مرتبط است و اینترنت، میزان مشارکت و درگیرشدگی مدنی بر خط کاربران (غیر فعالان حزبی ) را در زمینه انتخابات ( ارسال پیام نگار به دیگران برای شرکت در انتخابات و اظهار نظر درباره نامزدهای انتخاباتی ) نسبت به غیر کاربران به میزان 10 درصد افزایش می دهد.
- مطالعه نوریس5 و کورتیس6(2011) در مورد 4268 رای دهنده بالای 18 سال بریتانیایی نشان میدهد که فناوری نوین بیشتر منبعی مهم برای فعالان و مدیران حزبی در فرایند انتخابات سال 2009 بوده است و برای رای دهندگان، این منبع اهمیت چندانی نداشته، هر چند برای جوانان زیر 30 سال مهمتر از افراد مسن بوده است. در این مطالعه تلویزیون و روزنامه ها به مراتب منبع مهمتری از اینترنت به شمار رفتهاند.
در مجموع اصطلاح درگیرشدگی مدنی، کلیتر و عامتر از مشارکت و درگیرشدگی سیاسی است و طیفی از فعالیتهای شهروندان مانند: رای دادن، شرکت در همایشها و سخنرانیها ، ارسال پیام نگار (ایمیل)، عضویت در انجمنهای داوطلبانه و سیاسی، فعالیت برای مبارزات انتخابی حزبی و غیر حزبی، شرکت و حمایت از اعتراضات، امضای شکوائیهها، و اجتماعی محلی و منطقهای و مانند آن را آنچه به صورت واقعی و سنتی و چه به صورت مجازی و غیره شامل میشود. در واقع این مفهوم از مفهوم مشارکت سیاسی متمایز است و آن را باید در قالب فرصتهای فراهم شده از سوی حکومت برای شهـروندان به منظور بیان و انتقال تقاضاها و پشتیبانیها به پویشهای تصمیمگیری حکومت تعریف کرد (پارک هون7،2012: 70).
درگیرشدگی مدنی در قالب گفتگو و کنش جمعی در درون طیفی از علایق، نهادها و شبکه های اجتماعی، شکل گیری و گسترش هویتهای مدنی و درگیرسازی مردم در پویشهای حکمرانی تعریف شده است و از آنجا که امروز مردم بیشترین وقت خود را در شبکه های اجتماعی می گذراند احتمال میرود نقش این شبکه ها در درگیر شدگی مدنی شهروندان بیشترین تاثیر را داشته باشد. طبق گزارشات زارعی و همکاران (1394) به طور تقریبی هر فرد ایرانی در روز 6-7 ساعت از وقت روزانه خود را در شبکه های اجتماعی تلگرام و طبق گزارش بیکر (2014) هر فرد به طور متوسط 5-6 ساعت از وقت خود را به بررسی صفحات اینستاگرام خود می پردازد. همچنین تلگرام و اینستا گرام از شبکه های مجازی پر مخاطب در کشور می باشند که به گفته دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور تلگرام در حدود ۲۲ میلیون نفر عضو و ۱۵ میلیون نفر فعال دائمی دارد (شورای عالی فضای مجازی کشور،1395) بنابراین این دو شبکه به دلیل پر مخاطب بودن می توان تاثیر بسزایی در ابعاد مختلف زندگی افراد من جمله درگیرشدگی مدنی شهروندان داشته باشد. و همچنین فیسبوک و یوتیوب نیز از اپلیکشن های مبتنی بر وب پر مخاطب در جهان من جمله ایران است که به گزارش عدلی پور وهمکاران (1393) از هر 10 فرد ایرانی به طور تقریبی 4-6 نفر عضو فیسبوک هستند. و یوتیوب دوّمین وب‌گاه پرطرفدار دنیا پس از گوگل و پیش از فیسبوک و بزرگترین شاخه گوگل است که در نوار ابزار این وب‌گاه دیده میشود. بنابراین با توجه به پر اهمیتی این دو وب سایت در میان وب سایت های دیگر احتمال می رود که نقش این دو وب سایت در مسایل مختلف جامعه نقش بسزایی داشته باشد.
با توجه به مطالب گفته شده این تحقیق در پی پاسخ به این سوال است که: آیا فناوریهای نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل نقش دارد؟
چار چوب نظری تحقیق
نظريه حوزة عمومي هابرماس
حوزة عمومي مورد نظر هابرماس فضايي است كه در آن فضا، افراد به شيوه عقلاني بتوانند به بحث بپردازند و در اين بحث به توافقي برسند وافراد دراين محيط ها بتوانند به طور برابر شركت كنند، قدرت دراين بحث ها دخالتي ندارد، هر موضوعي بتواند در اين بحث ها مطرح شود، در اين بحث ها افراد بتوانند مسائل خصوصي خود را مطرح كنند، اين بحث ها هميشه باز است و هميشه مي توان به آن رجوع كرد و دربارة آن بحث كرد( لازار8،2010 : 236).
پس محيط اينترنت و فناوری های نوین اين فضا را فراهم كرده و شرايط حوزه عمومي مورد نظر هابرماس را تا حدودي دارا مي باشد، حوزه عمومي هابرماس عرصه اي است كه در آن افراد به منظور مشاركت در مباحث باز و علني گرد هم مي آيند و كنش ارتباطي از طريق بيان وگفتگو تحقق مي يابد. در فضاي محيط هاي تعاملي اينترنت بحث «شرايط آرماني سخن» مورد نظر هابرماس تحقق مي يابد و مي توان آن را بدين گونه مطرح كرد: هابرماس معتقد است كه نيازهاي اساسي يا اصيل معيني وجود دارد كه تمامي افراد كاملاً آزاد آن ها را دارند و اين نيازها توسط هركس كه صميمانه وارد يك گفتگوي عملي شود ضرورتاً كشف خواهد شد (دروین9، 1374: 20)
نظریه نوریس درباره تاثیر فناوری های نوین ارتباطی:
خام نوریس10 از پژوهشگران برجسته ارتباطات مدنی، در کتاب "شکاف رقمی" به چند فرضیه عمده در زمینه تاثیر فناوری های نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی و سیاسی اشاره می کند (نویس، 2010: 315).
1- فناوریهای نوین ارتباطی به آگاهسازی، سازماندهی، بسیج و درگیرشدگی مدنی و سیاسی افراد جوان و تحصیلکردهتر می انجامد.
2- فناوری های نوین ارتباطی به مثابه تریبونی برای احزاب و گروه های مدنی معترض و در اقلیت، به درگیرشدگی مدنی آنها کمک می کند. گروه های معترض و در حاشیه مانده از طریق فناوری های نوین ارتباطی میتوانند فساد مدنی و اقتصادی، تبعیضها، سرکوبهای مدنی، ناکارآمدیهای حکومت و غیره را آشکار سازند و با برجسته سازی این موارد، حکومت و عملکرد های حکومت را به طور جدی به چالش فراخوانند.
3- فناوری های نوین ارتباطی می تواند در اشاعه ارزش های دموکراتیک مثل مشارکت، آزادی بیان، تساهل، عدالت و مانند آن تاثیرگذار باشد و با تغییر نگرش شهروندان، زمینه درگیرسازی مدنی آنها را فراهم آورد. بر اساس مظالعه وی، شواهد نشان می دهد که کاربران فناوری های نوین ارتباطی در ایالات متحده و اروپا گرایش بیشتری به ارزش های دموکراتیک و فرامادی داشته اند (نوریس، 2010: 39).
با پیدایش فناوریهای نوین ارتباطی، نوعی حوزه عمومی جدید مانند شبکهای تار عنکبوتی شکل گرفته است که در نقاط اتصال این شبکه احزاب، گروهها، انجمنها، سازمانهای بینالمللی غیردولتی و فعالان اجتماعی حضور دارند که در زمینههای مختلف همچون حقوق بشر، محیط زیست، دفاع از حقوق نویسندگان و آزادی بیان، زنان و غیره فعالیت میکنند. در خطوط این شبکه تارعنکبوتی، اطلاعات مانند برق و به سرعت در جریان است. این بازیگران با ارائه اطلاعات و آگاهیهای اجتماعی، برجستهسازی چالشهای اقتصادی و فرهنگی حکومتها و آموزش مدنی و گسترش نگرشهای مدنی به شهروندان می توانند به درگیرسازی مدنی فعالان و شهروندان عادی – چه در حوزه عمومی مجازی و چه در حوزه عمومی سنتی- کمک کنند. ارتباطات فردی مجازی با این بازیگران می تواند مشوق فعالیت و مشارکت مدنی شود. (نوریس11، 2013: 109).
روش تحقیق
پژوهش از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان بالای 18 سال ساکن شهر اردبیل مي‌باشند که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 تعدادشان 115000 نفر برآورد شده است. با توجه به ويژگي‌هاي جامعه آماري و زياد بودن جمعيت آن، براي انجام پژوهش و جمع‌آوري اطلاعات و در نظر گرفتن خطاهاي احتمالي، 384 نفر به عنوان حجم نمونه تعيين گرديد. عدد فوق بر اساس آزمون کوکران12 صورت گرفته است. روش نمونهگیری این پژوهش به صورت خوشه ای چند مرحلهای بود. به این صورت از بین 4 منطقه شهر اردبیل 2 منطقه انتخاب و از هر منطقه 4 محله انتخاب شدند. سپس از بین این محلات مناطق کلیدی مانند مساجد، پارک ها شناسایی و تعداد 384 نفر به عنوان نمونههای آماری انتخاب شدند. ضمناً حداقل تعداد نمونه در تحقیقات توصیفی- همبستگی 30 نفر هست که در این پژوهش جهت افزایش اعتبار بیرونی اندازه نمونه 384 نفر انتخاب شد. در این پژوهش برای بررسی اعتبار پرسشنامه از اعتبار صوری استفاده شد به این صورت که پرسشنامه مورد تایید استاد راهنما و تعدادی از متخصصان قرار گرفت. برای اعتباریابی پرسشنامه مقدماتی، 30 نسخه آن بین 30 نفر از اشخاص توزیع شده و پس از آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ ضریب اعتبار آن (پايايي) 0.93 به دست آمد که بیانگر همسانی درونی و قوی بین سوالات است. پایایی متغیر های تحقیق در جدول زیر آورده شده است.
جدول شماره 1- ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای تحقیق
متغیر | ضریب آلفای کرونباخ |
درگیرشدگی مدنی | 82/0 |
تلگرام | 88/0 |
اینستاگرام | 91/0 |
فیسبوک | 93/0 |
یوتیوب | 90/0 |
یافته ها
فرضیه اول: فناوری های نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است.
| میانگین | T | درجه آزادی | Sig |
شرکت در انتخابات | 13.18 | 113.00 | 381 | 0.000 |
تبلیغ و آگاهیسازی در مورد مکان های برگزاری های همایش ها | 10.57 | 97.05 | 381 | 0.000 |
شرکت در همایش ها و سخنرانیها | 12.34 | 142.37 | 381 | 0.000 |
ایجاد روابط مناسب و پیام نکاری برای مشارکت در تصمیمات شهری | 11.36 | 94.09 | 381 | 0.000 |
ایجاد انگیزه برای شرکت در بحث های سیاسی | 14.73 | 124.62 | 381 | 0.000 |
عضویت در گروهها و انجمنها | 15.54 | 191.56 | 381 | 0.000 |
ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر | 11.65 | 127.96 | 381 | 0.000 |
ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه | 13.58 | 110.74 | 381 | 0.000 |
آگاهی از حقوق شهروندی و تحریک افراد در دخالت در آن | 12.42 | 163.64 | 381 | 0.000 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق و با توجه به سطح معناداري (P<0/01) و مثبت بودن مقدار t ميتوان نتيجه گرفت كه فناوریهای نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر فناوریهای نوین ارتباطی بر عضویت در گروهها و انجمنها (191.56t = ) و کمترین تاثیر فناوری نوین ارتباطی بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری (94.09t = ) بوده است.
فرضیه فرعی اول: شبکه اجتماعی تلگرام بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است.
جدول شماره3- آزمون تی تک متغیره برای نقش تلگرام بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل
| میانگین | T | درجه آزادی | Sig |
شرکت در انتخابات | 3.94 | 65.81 | 381 | 0.000 |
تبلیغ و آگاهیسازی در مورد مکان های برگزاری های همایش ها | 2.76 | 49.30 | 381 | 0.000 |
شرکت در همایش ها و سخنرانیها | 701 | 78.85 | 381 | 0.000 |
ایجاد روابط مناسب و پیام نکاری برای مشارکت در تصمیمات شهری | 3.06 | 43.54 | 381 | 0.000 |
ایجاد انگیزه برای شرکت در بحث های سیاسی | 4.14 | 81.60 | 381 | 0.000 |
عضویت در گروهها و انجمنها | 4.57 | 94.92 | 381 | 0.000 |
ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر | 3.68 | 68.99 | 381 | 0.000 |
ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه | 4.69 | 111.95 | 381 | 0.000 |
آگاهی از حقوق شهروندی و تحریک افراد در دخالت در آن | 3.97 | 103.51 | 381 | 0.000 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق با توجه به سطح معناداري (P<0/01) و مثبت بودن مقدار t ميتوان نتيجه گرفت كه تلگرام بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین شبکه اجتماعی تلگرام بر ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه (111.95t = ) و کمترین شبکه اجتماعی تلگرام بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری (43.54t = ) بوده است.
فرضیه فرعی دوم: شبکه اجتماعی اینستاگرام بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است.
| میانگین | T | درجه آزادی | Sig |
شرکت در انتخابات | 3.72 | 55.20 | 381 | 0.000 |
تبلیغ و آگاهیسازی در مورد مکان های برگزاری های همایش ها | 3.92 | 59.43 | 381 | 0.000 |
شرکت در همایش ها و سخنرانیها | 4.71 | 107.12 | 381 | 0.000 |
ایجاد روابط مناسب و پیام نکاری برای مشارکت در تصمیمات شهری | 3.94 | 72.04 | 381 | 0.000 |
ایجاد انگیزه برای شرکت در بحث های سیاسی | 7.07 | 70.62 | 381 | 0.000 |
عضویت در گروهها و انجمنها | 4.05 | 72.11 | 381 | 0.000 |
ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر | 4.01 | 85.31 | 381 | 0.000 |
ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه | 4.29 | 90.27 | 381 | 0.000 |
آگاهی از حقوق شهروندی و تحریک افراد در دخالت در آن | 4.33 | 81.17 | 381 | 0.000 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق و با توجه به سطح معناداري (P<0/01) و مثبت بودن مقدار t ميتوان نتيجه گرفت كه شبکه اجتماعی اینستاگرام بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی اینستاگرام بر شرکت در همایشها و سخنرانیها (107.12t = ) و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی اینستاگرام بر شرکت در انتخابات (55.20t = ) بوده است.
فرضیه فرعی سوم : شبکه اجتماعی فیسبوک بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیر گذار است.
جدول شماره 5- آزمون تی تک متغیره برای نقش شبکه اجتماعی فیسبوک بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل
| میانگین | T | درجه آزادی | Sig |
شرکت در انتخابات | 2.74 | 41.84 | 381 | 0.000 |
تبلیغ و آگاهیسازی در مورد مکان های برگزاری های همایش ها | 1.64 | 47.71 | 381 | 0.000 |
شرکت در همایش ها و سخنرانیها | 1.30 | 34.89 | 381 | 0.000 |
ایجاد روابط مناسب و پیام نکاری برای مشارکت در تصمیمات شهری | 2.08 | 45.80 | 381 | 0.000 |
ایجاد انگیزه برای شرکت در بحث های سیاسی | 3.46 | 45.91 | 381 | 0.000 |
عضویت در گروهها و انجمنها | 3.55 | 63.43 | 381 | 0.000 |
ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر | 1.71 | 28.96 | 381 | 0.000 |
ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه | 2.47 | 30.92 | 381 | 0.000 |
آگاهی از حقوق شهروندی و تحریک افراد در دخالت در آن | 1.99 | 33.10 | 381 | 0.000 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق و با توجه به سطح معناداري (P<0/01) و مثبت بودن مقدار t ميتوان نتيجه گرفت كه شبکه اجتماعی فیسبوک بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی فیسبوک بر شرکت در عضویت در گروهها و انجمنها (63.43t = ) و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی فیسبوک بر ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر (28.96t = ) بوده است.
فرضیه فرعی چهارم: شبکه اجتماعی یوتیوب بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل تاثیرگذار است.
جدول شماره 6- آزمون تی تک متغیره برای نقش شبکه اجتماعی یوتیوب بر درگیرشدگی مدنی شهروندان شهر اردبیل
| میانگین | T | درجه آزادی | Sig |
شرکت در انتخابات | 2.77 | 49.14 | 381 | 0.000 |
تبلیغ و آگاهیسازی در مورد مکان های برگزاری های همایش ها | 2.23 | 38.18 | 381 | 0.000 |
شرکت در همایش ها و سخنرانیها | 2.31 | 43.61 | 381 | 0.000 |
ایجاد روابط مناسب و پیام نکاری برای مشارکت در تصمیمات شهری | 2.27 | 30.19 | 381 | 0.000 |
ایجاد انگیزه برای شرکت در بحث های سیاسی | 3.04 | 43.65 | 381 | 0.000 |
عضویت در گروهها و انجمنها | 3.36 | 39.55 | 381 | 0.000 |
ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر | 2.22 | 34.89 | 381 | 0.000 |
ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه | 2.13 | 43.61 | 381 | 0.000 |
آگاهی از حقوق شهروندی و تحریک افراد در دخالت در آن | 2.12 | 44.91 | 381 | 0.000 |
بر اساس اطلاعات جدول فوق و با توجه به سطح معناداري (P<0/01) و مثبت بودن مقدار t ميتوان نتيجه گرفت كه شبکه اجتماعی یوتیوب بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی یوتیوب بر شرکت در انتخابات (49.14t = ) و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی یوتیوب بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری (30.19t = ) بوده است.
جدول شماره7- نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن
متغیر | رتبه |
تلگرام | 3.25 |
اینستاگرام | 3.71 |
فیسبوک | 1.43 |
یوتیوب | 1.60 |
بر اساس نتایج آزمون فریدمن سطح پوشش آماره آزمون از 5 درصد کمتر می باشد، که این بیانگر تفاوت نقش شبکه های اجتماعی بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی می باشد. جدول فوق نشان میدهد که اینستاگرام بیشترین و فیسبوک کمترین تاثیر را بر درگیرشدگی مدنی شهروندان اردبیلی داشته است.
بحث و نتیجه گیری
نتایج نشان داد که در آماره مربوط به شبکه ی اجتماعی تلگرام بیشترین درصد مربوط به افرادی است که در روز 2الی 3 ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی تلگرام مشغول می باشند (29.3درصد). همچنین کمترین درصد مربوط به افرادی است که در روز کمتر از یک ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی تلگرام مشغول می باشند. در شبکه اجتماعی اینستاگرام بیشترین درصد مربوط به افرادای است که در روز بیشتر از3 ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی اینستاگرام مشغول می باشند (30.1درصد). همچنین کمترین درصد مربوط به افرادی است که در روز کمتر از یک ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی اینستاگرام مشغول می باشند. در شبکه های اجتماعی فیسبوک بیشترین درصد مربوط به افرادای است که اصلا به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی فیسبوک مشغول نمی باشند (60.5درصد). همچنین کمترین درصد مربوط به افرادی است که در روز بین 2الی 3 ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی فیسبوک مشغول می باشند. در شبکه های اجتماعی یوتیوب بیشترین درصد مربوط به افرادای است که اصلا به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی یوتیوب مشغول نمی باشند (72.5درصد). همچنین کمترین درصد مربوط به افرادی است که در روز کمتر از یک ساعت به گذراندن وقت در شبکه های اجتماعی یوتیوب مشغول می باشند
نتایج نشان داد فناوریهای نوین ارتباطی بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است.که بیشترین تاثیر فناوریهای نوین ارتباطی بر عضویت در گروهها و انجمنها و کمترین تاثیر فناوری نوین ارتباطی بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری بوده است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تایید میگردد. این نتایج با یافته های سردارنیا(1390)، نصیری(1389)، نوریس13 و کورتیس14(2011) مطابقت داشته است. در تبیین این یافته میتوان این گونه بیان داشت که بديهي است عواملي وجود دارند كه امكان مشاركت مدنی شهروندان را خدشه دار ساخته و تمايل به دخالت در امور را محدود مينمايند. بنابراین راهکارهایی برای مشارکت بیشتر میتواند این محدودیتها را بر طرف نماید. فناورینوین ارتباطی پلی بین شهروندان و مسولین می باشد تا شهروندان بیشتر در امور شهر که جزو حقوق شهروندان محسوب میشود مشارکت داشته باشند. این فناوری با توجه به ویژگیهای خاص خود من جمله کم هزینه بودن، در دسترس بودن راحت آن و استفاده راحت توانسته است در تمام رخداد های جامعه نقش بسزایی داشته باشد. و یکی از این نقش ها مشارکت مدنی شهروندان است. که نتایج این تحقیق تایید کننده این نقش است. مسلما یکی از راه هایی که به مشارکت مدنی شهروندان هر شهری کمک بسزایی کرده است گروه ها و انجمن هایی است که در سطح شهر ایجاد می شود تا افراد مشتاق و با انگیزه در ان شرکت کنند زیرا این انجمن ها و گروه ها می توانند راحت تر نظرات مردم را به مسولین برسانند. فناوری های نوین ارتباطی به مثابه تریبونی برای احزاب و گروه های مدنی معترض و در اقلیت، به درگیرشدگی مدنی آنها کمک می کند. گروه های معترض و در حاشیه مانده از طریق فناوری های نوین ارتباطی میتوانند فساد مدنی و اقتصادی، تبعیضها، سرکوبهای مدنی، ناکارآمدیهای حکومت و غیره را آشکار سازند و با برجسته سازی این موارد، حکومت و عملکرد های حکومت را به طور جدی به چالش فراخوانند. نتایج نیز نشان داد فناوری نوین ارتباطی با توجه به اینکه امروزه تقریبا بیش از نیمی از مردم جامعه عضو آن می باشند و به صورت همگانی در دسترس عموم می باشد نقش بسزایی در تشکیل گروه ها و انجمن ها دارد و این یافته نظریه نوریس درباره تاثیر فناوری های نوین ارتباطی را تایید می نماید.
نتایج نشان داد كه تلگرام بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین شبکه اجتماعی تلگرام بر ترویج اعتماد و همکاری متقابل اعضای جامعه و کمترین شبکه اجتماعی تلگرام بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری بوده است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تایید میگردد. باستانی و دیگران ( 1388 )،ابراهیمی و همکاران(1392) و پارک هون (2004) مطابقت دارد.
نتایج نشان داد كه شبکه اجتماعی اینستاگرام بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی اینستاگرام بر شرکت در همایشها و سخنرانیها و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی اینستاگرام بر شرکت در انتخابات بوده است. که با تحقیقات ابراهیمی و همکاران(1392) و پارک هون (2004) مطابقت دارد.
نتایج همچنین نشان داد كه شبکه اجتماعی فیسبوک بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی فیسبوک بر شرکت در عضویت در گروهها و انجمنها و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی فیسبوک بر ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم و مسولین برای شکوفایی بهتر شهر بوده است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تایید میگردد. این نتایج با یافته های سردارنیا (1390)، عدلی و همکاران(1393) مطابقت داشته است. این یافته نظریه حوزه عمومی هابرماس و همچنین نظریات نوریس را تایید می نماید. با توجه به نتایج نوریس (2010) با پیدایش وب سایت فیسبوک، نوعی حوزه عمومی جدید مانند شبکهای تار عنکبوتی شکل گرفته است که در نقاط اتصال این شبکه احزاب، گروهها، انجمنها، سازمانهای بینالمللی غیردولتی و فعالان اجتماعی حضور دارند که در زمینههای مختلف همچون حقوق بشر، محیط زیست، دفاع از حقوق نویسندگان و آزادی بیان، زنان و غیره فعالیت میکنند. در خطوط این شبکه تارعنکبوتی، اطلاعات مانند برق و به سرعت در جریان است. این بازیگران با ارائه اطلاعات و آگاهیهای اجتماعی، برجستهسازی چالشهای اقتصادی و فرهنگی حکومتها و آموزش مدنی و گسترش نگرشهای مدنی به شهروندان می توانند به درگیرسازی مدنی فعالان و شهروندان عادی – چه در حوزه عمومی مجازی و چه در حوزه عمومی سنتی- کمک کنند.
نتایج نشان داد كه شبکه اجتماعی یوتیوب بر درگیرشدگی مدنی اثرگذاری بالایی داشته است بیشترین تاثیر شبکه اجتماعی یوتیوب بر شرکت در انتخابات و کمترین تاثیر شبکه اجتماعی یوتیوب بر ایجاد روابط مناسب و پیام نگاری برای مشارکت در تصمیمات شهری بوده است. بنابراین فرضیه صفر رد و فرضیه تحقیق تایید میگردد. این نتایج با یافته های سردارنیا (1390)، عدلی و همکاران(1393) مطابقت داشته است.
فناور نوین ارتباطات جریان گردش و مبادلهي اطلاعات را تسریع و تسهیل می کنند و آنان اطلاعات مفیدي در زمینهي فرصتها و گزینههاي مختلف مشارکت مدنی در اختیار فرد قرار میدهند و هزینهها را به مقدرا زیادي در تعاملات اجتماعی کاهش میدهند. و نقش کاربران را در مشارکت های مدنی بیشتر می کند. این تحقیق نیز نقش تلگرام، فیسبوک، اینستاگرام و یوتیوب با توجه به پر مخاطب بودنشان در عصر حاضر بر در درگیر شدگی مدنی مورد بررسی قرار داد که نتایج بیانگر این مطلب بوده است که اینستا گرام بیشترین تاثیر را در درگیر شدگی مدنی دارد. اینستاگرام به دلیل اینکه مکانی برای تبادل راحتر عکس و ویدیو با کیفیت بالاتر نسبت به شبکه های دیگر است و کاربران راحت می توان مطالب خود را با ارائه ویدیو یا مطلب هایی که در انتهای عکس ها می گذارند تبادل کنند در نتیجه مطالب راحت تر به افراد عضو در آن منقل می شود. بخصوص در خصوص موضوعات مدنی جامعه همچون انتخابات یا تبلیغ و آگاهیسازی در ایجاد انگیزه برای مشارکتهای مدنی و ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم این شبکه می تواند به دلیل عضو گیری راحت و جذابیت بالا از حیث فیلم ها و عکس های موجود نقش بسزایی داشته باشد.
اما از میان اپلیکشن های مورد بررسی فیسبوک کمترین تاثیر را بر دگیر شدگی مدنی داشته است. و می توان دلیل آن را فیلتر بودن این شبکه گزارش کرد از آنجا که امروزه مردم بیشتر با شبکه های موبایلی سرو کار دارند بنابراین شبکه های وب سایتی کمتر مورد توجه قرار میگیرد بخصوص که این شبکه دارای محدودیت فیلتر نیز می باشد. و دلیل کم اهمیت بودن این وب سایت در درگیر شدگی مدنی شهروندان را این موضوع می توان مطرح کرد و همچنین عضو در این وب سایت نیز با تهسیلی شبکه های مجازی دیگر نیس و تنها گروه تحصیل کرده می توانند در این وب سایت عضو شوند در حالی که شبکه های مجازی دیگر محدودیت تحصیلاتی ندارد و عموم می توانند در آن عضو شوند و این نیز یکی دیگر از مواردی است که تاثیر این وب سایت را در درگیر شدگی مدنی شهروندان کمتر کرده است. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهادهای زیر ارائه می گردد:
- پیشنهاد می شود از شبکه اجتماعی یوتیوب با توجه به این که افراد سیاسی بیشترین مطالب خود را در این شبکه قرار می دهند برای مسوولین برای تبلیغات خود استفاده کنند تا مشارکت مدنی مردم افزایش یابد.
- با توجه به نقش مثبت فناوری های نوین ارتباطی در مشارکت مدنی شهروندان پیشنهاد می شود که سازمانها و نهادهاي مربوطه از این فناوری برای اطلاعرسانیهای خود جهت شرکت بهتر شهروندان در انتخایات، انجمن ها و.. استفاده کنند.
منابع
- ابراهیمی، شهروز؛ نجفی، داود؛ محموداوغلی، رضا و صادقی نقدعلی، زهرا. (1392). رابطه شبکه های اجتماعی و مشارکت سیاسی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان، فصلنامه راهبرد، شماره 66 ، صص 263 تا 284.
- اسولیوان، تام؛ هارتلی، جان؛ ساندز، دانی و فیسک، جان. (1385). مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه میرحسن ریش زاده، تهران: انتشارات فصل نو، چاپ اول.
- دروین، برندا. (1374). بازنگری در ارتباطات: مسائل مربوط به نگاره ها، ترجمه محمود صدری، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
- زارعی، محمد؛ علیان، منصور و اسلامی, مروارید. (1394). بررسی شبکه های اجتماعی و تأثیرات آن ها بر ابعاد مختلف زندگی، فضای مجازی و آسیب های اجتماعی نوپدید، شماره 6، دوره دوم.
- سردارنیا، خلیل الله. (1390). اینترنت، جنبشهای اجتماعی جدید و بسیج اعتراضها، پژوهش های ارتباطی، سال شانزدهم، شماره 60، صص 151-176.
- عدلی پور، صمد؛ قاسمی، وحید؛ قصابی، رضوان و طاهری، نقی. (1393). تاثیر استفاده از شبکه اجتماعی فیس بوک بر اعتماد و مشارکت سیاسی جوانان، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال پانزدهم، شماره 60 ، صص 191 تا 212.
- لازار، ژوديت. (1390). افكار عمومي، ترجمة مرتضی کتبی، تهران: نشر ني.
- نصیری، بهاره. (1389). بررسی نقش مشارکتی رسانه ها در انتخابات، رسانه ها و مشارکت سیاسی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
- Baker, A. (2014). Young People, online Communication & Politica Participation. Retrieved from: www.kuleuven.be/citizenship/bruges
- Maria, Anna. (2010). perspective on citizen Democratization. USA Cholorado: MCbrow Hill.
- Norris, Pippa. (2010). Digital Divide. Cambridge: Cambridge university press
- Park Hun, M. (2012). How Does Information & Communication Technology Affect Civic Engagement? Ph.D. Dissertation in Mass Communication, Indiana University..
- Putnam, R.D. (2000) Bowling Alone: The collapse and revival of American Community , New York: Simon & Schuster .
The Role of Modern Communication Technologies on Civil Engagement Ardabil City
Abstract
function modern communication technologies in the field of civic participation and political involvement in some of the advanced industrial democracies and somewhat remarkable. Although these findings can be generalized to less developed countries do not have good evidence on the impact of new communication technologies on citizens participation and civic engagement is not provided. This study examines the effect of modern communication technology on civil Dgyrshdgy Ardabil. The study population All citizens over 18 years living in the city of Ardabil are based on population and housing census of 1390 estimated number of 115,000 people. And based on a sample size of 384 was determined by Cochran and sampling using multi-stage cluster sampling was used. To collect data the researcher used a questionnaire made. The results showed that modern communication technologies on Civil engagement of citizens in Ardabil, as well as telegrams, Instagram, Facebook, YouTube on Civil engagement of citizens in Ardabil an impact. Most Instagram and Facebook, which has less impact on the Ardabil province involve allowing civil disruption Obviously, there are factors that may contribute to civil affairs to tend to the limit The results obtained from communication technologies, especially cable and YouTube demonstrated that civic engagement are of high impact The new technologies considered a means of social and civic contributions to the emergence of a new vision for human interaction in the modern era is thought to be. Therefore, it should be noted modern communication technologies such as the bridge between citizens and the authorities are in fact in the city as part of their rights so that citizens can be involved.
Keywords: modern communication technologies, civic engagement, participation, telegram, Instagram, Facebook, YouTube.
[1] O'Sullivan
[2] Maria
[3] Drvyn
[4] Pew
[5] Norris
[6] Curtice
[7] Parkhun
[8] - Lazar
[9] - Drovin
[10] - Norris
[11] - Norris
[12] - Cochran testing
[13] Norris
[14] Curtice