پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی: 5 (14)

دسترسی آزاد مقاله

1 - پژوهشى در سبک صور خیال شعر دوره بازگشت ادبى

مقاله اى که در پى مى آید بخشى از پژوهش همه جانبه اى است که در شناخت عناصر سبکى (صور خیال، زبان، موسیقى، عناصر اجتماعى و بیانى) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره اى که به دوره بازگشت ادبى مشهور گشته، بیش ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این چکیده کامل

مقاله اى که در پى مى آید بخشى از پژوهش همه جانبه اى است که در شناخت عناصر سبکى (صور خیال، زبان، موسیقى، عناصر اجتماعى و بیانى) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره اى که به دوره بازگشت ادبى مشهور گشته، بیش ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این دوره بهتر از دیگر قالب هاى شعرى از محیط اقلیمى و فرهنگى سده هاى دوازدهم و سیزدهم تأثیر پذیرفته و از اصالت بیش ترى برخوردار است، از این جهت که شعر این دوره پرورده انجمن هاى ادبى بوده است بهتر آن است که شعر این دوره به نام "شعر انجمن" خوانده شود. شعر انجمن هم چون دیگر دوره هاى شعر فارسى از صور خیال به نحو شایسته اى بهره مند شده است. تشبیه و استعاره و کنایه و مجاز در شعر انجمن در راستاى سبک ساده و روان شاعران به صراحت نشان دهنده روح مشتاق و عاشق شاعران این دوره است، روحى که گرد عشق مى گردد و به تجلیات گونه گون آن دل بسته است. واقع گرایى شاعران سبب صمیمیت کلام و تصویر شاعرانه و مجذوب کردن مخاطب شده است به گونه اى که مى توان گفت در راستاى جریان وقوع گویى شاعران پیش از سبک هندى، شعر دوره اول بازگشت ادبى (دوره افشار و زند) در تمام زمینه هاى شعرى از جمله تصویرپردازى و فضاسازى، از یک نوع طبیعت گرایى ساده به دور از هر گونه تصنّعى حکایت مى کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - نقد زن‏ محور (فمینیستى) داستان ‏هاى مرزبان‏ نامه
سعید بزرگ بیگدلی سارا حسینی

در نقد ادبى به جنبه هاى مختلف متن از جمله ابعاد تاریخى، اجتماعى، زیبایى شناسى و نیز اندیشه هاى نهفته در لایه هاى زیرین متن پرداخته مى شود. نقد زن محور (فمینیستى) نیز یکى از شاخه هاى نقد ادبى است که به بررسى رابطه متن ادبى با اندیشه ها و دیدگاه هاى فمینیستى مى پردازد و چکیده کامل

در نقد ادبى به جنبه هاى مختلف متن از جمله ابعاد تاریخى، اجتماعى، زیبایى شناسى و نیز اندیشه هاى نهفته در لایه هاى زیرین متن پرداخته مى شود. نقد زن محور (فمینیستى) نیز یکى از شاخه هاى نقد ادبى است که به بررسى رابطه متن ادبى با اندیشه ها و دیدگاه هاى فمینیستى مى پردازد و نشان مى دهد که تصویر ارائه شده از زنان تا چه حد به تصویر واقعى آنان نزدیک است. مرزبان نامه یکى از ارزش مندترین آثار ادبى فارسى است که در برخى از داستان هایش شخصیت زنانى ترسیم شده که تحلیل موقعیت آن ها در داستان، بیانگر تفکر حاکم بر اندیشه هاى اجتماعى دوره تاریخى خلق این اثر است. داستان هاى زن محور مرزبان نامه را مى توان به دو دسته زن ستیز و زن ستا تقسیم نمود. داستان هاى دسته دوم از آن رو که صفات نیک زنان را مى ستایند و غالبا تصویرى کنش مند و پویا از او ارائه مى دهند، از دیدگاه نقد فمینیستى داستان هاى ارزش مندى به شمار مى آیند. در این مقاله کوشش شده است با بررسى و تحلیل این دو نوع داستان، موقعیت زنان را تا حدّ امکان در دوره خلق اثر، تبیین نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - عناصر شعرى در آثار مصطفى رحماندوست

مصطفى رحماندوست از سال 1351 تا کنون، سرودن را براى کودکان و نوجوانان آغاز کرده است و به طور جدى در این حوزه فعالیت مى کند. کمیت آثار انتشار یافته و فعالیت هاى فرهنگى او در پیوند با کودک و نوجوان وى را به یکى از مطرح ترین و جدى ترین شاعران این حوزه تبدیل کرده است. با توج چکیده کامل

مصطفى رحماندوست از سال 1351 تا کنون، سرودن را براى کودکان و نوجوانان آغاز کرده است و به طور جدى در این حوزه فعالیت مى کند. کمیت آثار انتشار یافته و فعالیت هاى فرهنگى او در پیوند با کودک و نوجوان وى را به یکى از مطرح ترین و جدى ترین شاعران این حوزه تبدیل کرده است. با توجه به تأثیر و جایگاهى که مصطفى رحماندوست در شعر کودک دارد، ضرورى است به گونه اى علمى و دقیق عناصر شعر این شاعر بررسى و واکاوى شود تا از این طریق به شناخت و فهم بهتر و دقیق تر آثار وى کمک شود و زمینه براى رشد همه جانبه تر شعر کودک فراهم آید. در این جستار با بررسى چگونگى کاربرد عناصر شعرى در دو مجموعه رحماندوست؛ "صد دانه یاقوت" و "چشمه نور"، که اولى در گروه سنى "الف و ب" و دومى در گروه سنى "ج و د" سروده شده است، برجستگى هاى شاعرانگى وى در گروه هاى سنى متفاوت ارزیابى شده و تفاوت ها و شباهت هایى در چگونگى کاربرد عناصرى مانند موسیقى (بیرونى، کنارى، درونى، معنوى)، تصویر، زبان و عاطفه در پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - شیوه‏ هاى شخصیت ‏پردازى در رمان کلیدر
فاطمه حیدرى فرناز وفایى دیزجى

عنصر شخصیت در روایت داستان، مهم ترین عامل طرح داستان است. داستان به وقایع مربوط به زندگى مردم مى پردازد، بنابراین رمان نویس بسته به نوع رمانى که مى نویسد شخصیت هاى داستانى خود را خلق مى کند. محمود دولت آبادى از بزرگ ترین نویسندگان رئالیست ایران در رمان ده جلدى خود "کلید چکیده کامل

عنصر شخصیت در روایت داستان، مهم ترین عامل طرح داستان است. داستان به وقایع مربوط به زندگى مردم مى پردازد، بنابراین رمان نویس بسته به نوع رمانى که مى نویسد شخصیت هاى داستانى خود را خلق مى کند. محمود دولت آبادى از بزرگ ترین نویسندگان رئالیست ایران در رمان ده جلدى خود "کلیدر" به آفرینش بیش از صد و بیست شخصیت زن و مرد و کودک مى پردازد. تعدّد شخصیت ها در این رمان، آن را به بهترین منبع براى بررسى انواع شخصیت هاى داستانى تبدیل کرده است. این مقاله بر آن است تا شیوه ها و شگردهاى شخصیت پردازى و انواع شخصیت را در رمان "کلیدر" بررسى نماید. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - سبک‏ شناسى غزل پست‏ مدرن
محبوبه خراسانى

در میان انواع شعر امروز فارسى، غزل پست مدرن جدیدترین دستاورد از این نوع به شمار مى آید. این شیوه به دلیل ویژگى هاى خاصى هم چون ساختارشکنى هاى برآمده از رویکرد پساساختگرایى، چندصدایى بودن، بازى هاى زبانى و تمایزگرایى، به همراه نگاه متفاوت و کشف دنیایى جدید، در میان دیگر چکیده کامل

در میان انواع شعر امروز فارسى، غزل پست مدرن جدیدترین دستاورد از این نوع به شمار مى آید. این شیوه به دلیل ویژگى هاى خاصى هم چون ساختارشکنى هاى برآمده از رویکرد پساساختگرایى، چندصدایى بودن، بازى هاى زبانى و تمایزگرایى، به همراه نگاه متفاوت و کشف دنیایى جدید، در میان دیگر گرایش هاى شعر روزگار ما بارز و برجسته شده است. نکته این جاست که در باب غزل پست مدرن چندان بحث و تحقیقى صورت نگرفته است و در میان اظهارنظرکنندگانى که گاه به افراط مى گرایند و صرفا به تحسین آن مى پردازند و گروهى دیگر که آن را یکسره ردّ و انکار مى کنند، جاى نگاهى آکادمیک و به دور از پیش داورى ها و ارزش داورى ها که بتواند مسائل سبکى آن را تبیین کند، خالى است و همین امر مسأله عمده پژوهش حاضر و انگیزه انجام آن است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - شخصیت ‏پردازى در حکایت‏ هاى مرزبان‏ نامه
بهرام خشنودى چروده میثم ربّانى خانقاه

پژوهش حاضر، حکایت هاى مرزبان نامه را با توجّه به عنصر شخصیت پردازى در متون روایى، مطابق آراءِ روایت شناسان بررسى مى کند. هدف این پژوهش آن است تا نشان دهد در شخصیت پردازى متون روایى از چه عناصر و ابزارهایى استفاده مى شود؟ آیا مى توان شیوه هاى شخصیت پردازى وراوینى را با چکیده کامل

پژوهش حاضر، حکایت هاى مرزبان نامه را با توجّه به عنصر شخصیت پردازى در متون روایى، مطابق آراءِ روایت شناسان بررسى مى کند. هدف این پژوهش آن است تا نشان دهد در شخصیت پردازى متون روایى از چه عناصر و ابزارهایى استفاده مى شود؟ آیا مى توان شیوه هاى شخصیت پردازى وراوینى را با آراءِ روایت شناسان معاصر مطابقت داد؟ در پیکره اصلى مقاله، به چیستى شخصیت و شخصیت پردازى، اهمّیّت آن در متون داستانى اشاره مى شود. در ادامه، شیوه هاى مختلف شخصیت پردازى با تکیه بر حکایت هاى مرزبان نامه مورد بررسى قرار مى گیرد. نویسندگان پس از بررسى شیوه ها و عناصر شخصیت پردازى در حکایت هاى مرزبان نامه، به این نتیجه مى رسند که وراوینى از هر دو شیوه توصیف مستقیم و غیرمستقیم در شخصیت پردازى بهره برده است. امّا، بسامد توصیف مستقیم بیشتر است. در توصیف غیرمستقیم به "کردار و گفتار" شخصیت ها، "محیط" و "ویژگى ظاهرى" آن ها توجّه دارد و در توصیف مستقیم به "نام گذارى اشخاص" خصوصا ویژگى هاى معنایى آن ها، "عنوان داستان ها" و عنصر "مقایسه" امعان نظر دارد و از این طریق شخصیت هاى حکایت هایش را معرفى مى کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - نقد و بررسى نشانه‏ ها در داستان "لکه ‏ها" از زویا پیرزاد
سمیه رشیدى الناز معتمدى

نشانه شناسى از مباحث قابل تأمل در عرصه نقد ادبى است. منتقد ادبى، نشانه را در متن، به مثابه عنصرى معنى دار در نظر مى گیرد که بر مبناى نظام هاى نشانه شناختى فرهنگى قابل تأویل است. به طور کلى هدف غایى نشانه شناسى کشف همین تأویل هاى متن است. در این رویکرد که مى توان متن را چکیده کامل

نشانه شناسى از مباحث قابل تأمل در عرصه نقد ادبى است. منتقد ادبى، نشانه را در متن، به مثابه عنصرى معنى دار در نظر مى گیرد که بر مبناى نظام هاى نشانه شناختى فرهنگى قابل تأویل است. به طور کلى هدف غایى نشانه شناسى کشف همین تأویل هاى متن است. در این رویکرد که مى توان متن را به عنوان نظامى از نشانه ها دید که بازشناسى آن ها به خصوص در عرصه داستان مدرن، به شناسایى بهتر روایت مى انجامد. از پرکاربردترین انواع نشانه هاى داستان، نماد است. هدف از این مقاله بررسى موجز انواع نمادهاى موجود در داستان و هم چنین نقد عملى روایت داستان "لکه ها" از مجموعه طعم گس خرمالو اثر "زویا پیرزاد" با تکیه بر نمادهاى آن است. توجه به این نکته نیز ضرورى است که هدف، ارائه الگویى واحد براى همه داستان ها نیست؛ چه هر داستانى با توجه به چگونگى در هم بافته شدن نشانه هاى آن الگویى منحصر به خود دارد. این مقاله به روش کتابخانه اى به این نتیجه مهم دست یافت که نویسنده با استفاده آگاهانه از نمادها و نشانه ها در داستان خود مى تواند نوآورى هاى قابل توجهى در روایت داستان ایجاد کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - گفت‏ وگو در رمان آواز کشتگان
مرضیه هرمزدى ابراهیم رنجبر

در این نوشته قصد داریم کارکرد، انواع و جایگاه گفت وگو را در رمان آواز کشتگان بررسى کنیم. این رمان رئالیستى در ترسیم اوضاع سیاسى- اجتماعى عصر خود و مخلد کردن مشقت هاى مبارزات سیاسى یک نسل اهمیت خاصى دارد. در این رمان، گفت وگو هم به عنوان یکى از مهم ترین عناصر داستان و هم چکیده کامل

در این نوشته قصد داریم کارکرد، انواع و جایگاه گفت وگو را در رمان آواز کشتگان بررسى کنیم. این رمان رئالیستى در ترسیم اوضاع سیاسى- اجتماعى عصر خود و مخلد کردن مشقت هاى مبارزات سیاسى یک نسل اهمیت خاصى دارد. در این رمان، گفت وگو هم به عنوان یکى از مهم ترین عناصر داستان و هم به عنوان یکى از سازه هاى ساختار رمان و هم به عنوان یکى از راه هاى خلق و معرفى شخصیت ها نقش و کارکرد خاصى دارد. براهنى از انواع گفت وگوها و هم چنین از انواع کارکردهاى هر یک از انواع گفت وگوها فایده هنرمندانه گرفته و براى پیش برد حوادث رمان و جلب توجه خواننده، آن را به کار گرفته است. گفت وگوها در اکثر موارد با خصایص، منش و سرشت شخصیت ها متناسب و هماهنگ است و مخاطب از زبان شخصیت، به ذهن او پى مى برد. کارکرد گفت وگو در این رمان مى تواند الگویى براى کارهاى دیگر باشد. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات