فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - کارکرد تمثیلی و کهن‌الگویی آب در نزد لائوتسه و فردوسی
  شهرام تقی پور بابک عباسی شهلا اسلامی
  پژوهش حاضر با این رویکرد که موضوع نگاه انسان به چیستی و کیستی خود در جهان هستی، موضوعی پایان‌نپذیرفته در تاریخ تفکر آدمی است و مسائلی از قبیل زیست‌محیط و افزایش جمعیت، موضوع رابطه انسان با طبیعت و بازنگری رهیافت‌های پیشین را بیش از پیش ملزم به خوانش کرده است، ضمن بررسی چکیده کامل

  پژوهش حاضر با این رویکرد که موضوع نگاه انسان به چیستی و کیستی خود در جهان هستی، موضوعی پایان‌نپذیرفته در تاریخ تفکر آدمی است و مسائلی از قبیل زیست‌محیط و افزایش جمعیت، موضوع رابطه انسان با طبیعت و بازنگری رهیافت‌های پیشین را بیش از پیش ملزم به خوانش کرده است، ضمن بررسی اندیشه‌های دو اندیشمند در کتاب‌های شاهنامه و دائوده‌جینگ و معنای استعاره و تمثیل با کهن‌الگو و همچنین جایگاه موضوع آب در اندیشه بشری و به‌ویژه فرهنگ‌های ایران و چین، یعنی لائوتسه از چین و فردوسی از ایران، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی‌های ما گویای آن است که در نزد لائوتسه، طبیعت محوریت داشته و در نزد فردوسی، انسان محوریت داشته است. لائوتسه به زبان تمثیل و استعاره و فردوسی به زبان کهن‌الگوها، به طبیعت به‌عنوان جزو لاینفک تفکر و نگاه انسان به خویش می‌نگریستند. لائوتسه می‌گفت انسان باید طبیعت را به‌مثابه آموزگار خود قرار دهد و فردوسی می‌گفت که انسان بایستی طبیعت را مهار کرده و به‌عنوان سکوی صعود خود در نظر گیرد. هر دوی این‌ها، بهروزی انسان و نگهبانی طبیعت را در اندیشه داشتند؛ اما راه رسیدن به ‌آن‌ها را متفاوت می‌‌دیدند. پرسش و پاسخی که هنوز هم معتبر است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - تحوّلات نثر فارسی در مکتب بازگشت ادبی
  سید کمال شریفی نرگس اسکویی عزیز حجاجی کجوق
  مکتب بازگشت ادبی در طول دو دورۀ تاریخی افشاریه و زندیه (1148 تا 1200) پایه‌گذاری شد. این جنبش بنا به دلایل سیاسی و اجتماعی و متعاقب آن نگرش‌های جدید و انتقادیِ فرهنگی و ادبی، در طول نیم‌قرن، اسلوبی را به نثر فارسی پیشنهاد کرد که در دوره‌های بعدتر به صورتی هدف‌دار ادامۀ چکیده کامل

  مکتب بازگشت ادبی در طول دو دورۀ تاریخی افشاریه و زندیه (1148 تا 1200) پایه‌گذاری شد. این جنبش بنا به دلایل سیاسی و اجتماعی و متعاقب آن نگرش‌های جدید و انتقادیِ فرهنگی و ادبی، در طول نیم‌قرن، اسلوبی را به نثر فارسی پیشنهاد کرد که در دوره‌های بعدتر به صورتی هدف‌دار ادامۀ حیات داد. بررسی زمینه ها و شرایط تحوّل تدریجی نثر فارسی دورۀ بازگشت ادبی و بانیان این تحوّل، مسئلۀ اصلی این مقاله بوده است. نثر دورۀ بازگشت ادبی قابلیت تفکیک در سه ساحت نثر دشوار، بینابین و ساده دارد؛ که هر بخش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و با ذکر نمونه‌هایی از نثر نویسندگان اثرگذار هر بخش معرفی شده است. بر اساس یافته‌های تحقیق، از اوایل عهد قاجار، تحوّل نثر شتاب بیشتری می‌یابد و به قوام و سلاست بیشتری می‌رسد؛ متعاقباً این نثر متحول‌شده، در متون درسی دارالفنون، انواع نثرنویسی علمی، نمایشی، تاریخی و نیز جراید عصر مشروطه به کار رفت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - دیگرصدایی باختینی در سبک‌ شعر سپید‌ شمیسا
  زهرا صابری نیا
  مقاله حاضر می کوشد از رهگذر نظریۀ دیگرصدایی باختین، شناختی از سبک شعر سپید را با تکیه برزندگانی قدیمی است سیروس شمیسا ارائه دهد. بر این اساس متن،قهرمان اصلی سبک است نه شاعر و زبان فردی او. متن در سبک شناسی باختین، جایگاه چندصدایی و گفتگومندی است و مؤلف در آن خود را در پ چکیده کامل

  مقاله حاضر می کوشد از رهگذر نظریۀ دیگرصدایی باختین، شناختی از سبک شعر سپید را با تکیه برزندگانی قدیمی است سیروس شمیسا ارائه دهد. بر این اساس متن،قهرمان اصلی سبک است نه شاعر و زبان فردی او. متن در سبک شناسی باختین، جایگاه چندصدایی و گفتگومندی است و مؤلف در آن خود را در پیوند بادیگری حضور می‌ بخشد. از دیدگاه نوشتار حاضر شعر سپید، کارناوالی از زبان و اندیشه است و شناخت گفتمان آن مستلزم دیدگاهی فرازبانی و فرامتنی است. کاربست سه رهیافتدگرمفهومی،مرکزگریزی وخصلت مکالمه ای باختین در شعر شمیسا نشان می دهد که در آن شاعر، مؤلفی است که به‌ظاهر برای حال درون خود شعر می سراید، اما در حقیقت خواهان گفتگو با خواننده و حضور او در سخن است. از این رو برای شناخت سبک او باید از محدوده نگاه مرکزگرا گذشت و با تمرکز بر متن،ادراک خاموش آن را در گفتگومندی بازجست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - سبک‌شناسی و بازشناسی نسخه‌های خطّی مثنوی عرفانی بحرالمعارف اثر شیخ علی دانیالی
  حمیدرضا طاهری پارسا بهرام پروین گنابادی زهرا قرقی
  مثنوی بحرالمعارف اثر علاء بن علی دانیالی متخلّص به شهاب منظومهای است عرفانی و تعلیمی که در سال 921 ق. در عصر شاه طهماسب سروده شده است. این اثر دارای دو نسخه خطّی است که با توجه به‌تصریح کاتب در نسخه 9371 (گ 4: ب) در همان سال‌های حیات شاعر کتابت شده است و زمینه‌های خروج چکیده کامل

  مثنوی بحرالمعارف اثر علاء بن علی دانیالی متخلّص به شهاب منظومهای است عرفانی و تعلیمی که در سال 921 ق. در عصر شاه طهماسب سروده شده است. این اثر دارای دو نسخه خطّی است که با توجه به‌تصریح کاتب در نسخه 9371 (گ 4: ب) در همان سال‌های حیات شاعر کتابت شده است و زمینه‌های خروج از سبک عراقی و ورود به سبک هندی و نیز مایه‌هایی قوی از سطوح مختلف سبک کهن را نشان می‌‌دهد؛ در این پژوهش با نگاهی مجمل به ادبیّات و تصوّف عصر صفوی و رویکردهای عرفانی مثنوی بحرالمعارف ضمن بررسی دو نسخه خطّی موجود، ویژگی‌های آن از دیدگاه نسخه‌شناسی و به مناسبت گوشه‌هایی از زندگی شاعر را نیز از نظر می‌‌گذرانیم و با ذکر نمونه‌هایی از متن به معرّفی و پژوهش درباره ویژگیهای سبکی آن در سطوح مختلف زبانی، فکری و ادبی خواهیم پرداخت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - بررسی سازکارهای دفاعی- روانی فروید در منظومه جمشید و خورشید سلمان ساوجی
  ستار عبدالله پور آرش مشفقی غلامحسین جوانمرد
  از مهم‌ترین مؤلفه‌های نظریۀ روان‌کاوی فروید، سازکار‌های دفاعی- روانی است. به عقیدۀ وی همه مردم برای رسیدن به آرزوهایشان کوشش می‌کنند، اگر در رسیدن به آرمانشان ناکام شوند، دچار فشار روانی می‌شوند و برای رویارویی با فشار روانی، از سازکار‌های دفاعی استفاده می‌کنند. منظومۀ چکیده کامل

  از مهم‌ترین مؤلفه‌های نظریۀ روان‌کاوی فروید، سازکار‌های دفاعی- روانی است. به عقیدۀ وی همه مردم برای رسیدن به آرزوهایشان کوشش می‌کنند، اگر در رسیدن به آرمانشان ناکام شوند، دچار فشار روانی می‌شوند و برای رویارویی با فشار روانی، از سازکار‌های دفاعی استفاده می‌کنند. منظومۀ جمشید و خورشید سلمان ساوجی، ظرفیت‌های قابل‌تأمل برای بررسی سازکار‌های دفاعی- روانی فروید را دارد و می‌تواند از دید روان‌کاوی، بررسی شود. در همین راستا، نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، بر آن بوده است تا از زاویۀ روان‌کاوی به تحلیل سازکار‌های دفاعی- روانی بکار رفته در این منظومه بپردازد؛ و به این پرسش پاسخ دهد که شخصیت‌های این منظومه، هنگام رویاروی با ناکامی‌ها چه واکنشی از خود نشان می‌دهند؟ نتایج پژوهش نشان‌گر آن است، این شخصیت‌ها نیز مانند دیگر افراد جامعه، هنگام ناکامی و پریشانی به سازکار‌های دفاعی- روانی، متوسل می‌شوند تا آشوب و آشفتگی درونی خود را کاهش دهند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بررسی اسطوره دایره در اقاویل مشایخ صوفیه
  علیرضا علیاری سیروس شمیسا عبدالرضا مدرس زاده
  عشق در اسطوره دایره در گردش است. این جستار، اقاویل مشایخ صوفیه را راهنمای سفر روحانی در گردونه مقدس می شناساند. از این رو گفتار مشایخ را به روش توصیفی- تفسیری و تحلیلی (کتابخانه ای) در اسطوره دایره تبیین کرده و هدف پژوهش را اهمیت‌دهی به اقاویل و بهره مندی از آن‌ها دانست چکیده کامل

  عشق در اسطوره دایره در گردش است. این جستار، اقاویل مشایخ صوفیه را راهنمای سفر روحانی در گردونه مقدس می شناساند. از این رو گفتار مشایخ را به روش توصیفی- تفسیری و تحلیلی (کتابخانه ای) در اسطوره دایره تبیین کرده و هدف پژوهش را اهمیت‌دهی به اقاویل و بهره مندی از آن‌ها دانسته که آشکار است آن کلمات مبارک، نقش بسزایی در سیر روحانی در گردونه مقدس دارند. این پژوهش با نگاهی دیگرگونه نسبت به جستارهای پیشین، کلمه مشایخ را نماد پیری می داند که سالک با نور آن کلمات برآمده از حقیقت محمدیه و ولی اعظم، جان را از صفات تاریک نفس می زداید و با مرگ ارادی از سیصد و شصت گونه حجاب نفسانی می گذرد و به زندگی دوباره دست می یابد. نتیجه آنکه در قوس صعود نیازمند سالکی است که پیر راه بوده باشد تا به‌سلامت وی را به وصل رساند. سالک سرانجام با فنای فردیت، به جاودانگی و عشق می رسد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - فئودالیسم در کلیدر از منظر نقد مضمونی
  الهام فتاحی محبوبه خراسانی شهرزاد نیازی
  رمان و داستان می‌تواند بسیاری از آیین‌‌‌ها و باورهای فرهنگ عامه را بازتاب دهد. کلیدر، اثری گسترده است که محورها و جریانهای چندگانه، آن را شکل داده‌اند. این اثر فارغ ازنگاه زیبایی‌شناختی رمان، شیوه داستان‌پردازی و ساختارروایی نقشی مهم در حوزه رفتارشناسی، جامعه‌شناسی و حت چکیده کامل

  رمان و داستان می‌تواند بسیاری از آیین‌‌‌ها و باورهای فرهنگ عامه را بازتاب دهد. کلیدر، اثری گسترده است که محورها و جریانهای چندگانه، آن را شکل داده‌اند. این اثر فارغ ازنگاه زیبایی‌شناختی رمان، شیوه داستان‌پردازی و ساختارروایی نقشی مهم در حوزه رفتارشناسی، جامعه‌شناسی و حتی روان‌شناسی ما ایرانیان دارد. درکلیدر بی‌شمار ویژگی‌ مختلف رفتاری، فرهنگی و اجتماعی ایرانیان در قالب شخصیت‌های داستانی بازنمایی شده است. جنبه دیگر این رمان تصویری از شرایط، موقعیت و درهم ریختگی اوضاع سیاسی کشور و جنبش‌هایی است که در دهه 30 از سوی گروه‌های مخالف حکومت به نیّت تحول در نظام سیاسی با شعارهایی نظیر عدالت، حقوق کارگر و دهقان سر برآورده بود. در کلیدر دهقانان، خرده‌بورژواهای شهری و روشنفکران، در مبارزه علیه اربابان و سرمایه‌داران و نیروهای ستمگر حامی آنان با یکدیگر متحد می‌شوند. این مطالعه با شیوه توصیفی- تحلیلی به واکاوی نظام فئودالیسم در کلیدر از منظر نقد مضمونی پرداخته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - مقایسة زبان زنانه و مردانه در داستان‌های ابراهیم گلستان و منیرو روانی‌پور از منظر زبان‌شناسیِ جنسیّت و جامعه‌شناسی
  کبری وخشوری ناصر ناصری شهریار حسن زاده
  در جامعه شناسی زبان، بر متغیّر جنسیّت در کنار مؤلفه‌های دیگر به‌عنوان یک عامل مؤثّر بر زبان تأکید شده است. در این پژوهش با تکیه بر روش کتابخانه ای، مؤلفه‌های زبانِ زنانه و مردانه، در دو داستان مدّ و مه از ابراهیم گلستان و کنیزو از منیرو روانی پور در تطابق با نظریات زبان چکیده کامل

  در جامعه شناسی زبان، بر متغیّر جنسیّت در کنار مؤلفه‌های دیگر به‌عنوان یک عامل مؤثّر بر زبان تأکید شده است. در این پژوهش با تکیه بر روش کتابخانه ای، مؤلفه‌های زبانِ زنانه و مردانه، در دو داستان مدّ و مه از ابراهیم گلستان و کنیزو از منیرو روانی پور در تطابق با نظریات زبان شناسان جنسیّت مانند لیکاف و سایر زبان شناسان، در بستر فرهنگی و اجتماعی جامعة داستانی مورد بررسی قرار گرفته اند. علیرغم سازگاری نتیجة تحقیق در بیشتر متغیّرها با نظریات لیکاف و زبان شناسان، جامعه و تفاوت های فرهنگی، در متغیّر های صفات عاطفی، جملات تعدیلی و تصدیقی کتاب مدّ و مه و متغیر دشواژه در کتاب کنیزو بر جنسیّت زبان و ادبیات آن مؤثر بوده است. پرونده مقاله