تحلیل وضعیت جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی خانوارهای زن ‌سرپرست در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه زن و جامعه

داود شهپری ثانی ¹ , رسول صادقی ² , جواد حدادی ³ , راضیه خواجه نژاد ⁴ , محمدرضا حسینی ⁵ , حسین محمودیان ⁶

1 - دانشجوی مقطع دکترا رشته جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد جمعیت‌شناسی، گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - کارشناس ارشد جمعیت شناسی، گروه جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5 - استادیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آیت الله بروجردی، بروجرد، ایران.
6 - دانشیار گروه جمعیت‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/07 تاریخ پذیرش : 1400/08/23 تاریخ انتشار : 1400/08/01

کلید واژه: ایران, جمعیت, خانوار, تغییرات جمعیتی, خانوار زن‌سرپرست,

چکیده مقاله :

چکیده
هدف: مقاله پیش­رو بر آن است تا با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های خام و دو درصد سرشماری سال 1395، وضعیت جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی خانوارهای زن‌سرپرست در ایران را مورد بررسی قرار دهد.
روش­: این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش بررسی، توصیفی _­ تحلیلی است که در آن به تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها به‌صورت مقطعی پرداخته شده است. منابع داده‌ها شامل داده­های خام دو درصد سرشماری سال 1395 است که توسط مرکز آمار ایران گردآوری‌شده. آزمون‌های مجذور خی­دو در مورد ارتباط متغیرها با جنسیت سرپرست خانوار انجام شد. درنهایت، داده­ها با استفاده از مدل رگرسیونی لوجیت تحلیل شدند.
یافته­ها: نتایج نشان داد که نسبت زنان سرپرست خانوار در کشور طی دو دهه اخیر افزایش 3/4 درصدی داشته است. استان‌های سیستان بلوچستان و کردستان به ترتیب بیشترین و کمترین درصد زنان سرپرست خانوار را دارند. این افزایش برای خانوارهای تک‌نفره زن‌سرپرست نیز بوده است. بیشترین درصد این خانوار در استان­ خراسان جنوبی و کمترین آن در استان کهگیلویه و بویراحمد بوده‌اند. بیش از 27 درصد خانوارهای زن‌سرپرست، هیچ فرد باسوادی در خانوار خود نداشته­اند. همچنین86 درصد زنان ‌سرپرست بیکار و 14 درصد آن‌ها شاغل بودند که در مقایسه با مردان سرپرست خانوار، شکاف گسترده‌ای بین این دودسته از خانوارها وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

The leading article aims to examine the demographic, social, and economic situation of female-headed households in Iran with a descriptive-analytical approach and using raw data of two percent of the 2016 census. The results showed that the proportion of these women in the country has increased by 4.3 percent in the last two decades. Sistan and Baluchestan and Kurdistan provinces have the highest and lowest percentages of female-headed households, respectively. This increase has also been for single-parent households. The highest percentage of this household was in South Khorasan province and the lowest in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad provinces. More than 27 percent of female-headed households have no literate family members. 86% of women were unemployed and 14% were employed, which is a large gap between the two families. Analyzes showed that the gender of the head of the household was significantly related to age, marital status, literacy status, level of education, and activity status of the head of the household. In terms of age structure, female-headed households are older than their male counterparts, and in terms of marital status, most men have a spouse and most female-headed households are unmarried. Also, illiteracy, education, and employment rates are higher among female-headed households than their male counterparts. The implicit concept is that female-headed households are not in a better position than male-headed households in terms of the indicators examined.

منابع و مأخذ:

Akramova, E.E., To The Question Of The Social Institution Of The Family In The Republic Of Uzbekistan And Its Role In Society. Scientific Bulletin Of Namangan State University, 2021. 2(2): P. 464-468.

2. Daliri, H., Identifying The Effective Economic Variables On Divorce In Iran. Women's Studies Sociological And Psychological, 2019. 17(2): P. 35-62.


3. Mayowa, I.O. And A. Ekiti, Family Institution And Modernization: A Sociological Perspective. 2019.


4. Buvinić, M. And G.R. Gupta, Female-Headed Households And Female-Maintained Families: Are They Worth Targeting To Reduce Poverty In Developing Countries? Economic Development And Cultural Change, 1997. 45(2): P. 259-280.


5. Iran, S.C.O., General Census Of Population And Housing. General Results, 2016.


6. Javaan, J.F., Et Al., The Study Of Economical Situation Of Rural Women Who Are In Charge Of Their Families Case Study: Mashhad Gholi Rural System. Journal Of Geography And Regional Development, 2008. 6(11): P. -.


7. Lyter, D.M., M. Sills, And G.-T. Oh, Children In Single-Parent Families Living In Poverty Have Fewer Supports After Welfare Reform. Iwpr Research In Brief. 2002.


8. Ahmadnia, S. And G.A. Kamel, Women-Headed Households In Tehran: A Qualitative Study Of Their Experiences, Challenges And Capacities. 2017.


9. Yoosefi Lebni, J., Et Al., Challenges And Opportunities Confronting Female-Headed Households In Iran: A Qualitative Study. Bmc Women's Health, 2020. 20(1): P. 1-11.


10. Osei-Hwedie, B.Z. And N. Kurantin, Effect Of Microfinance On Poor Peri-Urban Female-Headed Households And The Vulnerability Of Women To Poverty In Ghana, In Handbook Of Research On Microfinancial Impacts On Women Empowerment, Poverty, And Inequality. 2019, Igi Global. P. 208-225.


11. Akinsola, H.A. And J.M. Popovich, The Quality Of Life Of Families Of Female-Headed Households In Botswana: A Secondary Analysis Of Case Studies. Health Care For Women International, 2002. 23(6-7): P. 761-772.


12. Nazoktabar, H. And R. Veicy, Socio-Economic And Cultural Condition Of Women-Headed Households In Mazandaran Province. Social Welfare, 2008. 7(27): P. 95-114.


13. Shahdi Talab, J. And A. Geraeinezhad, Poverty Of Female-Headed Households. Women In Development & Politics, 2004. 2(1): P. 49-70.


14. Ritzer, G. And W. Yagatich, Contemporary Sociological Theory. 2012: Wiley-Blackwell Malden^ Emaoxford Ma.


15. Momenzadeh, N., Comparative Analysis Of Female-Headed Households. Journal Of Economic, 2014. 14(3): P. 95-120.


16. Chant, S., Women-Headed Households: Diversity And Dynamics In The Developing World. 1997: Springer.


17. Kordzanganeh, J., Y. Amini, And R. Kordzanganeh, Assessing The Economic And Social Status Of Female-Headed Households Under The Auspices Of Shushtar Relief Committee And Welfare Organization (With Emphasis On Existing Social Policies). Social Science, 2017. 11(37): P. 253-282.


18. Kordzanganeh, J. And A. Eghbali, A Survey Of The Employment Status Of Women Heads Of Household In Iran. Population, 2018. 23(97): P. 15-34.


19. Kazi, S., B. Raza, And N. Aziz, Households Headed By Women: Income, Employment And Household Organization [With Comments]. The Pakistan Development Review, 1988. 27(4): P. 781-790.


20. Degraff, D.S. And R.E. Bilsborrow, Female-Headed Households And Family Welfare In Rural Ecuador. Journal Of Population Economics, 1993. 6(4): P. 317-336.


21. Staten, L.K., Et Al., Household Headship And Nutritional Status: Female‐Headed Versus Male/Dual‐Headed Households. American Journal Of Human Biology: The Official Journal Of The Human Biology Association, 1998. 10(6): P. 699-709.

22.          Bashir, T. And R. Singh, Problems Of Female-Headed Households In Jammu And Kashmir, With Special Reference To District Budgam. 2018.