آینده‌پژوهی توسعة پایدار مناطق کلان‌شهری با تأکید بر برنامه‌ریزی فضایی و معیارهای پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
افسانه رحیمی
1
(
دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
)
علی پناهی
2
(
استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
)
حسن احمدزاده
3
(
استادیارگروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
)
کلید واژه: پدافند غیرعامل, آینده‌پژوهی, برنامه‌ریزی فضایی, کلان‌شهر تبریز, توسعة پایدار,
چکیده مقاله :
برنامه‌ریزی فضایی روندی منظم و متشکل برای انتخاب بهترین روش‌ها در راستای تحقق توسعة پایدار از طریق تخصیص بهینة عملکردها در فضا و درنظر گرفتن کل یک مجموعه (محله، شهر و منطقه) محسوب می‌گردد. در برنامه‌ریزی فضایی بهره‌گیری از رویکرد آینده‌نگری یکی از مفروضات اصلی بوده و به‌منظور تحقق آن، توجه به شاخص‌های ایمنی و امنیت از ضروریات اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. با توجه به اهمیت درنظر گرفتن شاخص‌های امنیت و آینده‌پژوهی در برنامه‌ریزی فضایی، هدف از تحقیق حاضر آینده‌پژوهی توسعة پایدار کلان‌شهر تبریز با تأکید بر برنامه‌ریزی فضایی و معیارهای پدافند غیرعامل است. روش تحقیق در مطالعة حاضر ترکیبی از رویکردهای کمی-کیفی و با ماهیت آینده‌پژوهی بوده که در راستای گردآوری اطلاعات از تکنیک دلفی نخبگان و مدیران شهری (30 نفر متخصص حوزة مدیریت بحران) و به‌منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرم‌افزار MICMAC استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که بیشترین اثرگذاری بر تحقق توسعة پایدار کلان‌شهر تبریز بر مبنای برنامه‌ریزی فضایی و با تأکید بر پدافند غیرعامل مربوط به مؤلفه‌های بهبود روش‌ها و اقدامات براساس علم روز، وجود یک کانون رهبری فراسازمانی و واحد، شکل‌گیری هماهنگی بین سازمان‌ها و کاهش تفرق‌های عملکردی، وجود روش‌های انجام کار از پیش تعریف و تعیین‌شده و انعطاف‌پذیر با توجه به تغییرات آینده و تأکید بر برنامه‌ریزی پایین به بالا در نظام مدیریت بحران می‌باشد. از طرفی با توجه به وضعیت موجود و کمبود مؤلفه‌های کلیدی و استراتژیک تأثیرگذار در راستای توسعة سیستم، آینده‌ی توسعة پایدار کلان‌شهر تبریز بر مبنای برنامه‌ریزی فضایی و با تأکید بر معیارهای پدافند غیرعامل ناپایدار خواهد بود.
چکیده انگلیسی :
Spatial planning is a regular and organized process for choosing the best methods in order to achieve sustainable development through the optimal allocation of functions in space and considering a whole complex (neighborhood, city and region). In spatial planning, using a forward-looking approach is one of the main assumptions, and in order to realize it, paying attention to safety and security indicators is an inevitable necessity. Considering the importance of considering security indicators and futurism in spatial planning, the aim of the present research is the futurism of the sustainable development of Tabriz metropolis with an emphasis on spatial planning and passive defense criteria. The research method in the current study is a combination of quantitative-qualitative approaches and with the nature of future research, in order to collect information, the Delphi technique of elites and city managers (30 experts in the field of crisis management) was used, and in order to analyze the information, the technique of cross-effects analysis was used in the MICMAC software. The findings of the research indicate that the greatest effect on the realization of the sustainable development of the Tabriz metropolis based on spatial planning and with an emphasis on passive defense related to the components of improving methods and actions based on modern science, the existence of a single and supra-organizational leadership center, the formation of coordination between organizations and reducing the functional differences are the existence of pre-defined and determined and flexible work methods according to future changes and emphasis on bottom-up planning in the crisis management system. On the other hand, considering the current situation and the lack of key and strategic components that are influential in the development of the system, the future of the sustainable development of Tabriz metropolis will be unstable based on spatial planning and with an emphasis on passive defense criteria.