ارائه الگوی گردشگری روستایی پایدار با رویکرد سرمایه اجتماعی

امیر کاظمی ¹ ( گروه مدیریت ،واحد شیراز ،دانشگاه آزاد اسلامی ،شیراز،ایران )
زهرا مشایخ ² ( - ،گروه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی،واحد شیراز ،دانشگاه آزاد اسلامی ،شیراز،ایران )
حمید محمودیان عطا آباد ³ ( گروه معارف اسلامی ،واحد شیراز ،دانشگاه آزاد اسلامی ،شیراز،ایران )
حسن سلطانی ⁴ ( گروه مدیریت، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران )

تاریخ ارسال : 1402/07/29 تاریخ تایید : 1403/04/18

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, گردشگری روستایی, توسعه پایدار, گردشگری پایدار,

چکیده مقاله :

گردشگری روستایی با برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند کیفیت زندگی را ارتقاء دهد، منافع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد کند. هدف از تحقیق ارائه الگوی گردشگری روستایی پایدار با رویکرد سرمایه اجتماعی بود. پژوهش حاضر از حیث هدف پژوهش کاربردی و از حیث روش، کیفی با رویکرد نظریه داده بنیاد بود. در این پژوهش زاویه بندی روش شناختی با استفاده از روشهای مختلف گردآوری دادهها نظیر روش مطالعه کتابخانه‌ای و بررسی منابع و متون تخصصی و همچنین مصاحبه نیمه ساختاریافته رعایت گردید. براساس نمونه گیری هدفمند، 14 نفر از نخبگان، خبرگان و مدیران گردشگری و مدیریت مناطق روستایی در سال 1402 مورد مصاحبه قرار گرفتند. مصاحبه‌های انجام شده در نرم افزار ATLAS.TI کدگذاری شدند. برای تائید نتایج به دست آمده براساس سه سویه سازی، داده‌ها مورد ارزیابی و تحلیل روایی قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش در پنج مقوله شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله گر، راهبرد و پیامدها به تفکیک مشخص شدند. یک مدل در 6 مقوله، 19 کد محوری براساس 112 کد باز شناسایی شد. شرایط علی (5 مقوله شامل شرایط کشاورزی، شرایط فرهنگی و اجتماعی، شرایط روستا، جاذبه های گردشگری و شرایط مالی)، راهبردها (5 مقوله شامل استراتژی های بازاریابی، حمایت و پشتیبانی، توانمندسازی محلی، مدیریت و برنامه ریزی گردشگری و توسعه محصولات روستایی)، پیامدها (4 مقوله شامل ارزش آفرینی، کارآفرینی، توسعه سرمایه اجتماعی و توسعه منطقه)، شرایط زمینه ای (2مقوله شامل مشارکت و همکاری و زیرساخت های منطقه ای)، شرایط مداخله گر (3 مقوله شامل سیاست گذاری و قوانین، سوگیری های مردمی و نگرش گردشگران). مدل گردشگری روستایی پایدار با رویکرد سرمایه اجتماعی به منظور توسعه پایدار روستاها و تقویت ارتباطات اجتماعی در آن‌ها طراحی شده است. استفاده از رویکرد سرمایه اجتماعی در مدل گردشگری روستایی پایدار، منجر به تقویت ارتباطات میان اهالی محلی، جوانان و گردشگران می‌شود. این ارتباطات اجتماعی بهبودی را در زندگی روستایی‌ها، افزایش همبستگی اجتماعی و توسعه مشارکتی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به گردشگری روستایی به همراه دارد. علاوه بر این، با توجه به اهمیت سرمایه اجتماعی، اهالی محلی می‌توانند همبستگی و همکاری را در زمینه‌های مختلف مانند حفظ محیط زیست، حفظ و ارتقای فرهنگ محلی و توسعه اقتصادی روستا تقویت کنند.

چکیده انگلیسی :

Rural tourism, with careful planning, can enhance the quality of life and create economic, social, and cultural benefits. The aim of this research was to present a model of sustainable rural tourism with a social capital approach. The present study was applied in terms of research objective and qualitative in terms of methodology, with a data-driven theoretical framework. In this research, a cognitive approach was adopted, utilizing various methods of data collection such as library study, examination of specialized sources and texts, as well as semi-structured interviews. Based on purposive sampling, 14 experts, specialists, and managers of tourism and rural area management were interviewed in 2023. The conducted interviews were coded using ATLAS.ti software. To validate the results, the data were evaluated and analyzed based on tri-categorization, and the research findings were categorized into five themes: contextual conditions, background conditions, intervention strategies, and consequences. A model with six themes and 19 core codes based on 112 identified codes was developed. The contextual conditions (five themes including agricultural conditions, cultural and social conditions, rural conditions, tourist attractions, and financial conditions), strategies (five themes including marketing strategies, support and assistance, local empowerment, tourism management and planning, and rural product development), consequences (four themes including value creation, entrepreneurship, social capital development, and regional development), background conditions (two themes including participation and collaboration, regional infrastructure), and intervention strategies (three themes including policy-making and regulations, public biases, and tourist attitudes) were identified. The sustainable rural tourism model with a social capital approach was designed to promote sustainable development of rural areas and enhance social relationships within them. The use of social capital approach in the model of sustainable rural tourism leads to improved communication among local residents, youth, and tourists. These social connections bring about improvements in rural life, increased social cohesion, and participatory development in decision-making related to rural tourism. Furthermore, considering the importance of social capital, local residents can strengthen cohesion and collaboration in various areas such as environmental preservation, preservation and promotion of local culture, and rural economic development.