• صفحه اصلی
  • تحلیل و ارزیابی علل و عوامل موثر بر عملکرد جمعیت‌پذیری شهر‌های جدید در ایران

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : JZPM-2208-4136 (R1) بازدید : 167 صفحه: 79 - 90

10.30495/jzpm.2023.30813.4136

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل و ارزیابی علل و عوامل موثر بر عملکرد جمعیت‌پذیری شهر‌های جدید در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمد شالی 1 *

1 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه برنامه‌ریزی منطقه‌ای پژوهشکده توسعه و برنامه‌ریزی جهاددانشگاهی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1401/05/11 تاریخ پذیرش : 1401/12/11 تاریخ انتشار : 1402/03/27

کلید واژه: شهرنشینی, تحقق‌پذیری, شهر‌های جدید, جمعیت‌پذیری,

چکیده مقاله :

با توجه به رشد شهرنشینی در قرن گذشته و پیدایش مسائل اقتصادی اجتماعی و زیست‌محیطی و افت کیفیت زندگی در کلان‌شهرها، ایجاد شهرهای جدید به‌عنوان یک ضرورت در جهت جذب سرریز جمعیت شهری و به‌منظور تمرکززدایی جمعیت و اشتغال در جهان و ازجمله در ایران مطرح و اجرا شده است. امروزه با گذشت بیش از سه دهه از آغاز این سیاست و سپری شدن دوره‌های پیش‌بینی، فرصت مناسبی است تا عملکرد این شهر‌ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. ازاین‌رو هدف اصلی این مقاله ارزیابی عملکرد جمعیت‌پذیری شهرهای جدید در ایران است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن اسناد - تحلیلی هست. به‌منظور گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز 17 شهر جدید کشور از مطالعات کتابخانه‌ای، اسناد طرح‌های توسعه و عمران شهرهای جدید و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1385، 1390 و 1395 استفاده شده است. جهت بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل شامل فاصله شهر جدید از مادر شهر، تعداد جمعیت مادر شهر و متغیرهای وابسته شامل؛ تعداد جمعیت، نرخ رشد جمعیت و میزان تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید از ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم‌افزار Spss استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است روند جمعیت‌پذیری شهرهای جدید افزایشی بوده و سهم آن‌ها از جمعیت شهری کشور از 64/0 درصد در سال 1385 به 85/0 درصد در سال 1390 و 32/1 درصد در سال 1395 افزایش‌یافته است. مهم‌ترین عامل مؤثر در این امر سیاست ایجاد مسکن مهر در شهرهای جدید بوده است. بین متغیر فاصله شهر جدید از مادر شهر با متغیرهای تعداد جمعیت شهر جدید و تا حدودی نرخ رشد جمعیت شهر جدید رابطه معنی‌دار و همبستگی منفی و بین متغیر تعداد جمعیت مادر شهر و تعداد جمعیت شهر جدید رابطه مستقیم وجود دارد.

چکیده انگلیسی:

Due to the growth of urbanization in the last century and the emergence of socio-economic and environmental issues and the decline in quality of life in metropolitan areas, the creation of new cities as a necessity to absorb excess urban population and to decentralize population and employment in the world and in Iran has been proposed and executed. Today, after more than three decades of the beginning of this policy and the passing of forecasting courses, it is a good opportunity to evaluate and analyze the performance of these cities. Therefore, the main goal of this article is to evaluate the population performance of new cities in Iran. The type of applied research and its method is document-analytical. in order to collect the information and data required by the seventeen new cities of the country, the library studies, documents of development plans of new cities and the results of the general population and housing census of 1385, 1390 and 1395 have been used. To investigate the relationship between independent variables and dependent variables, Spearman's correlation coefficient was used in Spss software environment.The results of the study indicate that the population trend of new cities was increasing and their share of the country's urban population has increased from 0.64 percent in 1385 to 0.85 percent in 1390 and 1.32 percent in 1395. The most important factor in this case was the policy of creating Mehr housing in new cities. There is a significant relationship and negative correlation between the variable of the distance of the new city from the mother city with the variables of the number of the population of the new city and to some extent the growth rate of the population of the new city, and there is a direct relationship between the variable of the number of the population of the mother city and the number of the population of the new city.

منابع و مأخذ:

Ajza Shokouhi, M., Gharakhlo, M., & Khazaee Nejad, F. (2011). Factors Effecting in the Absorption of Population to Satellite New Town (The Case Study: Andishe New Town). Human Geography Research, 44(1), 75-86 SID. https://sid.ir/paper/139194/fa [In Persian].
Aldridge, M. (2017). The British New Towns: A programme without a policy. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315170732
Alonso, W. (1970). What are new towns for? Urban Studies, 7(1), 37-55. https://doi.org/10.1080/00420987020080031
Basirat, M., & Arbab, P. (2022). Analysing new town development in Iran: toward a new agenda. International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 10(3), 84-107. https://doi.org/10.14246/irspsd.10.3_84
Bazi, K. R., & Afrasiabi Rad, M. S. (2009). Assessment of Success rate and efficiency of new towns. Journal of Urban - Regional Studies and Research, 1(2), 111-134 SID. https://sid.ir/paper/153028/fa [In Persian].
Becker, C., Mendelsohn, S. J., & Benderskaya, K. (2012). Russian urbanization in the Soviet and post-Soviet eras. London: Human Settlements Group, International Institute for Environment and Development. https://www.iied.org/10613iied
Bell, D. (1976). The coming of the post-industrial society. In The Educational Forum (Vol. 40, No. 4, pp. 574-579). Taylor & Francis Group. https://doi.org/10.1080/00131727609336501
Cai, X., De Meulder, B., Lin, Y., & Sun, H. (2020). New Towns’ Planning and Construction in the Pre-Urbanization or Post-Urbanization Period: A Case Study of the New Towns’ Development Process of Beijing. Sustainability, 12(9), 3721. https://doi.org/10.3390/su12093721
Clapson, M. (2017). The English New Towns since 1946. Histoire urbaine(3), 93-111. https://doi.org/ 10.3917/rhu.050.0093
Cinis, A., Drėmaitė, M., & Kalm, M. (2008). Perfect representations of Soviet planned space: Mono‐industrial towns in the Soviet Baltic Republics in the 1950s–1980s. Scandinavian Journal of History, 33(3), 226-246. https://doi.org/10.1080/03468750802079409
Ebrahimzadeh, I., Rahnama, M. R., & Negahban Marvi, M. (2004). An analysis on the necessity of forming and the role of the new city of Golbahar in the decentralization of the mother city of Mashhad. Soffeh, 14(2-1).dor/20.1001.1.1683870.1383.14.2.7.8 [In Persian].
Eskandari, h. (2022). Analysis of factors affecting population attraction in new cities (Case study: Sadra New City). Regional Planning, 12(45), 193-210. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.29420.4019 [In Persian].
Foley, D. L. (1962). Idea and Influence: The Town and Country Planning Association. Journal of the American Institute of Planners, 28(1), 10-17.https://doi.org/ 10.1080/01944366208979414
Gharakhlo, M., & Panahandeh Khah, M. (2009). Evaluation of the Functions of New Towns in Absorption the Population for Megalopolises (Case Study: New Towns Around Tehran). Human Geography Research Quarterly, 41(67), 17-25 SID. https://sid.ir/paper/139022/fa [In Persian].
Heidari, J. (2015). A survey of the necessity creating a Newtown Aalishahr and its performance evaluation. spatial planing, 4(3), 115-134. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22287485.1393.4.3.7.5 [In Persian].
Hui, E. C., & Lam, M. C. (2005). A study of commuting patterns of new town residents in Hong Kong. Habitat international, 29(3), 421-437. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2004.01.001
koosheshi, m., & mahmoudiani, s. (2019). Indexing and Ranking the Demographic Function of New Towns in Iran with Emphasis on Socioeconomic Factors. Journal of Social Problems of Iran, 10(1), 263-285.https://doi.org/10.22059/ijsp.2020.76176 [In Persian].
Mahmoudiani, S., & Koosheshi, M. (2019). The Study on Population Growth of New Towns Comparing to Rival Settlements in Iran. Iranian Population Studies, 5(2), 3-34 https://doi.org/10.22034/jips.2019.113850 [In Persian].
Marvuglia, A., Havinga, L., Heidrich, O., Fonseca, J., Gaitani, N., & Reckien, D. (2020). Advances and challenges in assessing urban sustainability: An advanced bibliometric review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 124, 109788. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.109788
Merlin, P. (1977). Golany, Gideon," New Town Planning: Principles and Practice"(Book Review). The Town Planning Review, 48(3), 308.https://doi.org/10.3828/tpr.48.3.hl70302607v868k1
Meshkini, A., Solaimani, M. S., Azizi, H., & Zarehpisheh, N. (2013). Evaluating the degree of goals achievement of New Towns in Iran (A case study of Sadra New Town). Urban Structure and Function Studies, 1(1), 29-41 https://www.magiran.com/p1912795 [In Persian].
Newman, P., Matan, A., & McIntosh, J. (2015). Urban transport and sustainable development. In Routledge International Handbook of Sustainable Development (pp. 359-372). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203785300
Ofer, G. (1976). Industrial structure, urbanization, and the growth strategy of socialist countries. The Quarterly Journal of Economics, 219-244. https://doi.org/10.2307/1884628
Orillard, C., & Ward, S. V. (2020). Planning the World’s New Towns–A Tale of Two Countries, 1975–2013. In Lessons from British and French New Towns: Paradise Lost? (pp. 129-142). Emerald Publishing Limited.https://doi.org/10.1108/978-1-83909-430-920201009
Peiser, R., & Forsyth, A. (2021). New towns for the twenty-first century: a guide to planned communities worldwide. University of Pennsylvania Press.https://doi.org/10.9783/9780812297317
Sheykhi, M. T. (2020). Mutual effects of environment and urbanization: A sociological assessment. Ann. Environ. Sci. Toxicol, 4, 24-26.https://dx.doi.org/10.17352/aest.000022
Teymori, P., & Keyvan, N. (2012). The Function of New Towns and Decentralization of the Population from Tehran Central Urban Area. Environmental Based Territorial Planning (Amayesh), 5(18), 109–124.SID. https://sid.ir/paper/130422/fa [In Persian].
UN. (2019). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. Population Division, New York. https://doi.org/10.18356/b9e995fe-en
vahdati, m., & khammar, g. (2015). Qualitative and quantitative evaluation of dynamics and mobility in the new towns with ELECTRE model and SWOT analysis technique. Geography and Environmental Planning, 25(4), 145-162.dor/20.1001.1.20085362.1393.25.4.9.7 [In Persian].
Varesi, H., Ahmadian, M., & Gholamhoseyni, R. (2014). Analysis and Evaluation of the Performance of New Towns Population Attraction. Spatial Planning, 3(4), 133-154 dor/20.1001.1.22287485.1392.3.4.10.3 [In Persian].
Varesi, H. R., Mohammadzadeh, M., & Amel Bafandeh, M. (2012). An analysis of Binalood New Town in Terms of Population Absorption. Geography and Environmental Planning, 23(2), 117-132.dor/20.1001.1.22287485.1392.3.4.10.3 [In Persian].
Verma, P., & Raghubanshi, A. (2018). Urban sustainability indicators: Challenges and opportunities. Ecological indicators, 93, 282-291.https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2018.05.007
Wakeman, R. (2016). Practicing utopia: an intellectual history of the new town movement. University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226346175.001.0001
Wakeman, R. (2014). Was there an ideal socialist city? Socialist new towns as modern dreamscapes. In Transnationalism and the German City (pp. 105-124). New York: Palgrave Macmillan US. https://doi.org/10.1057/9781137390172_7
Zebar-Dast, E., & Jahan-Shahlou, l. (2007). A Survey about Hashtgerd New City Operation in Surplus Population Attraction. Geography and Development, 5(10), 5-22 https://doi.org/10.22111/gdij.2007.3657 [In Persian].
Ziari, K. (2006). The planning and functioning of new towns in Iran. Cities, 23(6), 412-422. https://doi.org/10.1016/j.cities.2006.08.006
Ziari, K., & Gharakhlou, M. A. H. D. I. (2009). A Study of Iranian New Towns During Pre–and Post Revolution. International Journal of Environmental Research, 3(1), 143–154.https://doi.org/10.22059/ijer.2009.43
Zimmermann, F. M. (2016). Nachhaltigkeit wofür?. Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-48191-2_10
Niazi, A. J., & Yar, S. M. (2022). A study on creation of new towns and their development in the postwar era: Founding ideas and forms of new towns. International Journal of Advanced Academic Studies, 4(1), 14–23. https://doi.org/10.33545/27068919.2022.v4.i1a.675
متن کامل:


img0 

 

journal of Regional Planning

Spring 2025. Vol 15. Issue 57

ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051

https://sanad.iau.ir/journal/jzpm

img0 

 

Research Paper 

Analysis and Evaluation of the causes and factors affecting the of Population Acceptance Performance in New Towns of Iran

 

Mohammad Shali1: Assistant Professor, Department of Regional Planning, Development and Planning Research Institute; Iranian Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR); Tabriz, Iran. 

Abstract

A R T I C L E I N F O

Due to the growth of urbanization in the last century and the emergence of socio-economic and environmental issues and the decline in quality of life in metropolitan areas, the creation of new cities as a necessity to absorb excess urban population and to decentralize population and employment in the world and in Iran has been proposed and executed. Today, after more than three decades of the beginning of this policy and the passing of forecasting courses, it is a good opportunity to evaluate and analyze the performance of these cities. Therefore, the main goal of this article is to evaluate the population performance of new cities in Iran. The type of applied research and its method is document-analytical. in order to collect the information and data required by the seventeen new cities of the country, the library studies, documents of development plans of new cities and the results of the general population and housing census of 1385, 1390 and 1395 have been used. To investigate the relationship between independent variables and dependent variables, Spearman's correlation coefficient was used in Spss software environment.The results of the study indicate that the population trend of new cities was increasing and their share of the country's urban population has increased from 0.64 percent in 1385 to 0.85 percent in 1390 and 1.32 percent in 1395. The most important factor in this case was the policy of creating Mehr housing in new cities. There is a significant relationship and negative correlation between the variable of the distance of the new city from the mother city with the variables of the number of the population of the new city and to some extent the growth rate of the population of the new city, and there is a direct relationship between the variable of the number of the population of the mother city and the number of the population of the new city.

Received:2022/08/02

Accepted: 2023/03/02

PP: 79-90

 

 

 

Use your device to scan and read the article online

 

https://www.i2pdf.com/upload/046.143.110.221-pdf-to-qr-code_fa_2_198_73388088268768e38963989.65074724/qrcode_68768e490137e.png 

 

 

 

 

Keywords:    

New Cities, Realizability, Population Acceptability, Urbanization.

 

 

 

Citation:  Shali, M. (2025). Analysis and Evaluation of the causes and factors affecting the of Population Acceptance Performance in New Towns of Iran, Journal of Regional Planning, 15(57), 79-90.

DOI: 10.30495/jzpm.2023.30813.4136

 

[1]  Corresponding author: Mohammad Shali, Email: shali@acecr.ac.ir, Tel: +989141037340

Extended Abstract

 

Introduction

With the rise of urbanization in the 20th century, establishing new cities was deemed necessary for population overflow, population decentralization, and job creation. After World War II, new cities primarily served as a model for addressing large cities' social, economic, and environmental challenges. In Iran, developing new towns dates back to the turn of the century. Political and military considerations inform the development of new cities in Iran. Before the Revolution, new towns were frequently established to offer housing and shelter for oil industry workers. After the Revolution (beginning in the first part of the 1980s), new towns were created to decentralize large cities, absorb their excess population, relocate specific industries from large cities, and provide homes for low-income workers. The purpose of this research is to evaluate the success rate of new cities in Iran in attracting population and analyzing the factors affecting their success or failure. In this regard, the main question of the present research is how successful the new cities of Iran have been in attracting the population? And is there a difference between them in terms of demographics? And is there a significant difference between the distance from the mother city and the variables of the new city's population, the population growth rate of the new cities and the population feasibility of the new cities?

 

Methodology

The descriptive-analytical research method was used according to the nature of the research. The statistical community includes 17 new towns in the country. The research variables are the distance of the new city from the mother city, the number of the population of the mother city, the number of the population of the new city, the growth rate of the population of the new city, and the realizably of the population of the new city. In order to collect the required information and data, library studies, documents of development and construction plans of new cities, and the results of the general population and housing census were used. The predicted population for the new city was extracted from the master plan of the new cities and the population realization rate was calculated. To investigate the relationship between the variables, the scatter plot and Spearman's correlation coefficient were used in the Spss software environment. The spatial distribution of new cities in the country and their distance from the mother city were drawn and displayed in the Arc Map software environment.

 

Results and Discussion 

In the 1980s, with population growth and migration to cities, the creation of new cities was proposed as an urban development strategy. Of the 35 approved cities, 17 cities with an initial capacity of 2.3 million people entered the design stages, and the implementation of some of them began in the 1970s. With the Mehr Housing Plan, their population capacity reached 3.8 million people. Settlement began in 1385 and by 1395, it included 1.32 percent of the urban population. During this period, the population growth rate of new cities has been increasing, and its average has been 72.9 percent, equivalent to 5 times the urban population growth rate. The realizable population of new cities increased from 13.4% in 2006 to 19.7% in 2011 to 20.5% in 2016 (considering the modification of comprehensive plans and population growth in new towns). Andisheh, Parand, Sahand, Pardis, and Sadra have attained the most significant percentage of the population predicted in the first approved comprehensive plan. In contrast, the population acceptance of the new cities of Alavi, Ramshar, and Shirinshahr has not been very successful. The new town of Ramin is still devoid of inhabitants. The population acceptability and realization of new cities decline with increasing distance from the metropolis, and in 2006, 2011, and 2016. There is a significant relationship and negative correlation between the variable of the distance of the new city from the mother city with the variables of the number of the population of the new city and to some extent the growth rate of the population of the new city, and there is a direct relationship between the variable of the number of the population of the mother city and the number of the population of the new city.

 

Conclusion

The results of the study indicate that the population trend of new cities was increasing and their share of the country's urban population has increased from 0.64 percent in 1385 to 0.85 percent in 1390 and 1.32 percent in 1395. The new cities of Andishe, Parand, Sahand, Pardis and Sadra have the highest percentage of population realization and the new cities of Alavi, Ramshar, Shirinshahr, Ramin have not had much success in population acceptance. The distance from the mother city has played an important role in the population acceptance and success of new cities, the role of short distance from the mother city in the relatively successful performance of the new cities of Andisheh, Sadra and Sahand, and a large distance from the mother city in the lack of success of the new cities of Ramshar, Binaloud and Majlisi in previous studies. is also confirmed. In general, the new cities of Iran have been unsuccessful in meeting the specified demographic objectives and decentralization from the central city. The population acceptance of new cities has grown with the building of Mehr Housing flats in these towns. Perhaps the companies and entities responsible for developing infrastructures and superstructures would have completed integrated management, land preparation, and service supply on time. New towns had a more successful performance in population acceptance. In conclusion, recommendations are made for how to enhance the performance of new towns, including rewriting the plan to develop new cities, establishing new roles for new cities on a regional scale, focusing on new towns as a complement and facilitator of the urban regeneration process, and planning to promote identity and culture and improve the areas of belonging for the residents of new towns.

 

 

مقاله پژوهشی

تحلیل و ارزیابی علل و عوامل موثر بر عملکرد جمعیت‌پذیری شهر‌های جدید در ایران 

 

محمد شالی1: استادیار گروه پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، پژوهشکده توسعه و برنامه‌یزی جهاد دانشگاهی، تبریز، ایران

 

اطلاعات مقاله

چکیده

تاریخ دریافت:11/05/1401

تاریخ پذیرش:11/12/1401

شماره صفحات: 90-79

 

از دستگاه خود برای اسکن و خواندن

مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید

https://www.i2pdf.com/upload/046.143.110.221-pdf-to-qr-code_fa_2_198_73388088268768e38963989.65074724/qrcode_68768e490137e.png 

واژه­های کلیدی:

شهر‌های جدید، تحقق‌پذیری، جمعیت‌پذیری، شهرنشینی.

با توجه به رشد شهرنشینی در قرن گذشته و پیدایش مسائل اقتصادی اجتماعی و زیست‌محیطی و افت کیفیت زندگی در کلان‌شهرها، ایجاد شهرهای جدید به‌عنوان یک ضرورت در جهت جذب سرریز جمعیت شهری و به‌منظور تمرکززدایی جمعیت و اشتغال در جهان و ازجمله در ایران مطرح و اجرا شده است. امروزه با گذشت بیش از سه دهه از آغاز این سیاست و سپری شدن دوره‌های پیش‌بینی، فرصت مناسبی است تا عملکرد این شهر‌ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. ازاین‌رو هدف اصلی این مقاله ارزیابی عملکرد جمعیت‌پذیری شهرهای جدید در ایران است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن اسناد- تحلیلی هست. به‌منظور گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز 17 شهر جدید کشور از مطالعات کتابخانه‌ای، اسناد طرح‌های توسعه و عمران شهرهای جدید و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1385، 1390 و 1395 استفاده شده است. جهت بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل شامل فاصله شهر جدید از مادر شهر، تعداد جمعیت مادر شهر و متغیرهای وابسته شامل؛ تعداد جمعیت، نرخ رشد جمعیت و میزان تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید از ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم‌افزار Spss استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است روند جمعیت‌پذیری شهرهای جدید افزایشی بوده و سهم آن‌ها از جمعیت شهری کشور از 64/0 درصد در سال 1385 به 85/0 درصد در سال 1390 و 32/1 درصد در سال 1395 افزایش‌یافته است. مهم‌ترین عامل مؤثر در این امر سیاست ایجاد مسکن مهر در شهرهای جدید بوده است. بین متغیر فاصله شهر جدید از مادر شهر با متغیرهای تعداد جمعیت شهر جدید و تا حدودی نرخ رشد جمعیت شهر جدید رابطه معنی‌دار و همبستگی منفی و بین متغیر تعداد جمعیت مادر شهر و تعداد جمعیت شهر جدید رابطه مستقیم وجود دارد.

استناد: شالی، محمد (1404). تحلیل و ارزیابی علل و عوامل موثر بر عملکرد جمعیت‌پذیری شهر‌های جدید در ایران، ، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 15(57)، 79-90.

DOI: 10.30495/jzpm.2022.28359.3929

 

[1]   نویسنده مسئول: محمد شالی، پست الکترونیکی: shali@acecr.ac.ir ، تلفن: 09141037340

 

مقدمه

شهرها و توسعه آن‌ها نشان‌دهنده برخی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن بیست و یکم است. آن‌ها به موتورهای تعیین‌کننده رشد اقتصادی تبدیل‌شده‌اند و مراکز فرصت، شکوفایی، نوآوری و تعامل اجتماعی و فرهنگی هستند (Newman et al., 2015; Verma & Raghubanshi, 2018) امروزه 2/56 درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند، درحالی‌که تعداد و درصد ساکنان شهرها دائماً در حال افزایش است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به شهرنشینی و رشد جمعیت جهان، سهم نقاط شهری از جمعیت در سال 2050 به 68 درصد برسد(Marvuglia et al., 2020). این شهرنشینی شتابان منجر به ایجاد ناپايداري‌ها در شهرها از بعد زیست‌محیطی، اجتماعی، اقتصادي و کالبدي شده است(Zimmermann, 2016; Sheykhi, 2020) با افزایش شهرنشینی در قرن گذشته، موضوع ایجاد شهرهای جدید به‌عنوان یک ضرورت در جهت سرریز جمعیت شهری و به‌منظور تمرکززدایی جمعیت و اشتغال مطرح و اجرا شد(Cai et al., 2020) شهرهاي جديد به معني سكونتگاه‌هاي از پيش انديشيده و با طرح و برنامه مشخص قبلي (شهرسازي پيش از شهرنشيني) پديده‌اي جديد در نظام شهري كشورهاي دنيا محسوب مي‌گردد. تاریخچه شهرهاي جديد را مي‌توان پس از انقلاب صنعتي و به‌طور دقيق‌تر بعد از جنگ جهاني دوم دانست. درواقع شهرهاي جديد پس از جنگ جهاني دوم به‌عنوان الگويي براي كمك به حل مشكلات اجتماعي، اقتصادي و محيطي شهرهاي بزرگ ايجاد شدند. اين الگو، توزيع جمعیت و اشتغال را در كل فضاي سرزمين ارائه داد(Hui & Lam, 2005) در كشور ايران سابقه ايجاد شهرهاي جديد با مفهوم امروزي به شروع قرن حاضر برمي‌گردد. برنامه‌ريزي شهرهاي جديد در ايران اصولاً بر پايه مسائل سياسي و نظامي قرار داشته است. در دوران پيش از انقلاب، شهرهاي جديد غالباً به‌منظور تأمين تسهيلات مسكن و سرپناه براي كارگران صنعت نفت ايجاد شد. درحالی‌که پس از انقلاب (از نیمۀ اول دهۀ 60) شهرهاي جديد، باهدف تمركززدايي از شهرهاي بزرگ، جذب مازاد جمعیتی آن‌ها، انتقال برخي از صنايع از شهرهاي بزرگ و تأمين مسكن كاركنان کم‌درآمد شکل‌گرفته‌اند(Ziari, 2006). هدف تحقیق حاضر، ارزیابی میزان موفقیت شهرهای جدید ایران در جذب جمعیت‌پذیری و تحلیل عوامل مؤثر بر موفقیت یا عدم موفقیت آن‌ها است. در این راستا پرسش اصلی تحقیق حاضر این است که شهرهای جدید ایران در جذب جمعیت چقدر موفق بوده‌اند؟ و آیا تفاوتی میان آن‌ها ازنظر جمعیت‌پذیری وجود دارد؟ و آیا تفاوت معناداری میان فاصله از مادر شهر با متغیرهای تعداد جمعیت شهر جدید، نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید و تحقق‌پذیری جمعیتی شهرهای جدید وجود دارد؟

 

پیشینه تحقیق و مبانی نظری

شهرهاي جديد، سکونتگاه‌های نوپا و فاقد هسته اوليه قبلي مي‌باشند كه بر اساس برنامه ساختاري از پيش فكر شده ایجادشده‌اند. احداث شهرهاي جديد حركتي جديد نيست و سابقه تاريخي طولاني را چه در شرق و چه در غرب پشت سر دارد. اولين تجربه شهرهاي جديد در همسايگي ايران يعني بين‌النهرين صورت گرفته است فلاسفه يونان طي سال‌ها، وضعيت زندگي انسان را نقد و بررسي كرده و شهرهاي آرماني خود را پيشنهاد كرده‌اند. ارسطو و افلاطون درباره شهرهاي جديد از خوداتکایی و اندازه بهينه جمعيت سخن گفته‌اند(Basirat & Arbab, 2022). پس از انقلاب صنعتي دراین‌باره دو نظريه اصلاح‌گرايي و آرمان‌گرايي مطرح شد. اصلاح‌گرايان ساماندهي فضايي شهرها را در چارچوب ديدگاه فن شناختی مي‌دانند و كليت آن را نفي نمي‌كنند و معتقدند كه بهسازي و نوسازي شهرها از درون آن‌ها انجام گيرد. آرمان‌گرايان معتقد به ايجاد شهرهاي تخيلي در برابر شهرهاي صنعتي هستند(Niazi & Yar, 2022). بدين ترتيب طرح شهرهاي جديد ناشي از نظريه‌هاي گوناگوني است كه ابنزر هاورد1 نظریه‌پرداز اصلي آن است. وي ديدگاه تخيل‌گرايان را در تدوين چارچوب كلي نظريه‌‌اش آورد و از ديدگاه اصلاح‌گرايان درباره زمين استفاده نمود.

از قرن بیستم، با فرآیند صنعتی‌شدن ساخت‌وسازهای معماری و شهری، بسیاری از کشورها ایجاد شهرهای جدید را در مقیاس بزرگ تجربه کرده‌اند(Wakeman, 2016) بااین‌حال، به دلیل تنوع زمینه‌های اجتماعی و اهداف برنامه‌ریزی، کشورهای مختلف از شیوه‌های متفاوتی در ایجاد شهرهای جدید استفاده کرده‌اند(Peiser & Forsyth: 2021; Orillard &Ward: 2020). برخی از کشورها در دوره‌های پس از شهرنشینی و پساصنعتی‌شدن(Bell, 1976)، زمانی که اقتصاد در حال انتقال از بخش دوم (صنعت تولید) به بخش سوم (صنعت خدماتی) بود و نرخ شهرنشینی ثابت باقی ماند، ایجاد شهرهای جدید را آغاز کردند(Aldridge, 2017; Clapson, 2017). به‌عنوان‌مثال، در طول 30 سال جنبش شهر جدید که با قانون شهر جدید در سال 1946 آغاز شد و در دهه 1970 به پایان رسید، نرخ شهرنشینی انگلستان تقریباً 80 درصد باقی ماند و نسبت صنعت درگیر در بخش صنعت تولید کاهش یافت(UN, 2019). ایجاد شهرهای جدید در این ساختار اجتماعی به‌منظور بهبود شرایط زندگی شهروندان، تمرکززدایی از شهرهای بزرگ و کاهش فشار بر جمعیت و کارکردهای شهری نواحی مرکزی شهری طراحی شده بودند (Alonso, 1970; Merlin, 1977). اگرچه در آغاز برخی از شهرک‌ها با نقش خوابگاهی احداث‌شده بودند، اما به‌منظور جذب مردم و جلوگیری از گسترش شهرهای اصلی، شهرهای جدید ساخته‌شده در مرحله بلوغ این حرکت، مستقل، خودکفا و متعادل برنامه‌ریزی شدند (Foley, 1962). در برخی دیگر از کشورها، ایجاد شهر‌های جدید در مقیاس بزرگ در مراحل پیش از افزایش نرخ شهرنشینی و پیش از صنعتی شدن آغاز شد. این نوع ایجاد شهر جدید اغلب روشی برای ترویج صنعتی شدن و شهرنشینی بود(Ofer, 1976) تا سال 1929، نرخ شهرنشینی در اتحاد جماهیر شوروی تنها 9/17 درصد بود و سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی از 20 درصد فراتر نمی‌رفت. با اجرای سیاست‌های صنعتی‌سازی و شهرسازی متمرکز، تا سال 1975 بیش از 960 شهر جدید در قلمرو شوروی ساخته شد. طی این دوره، جمعیت شهری از 3/26 میلیون به 1/153 میلیون نفر افزایش یافت، نرخ شهرنشینی از مرز 60 درصد عبور کرد و ارزش سرانه تولید صنعتی از 1300 دلار به 6200 دلار رسید(Becker et al., 2012). شهرهای جدید که در چنین ساختار اجتماعی و برنامه‌ریزی متمرکزی شکل گرفتند، دارای ویژگی‌های مشخصی بودند؛ از جمله تقسیم‌بندی عملکردی سخت‌گیرانه، فرآیند مکان‌یابی غیرقابل انعطاف، و برنامه‌ریزی از بالا به پایین توسط نهادهای مرکزی. اغلب این شهرها به‌منظور پاسخ به اهداف صنعتی خاص طراحی شده بودند و حدود 35 درصد از آن‌ها روی زمین‌های بایر و توسعه‌نیافته ساخته شدند(Cinis et al., 2008; Wakeman, 2014).

در ایران نیز با الگوبرداري از تجربه جهاني این شهرها با اهداف متفاوتی در شرایط مختلف ایجاد و احداث شده است. به‌طورکلی تجربه ایران در ایجاد شهرهای در دو مقطع زمانی قبل و بعد از انقلاب قابل‌بررسی است شهرهاي جديد در ايران پيش از انقلاب در سه مقطع زماني طراحي و ساخته شدند (Ziari & Gharakhlou, 2009):

ايجاد شهرهاي سياسي- نظامي، اقتصادي و كوي‌هاي كارمندان در مجاورت شهرهاي بزرگ در فاصله بين دو جنگ جهاني. شهرهاي جديد اين دوره بدون راهبردي مشخص و مبتني بر كاركردهاي عمده و بر پايه يك هسته اوليه روستايي رشد يافتند(مثل زاهدان و نوشهر) كه در حال حاضر پررونق و موفق و به‌عنوان يك شهر تلقي مي‌شوند.  

ايجاد شهرهاي نفتي و كوي‌هاي كارمندان براي ارائه مسكن به كاركنان صنعت نفت پس از جنگ جهاني دوم تا اواسط دهه 1340. شهرهاي جديد اين دوره نيز بدون راهبرد مشخص و بر پايه يك هسته شهري و مبتني بر عملكرد تك پايه‌اي و خوابگاهي و براي توسعه صنعت نفت و ساير رشته‌هاي صنعت شكل گرفتند.

ايجاد شهرهاي جديد صنعتي براي اسكان شاغلان بخش صنعت و قطب‌هاي رشد از دهه 1340 تا 1357. اين دوره را مي‌توان دوره خيز ياد كرد، زيرا شهرهاي جديد در اين دوره با راهبرد بهره‌برداري از منابع طبيعي و بدون وجود هسته اوليه شكل گرفتند كه نقش عمده آن‌ها توسعه ناحيه‌اي، ارائه مسكن و سوداگري زمين بوده است.

بعد از انقلاب و در دهه 60 شمسي ايران با رشد شتابان جمعيت، مهاجرت‌هاي بي‌رويه جمعيت به نقاط شهري و گسترش بي‌رويه شهرهاي موجود، بالأخص شهرهاي بزرگ، تشديد نياز به احداث مسكن و نابساماني در نظام استقرار و سازمان فضايي سكونتگاه‌هاي انساني در كشور مواجه بود. توسعه منفصل شهري در قالب ايجاد شهرهاي جديد، به‌عنوان يكي از راهبردهاي توسعه شهري ايران در دستور كار قرار گرفت(Basirat & Arbab, 2022). مهم‌ترين اهداف ايجاد شهرهاي جديد پس از پيروزي انقلاب اسلامي را مي‌توان به شرح زير برشمرد:

جلوگيري از توسعه بي‌رويه کلان‌شهرها؛ انتقال كارگاه‌ها از شهرهاي بزرگ به شهر جديد؛ جذب سرريز جمعيت کم‌درآمد مادر شهرها؛

ارائه مسكن به گروه‌هاي با درآمد كم؛ انتقال كارگاه‌ها از شهرهاي بزرگ به شهر جديد؛ جلوگيري از افزايش قيمت در مادر شهر؛ جلوگيري از ايجاد حاشيه‌نشيني در شهرهاي بزرگ؛ ايجاد اشتغال در شهرهاي جديد و جلوگيري از خوابگاهي شدن آن‌ها؛ سبك كردن بار ترافيك در داخل مادر شهر؛ استفاده از اراضي غیر زراعی براي ايجاد شهرهاي جديد و جلوگيري از تخريب اراضي كشاورزي حومه شهرهاي بزرگ؛ جلوگيري از آلودگي محیط‌زیست در شهرهاي بزرگ؛ جذب سرمایه‌های كوچك و تبديل آن به سرمايه‌گذاري در مسكن و صنايع و كارگاه‌هاي توليدي؛

امكان كنترل ساخت‌وسازها.

در ارتباط با علل و عوامل تأثیرگذار بر موفقیت و یا عدم موفقیت شهرهای جدید، پژوهش‌ها و مطالعات بسیاری صورت گرفته است که هرکدام از دید خود به موضوعات مرتبط با آن پرداخته‌اند. در ادامه به برخی از این پژوهش‌ها اشاره‌شده است.

بر اساس پژوهش‌های انجام‌یافته، شهرهای جدید اطراف تهران (هشتگرد، پردیس، پرند و اندیشه) در جذب جمعیت پیش‌بینی‌شده وضعیت یکسانی نداشته‌اند و با زمینه‌های اشتغال، مسکن مناسب، امکانات رفاهی، آموزشی، بهداشتی و خدماتی همبستگی نزدیکی دارد(Gharakhlo & Panahandeh Khah, 2009) نقش و عملکرد پیش‌بینی‌شده برای شهر جدید هشتگرد در جذب  سرریز جمعیت کلان‌شهرهای تهران و کرج و تأمین مسکن، هرچند با روندی کند، به‌طور نسبی در حال تحقق است(Zebar-Dast & Jahan-Shahlou, 2007). در پژوهشی دیگر میزان فاصله از کلان‎شهر تهران و تفاوت قیمت زمین و مسکن میان تهران و شهر جدید اندیشه از مهم‎ترین عوامل مؤثر در جذب جمعیت به این شهر جدید عنوان‌شده است همچنین عدم استقلال در خودکفایی شغلی و خدماتی و نیاز ساکنان شهرهای جدید اطراف تهران به بازار کار و تأمین خدمات ساکنان را از عوامل عدم جمعیت‌پذیری این شهرها دانسته‌اند(Ajza Shokouhi et al., 2011)

در تحقیقی دیگر عدم کنترل رشد توسعه کلان‌شهر مشهد و رشد اسکان غیررسمی در حاشیه آن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل عدم جذب جمعیت شهر جدید گلبهار بوده است(Ebrahimzadeh et al., 2004). در تحقیقی مشابه، عمده‌ترین عوامل عدم جذب جمعیت شهر جدید بینالود در تغییر نکردن الگوی توسعه شهر مشهد، پدیده حاشیه‌نشینی در مشهد، مشکلات اداری-اجرایی، نبود اشتغال، کمبود تأسیسات زیربنایی و اولیه جهت اسکان جمعیت عنوان‌شده است(Varesi et al., 2012) در تحقیقی دیگر فروش زمین پیش از آماده‌سازی آن‌ها و هدایت تقاضای زمین و مسکن شیراز به شهر جدید صدرا، همچنین عدم وجود منابع درآمدی پایدار برای شهر نیز ازجمله عوامل مؤثر بر روند کند شکل‌گیری شهر جدید صدرا معرفی‌ شده است. احداث شهرک‌های اقماری در نزدیکی شهر جدید صدرا،  کمبود فرصت‌های شغلی و امکانات و خدمات موردنیاز، از دلایل عدم اقبال مردم به شهر صدرا بوده است(Eskandari, 2022) با توجه به نتایج مطالعه‌ای مشابه میزان رضایت و تمایل به اقامت دائم در ساکنان شهر جدید صدرا در حد بسیار پایینی قرار دارد و ازجمله دلایل مهم جذب سرریز جمعیت شهر شیراز به شهر جدید صدرا؛ ارزان بودن زمین و مسکن بوده است(Bazi & Afrasiabi Rad, 2009) شهر جدید صدرا در ایجاد حس تعلق مکان در بین شهروندان و ارائه خدمات و امکانات شهری به ساکنین موفق نبوده است(Meshkini et al., 2013). بر اساس یافته‌های تحقیق حیدری ضرورتی برای احداث شهر جدید عالیشهر به‌عنوان سرریز جمعیت شهر بوشهر وجود نداشته است و به‌طور عمده تحت تأثیر سیاست‌های شهری دهه 60 و بر پایه تصمیمات غیر کارشناسانه تصویب و اجرا شده است. درصد پایینی از خانوارهای ساکن در شهر جدید عالیشهر سرریز جمعیتی شهر بوشهر هستند که به دلیل اجاره بهاء پایین و ارزان بودن زمین و مسکن بوده به این شهر جدید مهاجرت کرده‌اند و تمایلی به اقامت دائم در آن ندارند(Heidari, 2015) در تحقیق دیگر بعد مسافت و طولانی بودن فاصله، تأخیر در آغاز عملیات اجرایی و روند کند ساخت‌وساز و نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم و افزایش نقاط شهری در منطقه از عوامل عدم موفقیت شهر جدید رامشار در جذب جمعیت عنوان شده است(Varesi et al., 2014). کوششی و محمودیانی فاصله از مادر شهر و تراکم شهری را مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر موفقیت و عملکرد شهرهای جدید در ایران (مانند شهرهای جدید صدرا، بهارستان و اندیشه) مطرح کرده‌اند(Koosheshi & Mahmoudiani, 2019) و در تحقیقی دیگر به این نتیجه رسیده‌اند که متغیر زمان سفر کوتاه‌تر از 60 دقیقه بین شهرهای موردمطالعه و مادر شهرها، اثر مهمی بر رشد جمعیت شهرها ندارد و افزایش آن، تنها وقتی به کاهش رشد جمعیت منجر می‌شود که از 60 دقیقه عبور کند. همچنین اثر مثبت قیمت مسکن بر رشد جمعیت شهرها، برخلاف انتظار و احتمالاً بیشتر نشان‌دهنده علیت برگشتی یا دوسویه از طریق اثر مثبت رشد جمعیت بر افزایش تقاضا و قیمت مسکن است(Mahmoudiani & Koosheshi, 2019).

توجه صرف به عامل جمعيتي در برنامه‌ريزي و ساخت شهرهاي جديد، عدم نگاه كلان و جامع، فقدان جاذبه‌هاي تفريحي، كالبدي همچون تجهيزات و زيرساخت‌هاي شهري، عدم حضور و مشاركت مردمي در تصميم‌گيري و فقدان نمادها و كالبدهاي هويت آفرين، شهرهاي جديد را به سمتي برده است كه به‌عنوان مكاني صرفاً خوابگاهي و بدون پویایی، جاذب و مولد بودن باشند و نقش واقعي يك شهر را به‌عنوان مكاني زنده با هويت و فرهنگ ويژه خود ايفا نكنند(Vahdati & Khammar, 2015).

بر اساس آنچه عنوان شد مشاهده می‌شود که در اکثر پژوهش‌های انجام‌شده، عوامل مؤثر در جمعیت‌پذیری شهرهای جدید در نقاط گوناگون کشور موردبررسی قرارگرفته شده است؛ یافته‌های پژوهشی، پژوهشگران در زمینه موفقیت و عدم موفقیت شهرهای جدید نشان می‌دهد که اکثر شهرهای جدید در نیل به اهداف جمعیتی موردنظر و از قبل پیش‌بینی‌شده موفقیت چندانی کسب نکرده‌اند، قیمت مسکن و زمین، فاصله و زمان دسترسی به مادر شهر، استقلال اشتغال و حمل‌ونقل، از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کنندۀ میزان موفقیت در جذب جمعیت و همچنین کم‌وکیف خدمات رفاهی، زیرساختی، دسترسی به مراکز تفریحی و تجاری، از مهم‌ترین عواملی هستند که تعیین‌کنندۀ عملکرد جمعیتی موفق یا ناموفق شهرهای جدید و نیز میزان پایداری جمعیت آن‌ها به شمار می‌آیند.

 

مواد و روش تحقیق

با توجه به ماهیت پژوهش، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده گرديد. متغیرهای تحقیق فاصله شهر جدید از مادر شهر، تعداد جمعیت مادر شهر، تعداد جمعیت شهر جدید، نرخ رشد جمعیت شهر جدید و میزان تحقق‌پذیری جمعیت شهر جدید است. به‌منظور گردآوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز از مطالعات کتابخانه‌ای، اسناد طرح‌های توسعه و عمران شهرهای جدید و نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن استفاده شد. جمعیت پیش‌بینی‌شده برای شهر جدید از طرح جامع شهرهای جدید استخراج و میزان تحقق‌پذیری جمعیتی محاسبه شد. جهت بررسی رابطه بین متغیرها از نمودار پراکندگی و ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم‌افزار Spss استفاده گردید. پراکنش فضایی شهرهای جدید در کشور و فاصله آن‌ها از مادر شهر در محیط نرم‌افزار Arc Map  ترسیم و نمایش داده شد.

 

محدوده مورد مطالعه

جامعه آماري تحقیق، 17 شهر جدید کشور را در برمي‌گيرد. (شکل 1).  شهرهای جدید اندیشه، پردیس، پرند و هشتگرد در اطراف کلان‌شهر تهران، شهرهای جدید بهارستان، مجلسی و فولادشهر در اطراف کلان‌شهر اصفهان، شهرهای جدید گلبهار و بینالود در اطراف کلان‌شهر مشهد، شهرهای جدید شیرین‌شهر و رامین در اطراف کلان‌شهر مشهد، شهر جدید سهند در جنوب‌غربی کلان‌شهر تبریز، شهر جدید صدرا در شمال‌غربی کلان‌شهر شیراز، شهر جدید عالیشهر در جنوب شرقی شهر بوشهر، شهر جدید مهاجران در غرب شهر اراک، شهر جدید علوی در شمال‌غربی شهر بندرعباس و شهر جدید رامشار در شمال شهر زابل قرار دارد.

 

000 

شکل 1- موقعیت شهرهای جدید  نسل اول در سطح کشور، منبع: وزارت کشور، دفتر تقسیمات کشوری، 1400

 

jadid_kol_aks 

شکل 2- موقعیت شهرهای جدید مورد مطالعه تحقیق در سطح کشور، منبع: وزارت کشور، دفتر تقسیمات کشوری، 1400، تصاویر ماهوره‌ای گوگل ارث

بحث و یافته­های تحقیق

همان‌طور که گفته شد ايران در دهه 60 شمسي با رشد شتابان جمعيت، مهاجرت‌هاي بي‌رويه جمعيت به نقاط شهري و گسترش بي‌رويه شهرهاي موجود، توسعه منفصل شهري در قالب ايجاد شهرهاي جديد، به‌عنوان يكي از راهبردهاي توسعه شهري ايران بالأخص شهرهاي بزرگ در دستور كار قرار گرفت. در اين راستا، در دهه نخست ضمن انجام بررسي‌هاي نظري و روش‌شناسي و جمع‌آوري و تحليل تجارب جهاني، ضرورت ايجاد 35 شهر جدید به تصويب شوراي عالي رسيد كه به دليل تغيير شرايط، عملاً 17 شهر جدید با 2.304.000 نفر جمعيت طبق اولين طرح جامع مصوب، فرايند مطالعات و طراحي، مراحل تصويب را گذراند و از ميانه دهه 70 عمليات اجرايي تعدادي از آن‌ها آغاز شد. ظرفيت جمعيت‌پذيري شهرهاي جدید در سال‌هاي بعد و در راستاي طرح مسكن مهر، در قالب بازنگري طرح جامع به 3.801.000 نفر رسيد. همان‌طور که در جدول شماره 1 مشاهده می‌شود شهرهای جدید از سال 1385 به‌صورت بطئي جمعيت‌پذيري خود را آغاز كردند.

 

جدول 1- تحولات جمعیت شهری و شهرهای جدید کشور طی سال‌های 1385 الی 1395

سال

1385

1390

1395

 جمعیت شهری کشور

48245057

53646661

59146847

 نرخ شهرنشینی (درصد)

68.5

71.4

74

 جمعیت کلان‌شهرها 

16577297

17867210

19371249

جمعیت شهرهای جدید

308167

453442

779384

سهم شهرهای جدید از جمعیت شهری کشور

0.64

0.85

1.32

سهم از جمعیت شهرهای جدید از جمعیت شهرهای مادر

1.86

2.54

4.02

نرخ رشد جمعیت شهری کشور

-

2.15

1.97

نرخ رشد جمعیت شهرهای مادر در دوره 5 ساله

-

1.51

1.63

نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید در دوره 5 ساله

-

8.03

11.44

منبع: محاسبات نگارنده بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، 1390 و 1395

 

تعداد جمعیت شهرهای جدید از 308167 نفر در سال 1385 به 453442 نفر در سال 1390 و 779384 نفر در سال 1395 رسیده است. سهم شهرهای جدید از جمعیت شهری کشور از 64/0 درصد در سال 1385 به 85/0 درصد در سال 1390 و 32/1 درصد در سال 1395 افزایش‌یافته است. همچنین در دوره موردبررسی نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید طی سال‌های 95-1385 روند افزایشی داشته و میانگین دوره 5 برابر نرخ رشد جمعیت شهری و معادل 72/9 درصد بوده است. در جدول شماره 2 تعداد جمعیت و نرخ شد جمعیت شهرهای جدید کشور را طی سالهای 95-1385 نشان داده شده است. در سال 1385 شهرهای اندیشه، فولادشهر، بهارستان، هشتگرد و پردیس با 247322 نفر جمعیت بیش از 80 درصد جمعیت شهرهای جدید کشور را به خود اختصاص داده‌اند. سهم این شهرها از جمعیت شهرهای جدید در سال 1390 به 69 درصد و در سال 1395 به 53 درصد کاهش یافته است و جمعیت‌پذیری در شهرهای جدید اطراف سایر کلانشهرهای کشور اتفاق افتاده است. سهم جمعیتی شهرهای جدید اطراف 5 کلان‌شهر کشور در هر سه دوره مورد بررسی ثابت و حدود 3/94 درصد جمعیت شهرهای جدید کشور بوده است. در سال 1395 شهرهای جدید اطراف تهران 9/43 درصد، اصفهان 7/22 درصد، شیراز 8/11 درصد، تبریز 6/10 درصد و مشهد 3/5 درصد جمعیت شهرهای جدید کشور را به خود اختصاص داده‌اند. جمعیت‌پذیری شهرهای جدید عالیشهر و مهاجران در دوره‌های مورد بررسی روند افزایشی داشته است. شهر جدید رامشار با 62 نفر کم جمعیت‌ترین شهر جدید کشور است. شهرهای جدید پیرامون کلان‌شهر اهواز نیز در جذب جمعیت موفق عمل نکرده‌اند. شهر جدید رامین بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال‌های 1385 و 1390 و 1395 فاقد جمعیت بوده است. شهر جدید شیرین‌شهر تنها در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 دارای 329 نفر جمعیت بوده است. بیشترین نرخ رشد جمعیت طی سال‌های 95-1385 مربوط به شهر جدید پرند با نرخ رشد 5/32 درصد است و بعد از آن شهرهای جدید صدرا، سهند و گلبهار به ترتیب با نرخ رشد 8/24، 2/19 و 3/18 درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

 

 

 

 

جدول 2- جمعیت‌پذیری شهرهای جدید طی سال‌های 1385 الی 1395

مادر شهر

شهر جدید

جمعیت

نسبت جمعیت شهر جدید به جمعیت مادر شهر (درصد)

نرخ رشد 95-1385

سهم از جمعیت شهرهای جدید

1385

1390

1395

1385

1390

1395

اصفهان

 

بهارستان

45538

61674

79023

2.84

3.5

4.03

5.67

10.1

مجلسی

3570

4083

9363

0.22

0.23

0.48

10.12

1.2

فولادشهر

55496

66903

88426

3.46

3.79

4.51

4.77

11.3

جمع

104604

132660

176812

6.53

7.52

9.02

5.39

22.7

تبریز

سهند

14258

24704

82494

1.02

1.65

5.29

19.19

10.6

بوشهر

عالیشهر

6257

12820

23178

3.68

6.57

10.37

13.99

3.0

بندرعباس

علوی

236

278

174

0.06

0.06

0.03

-3

0.02

اراک

مهاجران

11113

12293

20346

2.49

2.54

3.91

6.23

2.6

شیراز

صدرا

9993

39979

91863

0.81

2.74

5.87

24.84

11.8

تهران

 

اندیشه

75596

96807

116062

0.97

1.19

1.34

4.38

14.9

پردیس

25360

37257

73363

0.32

0.46

0.84

11.21

9.4

پرند

5842

28733

97464

0.07

0.35

1.12

32.5

12.5

هشتگرد

45332

51953

55640

0.58

0.64

0.64

2.07

7.1

جمع

152130

214750

342529

1.95

2.63

3.94

8.45

43.9

مشهد

 

گلبهار

6889

12600

36877

0.28

0.46

1.23

18.27

4.7

بینالود

2645

3307

4720

0.11

0.12

0.16

5.96

0.6

جمع

9534

15907

41597

0.39

0.20

1.39

15.87

5.3

زابل

رامشار

42

51

62

0.03

0.04

0.05

3.97

0.01

اهواز

شیرین‌شهر

 

 

329

0

0

0.028

 

0.04

رامین

 

 

 

0

0

0

 

0.00

جمع

0

0

329

0

0

0.028

 

0.04

جمع کل

308167

453442

779384

11.44

 

 

 

20.5

منبع: محاسبات نگارنده بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، 1390 و 1395

 

به منظور بررسی تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید، جمعیت پیش‌بینی‌شده برای شهر جدید از طرح جامع شهرها استخراج‌ گردید و در مقایسه با جمعیت وضع موجود درصد تحقق‌پذیری جمعیت محاسبه گردید. تمامی 17 شهر جدید حداقل دارای یک طرح جامع هستند. از سال 1389، طرح جامع شهرهای جدید سهند، فولادشهر، صدرا، اندیشه، پردیس، پرند، هشتگرد و گلبهار بازنگری و ظرفیت جمعیت‌پذیری آن‌ها به ‌غیر از شهر جدید فولادشهر افزایش‌یافته است. بنابراین برای تحقق‌پذیری جمعیت سال‌های 1385 و 1390 از جمعیت پیش‌بینی‌شده در طرح اول و برای تحقق‌پذیری جمعیت در 1395 از جمعیت بازنگری شده و نهایی شهرهای جدید استفاده‌ شد. از منظر ميزان تحقق‌پذيري جمعيت، در سال 1385 حدود 4/13 درصد، سال 1390 حدود 7/19 درصد از جمعيت پیش‌بینی‌شده در طرح جامع اول اين شهرها محقق گرديده است. سال 1395 تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید در مقايسه با جمعيت نهايي مصوب شهرهاي مذكور 5/20 درصد بوده است. شهرهاي جديد انديشه، پرند، سهند، پرديس و صدرا بيشترين درصد تحقق جمعيت پیش‌بینی‌شده در نخستين طرح جامع مصوب را دارا بوده‌اند. درصد تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید پرند، اندیشه و سهند، پردیس، صدرا و هشتگرد در سال 1390 به ترتیب برابر 8/121 درصد، 7/112 درصد و 7/91 درصد، 9/48 درصد، 9/45 درصد و 8/42 درصد بوده است که در بازنگری طرح جامع این شهرها با افزایش محدوده، ظرفیت جمعیت‌پذیری آنها نیز افزایش یافته است این امر باعث شده است که درصد تحقق‌پذیری جمعیت این شهرها در سال 1395 نسبت به سال 1390 کاهش یابد. در مقابل شهرهاي جديد علوي، رامشار و شيرين‌شهر توفيق چنداني در جمعيت‌پذيري نداشته‌اند. شهر جدید رامين نيز هنوز فاقد جمعيت است.

 

 

جدول 3- تحقق‌پذیری جمعیتی شهرهاي جديد

شهر جدید

فاصله از شهر مادر (کیلومتر)

جمعیت‌پذیری شهر جدید

تحقق‌پذیری جمعیتی

سال طرح اول

جمعیت بر اساس طرح اول

سال بازنگری طرح

جمعیت بر اساس طرح دوم

1385

1390

1395

بهارستان

15

1372

320000

-

320000

14.2

24.7

24.7

مجلسی

60

1372

140000

-

140000

2.6

6.7

6.7

فولادشهر

28

1373

320000

1393

320000

17.3

27.6

27.6

سهند

20

1377

90000

1389

150000

15.8

91.7

55

عالیشهر

24

1365

100000

-

100000

6.3

23.2

23.2

علوی

40

1372

100000

-

100000

0.2

0.2

0.2

مهاجران

35

1376

60000

-

60000

18.5

33.9

33.9

صدرا

15

1374

200000

1389

320000

5.0

45.9

28.7

اندیشه

15

1379

103000

1390

130000

73.4

112.7

89.3

پردیس

17

1374

150000

1390

450000

16.9

48.9

16.3

پرند

30

1377

80000

1392

485000

7.3

121.8

20.1

هشتگرد

30

1372

130000

1389

675000

34.9

42.8

8.2

گلبهار

35

1372

200000

1394

240000

3.4

18.4

15.4

بینالود

55

1381

113000

-

113000

2.3

4.2

4.2

رامشار

35

1379

60000

-

60000

0.1

0.1

0.10

شیرین‌شهر

35

1383

75000

-

75000

0.0

0.4

0.44

رامین

38

1383

63000

-

63000

0.0

0.0

0.00

جمع کل

-

-

2304000

-

3801000

13.4

33.8

20.5

منبع: محاسبات نگارنده بر اساس اطلاعات استخراج شده از طرح‌های توسعه شهرهای جدید و  نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، 1390 و 1395

 

در ادامه همبستگی نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید، تعداد جمعیت مادر شهر و فاصله شهر جدید از شهر مادر به‌عنوان متغیرهای مستقل تحقیق و متغیرهای نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید و میزان تحقق‌پذیری جمعیت شهرهای جدید به‌عنوان متغیر وابسته مورد بررسی و تحلیل قرارگرفت. با توجه به نرمال نبودن توزیع داده­ها که با استفاده از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف و آزمون شاپیرو-ویلک مورد تأیید قرارگرفت، از ضریب همبستگی اسپیرمن برای بررسی رابطه بین متغیرها استفاده شد. جدول شماره 4 بیانگر وجود رابطه معنادار در سطح اطمینان 99 درصد و ضریب همبستگی منفی بین تحقق جمعیتی شهر جدید و فاصله شهر جدید از شهر مادر هست. یعنی با افزایش فاصله از مادر شهر میزان جمعیت‌پذیری و تحقق جمعیتی شهرهای جدید کاهش می‌یابد. ضریب همبستگی در سه دوره موردبررسی، روند افزایشی داشته است. به عبارت دیگر نقش فاصله شهر جدید از مادر شهر در جمعیت‌پذیری و افزایش جمعیت بیشتر شده است.

 

جدول 4- ضریب همبستگی بین تحقق جمعیتی شهر جدید و فاصله شهر جدید از شهر مادر

 

تحقق جمعیتی شهر جدید سال 1385

تحقق جمعیتی شهر جدید سال 1390

تحقق جمعیتی شهر جدید سال 1395

ضریب همبستگی اسپیرمن

فاصله شهر جدید از شهر مادر

ضریب همبستگی

*624/0-

*659/0-

*740/0-

سطح معناداری

007/0

004/0

001/0

تعداد

17

17

17

* همبستگی در سطح 05/0 (2- دنباله‌ای) معنادار است        

منبع: یافته‌های پژوهش

همان‌طور که در جدول شماره 5 مشاهده می‌شود بین متغیر فاصله شهر جدید از مادر شهر و تعداد جمعیت شهر جدید ارتباط معنادار و معکوس با ضریب همبستگی 789/0- وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش فاصله از مادر شهر جمعیت‌پذیری و تعداد جمعیت شهر جدید کاهش می‌یابد.

 

 

 

جدول 5- ضریب همبستگی بین فاصله شهر جدید از شهر مادر و تعداد جمعیت شهر جدید

 

تعداد جمعیت شهر جدید

ضریب همبستگی اسپیرمن

فاصله شهر جدید از شهر مادر

ضریب همبستگی

**789/0-

سطح معناداری

000/0

تعداد

17

**همبستگی در سطح 01/0 (2- دنباله‌ای) معنادار است

منبع: یافته‌های پژوهش

                                                     

همچنین سطح معناداری بین متغیرهای فاصله شهر جدید از مادر شهر و نرخ رشد جمعیت شهر جدید بیشتر از 05/0 شد و ارتباط بین آن‌ها تأیید نگردید. با حذف نمونه‌های دورافتاده (شهرهای جدید مجلسی و بینالود) با استفاده از نمودار پراکندگی (شکل شماره 3) مقدار سطح معناداری به زیر 05/0 درصد کاهش یافت و ارتباط معنادار و معکوس بین متغیرهای فاصله از مادر شهر و نرخ رشد جمعیت شهرهای جدید به دست آمد(جدول شماره 6).

 

img0 

شکل3- همبستگی بین متغیرهای فاصله شهر جدید از شهر مادر و نرخ رشد جمعیت شهر جدید، منبع: یافته‌های پژوهش

 

ه‌عبارت‌دیگر فاصله شهر جدید از مادر شهر در میزان جمعیت‌پذیری و نرخ رشد جمعیت شهر جدید مؤثر است. تأثیر فاصله شهر جدید از مادر شهر بر نرخ رشد جمعیت شهر جدید در شهرهای بافاصله کمتر از 40 کیلومتر از مادر شهر مورد تأیید قرار گرفت و در شهرهای مجلسی (بافاصله 60 کیلومتر از مادر شهر ) و بینالود(بافاصله 55 کیلومتر از مادر شهر ) ارتباط معنادار مشاهده نشد.

 

جدول 6- ضریب همبستگی بین فاصله شهر جدید از شهر مادر و نرخ رشد جمعیت شهر جدید

 

نرخ رشد جمعیت شهر جدید

ضریب همبستگی اسپیرمن

فاصله شهر جدید از شهر مادر

ضریب همبستگی

*529/0-

سطح معناداری

043/0

تعداد

15

*همبستگی در سطح 05/0 (2- دنباله‌ای) معنادار است

منبع: یافته‌های پژوهش

 

همچنین، رابطه‌ای معنادار و مثبت بین جمعیت مادرشهر و جمعیت شهر جدید با ضریب همبستگی 605/0 و سطح معناداری 010/0 تأیید شد؛ به این معنا که جمعیت بالای مادرشهرها، موفقیت شهرهای جدید پیرامونی در جذب جمعیت را تسهیل کرده و سرریز جمعیتی کلان‌شهرهایی چون تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و شیراز نقش مؤثری در تحقق اهداف جمعیتی این شهرها داشته است.

 

جدول 7- ضریب همبستگی بین  تعداد جمعیت شهر مادر و تعداد جمعیت شهر جدید

 

تعداد جمعیت شهر جدید

ضریب همبستگی اسپیرمن

تعداد جمعیت مادر شهر

ضریب همبستگی

**605/0

سطح معناداری

010/0

تعداد

17

**همبستگی در سطح 01/0 (2- دنباله‌ای) معنادار است

نتيجه­گيري و ارائه پيشنهادها

شهرهای جدید عمدتاً باهدف تمرکززدایی جمعیت و فعالیت از شهرهای پرجمعیت احداث‌شده‌اند. امروزه باگذشت بیش از سه دهه از احداث شهرهای جدید در ایران و سپری شدن دوره‌های پیش‌بینی، فرصت مناسبی است تا عملکرد این شهر‌ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. در پژوهش حاضر میزان موفقیت 17 شهر جدید ایران در جذب جمعیت پیش‌بینی‌شده برای آن‌ها در اسناد توسعه بررسی گردید. بر اساس نتايج اين پژوهش، شهرهای جدید جمعيت‌پذيري خود را به‌صورت بطئي از سال 1385 آغاز کرده‌اند و در سال 1395 حدود 32/1 درصد جمعیت شهری کشور رو به خود اختصاص داده‌اند. نرخ جمعیت شهرهای جدید طی سال‌های 95-1385 روند افرایشی داشته و میانگین دوره 5 برابر نرخ رشد جمعیت شهری و معادل 72/9 درصد بوده است. از منظر ميزان تحقق‌پذيري جمعيت شهرهای جدید از 4/13 درصد در سال 1385 به 7/19 درصد در سال 1390 و 5/20 (با احتساب بازنگری طرح‌های جامع و افزایش جمعیت‌پذیری شهرهای جدید) در سال 1395 رسیده است. شهرهای جدید اطراف کلانشهرهای تهران و اصفهان تا سال 1385 بیشترین جمعیت‌پذیری را داشته‌اند و بیش از 80 درصد جمعیت شهرهای جدید رو به خود اختصاص داده بودند که در سالهای 1390 و 1395 با جمعیت‌پذیری شهرهای جدید اطراف کلانشهرهای تبریز، مشهد و شیراز سهم آنها به 39 درصد کاهش یافته است. سهم جمعیتی شهرهای جدید اطراف 5 کلان‌شهر کشور در هر سه دوره مورد بررسی ثابت و حدود 3/94 درصد جمعیت شهرهای جدید کشور بوده است. شهرهاي جديد انديشه، پرند، سهند، پرديس و صدرا بيشترين درصد تحقق جمعيت پیش‌بینی‌شده در نخستين طرح جامع مصوب را دارا بوده‌اند. در مقابل شهرهاي جديد علوي، رامشار و شيرين‌شهر توفيق چنداني در جمعيت‌پذيري نداشته‌اند. شهر جدید رامين نيز هنوز فاقد جمعيت است. همچنین رابطه معنادار و ضریب همبستگی منفی بین تحقق جمعیتی شهر جدید و فاصله از شهر مادر وجود دارد. با افزایش فاصله از مادر شهر میزان جمعیت‌پذیری و تحقق جمعیتی شهرهای جدید کاهش می‌یابد. ضریب همبستگی بین میزان فاصله از مادر شهر و جمعیت‌پذیری شهرهای جدید در سال‌های 1385، 1390 و 1395 روند افزایشی داشته است. فاصله از مادر شهر، عامل مهمی در جمعیت‌پذیری و موفقیت شهرهای جدید داشته است، نقش فاصله در عملکرد نسبتاً موفق شهرهای جدید اندیشه، صدرا و سهند در مطالعات دیگری(بزی و دیگران، 1388، و قرخلو و پناهنده خواه، 1388، خمر و وحدتی،1391 و محمودیانی و کوششی، 1398) و عدم موفقیت شهرهای جدید رامشار و بینالود و مجلسی در مطالعات(وارثی و همکاران، 1387 و 1391، محمودیانی و کوششی، 1398) نیز تأیید شده است. اهمیت متغیر فاصله از مادرشهر بر جمعیت‌پذیری شهرهای جدید که برآمده از نتایج این مطالعه است مشابه با نتایج برخی مطالعات پیشین (کوششی و محمودیانی، 1399، اجزاء شکوهی و همکاران، 1391؛ تیموری و کیوان، 1391)است. هم به‌نوعی با تئوری شهر خطی و بحث‌های سوریا ماتا قابل تبیین است که بر عامل فاصله تأکید دارند. به‌طورکلی شهرهای جدید ایران در دستیابی به اهداف جمعیتی تعیین‌شده و تمرکززدایی از شهر اصلی چندان موفق عمل‌نکرده‌اند. قیمت مسکن و زمین، فاصله و زمان دسترسی به مادر شهر، استقلال اشتغال و حمل‌ونقل، از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کنندۀ میزان موفقیت در جذب جمعیت و همچنین کم‌وکیف خدمات رفاهی، زیرساختی، دسترسی به مراکز تفریحی و تجاری، از مهم‌ترین عواملی هستند که تعیین‌کنندۀ عملکرد جمعیتی موفق یا ناموفق شهرهای جدید و نیز میزان پایداری جمعیت آن‌ها به شمار می‌آیند. بعد از احداث واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید جمعیت‌پذیری این شهرها روند افزایشی پیدا کرده و امیدوارکننده بوده است. چه‌بسا مدیریت یکپارچه، آماده‌سازی اراضی و ارائه خدمات از سازمان‌ها و ارگان‌هاي مسئول در ايجاد زيرساخت‌ها و خدمات روبنايي به‌موقع صورت می‌گرفت. شهرهای جدید در جمعیت‌پذیری موفق‌تر عمل می‌کردند. مهم‌ترین موانع و چالش‌های بنیادی سیاست شهرهای جدید که طی دو دهه اخیر این شهرها را با تأخیر در تحقق اهداف و حتی انحراف از دستیابی به کیفیت محیطی برنامه‌ریزی‌شده مواجه کرده‌اند، شامل بی‌ثباتی سیاست‌های شهرسازی و تغییر مداوم رویکردها در حوزه مسکن و شهرسازی، تغییر شرایط و کاهش نرخ رشد جمعیت کشور و شهرها نسبت به دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰، تحقق‌نیافتن سیاست‌ها و برنامه‌های زیرساختی، صنعتی و خدماتی سایر بخش‌ها، عدم ارائه به‌موقع خدمات توسط سازمان‌ها و ارگان‌های مسئول در ایجاد زیرساخت‌ها و خدمات روبنایی، وابستگی توسعه این شهرها به منابع مالی حاصل از فروش اراضی، گسترش کالبدی شهرهای موجود و رشد جمعیت فراتر از حدود تعیین‌شده در طرح‌های فرادست، ضعف نظارت و کنترل توسعه شهرها در چارچوب اهداف مصوب و افزایش جمعیت در محلات اسکان غیررسمی کلان‌شهرها، همکاری‌نکردن دستگاه‌های خدمات‌رسان در تأمین خدمات روبنایی و زیرساختی، وجود تعارضات و تداخلات حقوقی و مدیریتی و خلأهای قانونی و طولانی‌بودن فرآیند تدوین و تصویب قوانین و پیچیدگی‌های اجرایی آن‌ها و در نهایت دوگانگی در مدیریت شهری پس از استقرار شهرداری‌ها است.

بنا بر یافته‌هاي این تحقق پیشنهادهایی جهت بهبود عملکرد شهرهاي جدید به شرح زیر ارائه می‌گردد:

-       بازنگري در برنامه ایجاد شهرهاي جدید به‌ویژه در بخش تأمین مالی طرح‌ها و اصلاح نظام برنامه‌ریزي و اصلاح قوانین و مقررات، بازنگري در استانداردهاي شهرسازي، حمایت‌هاي مالی دولتی و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی

-       ارتقاء کیفی شهرهاي جدید موجود در راستاي زیست‌پذیري بیشتر و به طبع آن جمعیت‌پذیري بیشتر از طریق ایجاد نقش‌هاي نوین در مقیاس منطقه‌اي و استقرار عملکردهاي شاخص و تدوین برنامه‌هاي پویاسازي کار و اشتغال.

-       بهبود زیرساخت‌هاي ایجاد اشتغال در شهرهاي جدید جهت ماندگاري جمعیت.

-       برنامه‌ريزي براي ارتقاي هويت و فرهنگ و بهبود زمینه‌هاي تعلق‌خاطر براي ساکنان شهرهاي جدید

-       توجه به شهرهاي جديد به‌عنوان مكمل و تسهیلگر فرايند بازآفريني شهري

-       فراهم كردن زمينه تغيير از مكان‌گزيني وابسته به زمين دولتي به مكان‌گزيني در اراضي غيردولتي توسط بخش خصوصي در اراضي غيردولتي يا اراضي مرتبط با توسعه‌هاي جديد شهري به‌عنوان بخش‌هاي جديد شهر

-       يكپارچه‌سازي برنامه‌ريزي اقتصادي شهرهاي جديد و برنامه‌ريزي كالبدي و فضايي آن با رويكرد تحقق شهرهاي كارآفرين به‌جای شهرهاي خوابگاهي.

 

References

Ajza Shokouhi, M., Gharakhlo, M., & Khazaee Nejad, F. (2011). Factors Effecting in the Absorption of Population to Satellite New Town (The Case Study: Andishe New Town). Human Geography Research, 44(1), 75-86  SID. https://sid.ir/paper/139194/fa [In Persian].

Aldridge, M. (2017). The British New Towns: A programme without a policy. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315170732

Alonso, W. (1970). What are new towns for? Urban Studies, 7(1), 37-55. https://doi.org/10.1080/00420987020080031

Basirat, M., & Arbab, P. (2022). Analysing new town development in Iran: toward a new agenda. International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 10(3), 84-107. https://doi.org/10.14246/irspsd.10.3_84

Bazi, K. R., & Afrasiabi Rad, M. S. (2009). Assessment of Success rate and efficiency of new towns. Journal of Urban - Regional Studies and Research, 1(2), 111-134 SID. https://sid.ir/paper/153028/fa [In Persian].

Becker, C., Mendelsohn, S. J., & Benderskaya, K. (2012). Russian urbanization in the Soviet and post-Soviet eras. London: Human Settlements Group, International Institute for Environment and Development. https://www.iied.org/10613iied

Bell, D. (1976). The coming of the post-industrial society. In The Educational Forum (Vol. 40, No. 4, pp. 574-579). Taylor & Francis Group. https://doi.org/10.1080/00131727609336501

Cai, X., De Meulder, B., Lin, Y., & Sun, H. (2020). New Towns’ Planning and Construction in the Pre-Urbanization or Post-Urbanization Period: A Case Study of the New Towns’ Development Process of Beijing. Sustainability, 12(9), 3721. https://doi.org/10.3390/su12093721

Clapson, M. (2017). The English New Towns since 1946. Histoire urbaine(3), 93-111. https://doi.org/ 10.3917/rhu.050.0093

Cinis, A., Drėmaitė, M., & Kalm, M. (2008). Perfect representations of Soviet planned space: Mono‐industrial towns in the Soviet Baltic Republics in the 1950s–1980s. Scandinavian Journal of History, 33(3), 226-246. https://doi.org/10.1080/03468750802079409

 Ebrahimzadeh, I., Rahnama, M. R., & Negahban Marvi, M. (2004). An analysis on the necessity of forming and the role of the new city of Golbahar in the decentralization of the mother city of Mashhad. Soffeh, 14(2-1).dor/20.1001.1.1683870.1383.14.2.7.8 [In Persian].

 Eskandari, h. (2022). Analysis of factors affecting population attraction in new cities (Case study: Sadra New City). Regional Planning, 12(45), 193-210. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.29420.4019 [In Persian].

 Foley, D. L. (1962). Idea and Influence: The Town and Country Planning Association. Journal of the American Institute of Planners, 28(1), 10-17.https://doi.org/ 10.1080/01944366208979414

 Gharakhlo, M., & Panahandeh Khah, M. (2009). Evaluation of the Functions of New Towns in Absorption the Population for Megalopolises (Case Study: New Towns Around Tehran). Human Geography Research Quarterly, 41(67), 17-25 SID. https://sid.ir/paper/139022/fa [In Persian].

 Heidari, J. (2015). A survey of the necessity creating a Newtown Aalishahr and its performance evaluation. spatial planing, 4(3), 115-134. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22287485.1393.4.3.7.5 [In Persian].

Hui, E. C., & Lam, M. C. (2005). A study of commuting patterns of new town residents in Hong Kong. Habitat international, 29(3), 421-437. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2004.01.001

koosheshi, m., & mahmoudiani, s. (2019). Indexing and Ranking the Demographic Function of New Towns in Iran with Emphasis on Socioeconomic Factors. Journal of Social Problems of Iran, 10(1), 263-285.https://doi.org/10.22059/ijsp.2020.76176 [In Persian].

Mahmoudiani, S., & Koosheshi, M. (2019). The Study on Population Growth of New Towns Comparing to Rival Settlements in Iran. Iranian Population Studies, 5(2), 3-34 https://doi.org/10.22034/jips.2019.113850 [In Persian].

Marvuglia, A., Havinga, L., Heidrich, O., Fonseca, J., Gaitani, N., & Reckien, D. (2020). Advances and challenges in assessing urban sustainability: An advanced bibliometric review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 124, 109788. https://doi.org/10.1016/j.rser.2020.109788

Merlin, P. (1977). Golany, Gideon," New Town Planning: Principles and Practice"(Book Review). The Town Planning Review, 48(3), 308.https://doi.org/10.3828/tpr.48.3.hl70302607v868k1

Meshkini, A., Solaimani, M. S., Azizi, H., & Zarehpisheh, N. (2013). Evaluating the degree of goals achievement of New Towns in Iran (A case study of Sadra New Town). Urban Structure and Function Studies, 1(1), 29-41 https://www.magiran.com/p1912795 [In Persian].

Newman, P., Matan, A., & McIntosh, J. (2015). Urban transport and sustainable development. In Routledge International Handbook of Sustainable Development (pp. 359-372). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203785300

Ofer, G. (1976). Industrial structure, urbanization, and the growth strategy of socialist countries. The Quarterly Journal of Economics, 219-244. https://doi.org/10.2307/1884628

Orillard, C., & Ward, S. V. (2020). Planning the World’s New Towns–A Tale of Two Countries, 1975–2013. In Lessons from British and French New Towns: Paradise Lost? (pp. 129-142). Emerald Publishing Limited.https://doi.org/10.1108/978-1-83909-430-920201009

Peiser, R., & Forsyth, A. (2021). New towns for the twenty-first century: a guide to planned communities worldwide. University of Pennsylvania Press.https://doi.org/10.9783/9780812297317

Sheykhi, M. T. (2020). Mutual effects of environment and urbanization: A sociological assessment. Ann. Environ. Sci. Toxicol, 4, 24-26.https://dx.doi.org/10.17352/aest.000022

 Teymori, P., & Keyvan, N. (2012). The Function of New Towns and Decentralization of the Population from Tehran Central Urban Area. Environmental Based Territorial Planning (Amayesh), 5(18), 109–124.SID. https://sid.ir/paper/130422/fa [In Persian].

UN. (2019). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. Population Division, New York. https://doi.org/10.18356/b9e995fe-en

vahdati, m., & khammar, g. (2015). Qualitative and quantitative evaluation of dynamics and mobility in the new towns with ELECTRE model and SWOT analysis technique. Geography and Environmental Planning, 25(4), 145-162.dor/20.1001.1.20085362.1393.25.4.9.7 [In Persian].

Varesi, H., Ahmadian, M., & Gholamhoseyni, R. (2014). Analysis and Evaluation of the Performance of New Towns Population Attraction. Spatial Planning, 3(4), 133-154 dor/20.1001.1.22287485.1392.3.4.10.3 [In Persian].

Varesi, H. R., Mohammadzadeh, M., & Amel Bafandeh, M. (2012). An analysis of Binalood New Town in Terms of Population Absorption. Geography and Environmental Planning, 23(2), 117-132.dor/20.1001.1.22287485.1392.3.4.10.3 [In Persian].

Verma, P., & Raghubanshi, A. (2018). Urban sustainability indicators: Challenges and opportunities. Ecological indicators, 93, 282-291.https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2018.05.007

Wakeman, R. (2016). Practicing utopia: an intellectual history of the new town movement. University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226346175.001.0001

Wakeman, R. (2014). Was there an ideal socialist city? Socialist new towns as modern dreamscapes. In Transnationalism and the German City (pp. 105-124). New York: Palgrave Macmillan US. https://doi.org/10.1057/9781137390172_7 

Zebar-Dast, E., & Jahan-Shahlou, l. (2007). A Survey about Hashtgerd New City Operation in Surplus Population Attraction. Geography and Development, 5(10), 5-22 https://doi.org/10.22111/gdij.2007.3657 [In Persian].

Ziari, K. (2006). The planning and functioning of new towns in Iran. Cities, 23(6), 412-422. https://doi.org/10.1016/j.cities.2006.08.006

 Ziari, K., & Gharakhlou, M. A. H. D. I. (2009). A Study of Iranian New Towns During Pre–and Post Revolution. International Journal of Environmental Research, 3(1), 143–154.https://doi.org/10.22059/ijer.2009.43

 Zimmermann, F. M. (2016). Nachhaltigkeit wofür?. Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-48191-2_10

 Niazi, A. J., & Yar, S. M. (2022). A study on creation of new towns and their development in the postwar era: Founding ideas and forms of new towns. International Journal of Advanced Academic Studies, 4(1), 14–23. https://doi.org/10.33545/27068919.2022.v4.i1a.675

 

 

 

 

[1]  - Ebenezer Howard


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]