بررسی پیامدهای اقتصادی- اجتماعی چالش های ژئوپولیتیک زیست محیطی در استان گیلان با تأکید بر امنیت آبی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

بهرام آریامنش ¹ , حجت مهکویی ^{2 *} , امیر گندمکار ³ , علی رضا عباسی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا, واحد نجف آباد ,دانشگاه آزاد اسلامی ,نجف آباد ایران
4 - گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/03/12 تاریخ پذیرش : 1402/04/27 تاریخ انتشار : 1402/07/30

کلید واژه: استان گیلان, امنیت, ژئوپلیتیک زیست محیطی, امنیت آبی,

چکیده مقاله :

جهـان در قـرن بیست ویکــم شـاهد تحـولات سـریع و بـی سـابقه در حـوزه ژئوپولیتیـک زیست محیطی است. چالشهای زیست محیطی نقش مهمی در امنیت انسان دارند. یکی از چالشهایی که بوجود می آید در زمینه آب و بحران آب است. امنیت آبی در استان گیلان طی سالهای اخیر در پیوند با مؤلفههای ژئوپولیتیک زیست محیطی و متأثر از عوامل متعددی، دچار چالشهای متعددی شده است. هدف پژوهش حاضر، تبیین چالشهای ژئوپولیتیک زیست محیطی در استان گیلان با تأکید بر امنیت آبی می باشد. نگارندگان با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و بررسیهای پیمایشی درصدد ارزیابی فرضیه پژوهش بر آمده و با تنظیم پرسشنامه و توزیع آن میان جامعه آماری پژوهش شامل نخبگان و دانش آموختگان علوم سیاسی، جغرافیای سیاسی و محیط زیست استان گیلان و تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با بهره گیری از نرم افزار spss و از ضریب همبستگی گاما و آزمون کای دو در راستای نیل به اهداف پژوهش بهره گیری شده است. یافته های این مقاله در دو بخش کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده اند که نشان می دهند مقدار معناداری آزمون تی تک متغیره برابر با 0.000 و کمتر از سطح استاندارد 0.05 می باشد. یافته های حاصل از آزمون فریدمن در قالب استخراج میانگین و رتبه بندی گویه ها نشان می دهد چالشهای بحران پسماند و زباله، تغییر کاربری اراضی، استقرار صنایع پراکنده، غیرهمگن و ناسازگار با محیط زیست، برداشت بی رویه از رودخانه ها، تخریب اراضی کشاورزی و منابع طبیعی، آلودگی آبهای سطحی، گردشگری طبیعی ناپایدار در استان، جنگل زدایی، عدم رعایت الگوی مصرف آب و استفاده بی رویه از سفره‌های آب زیر زمینی بیش از سایر گویه ها منجر به تشدید پیامدهای اقتصادی-اجتماعی ناشی از بحران آب در استان گیلان می شوند.

چکیده انگلیسی:

In the 21st century, the world is witnessing rapid and unprecedented changes in the environmental geopolitical field. Environmental challenges play an important role in human security. One of the challenges that arise is in the field of water and water crisis. Water security in Gilan province has faced many challenges in recent years in connection with environmental geopolitical components and affected by many factors. The current research was carried out with the aim of explaining environmental geopolitical challenges in Gilan province with an emphasis on water security. By using the descriptive-analytical method, relying on library studies and surveys, the authors aim to evaluate the research hypothesis and by setting up a questionnaire and distributing it among the statistical community of the research, including elites and students of political science, political geography and environment. The life of Gilan province and the analysis of the collected data using spss software have taken steps towards achieving the goals of the research. The results show that the significance value of the variable t-test is equal to 0.000 and less than the standard level of 0.05, hence the hypothesis of the research which is "Environmental geopolitical challenges in Gilan province lead to the intensification of socio-economic consequences caused by The water crisis is confirmed. The findings of the Friedman test in the form of extracting averages and ranking the items show the challenges of waste and garbage crisis, land use change, establishment of scattered, heterogeneous and incompatible industries with environmental protection, indiscriminate harvesting of rivers, Destruction of agricultural lands and natural resources, pollution of surface water, unsustainable natural tourism in the province, deforestation, non-compliance with water consumption pattern and excessive use of underground water tables more than other issues lead to the intensification of socio-economic consequences caused by the crisis. water in Gilan province.