اثربخشی آموزش سرسختی روانشناختی بر رضایت جنسی و تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی
محورهای موضوعی : زن و خانوادهزهرا نجفی 1 , رزیتا فخیمی فرهادی 2
1 - کارشناس ارشد روانشناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار، گروه روانشناسی ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران ( نویسنده مسئول )
کلید واژه: تعارضات زناشویی, رضایت جنسی, طلاق عاطفی, سرسختی روانشناختی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش سرسختی روانشناختی بر رضایت جنسی و تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی انجام شد. این پژوهش از نوع طرح های نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری پژوهش، کلیه زوجین متقاضی طلاق شهر تبریز در سال 1401 بودند که تعداد 30 نفر از آنها انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های رضایت جنسی و تعارضات زناشویی و پروتکل سرسختی روانشناختی استفاده شد. اطلاعات جمع آوری شده به کمک روشهای آماری توصیفی میانگین و انحراف معیار و روشهای آماری استنباطی تحلیل کوواریانس چند متغیره با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آموزش سرسختی روانشناختی می تواند باعث افزایش رضایت جنسی و کاهش تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی گردد که در سطح P<./.1 معنادار می باشد.
AbstractThe present study was conducted with the aim of the effectiveness of psychological toughness training on sexual satisfaction and marital conflicts in couples with emotional divorce. This research was a semi-experimental design. The statistical population of the research was all couples applying for divorce in Tabriz city in 2022, and 30 of them were selected. In order to collect information, sexual satisfaction and marital conflicts questionnaires and psychological toughness protocol were used. The collected data were analyzed with the help of descriptive statistical methods of mean and standard deviation and inferential statistical methods of multivariate covariance analysis using SPSS software. The results showed that psychological toughness training can increase sexual satisfaction and reduce marital conflicts in couples with emotional divorce, which is significant at the P<.1 level.Keywords: psychological toughness, sexual satisfaction, marital conflicts, emotional divorceKeywords: psychological toughness, sexual satisfaction, marital conflicts, emotional divorceKeywords: psychological toughness, sexual satisfaction, marital conflicts, emotional divorce
اسکندرنژاد، مهتا. (1389). تاثیر آموزش نوروفیدبک بر تغییرات الکتروآنسفالوگرافیک و عملکرد تیر و کمان کاران مبتدی. دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی. دانشگاه شهید بهشتی.
امانی، احمد، کشاورز افشار، حسین، اسفندیاری، حجت، بازوند، فاطمه، و عبدالهی، نرمین. (1390). تعیین رابطه بین طرحواره های ناسازگار اولیه با سبک های هویت در دانش آموزان. فصلنامه علوم رفتاری.1، 82-7.
آهی، قاسم. (1384). هنجاریابی فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ بین دانشجویان دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
جعفری فرد، زینب؛ بخشیپور، باباله و فرامرزی، محبوبه.(1394). اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری گروهی بر اضطراب اجتماعی، خودکارآمدی اجتماعی و نشخوار فکری در دانشجویان با اختلال اضطراب اجتماعی. مطالعات روانشناسی بالینی، 6، 21، 151- 175.
خدابخش کولایی ، الهه(1392). طرحواره های ناسازگار و ابعاد طرحواره تجاوز گران جنسی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
خواجه فرد، محمد، پرند، اکرم. (1391). استرس و روشهای مقابله با آن. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ریسو، ل. دوتویت، پ. استین، دان. و یانگ، ج. (1390). طرحوارههای شناختی و باورهای مرکزی در مشکلات روانشناختی. چاپ اول، (ترجمهی حسن یعقوبی، رحیم یوسفی، و مسعود قربانعلی پور). تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز. (2007).
سبزعلی گل، مهدی و کاظمی، آمنهسادات.(1395). مقایسه نظم جویی شناختی هیجانی بین دو گروه از مردان، افراد مبتلا به سرطان و افراد غیر مبتلا. علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 26، 4، 256- 264.
کرمی، حمید، مطهری، سارا، و قربانی، مریم. (1392). بررسی ارتباط بین طرحواره های ناسازگار اولیه و حالات فراشناختی در دانش آموزان شهر اصفهان. مجموعه مقالات همایش ملی یافته های علوم شناختی در تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد.
محمدخانی، جمال(1382). بررسی شناخت درمانگری گروهی متمرکز بر طرحواره بر ارتقاء بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
مشهدی، علی؛ میردورقی، فاطمه و حسنی، جعفر.(1390). نقش راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در اختلال های درونی سازی کودکان. روان شناسی بالینی، 3، 11، 29- 40.
نادری، یزدان؛ پرهون، هادی؛ حسنی، جعفر و صناعی، هاله.(1394). اثر بخشی ذهن آگاهی بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی. اندیشه و رفتار، 9، 35، 17- 26.
یانگ، جفری.کلوسکو، ژانت. ویشار، مارجوری (1392). طرحواره درمانی. چاپ دوم، (ترجمهی حسن حمید پور و زهرا اندوز). تهران: ارجمند. (2003).
یانگ، جفری.کلوسکو، ژانت. ویشار، مارجوری (2003). طرحواره درمانی. راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی. ترجمه: حمیدپور،حسن. اندوز، زهرا (1389). تهران . انتشارات ارجمند. جلد اول.
یوسفنژاد، مائده و پیوستهگر، مهرانگیز. (1390). رابطه رضایت از از زندگی و طرحواره های ناسازگار اولیه در دانشجویان دانشگاه بابل. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 20، 64-56.
یوسفی، جعفر.(1394). رابطه راهبردهای تنظیم هیجانی و هیجانهای مثبت و منفی با سلامت روانی دانشجویان. مجله دانشکده علوم پزشکی شیراز، 3، 1، 66- 73.
Bassi, M., Falautano, M., Cilia, S., Goretti, B., Grobberio, M., Pattini, M., & Lugaresi, A. (2016). Illness Perception and Well-Being Among Persons with Multiple Sclerosis and Their Caregivers. Journal of clinical psychology in medical settings, 23(1), 33-52.
Begley, T.M.; Lee, C. & Czajka, J.M. (2000), The relationships of type A Behavior and optimism with job performance and blood pressure, Journal of Business and psychology. 15: 215-277.
Beidel DC, Turner SM. (2005). Childhood anxiety disorder: a guide to research and treatment. London: Routledge.
Benyamini, Y., Medalion, B., & Garfinkel, D. (2007). Patient and spouse perceptions of the patient's heart disease and their associations with received and provided social support and undermining. Psychology and Health, 22(7), 765-785.
Blenkiron A. (2016). Who is suitable for cognitive behavioural therapy? Journal of the Royal Society of Medicine; 92.
Botha-Scheepers S (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Botha-Scheepers S, Riyazi N, Kroon HM, Scharloo M, Houwing-Duistermaat JJ, Slagboom E (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Cosio D, Jin L, Siddique J, Mohr DC. (2011). The Effect of Telephone-Administered Cognitive-Behavioral Therapy on Quality of Life among Patients with Multiple Sclerosis. Ann Behav Med; 41(2): 227–234.
Davidson, R. J., Abercrombie, H., Nitschke, J. B., & Putnam, K. (2000). Regional brain function, emotion and disorders of emotion. Current Opinion in Neurobiology, 9, 228-234.
Diamond, B.J.; Johnson, S.K.; Kaufman, M.; Graves, L. (2008), Relationships between infor 9, mation processing, pepression, fatigue and cognition in multiple sclerosis, Arch clin Neuropsychol, 23, 189-199.
Eisenberg, N, & Spinard, T. L. (2004). Emotion-related regulation: Sharpening the definition. Child Development, 75, 334-339.
Fillingim, R. B. (Ed.). (2001). Sex, gender, and pain. Seattle, WA: IASP Press.
Freeman A. (2012). Cognitive herapy: An overview. In a. Freeman & V.B. Greenwood (Ed), cognitive Therapy: applications in Psychiatric and Medical Settings. Human Scinces.
Gafvels C, Wandell PE. (2006). Coping strategies in men and women with type 2 diabetes in Swedish Primary Care. Diabetes Research and Clinical Practice;71:280– 289.
Gatian, A., & Garolera, M. (2012). Efficacy of an adjunctive computer based cognitive impairment and Alzheimers disease: a single blind randomized clinical trail. the Journal of Geriatric Psychiatry; 15 (2): 28-35.
GulickEE. (1997). Correlates of quality of life among persons with multiple sclerosis. Nurs Res ;46(6): 305-11.
Hammond, D. C. (2005). Neurofeedback with anxiety and affective disorders. Journal of Child and adolescent psychiatric clinics of North America; 14(1): 105-123.
Hasvold, T., & Johnson, R. (1993). Headache and neck and shoulder pain: Frequent and disabling complaints in the general population. Scanfinavian. Journal pf Primary Heatlth Care, 11, 21-224.
Hwang J,E (2006). A Processing Model of Emotion Regulation:Insights from the Attachment System.Psychology Dissertations. 77, 1087-1100.
Keunyoung, Y., Keun, H.K., Shin, Y.S. & Kang, S.L.(2010).Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder .journal of Anxiety Disorders. 6, 623–628.
King, E. (2005). Clinical approaches to mood control.In D. M. Wegner & J. W. Pennebaker (Eds.), Handbook of mental control, Century Psycholoay Series (pp. 258-277)
Lett HS, Blumenthal JA, Babyak MA, Sherwood A, Strauman T, Robins C (2004). Depression as a risk factor for coronary artery disease: evidence, mechanisms, and treatment. Psychosom Med; 66(3): 305-15.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ (1984). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ. (1983). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Lewinsohn, P. M. (1974). A behavioral approach to depression. In J. C. Coyne (Ed),Essential papers on depression (pp. 150-172). New York: New York University Press.
Lineu, C., Fonseca, Glória M.A.S. Tedrus., Marcelo, G., Chiodi Jaciara, Näf Cerqueira ., Josiane M.F. Tonelotto. (2006). QUANTITATIVE EEG IN CHILDREN WITH LEARNING DISABILITIES. Journal of Arq Neuropsiquiatr; 64(2): 376-381.
Lubar, J. F., & Shouse, M. N. (2004). EEG and behavioral changes in a hyperactive child concurrent with training of the sensorimotor rhythm (SMR): A preliminary report. Journal of Biofeedback & Self-Regulation; 1(3): 293-306.
Mayer, J. D., & Gaschke, Y. N. (1988). The experience and meta-experience of mood. Social Psychology, 55, 102-111.
McAndrew LM, Musumeci-Szabo TJ, Mora PA, Vileikyte L, Burns E, Halm EA (2008). Using the common sense model to design interventions for the prevention and management of chronic illness threats: from description to process. Br J Health Psychol; 13(Pt 2): 195-204.
McCarthy M, Beaumont J.G , Thompson R , Peacock S. ( 2001). Modality-specific aspects of sustained and divided attentional performance in multiple sclerosis. Journal of Archives Clinical Neuropsychology; 20(4): 705 – 718.
Mikulncer, M (1998). Adult attachment style and affect regulation: Strategic variations in self-appraisals. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 420-435.
Morgante L. (2000). Hope in multiple sclerosis, a nursing perspective. J MS care; 2(2): 3-7
Moss-Morris R, Dennison L, Landau S, Yardley L, Silber E, Chalder T. (2013). A randomized controlled trial of cognitive behavioral therapy (CBT) for adjusting to multiple sclerosis. J Cons clin psychol; 81(2): 251-62.
Owen, A. M., Hampshire, A., & Grahn, J. A. (2010). Putting brain training to the test nature. Journal of Europe PMC Funders Group; 10 (465): 775-778.
Parrott, W.G. (2001). Emotions in social psychology: Volume Overview. In W.G. Parrott (Ed.), Emotions in social psychology (pp.1-19). PA: Psychology Press.
Petrie KJ, Weinman JA. (1997). Perceptions of health & illnes: Current research and applications. Amsterdam, Netherlands: Harwood Acad Publ.
Pressman, S.D., & Cohen, S.(2005).Does positive affect influence health?.Psychol Bull,131(6):925-71.
Saarni, C. (2004). The development of emotional competence. New York: Guilford Press.
Smith, C. A., & Kirby, L. D., (2004). Appraisal as a pervasive determinant of anger.Emotion, 4, 133-138.
Sullivan, M. J. L., Tripp. D. A., & Santor, D. (2000). Gender differences in pain and pain behavior: The role of catastrophizing. Cognitive Therapy and Resaearch, 24, 121-134.
Thomas PW, Thomas S, Kersten P, Jones R, Nock A, Slingsby V, and et al. (2010). Multi-centre parallel arm randomised controlled trial to assess the effectiveness and cost-effectiveness of a group-based cognitive behavioural approach to managing fatigue in people with multiple sclerosis. BMC Neurol; 10: 43.
Thomas, J. L. (2002). Neurofeedback and your brain: A beginner’s manual.Faculty, NYU Medical Center& Albert Einstein College of Medicine.
Thompson, R. A. (1990). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3, 269-307.
Thompson, T., Steffert, T., Ros, T., Leach, J., & Gruzelier, J. (2008). EEG applications for sport and performance. Journal of Methods; 45(9): 279-288.
Tice, D. M., & Bratslavsky, E. (2000). Giving in to feel good: The place of emotion regulation in the context of general self-control. Psychological Inquiry, 11, 149-159.
_||_
Amani, Ahmed, Keshavarz Afshar, Hossein, Esfandiari, Hojjat, Bazund, Fatemeh, and Abdulahi, Nermin. (2011). Determining the relationship between early maladaptive schemas and identity styles in students. Quarterly Journal of Behavioral Sciences. 1, 7-82.
Bassi, M., Falautano, M., Cilia, S., Goretti, B., Grobberio, M., Pattini, M., & Lugaresi, A. (2016). Illness Perception and Well-Being Among Persons with Multiple Sclerosis and Their Caregivers. Journal of clinical psychology in medical settings, 23(1), 33-52.
Begley, T.M.; Lee, C. & Czajka, J.M. (2000), The relationships of type A Behavior and optimism with job performance and blood pressure, Journal of Business and psychology. 15: 215-277.
Beidel DC, Turner SM. (2005). Childhood anxiety disorder: a guide to research and treatment. London: Routledge.
Benyamini, Y., Medalion, B., & Garfinkel, D. (2007). Patient and spouse perceptions of the patient's heart disease and their associations with received and provided social support and undermining. Psychology and Health, 22(7), 765-785.
Blenkiron A. (2016). Who is suitable for cognitive behavioural therapy? Journal of the Royal Society of Medicine; 92.
Botha-Scheepers S (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Botha-Scheepers S, Riyazi N, Kroon HM, Scharloo M, Houwing-Duistermaat JJ, Slagboom E (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Cosio D, Jin L, Siddique J, Mohr DC. (2011). The Effect of Telephone-Administered Cognitive-Behavioral Therapy on Quality of Life among Patients with Multiple Sclerosis. Ann Behav Med; 41(2): 227–234.
Davidson, R. J., Abercrombie, H., Nitschke, J. B., & Putnam, K. (2000). Regional brain function, emotion and disorders of emotion. Current Opinion in Neurobiology, 9, 228-234.
Diamond, B.J.; Johnson, S.K.; Kaufman, M.; Graves, L. (2008), Relationships between infor 9, mation processing, pepression, fatigue and cognition in multiple sclerosis, Arch clin Neuropsychol, 23, 189-199.
Eisenberg, N, & Spinard, T. L. (2004). Emotion-related regulation: Sharpening the definition. Child Development, 75, 334-339.
Fillingim, R. B. (Ed.). (2001). Sex, gender, and pain. Seattle, WA: IASP Press.
Freeman A. (2012). Cognitive herapy: An overview. In a. Freeman & V.B. Greenwood (Ed), cognitive Therapy: applications in Psychiatric and Medical Settings. Human Scinces.
Iskanderjad, Mehta. (2010). The effect of neurofeedback training on electroencephalographic changes and the performance of beginner archers. Faculty of Physical Education and Sports Sciences. Shahid Beheshti University.
Gafvels C, Wandell PE. (2006). Coping strategies in men and women with type 2 diabetes in Swedish Primary Care. Diabetes Research and Clinical Practice;71:280– 289.
Gatian, A., & Garolera, M. (2012). Efficacy of an adjunctive computer based cognitive impairment and Alzheimers disease: a single blind randomized clinical trail. the Journal of Geriatric Psychiatry; 15 (2): 28-35.
GulickEE. (1997). Correlates of quality of life among persons with multiple sclerosis. Nurs Res ;46(6): 305-11.
Hammond, D. C. (2005). Neurofeedback with anxiety and affective disorders. Journal of Child and adolescent psychiatric clinics of North America; 14(1): 105-123.
Hasvold, T., & Johnson, R. (1993). Headache and neck and shoulder pain: Frequent and disabling complaints in the general population. Scanfinavian. Journal pf Primary Heatlth Care, 11, 21-224.
Hwang J,E (2006). A Processing Model of Emotion Regulation:Insights from the Attachment System.Psychology Dissertations. 77, 1087-1100.
Karmi, Hamid, Motahari, Sara, and Ghorbani, Maryam. (2012). Investigating the relationship between primary maladaptive schemas and metacognitive states in Isfahan students. Proceedings of the National Conference on Cognitive Science Findings in Ferdowsi University of Mashhad.
Jafar Fard, Zeinab; Bakhshipour, Babolah and Faramarzi, Mahbobeh. (2014). The effectiveness of group cognitive-behavioral therapy on social anxiety, social self-efficacy and rumination in students with social anxiety disorder. Clinical Psychology Studies, 6, 21, 151-175.
Khodabakhsh Kolayi, Goddess (2012). Maladaptive schemas and schema dimensions of rapists. Master's thesis. Mashhad Ferdowsi University.
Khaja Fard, Mohammad, Parand, Akram. (2011). Stress and ways to deal with it. Tehran, Tehran University Press.
Keunyoung, Y., Keun, H.K., Shin, Y.S. & Kang, S.L.(2010).Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder .journal of Anxiety Disorders. 6, 623–628.
King, E. (2005). Clinical approaches to mood control.In D. M. Wegner & J. W. Pennebaker (Eds.), Handbook of mental control, Century Psycholoay Series (pp. 258-277)
Lett HS, Blumenthal JA, Babyak MA, Sherwood A, Strauman T, Robins C (2004). Depression as a risk factor for coronary artery disease: evidence, mechanisms, and treatment. Psychosom Med; 66(3): 305-15.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ (1984). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ. (1983). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Lewinsohn, P. M. (1974). A behavioral approach to depression. In J. C. Coyne (Ed),Essential papers on depression (pp. 150-172). New York: New York University Press.
Lineu, C., Fonseca, Glória M.A.S. Tedrus., Marcelo, G., Chiodi Jaciara, Näf Cerqueira ., Josiane M.F. Tonelotto. (2006). QUANTITATIVE EEG IN CHILDREN WITH LEARNING DISABILITIES. Journal of Arq Neuropsiquiatr; 64(2): 376-381.
Lubar, J. F., & Shouse, M. N. (2004). EEG and behavioral changes in a hyperactive child concurrent with training of the sensorimotor rhythm (SMR): A preliminary report. Journal of Biofeedback & Self-Regulation; 1(3): 293-306.
Mayer, J. D., & Gaschke, Y. N. (1988). The experience and meta-experience of mood. Social Psychology, 55, 102-111.
McAndrew LM, Musumeci-Szabo TJ, Mora PA, Vileikyte L, Burns E, Halm EA (2008). Using the common sense model to design interventions for the prevention and management of chronic illness threats: from description to process. Br J Health Psychol; 13(Pt 2): 195-204.
McCarthy M, Beaumont J.G , Thompson R , Peacock S. ( 2001). Modality-specific aspects of sustained and divided attentional performance in multiple sclerosis. Journal of Archives Clinical Neuropsychology; 20(4): 705 – 718.
Mikulncer, M (1998). Adult attachment style and affect regulation: Strategic variations in self-appraisals. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 420-435.
Morgante L. (2000). Hope in multiple sclerosis, a nursing perspective. J MS care; 2(2): 3-7
Moss-Morris R, Dennison L, Landau S, Yardley L, Silber E, Chalder T. (2013). A randomized controlled trial of cognitive behavioral therapy (CBT) for adjusting to multiple sclerosis. J Cons clin psychol; 81(2): 251-62.
Mohammadkhani, Jamal (2003). Investigating the recognition of schema-focused group therapy on improving the mental health of Ferdowsi University of Mashhad students. Master's thesis. Mashhad Ferdowsi University.
Mashhadhi, Ali; Mirdurghi, Fatemeh and Hosni, Jafar. (2010). The role of cognitive emotion regulation strategies in children's internalizing disorders. Clinical Psychology, 3, 11, 29-40.
Naderi, Yazdan; Parhun, conductor; Hosni, Jafar and Insei, Hale. (2014). Effectiveness of mindfulness on cognitive regulation strategies of emotion, anxiety and depression in patients with major depression. Thought and Behavior, 9, 35, 17-26.
Owen, A. M., Hampshire, A., & Grahn, J. A. (2010). Putting brain training to the test nature. Journal of Europe PMC Funders Group; 10 (465): 775-778.
Riso, L. Duthwaite, P. Stein, Don. and Young, J. (2011). Cognitive schemas and central beliefs in psychological problems. First edition, (translated by Hassan Yaqoubi, Rahim Yousefi, and Masoud Gurbanalipour). Tabriz: Tabriz University Press. (2007).
Parrott, W.G. (2001). Emotions in social psychology: Volume Overview. In W.G. Parrott (Ed.), Emotions in social psychology (pp.1-19). PA: Psychology Press.
Petrie KJ, Weinman JA. (1997). Perceptions of health & illnes: Current research and applications. Amsterdam, Netherlands: Harwood Acad Publ.
Pressman, S.D., & Cohen, S.(2005).Does positive affect influence health?.Psychol Bull,131(6):925-71.
Saarni, C. (2004). The development of emotional competence. New York: Guilford Press.
Sabz Ali Gol, Mehdi and Kazemi, Amne-Sadat. (2015). Comparison of emotional cognitive regulation between two groups of men, people with cancer and people without cancer. Islamic Azad University Medical Sciences, 26, 4, 256-264.
Smith, C. A., & Kirby, L. D., (2004). Appraisal as a pervasive determinant of anger.Emotion, 4, 133-138.
Sullivan, M. J. L., Tripp. D. A., & Santor, D. (2000). Gender differences in pain and pain behavior: The role of catastrophizing. Cognitive Therapy and Resaearch, 24, 121-134.
Thomas PW, Thomas S, Kersten P, Jones R, Nock A, Slingsby V, and et al. (2010). Multi-centre parallel arm randomised controlled trial to assess the effectiveness and cost-effectiveness of a group-based cognitive behavioural approach to managing fatigue in people with multiple sclerosis. BMC Neurol; 10: 43.
Thomas, J. L. (2002). Neurofeedback and your brain: A beginner’s manual.Faculty, NYU Medical Center& Albert Einstein College of Medicine.
Thompson, R. A. (1990). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3, 269-307.
Thompson, T., Steffert, T., Ros, T., Leach, J., & Gruzelier, J. (2008). EEG applications for sport and performance. Journal of Methods; 45(9): 279-288.
Tice, D. M., & Bratslavsky, E. (2000). Giving in to feel good: The place of emotion regulation in the context of general self-control. Psychological Inquiry, 11, 149-159.
Young, Jeffrey. Closko, Jeanette. Vishar, Marjorie (2012). Schema therapy. Second edition, (translation by Hassan Hamidpour and Zahra Andoz). Tehran: Honorable. (2003).
Young, Jeffrey. Closko, Jeanette. Vishar, Marjorie (2003). Schema therapy. A practical guide for clinical professionals. Translation: Hamidpour, Hassan. Andoz, Zahra (2009). Tehran . Respected publications. first volume.
Yusuf-nejad, Maeda and continuous, loving. (2010). The relationship between life satisfaction and early maladaptive schemas in Babol University students. Quarterly journal of knowledge and research in applied psychology. 20, 64-56.
Yousefi, Jafar. (2014). The relationship between emotional regulation strategies and positive and negative emotions with students' mental health. Journal of Shiraz School of Medical Sciences, 3, 1, 66-73.
اثربخشی آموزش سرسختی روانشناختی بر رضایت جنسی و تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش سرسختی روانشناختی بر رضایت جنسی و تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی انجام شد. این پژوهش از نوع طرح های نیمه آزمایشی بود. جامعه آماري پژوهش، کلیه زوجین متقاضی طلاق شهر تبریز در سال 1401 بودند که تعداد 30 نفر از آنها انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های رضایت جنسی و تعارضات زناشویی و پروتکل سرسختی روانشناختی استفاده شد. اطلاعات جمعآوری شده به کمک روشهای آماری توصیفی میانگین و انحراف معیار و روشهای آماری استنباطی تحلیل کوواریانس چند متغیره با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که آموزش سرسختی روانشناختی می تواند باعث افزایش رضایت جنسی و کاهش تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی گردد که در سطح P<./.1 معنادار می باشد.
کلیدواژه ها: سرسختی روانشناختی، رضایت جنسی، تعارضات زناشویی، طلاق عاطفی
مقدمه
امروزه خانوادهها همواره قادر نیستند اعضایشان را به صورت پیوسته،به سمت هدفی خاص هدایت نموده و انسجام گروهی خانواده را حفظ نمایند(ریاحی و همکاران، 2008). روابط اجتماعی، بیش از پیش، صورت فردی و فارغ از قراردادها و کنترلهای اجتماعی سنتی به خود میگیرد و برتعهدات فردی استوار میشود(بک1،1992). بر همین اساس، امروزه به رغم باورهای سنتی، طلاق طلاق فرستی برای رهایی از شرایط ناهماهنگ و دشوار زندگی عنوان شده و اکثر مردم نسبت به برخورداری از چنین حقی نظر مثبت دارند(سراجزاده و جواهری،1385). در واقع طلاق به عنوان پدیدهای که تا همین اواخر نشانه نااستواری خانواده و موضوعی هراس برانگیز بود، اکنون نسبتا به صورت گزینشی اختیاری از جناب زوجین در آمد است(سگالن2،1380). به عقیده روانشناسان پدیده طلاق به عنوان معتبرترین شاخص نارضایتی در زناشویی(هالفورد3،2005)؛ نوعی گسستگی عاطفی زوجین و یا حداقل یکی از زوجین میباشد(خرم راد، 2006). این گسستگی عاطفی بدون شک دردناک است و مسلما این پدیده توأم با ضایعات و آسیبهای متفاوت برای زوجین میباشد. به عبارت دیگر طلاق فرآیندی است که با تجربهی بحران عاطفی هر دو زوج میشود و با تلاش برای حل تعارض از طریق ورود به موقعیت جدید با نقشها و سبک زندگی جدید، خاتمه مییابد(گاتمن4،1994).
فرايند تعارض زناشویی زماني بوجود مي‌آيد که يکي از طرفين رابطه احساس کند طرف مقابلش بعضي از مسائل مورد علاقه‌ي او را سرکوب مي‌کند. تعارض زناشويي ناشي از ناهماهنگي زن و شوهر در نوع نيازها و روش ارضاي آن، خودمحوري، اختلاف در خواسته‌ها، طرحواره‌هاي رفتاري و رفتار غيرمسئولانه نسبت به ارتباط زناشويي و ازدواج است (فرحبخش، 1383). به طور کلي تعارض در هر رابطه‌ي نزديکي اجتناب‌ناپذير است. بعضي از زوجين تعارض خود را به شکل باز و مستقيم و بعضي ديگر تعارض‌شان را انکار و سرکوب مي‌کنند و به شکل پنهاني بروز مي‌دهند. تقريباً هر زوجي که براي درمان مي‌آيد در مرحله‌اي از تعارض قرار دارد، آنها ممکن است موضوعات مختلفي مثل انتظارات، نيازها، خواسته‌ها، پول، ارتباط جنسي، بچه‌ها و خويشاوندان را به عنوان علل تعارض‌شان عنوان کنند (قرباني، 1384).
اگر تعارض به طور کارآمد اداره شود از سکون و رکود ارتباط جلوگيري کرده و در زوجين، مهارت‌هاي مثبت و کارآمد منطبق با رويدادهاي فشارزا ايجاد مي‌کند، حتي يادگيري اين رويکرد انطباقي مي‌تواند فرد را در مقابل ديگر رويدادهاي فشارزاي زندگي هم مقاوم‌تر کند (دان هام5، 2008؛ قادري، 1388)، ولي اگر تعارض به طور ضعيفي اداره شود موجب تخريب زندگي زناشويي شده و اثرات زيان‌آوري بر سلامت فيزيکي و هيجاني زوجين به جا مي‌گذارد (ماهوني6، 2006؛ قادري، 1388). شيوه‌ي مقابله با تعارض اکتسابي است و ميتوان آن را تغيير داد (آري تا7، 2008؛ کوان8، 2004). از اين‌رو ميتوان با فراهم نمودن فرصت‌هاي آموزشي جديد به زوجين کمک کرد تا شيوه‌هاي مخرب و ناکارآمد مقابله با تعارض خود را تغيير دهند و شيوه‌هاي کارآمد‌تري به کار گيرند.
زوج‌ها ممكن است بدان دليل به درمانگر مراجعه كنند كه نمي‌توانند با هم باشند و با اينك آنها از زندگي ناراضي يا افسرده‌اند، اغلب براي رفتارهاي همديگر انگيزه‌هاي منفي فرض مي‌كنند. يك ويژگي چنين همسراني آن است كه وقتي طرف مقابلشان رفتاري نشان ميدهد، آنها شروع به ذهن‌خواني مي‌كنند. وقتي درمانگر با چنين زوج‌هاي صحبت مي‌كند، روشن ميشود كه زوج‌ها ميزاني از تعارض را تجربه مي‌كنند. تعارض، ميزاني از انرژي رابطه‌شان را مشغول مي‌كند. در اين موقع ممكن است لازم باشد، زوج‌ها ياد بگيرند تا چيزهايي را در بيرون با يكديگر وارسي كنند به جاي اينكه ذهن همديگر را بخوانند (پترسون9، 2005).
يکي از مسائلي که مي‌تواند به تعارض در روابط زناشويي بيانجامد نوع و کيفيت روابط جنسي و در نتيجه رضايت جنسي است. از لحاظ لغوي واژه رضايت جنسي به احساس خوشايند فرد از نوع روابط جنسي اطلاق ميگردد. بايد اشاره کرد سطوح بالايي از رضايت جنسي منجر به افزايش کيفيت زندگي زناشويي شده که اين منجر به کاهش بي‌ثباتي زناشويي در طي زندگي ميگردد (شمس مفرحه، شاهسياه، محبي و تبرايي، 1389).
رضايت جنسي به عنوان ميزان خرسندي يا شادي هر شخص از ارتباط جنسي (هاروي10 و همکاران، 2008) تحت تأثير عوامل مختلفي از جمله استرس‌هاي شغلي، کشمکش‌هاي روابط زوجين، سطح تحصيلات و فرهنگ، مشکلات اقتصادي، سفارش‌هاي اخلاقي و جنسي، مشکلات و بيماري‌هاي جسمي و رواني طرفين قرار دارد (پورافکاري، 2000).
فعاليت جنسي و رضايت حاصل از آن به عنوان يکي از اساسي‌ترين ابعاد زندگي انسان است. رابطه جنسي هنر ظريفي است که بايد درست عمل شود در غيراين‌صورت، رابطه‌اي که مي‌تواند در خدمت تفاهم و مهر و محبت بشر قرار گيرد برعکس، نتيجه منفي خواهد داشت يعني زن و مرد را به سمت و سويي انحرافي مي‌راند. اگر به هر دليلي روابط جنسي سالم بين زن و شوهر ايجاد نشود، يکي از آنها يا هردو، ناراضي، دلخور و دلزده خواهند شد، در نتيجه گر ساير شرايط تفاهم فراهم نباشد امکان فروپاشي زندگي زناشويي و بالاخره جدايي بيشتر ميشود (کيهاننيا، 1377).
سرسختي یك الگوي انگيزشي، مهارتي است كه دربرگيرندۀ راهكارهایي براي غلبه بر موقعيت هاي پراسترس است(مدی11،2007). سرسختي روانشناختي از جمله متغيرهایي است كه مي تواند تنيدگي ها و آثار نامطلوب آنها را تعدیل كند(جوزف و ویلیامز و یه لی12،1997). مطالعات آشكار ساخت كه ارتباط آماري مثبت و معناداري بين سرسختي روان شناختي و بهداشت رواني وجود دارد؛ همچنين، سرسختي ممكن است موجب كاهش علایم منفي استرس شود و سلامت جسماني و روان شناختي را ارتقا دهد(کوباسا13،1988). سرسختی روانشناختی، باعث افزایش احساس عزت نفس در افراد شده و به نوبه ي خود، مقاومت آنان را در برابر فشارهاي روانی، افزایش می دهد(سابرامانیان و ونیتکومار14،2009) و ارتباط مستقیم و معنی داری با طلاق زوجین دارد (هاشمی سحا و احدی،1395). مبتنی بر مبانی نظری بیان شده سوال پژوهش حاضر این است که آیا آموزش سرسختی روانشناختی بر رضایت جنسی و تعارضات زناشویی در زوجین با طلاق عاطفی تاثیر دارد؟
روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع آزمایشی می باشد که با استفاده از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل با انتساب تصادفی انجام گرفت.
جامعه آماری، نمونه و روش انتخاب نمونه
جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه افرادی بود که جهت زوج درمانی به مراکز مشاوره شهر تبریز در سال 1401 مراجعه کرده بودند و بنا به تشخیص متخصص روانشناسی دچار طلاق عاطفی بودند. نمونه آماری این پژوهش شامل 32 نفر بود که در دو گروه آزمایش و کنترل (16 نفر برای هر گروه) قرار گرفتند. معیار های ورود به پژوهش عبارت بودند از: داشتن حداقل تحصیلات دیپلم، حضور هر دو همسر در جلسه های آموزشی کارگاه و موافقت زوجین برای شرکت در پژوهش و امضای رضایت نامه کتبی. معیارهای خروج از پژوهش عبارت بودند از: دریافت آموزش روانشناختی قبل از ورود به پژوهش، دارا بودن اختلال جدی پزشکی یا روانپزشکی همزمان و عدم موافقت زوجین برای شرکت در پژوهش.
ابزارهای سنجش
پرسشنامه تعارضات زناشويي (تجديدنظرشده، 1375، MCQ-R)15
پرسشنامه تعارضات زناشويي ثنايي، براتي و بوستاني يک ابزار 54 سؤالي است که براي سنجيدن تعارضات زن و شوهري و بر مبناي تجربيات باليني ثنايي ذاکر ساخته شده است. اين پرسشنامه 8 بعد از تعارضات زناشويي را مي‌سنجد که عبارتند از: کاهش همکاري، کاهش رابطه جنسي، افزايش واکنش‌هاي هيجاني، افزايش جلب حمايت فرزند، افزايش رابطه فردي با خويشاوندان خود، کاهش رابطه خانوادگي با خويشاوندان همسر و دوستان، جدا کردن امور مالي از يکديگر و کاهش ارتباط مؤثر است.
اين پرسشنامه روي يک گروه 120 نفري متشکل از 48 مرد و 72 زن که براي رفع تعارضات زناشويي خود به مراکز مشاوره تهران مراجعه کرده بودند و نيز يک گروه گواه 150 نفري زوج‌هاي عادي متشکل از 68 مرد و82 زن اجرا گرديد. هر دو گروه به صورت در دسترس انتخاب شدند.
ميانگين و انحراف معيار نمره کل گروه داراي تعارضات زناشويي و گروه کنترل به ترتيب 46/130 (96/27) و 2/106 (49/16) است. هنجار يا فرم اين پرسشنامه بر حسب نمره‌هاي استاندارد t براي گروه‌هاي مطالعه و کنترل زنان و مردان به تفکيک محاسبه شده است. کساني که نمره خام آنها در دامنه
79-149 قرار گيرد (معادل نمره استاندارد t بين 40 تا 60) داراي روابط زناشويي هنجار هستند و کساني که نمره خام آنها در دامنه 150 تا 186 قرار گيرد (معادل نمره استاندارد t بين 60 تا 70) داراي تعارض بيش از حد بهنجار و نمره خام 187 و بالاتر (يعني معادل نمره استاندارد t بالاتر از 70) داراي تعارض شديد و يا روابط شديداً آسيب‌پذير هستند. نمره‌گذاري آزمون به اين صورت است که براي هر سؤال 5 گزينه در نظر گرفته شده که به تناسب به 1 تا 5 نمره به آنها اختصاص داده شده است. حداکثر نمره کل پرسشنامه 270 و حداقل آن 54 است.
پرسشنامه رضايت جنسي لارسون
پرسشنامه رضايت جنسي لارسون به وسيله لارسون و همکارانش در سال 1998 ارائه شد. اين پرسشنامه داراي 25 عبارت است. در پژوهش شمس (1380) اعتبار و پايايي اين آزمون به 90/0 و 86/0 گزارش شده است. در تحقيقي ديگر، پايايي اين پرسشنامه با استفاده از ضريب آلفاي کرونباخ براي يک گروه بارور 93/0 و براي گروه نابارور 89/0 گزارش شد (بهرامي، 1386). اين پرسشنامه شامل 25 عبارت بوده و پاسخهاي آن به صورت 5 گزينه‌اي و بر اساس يک مقياس ليکرتي از 1 تا 5 است. در عبارت 1-2-3-10-12-13-16-17-19-21-22-23 گزينه‌هاي هرگز، به ندرت، گاهي اوقات، اکثر اوقات و هميشه، به ترتيب نمرات 1 تا 5 را دريافت مي‌کنند. در عبارات 4-5-6-7-8-9-11-14-15-18-20-24-25 اين گزينه‌ها برعکس نمره‌گذاري شده و به ترتيب نمرات 5 تا 1 را دريافت مي‌کنند.
مداخله مبتنی بر تاب آوری به مدت 8 جلسه و هر جلسه 90 دقیقه انجام شد.
جلسه اول: توضیح خطوط کلی جلسات برای بیماران و انجام تکالیف گروهی
جلسه دوم: آشنایی با چهارچوب کلی بحث و راهکار شناخت موقعیت های ناخوشایند زندگی و افزایش سازگاری و تحمل در حیطه فردی و اجتماعی زندگی و افزایش هیجانات مثبت در زمان حال (انجام اموری که باعث شادی و لذت در زندگی می شود)، بحث و گفتگو درباره عدم وجود هیجانات مثبت و در نتیجه ایجاد آسیب های روانی.
جلسه سوم: معرفی خصوصیات افراد سرسخت مانند شادی، خردمندی و بینش، شوخ طبعی، همدلی، کفایت های عقلانی، هدفمندی در زندگی، ثبات قدم در زندگی و افزایش هیجانات مثبت در زمان آینده، یعنی امید به آینده و انتظار داشتن نتایج مثبت در آینده و همچنین بررسی سبک اسنادی و ویژگی های افراد خوش بین و اینکه باید رویدادهای بد را موقتی، مربوط به امور خاص و علت آن را بیرونی می دانند و بنابراین خود را سرزنش نکنند.
جلسه چهارم: آشنایی با استرس و راه های کنار آمدن با استرس در زندگی روزمره و تنظیم اهداف رفتاری کوچک و آسان، شناسایی و اصلاح تفکرات غیر منطقی و مقاوم در برابر تغییر درمانی و آموزش تنیدگی و چگونگی مهار و غلبه بر آن. آموزش تکنیک حل مساله و چگونگی بکارگیری آن.
جلسه پنجم: تاکید بر اهمیت روابط مثبت با دیگران و تغییر نگرش نسبت به رویدادهای ناخوشایند زندگی
جلسه ششم: آشنا کردن زوجین با انواع سبک های تفکر و تاکید بر نقش تفکر خوش بینانه در سرسختی روانشناختی
جلسه هفتم: هدفمندی و امید داشتن نسبت به آینده در زندگی روزمره و کنترل افکار با توجه به قدرت فوق العاده سازنده بودن یا ویرانگری افکار و دستیابی به باور معنوی جهت بهره گیری از افکار مثبت و عمل به رشد معنوی و معنوی شدن در سایه افکار مثبت و اعمال منطقی و عاقلانه. آشنایی با تفاوت های فردی در ادراک، تاکید بر اهمیت نقش افکار و خودگویی های مثبت در هنگام مواجهه شدن با شرایط سخت زندگی همراه با توجه به تنفس، صداهاي بدن و افكار آغاز میشود. در ادامه در مورد پاسخهاي استرس و واكنش يك فرد به موقعيتهاي دشوار و نگرشها و رفتارهاي جايگزين بحث تمرين میشود
جلسه هشتم: چهارچوب دادن به زندگی و شرایط کاری و شغلی و افزایش مبارزه جویی در مواجهه با مشکلات زندگی به صورت مواجهه خیالی با آن موقعیت و تصور خود به عنوان فردی مسلط و کارآمد و افزایش امیدواری از طریق تقویت افکار مثبت در زندگی. بازسازی شناختی و ایجاد الگوی تفکر سازنده در مواجهه با خطاهای شناختی و تقویت این نگرش که در مواجهه با هر رویداد استرس زا به جای واکنش تسلیم، مبارزه جویی نموده و در حل مساله اقدام نمایند و همچنین برنامه ریزی به منظور انجام تکالیف خانگی و بررسی پاسخ های استرس.
روش تجزيه و تحليل دادهها
در اين پژوهش از روشهاي آمار توصيفي و استنباطي استفاده شد. در بخش آمار توصيفي، از ميانگين و انحراف معیار و در بخش آمار استنباطي، از روش آماري تحليل كوواريانس چند متغیره با توجه به مفروضههاي اين روش، استفاده شد.
یافته ها
1 شاخص‌های توصیفی
2 جدول4-1: ميانگين و انحراف استاندارد متغيرهاي پژوهش در پيشآزمون دو گروه آزمايش و كنترل
گروه | گروه آزمايش | گروه كنترل | |||
متغيرها | ميانگين | انحراف استاندارد | ميانگين | انحراف استاندارد | |
رضایت جنسی | 67/9 | 32/2 | 17/9 | 59/2 | |
تعارضات زناشویی | 19/17 | 24/3 | 64/18 | 01/3 | |
نتايج جدول 1 میانگین و انحراف معیار رضایت جنسی و تعارضات زناشویی را در مرحله پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل نشان ميدهد.
در این بخش فرضيههاي پژوهشی با استفاده از روشهای تحلیل استنباطی مورد بررسی قرار گرفتهاند و در خصوص فرضيههاي پژوهش اطلاعات تجزيه و تحليلهاي آماري صورت گرفته است.
برای آزمون این فرضیه از روش تحلیل كوواريانس چند متغيري (مانكووا) استفاده شد. به این منظور، ابتدا مفروضههای استفاده از اين روش شامل نرمال بودن دادهها، همگني واريانسها و همسانی ماتریس واریانس- کوواریانس مورد بررسي قرار گرفتند كه نتايج در جداول ذيل نشان داده شده است.
3 جدول 4-3: آزمون معنيدار كالموگروف- اسميرنوف براي بررسي طبيعي بودن توزيع نمرات متغيرها
متغيرها | Z كالموگروف- اسميرنوف | سطح معناداري |
رضایت جنسی | 21/0 | 67/0 |
تعارض زناشویی | 57/0 | 19/0 |
براي بررسي نرمال بودن دادهها از آزمون كالموگروف- اسميرنوف استفاده شد كه نتايج نشان داد توزيع دادهها منطبق بر توزيع نرمال قلمداد ميگردد. در اين آزمون هر چه سطح معناداري به دست آمده بزرگتر از 05/0 باشد، توزيع دادهها نرمال است. بنابراين اين مفروضه برقرار است.
4 جدول 4-4: آزمون لوين براي بررسي همگني واريانسها
متغيرها | آزمون لوين | درجه ازادي اول | درجه‌ازادي دوم | سطح معناداري |
رضایت جنسی | 57/0 | 1 | 28 | 78/0 |
تعارض زناشویی | 14/1 | 1 | 28 | 41/0 |
مندرجات جدول 4-4 نشان ميدهد كه سطح معناداري گروهها در متغيرهای وابسته بيشتر از 05/0 است و ميتوان گفت واريانس گروهها از تجانس برخوردار است. با توجه به سطح معناداري كه از 05/0 بيشتر است، فرض مقابل رد و فرض صفر قبول ميشود. بنابراين اين مفروضه نيز برقرار است.
5 جدول 4-5: نتایج آزمون M باکس
M باكس | آزمون F | درجه آزادي اول | درجه آزادي دوم | سطح معناداري |
65/17 | 14/0 | 15 | 12/657 | 25/0 |
با توجه به نتايج آزمون باكس مشخص است كه چون مقدار سطح معناداري اين آزمون برابر 25/0 است و اين مقدار بيشتر از سطح معناداري 05/0 است؛ بنابراين ميتوان نتيجه گرفت كه اين پيشفرض جهت انجام آزمون تحليل مانكووا رعايت شده است. به عبارت ديگر، تساوي ماتريس واريانس- كواريانس متغيرهاي پژوهش برقرار است و از نظر ماتريس واريانس- كواريانس تفاوت معناداري باهم ندارند.
با توجه به اينكه مفروضههای تحلیل كوواريانس چند متغیری (Mancova) برقرار است. لذا از این روش جهت آزمون فرضیهی اول پژوهش استفاده شد.
6 جدول 4-6: نتايج آزمون تحليل كوواريانس چندمتغيره
آزمون | ارزش | F | P |
لامبدای ویلکز | 25/0 | 21/2 | 001/0 |
نتایج مشخصهی آماری لامبدای ویلکز نشان داد که اثر گروه بر متغیرهای وابسته معنیدار است. آزمون فوق قابلیت استفاده از تحلیل كوواريانس چندمتغيره را مجاز نشان می دهد.
7 جدول 4-7: نتایج تحليل كواريانس چندمتغيري روي نمرات رضایت جنسی و تعارض زناشویی
| متغيرهاي وابسته | مجموع مجذورات | درجه آزادي | ميانگين مجذورات | F | سطح معناداري |
گروه | رضایت جنسی | 82/67 | 1 | 82/67 | 96/39 | 001/0 |
تعارضات زناشویی | 87/169 | 1 | 87/169 | 54/24 | 001/0 |
بر اساس مندرجات جدول 4-7، پس از تعديل نمرات پيشآزمون، اثر معنيداري در عامل بين آزمودنيهاي گروه وجود دارد. به طوري كه نمرات نشان ميدهد ميانگين گروه آزمايش كه در معرض آموزش سرسختی روانشناختی قرار گرفتهاند، به طور چشمگيري تغییر داشته است. از اين رو ميتوان نتيجه گرفت كه آموزش سرسختی روانشناختی باعث افزایش رضایت جنسی و کاهش تعارضات زناشویی می شود.
بحث و نتیجه گیری
نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آموزش سرسختی روانشناختی باعث افزایش رضایت جنسی و کاهش تعارض زناشویی در زوجین متقاضی طلاق می شود که با یافته های عظیمی و همکاران (1386)، هافمن و همکاران (2014)، فورکمن و همکاران (2014)، برکینگ و همکاران (2012)، هنه گارد (2015)، تیزمن و همکاران (2014) و دیکسون و همکاران (2012)، لیکانی و همکاران (2000) و کواترینی (1981) همسو می باشد.
در تبیین این یافته می توان گفت، از آنجا که سرسختی روانشناختی یک ویژگی شخصیتی است که در هنگام رویارویی با حوادث تنش زای زندگی، به عنوان یک منبع مقاومت و سپر محافظ عمل می کند می توان این گونه برداشت کرد که آموزش سرسختی روانشناختی منجر به افزایش توان مقابله ای می گردد. بنابراین دور از ذهن نیست که تعهد، کنترل و مبارزه جویی منجر به افزایش تاب آوری در زوجین متقاضی طلاق گردد. سرسختی روانشناختی باعث افزایش احساس عزت نفس در افراد شده و به نوبه ی خود، مقاومت آنان را در برابر فشارهای روانی، افزایش می دهد. پژوهش ها نشان داده است که سرسختی روانشناختی باعث افزایش خودکارآمدی می شود و در وضعیت تنش زا مثل طلاق کسانی که از سرسختی بالاتری برخوردارند در مقایسه با کسانی که از سرسختی پایین تری برخوردارند سلامت روان بیشتری دارند (کوباسا و همکاران، 1981).
افراد با سرسختی روانشناختی بالا، در برقراری ارتباط با دیگران راحت تر هستند و به آسانی می توانند عواطف منفی را کنترل کرده و از رضایت مندی بالاتری برخوردار باشند. همچنین، احساس سرسختی روانشناختی بالا، سلامت شخصی، توانایی انجام تکالیف و کارها را به طرق متعدد افزایش می دهد و باعث می شود تا افراد، تکالیف مشکل را به عنوان چالشی در نظر بگیرند که باید بر آن مسلط شوند، آنها اطمینان دارند که می توانند تهدیدهای بالقوه را تحت مهار خود درآورده و به خوبی با شرایط، سازگاری یافته و اضطراب و افسردگی کمتر و بهزیستی بالاتری را تجربه نمایند (محمدزاده و عارفی، 1394). باورهای سرسختی روانشناختی هنگامی که با گذشت و بخشش همراه می شوند به عنوان عامل انسانی و تعیین کننده فعالیت ها می تواند موجب مقاومت و پشتکار بیشتر افراد شود و پس از تجربه ناکامی هنوز هم به فعالیت خود ادامه دهند و امیدوار باشند (تایمز و همکاران، 2017).
همچنین زوجین متقاضی طلاق به دلیل وجود باورهای نادرست خود درباره کنترل و نظم دهی هیجانات مبنی بر اینکه توانایی پایین نظم دهی هیجانی در آنها صرفا از مشکلات ناشی میشود، نمی‍توانند کنترلی بر هیجانات خود داشته باشند. از این رو، شناسایی باورهای میانی به بیماران کمک میکند تا دریابند این باورها از کجا سرچشمه گرفتهاند و مشکلاتشان چگونه ایجاد شده‌اند. در نهایت از طریق بازبینی عملکرد و شناسایی باورهای بنیادی، این افراد می‌توانند درباره این موضوع که مشکلات بین فردی چگونه باورهای بنیادی آنها را تقویت کرده، آگاه شوند و با استفاده از آموزش سرسختی روانشناختی، باورهای بنیادی خود را تعدیل و اصلاح نمایند و نشانه های مشکلات خود را کنترل و تعدیل کنند (عباسی و همکاران، 2016). به این ترتیب این افراد در یک چرخه معیوب و تقویت‍کننده کنترل عواطف به صورت ناکارآمد گرفتار می‍شوند. اما آموزش سرسختی روانشناختی سعی در، درهم شکستن این چرخه معیوب با استفاده از روشهای مختلف دارد. به طوری که شناخت‍های نادرست را به چالش می‍کشد تا زوجین در یک چرخه کارآمد قرار گیرند. به این ترتیب، بالا رفتن توانایی بازنگری مجدد، تعدیل شدت و جهت یک عاطفه مثبت در خود و دیگران، شناخت‍های نادرست افراد را تحت تاثیر قرار می‍دهد و تعدیل شناخت‍های نادرست نیز به نوبه خود، منجر به افزایش رضایت جنسی و کاهش تعارضات زناشویی می‍گردد (کاسیو و همکاران، 2011). این یافته با در نظر گرفتن نقش عوامل شناختی (افکار خودآیند، باورهای میانی و باورهای بنیادی و فرایندهای پرداش مختل شده) در آسیب‍شناسی قابل تببین است. به طوری که در سرسختی روانشناختی، سعی بر آن است، که افکار خودآیند ناکارآمد برانگیزاننده شناسایی شود، فرد نسبت به نقش این افکار آگاه شود و افکار کارآمدتری را جایگزین آنها نماید که میزان آمیختگی شناختی کاهش پیدا کند (وینکیسل و هکاران، 2008). همچنین، با توجه به اینکه زوجین متقاضی طلاق، آسیب‍پذیری بالایی نسبت به نشخوار فکری از خود نشان می‍دهند، طی فرایند آموزش این آگاهی به آنها داده میشود، که آنها نسبت به وضعیت زندگی مشترک، افکار فاجعه‍آمیزی و نادرستی دارند که باعث میشود، نوعی سوگیری منفی و گزینشی نسبت همسر در آنها شکل گیرد. بنابراین، یکی از تکنیک‍های رفتاری موثری که به تببین تاثیر آموزش کمک میکند، انجام تمرینات آرام‍سازی روانی است، که با کاهش نشخوارهای فکری، منجر به کاهش طلاق می‍گردد (فریمن، 2012).
در تبیین این یافته اشاره به این نکته ضروری به نظر می‌رسد، که افراد متقاضی طلاق از مشکلات روانشناختی متعددی رنج می‌برند، که بر شدت کیفیت زندگی این افراد تأثیر می‌گذارد؛ چنانکه، علائم و عوارض آن، اثرات متفاوتی بر رضایت جنسی و کیفیت زندگی آنها بر جای می‌گذارد و شدت يافتن اين علائم، ناتوانی‌های متعددی براي آنها به همراه دارد. از این رو، سرسختی روانشناختی با استفاده از تکنیک‍هایی نظیر آموزش بازبینی فعالیت به ساختار بخشیدن به فعالیت‌های روزانه و افزایش میزان فعالیت‌های همراه با لذت و موفقیت کمک میکند و با توجه به اینکه پاسخ‌های رفتاری آنها به نشانه‌های شناختی، نتیجه باورهای ناکارآمد یا نادرست آنان درباره روابط بین فردی است، این باورها با آموزش شناسایی و ارزیابی افکار خودآیند، شناسایی خطاهای شناختی رایج نسبت به روابط بین فردی و آموزش پاسخ‌دهی به افکار خودآیند و تعدیل آنها تغییر میکند و رضایت جنسی را افزایش و تعارضات زناشویی را کاهش می دهد (توماس و همکاران، 2010).
منابع
اسکندرنژاد، مهتا. (1389). تاثیر آموزش نوروفیدبک بر تغییرات الکتروآنسفالوگرافیک و عملکرد تیر و کمان کاران مبتدی. دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی. دانشگاه شهید بهشتی.
امانی، احمد، کشاورز افشار، حسین، اسفندیاری، حجت، بازوند، فاطمه، و عبدالهی، نرمین. (1390). تعیین رابطه بین طرحواره های ناسازگار اولیه با سبک های هویت در دانش آموزان. فصلنامه علوم رفتاری.1، 82-7.
آهی، قاسم. (1384). هنجاریابی فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ بین دانشجویان دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
جعفری فرد، زينب؛ بخشيپور، باباله و فرامرزي، محبوبه.(1394). اثربخشی درمان شناختی ـ رفتاری گروهی بر اضطراب اجتماعی، خودکارآمدی اجتماعی و نشخوار فکری در دانشجویان با اختلال اضطراب اجتماعی. مطالعات روانشناسي باليني، 6، 21، 151- 175.
خدابخش کولایی ، الهه(1392). طرحواره های ناسازگار و ابعاد طرحواره تجاوز گران جنسی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
خواجه فرد، محمد، پرند، اکرم. (1391). استرس و روشهای مقابله با آن. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
ریسو، ل. دوتویت، پ. استین، دان. و یانگ، ج. (1390). طرحوارههای شناختی و باورهای مرکزی در مشکلات روانشناختی. چاپ اول، (ترجمهی حسن یعقوبی، رحیم یوسفی، و مسعود قربانعلی پور). تبریز: انتشارات دانشگاه تبریز. (2007).
سبزعلي گل، مهدي و كاظمي، آمنهسادات.(1395). مقایسه نظم جویی شناختی هیجانی بین دو گروه از مردان، افراد مبتلا به سرطان و افراد غیر مبتلا. علوم پزشكي دانشگاه آزاد اسلامي، 26، 4، 256- 264.
کرمی، حمید، مطهری، سارا، و قربانی، مریم. (1392). بررسی ارتباط بین طرحواره های ناسازگار اولیه و حالات فراشناختی در دانش آموزان شهر اصفهان. مجموعه مقالات همایش ملی یافته های علوم شناختی در تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد.
محمدخانی، جمال(1382). بررسی شناخت درمانگری گروهی متمرکز بر طرحواره بر ارتقاء بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
مشهدی، علی؛ میردورقی، فاطمه و حسنی، جعفر.(1390). نقش راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در اختلال های درونی سازی کودکان. روان شناسی بالینی، 3، 11، 29- 40.
نادري، يزدان؛ پرهون، هادي؛ حسني، جعفر و صناعي، هاله.(1394). اثر بخشی ذهن آگاهی بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی. انديشه و رفتار، 9، 35، 17- 26.
یانگ، جفری.کلوسکو، ژانت. ویشار، مارجوری (1392). طرحواره درمانی. چاپ دوم، (ترجمهی حسن حمید پور و زهرا اندوز). تهران: ارجمند. (2003).
یانگ، جفری.کلوسکو، ژانت. ویشار، مارجوری (2003). طرحواره درمانی. راهنمای کاربردی برای متخصصان بالینی. ترجمه: حمیدپور،حسن. اندوز، زهرا (1389). تهران . انتشارات ارجمند. جلد اول.
یوسفنژاد، مائده و پیوستهگر، مهرانگیز. (1390). رابطه رضایت از از زندگی و طرحواره های ناسازگار اولیه در دانشجویان دانشگاه بابل. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 20، 64-56.
يوسفي، جعفر.(1394). رابطه راهبردهای تنظیم هیجانی و هیجانهاي مثبت و منفی با سلامت روانی دانشجویان. مجله دانشكده علوم پزشكي شيراز، 3، 1، 66- 73.
Bassi, M., Falautano, M., Cilia, S., Goretti, B., Grobberio, M., Pattini, M., & Lugaresi, A. (2016). Illness Perception and Well-Being Among Persons with Multiple Sclerosis and Their Caregivers. Journal of clinical psychology in medical settings, 23(1), 33-52.
Begley, T.M.; Lee, C. & Czajka, J.M. (2000), The relationships of type A Behavior and optimism with job performance and blood pressure, Journal of Business and psychology. 15: 215-277.
Beidel DC, Turner SM. (2005). Childhood anxiety disorder: a guide to research and treatment. London: Routledge.
Benyamini, Y., Medalion, B., & Garfinkel, D. (2007). Patient and spouse perceptions of the patient's heart disease and their associations with received and provided social support and undermining. Psychology and Health, 22(7), 765-785.
Blenkiron A. (2016). Who is suitable for cognitive behavioural therapy? Journal of the Royal Society of Medicine; 92.
Botha-Scheepers S (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Botha-Scheepers S, Riyazi N, Kroon HM, Scharloo M, Houwing-Duistermaat JJ, Slagboom E (2006). Activity limitations in the lower extremities in patients with osteoarthritis: the modifying effects of illness perceptions and mental health. Osteoarthritis Cartilage; 14(11): 1104-10.
Cosio D, Jin L, Siddique J, Mohr DC. (2011). The Effect of Telephone-Administered Cognitive-Behavioral Therapy on Quality of Life among Patients with Multiple Sclerosis. Ann Behav Med; 41(2): 227–234.
Davidson, R. J., Abercrombie, H., Nitschke, J. B., & Putnam, K. (2000). Regional brain function, emotion and disorders of emotion. Current Opinion in Neurobiology, 9, 228-234.
Diamond, B.J.; Johnson, S.K.; Kaufman, M.; Graves, L. (2008), Relationships between infor 9, mation processing, pepression, fatigue and cognition in multiple sclerosis, Arch clin Neuropsychol, 23, 189-199.
Eisenberg, N, & Spinard, T. L. (2004). Emotion-related regulation: Sharpening the definition. Child Development, 75, 334-339.
Fillingim, R. B. (Ed.). (2001). Sex, gender, and pain. Seattle, WA: IASP Press.
Freeman A. (2012). Cognitive herapy: An overview. In a. Freeman & V.B. Greenwood (Ed), cognitive Therapy: applications in Psychiatric and Medical Settings. Human Scinces.
Gafvels C, Wandell PE. (2006). Coping strategies in men and women with type 2 diabetes in Swedish Primary Care. Diabetes Research and Clinical Practice;71:280– 289.
Gatian, A., & Garolera, M. (2012). Efficacy of an adjunctive computer based cognitive impairment and Alzheimers disease: a single blind randomized clinical trail. the Journal of Geriatric Psychiatry; 15 (2): 28-35.
GulickEE. (1997). Correlates of quality of life among persons with multiple sclerosis. Nurs Res ;46(6): 305-11.
Hammond, D. C. (2005). Neurofeedback with anxiety and affective disorders. Journal of Child and adolescent psychiatric clinics of North America; 14(1): 105-123.
Hasvold, T., & Johnson, R. (1993). Headache and neck and shoulder pain: Frequent and disabling complaints in the general population. Scanfinavian. Journal pf Primary Heatlth Care, 11, 21-224.
Hwang J,E (2006). A Processing Model of Emotion Regulation:Insights from the Attachment System.Psychology Dissertations. 77, 1087-1100.
Keunyoung, Y., Keun, H.K., Shin, Y.S. & Kang, S.L.(2010).Intolerance of uncertainty, worry, and rumination in major depressive disorder and generalized anxiety disorder .journal of Anxiety Disorders. 6, 623–628.
King, E. (2005). Clinical approaches to mood control.In D. M. Wegner & J. W. Pennebaker (Eds.), Handbook of mental control, Century Psycholoay Series (pp. 258-277)
Lett HS, Blumenthal JA, Babyak MA, Sherwood A, Strauman T, Robins C (2004). Depression as a risk factor for coronary artery disease: evidence, mechanisms, and treatment. Psychosom Med; 66(3): 305-15.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ (1984). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Leventhal H, Nerenz DR, Steele DJ. (1983). Illness representation and coping with health threats. In: Baum A, Taylor SE, Singer JE, editors. Social psychological aspects of health. Volume 4 of Handbook of psychology and health.New Jersey: L. Erlbaum Associates. p. 219-52.
Lewinsohn, P. M. (1974). A behavioral approach to depression. In J. C. Coyne (Ed),Essential papers on depression (pp. 150-172). New York: New York University Press.
Lineu, C., Fonseca, Glória M.A.S. Tedrus., Marcelo, G., Chiodi Jaciara, Näf Cerqueira ., Josiane M.F. Tonelotto. (2006). QUANTITATIVE EEG IN CHILDREN WITH LEARNING DISABILITIES. Journal of Arq Neuropsiquiatr; 64(2): 376-381.
Lubar, J. F., & Shouse, M. N. (2004). EEG and behavioral changes in a hyperactive child concurrent with training of the sensorimotor rhythm (SMR): A preliminary report. Journal of Biofeedback & Self-Regulation; 1(3): 293-306.
Mayer, J. D., & Gaschke, Y. N. (1988). The experience and meta-experience of mood. Social Psychology, 55, 102-111.
McAndrew LM, Musumeci-Szabo TJ, Mora PA, Vileikyte L, Burns E, Halm EA (2008). Using the common sense model to design interventions for the prevention and management of chronic illness threats: from description to process. Br J Health Psychol; 13(Pt 2): 195-204.
McCarthy M, Beaumont J.G , Thompson R , Peacock S. ( 2001). Modality-specific aspects of sustained and divided attentional performance in multiple sclerosis. Journal of Archives Clinical Neuropsychology; 20(4): 705 – 718.
Mikulncer, M (1998). Adult attachment style and affect regulation: Strategic variations in self-appraisals. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 420-435.
Morgante L. (2000). Hope in multiple sclerosis, a nursing perspective. J MS care; 2(2): 3-7
Moss-Morris R, Dennison L, Landau S, Yardley L, Silber E, Chalder T. (2013). A randomized controlled trial of cognitive behavioral therapy (CBT) for adjusting to multiple sclerosis. J Cons clin psychol; 81(2): 251-62.
Owen, A. M., Hampshire, A., & Grahn, J. A. (2010). Putting brain training to the test nature. Journal of Europe PMC Funders Group; 10 (465): 775-778.
Parrott, W.G. (2001). Emotions in social psychology: Volume Overview. In W.G. Parrott (Ed.), Emotions in social psychology (pp.1-19). PA: Psychology Press.
Petrie KJ, Weinman JA. (1997). Perceptions of health & illnes: Current research and applications. Amsterdam, Netherlands: Harwood Acad Publ.
Pressman, S.D., & Cohen, S.(2005).Does positive affect influence health?.Psychol Bull,131(6):925-71.
Saarni, C. (2004). The development of emotional competence. New York: Guilford Press.
Smith, C. A., & Kirby, L. D., (2004). Appraisal as a pervasive determinant of anger.Emotion, 4, 133-138.
Sullivan, M. J. L., Tripp. D. A., & Santor, D. (2000). Gender differences in pain and pain behavior: The role of catastrophizing. Cognitive Therapy and Resaearch, 24, 121-134.
Thomas PW, Thomas S, Kersten P, Jones R, Nock A, Slingsby V, and et al. (2010). Multi-centre parallel arm randomised controlled trial to assess the effectiveness and cost-effectiveness of a group-based cognitive behavioural approach to managing fatigue in people with multiple sclerosis. BMC Neurol; 10: 43.
Thomas, J. L. (2002). Neurofeedback and your brain: A beginner’s manual.Faculty, NYU Medical Center& Albert Einstein College of Medicine.
Thompson, R. A. (1990). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3, 269-307.
Thompson, T., Steffert, T., Ros, T., Leach, J., & Gruzelier, J. (2008). EEG applications for sport and performance. Journal of Methods; 45(9): 279-288.
Tice, D. M., & Bratslavsky, E. (2000). Giving in to feel good: The place of emotion regulation in the context of general self-control. Psychological Inquiry, 11, 149-159.
The effectiveness of psychological toughness training on sexual satisfaction and marital conflicts in couples with emotional divorce
Abstract
The present study was conducted with the aim of the effectiveness of psychological toughness training on sexual satisfaction and marital conflicts in couples with emotional divorce. This research was a semi-experimental design. The statistical population of the research was all couples applying for divorce in Tabriz city in 2022, and 30 of them were selected. In order to collect information, sexual satisfaction and marital conflicts questionnaires and psychological toughness protocol were used. The collected data were analyzed with the help of descriptive statistical methods of mean and standard deviation and inferential statistical methods of multivariate covariance analysis using SPSS software. The results showed that psychological toughness training can increase sexual satisfaction and reduce marital conflicts in couples with emotional divorce, which is significant at the P<.1 level.
Keywords: psychological toughness, sexual satisfaction, marital conflicts, emotional divorce
[1] - Beck
[2] - Sgalen
[3] - Halford
[4] - Gattman
[5] - Dunham
[6] - Mahoney
[7] - Arieta
[8] - Coan
[9] - Peterson
[10] - Harvey
[11] Maddi
[12] Joseph, Williams& Yule
[13] Kobasa
[14] Subramanian & Vinothkumar
[15] - Marital conflict Questionnair (MCQ)