بررسی میزان عدالت اجتماعی ادراک شده و رابطه آن با هویت قومی جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان .
محورهای موضوعی : جامعه شناسیماریا پاشایی 1 , محمود علمی 2 * , داود ابراهیم پور 3
1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی،گروه علوم اجتماعی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران ( نویسنده مسئول ) drmahmoodelmi@gmail.com
3 - استادیار، گروه جامعه شناسی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: کلمات کلیدی : هویت قومی, عدالت اجتماعی ادراک شده, جوانان ترک و کرد,
چکیده مقاله :
هویت قومی یکی از انواع هویت های جمعی و به مجموعه مشخصات و ویژگی هایی اطلاق میشود که یک قوم را از همدیگر متمایز میکند و بین اعضای قوم یک نوع احساس تعلق به یکدیگر ایجاد کرده و آنها را منسجم میکند. هدف اصلی تحقیق. تعیین رابطه بین پایبندی جوانان ترک و کرد (شهرهای تبریز و بوکان) به هویت قومی با عدالت اجتماعی ادراک شده بود. روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه استاندارد فینی و پرسشنامۀ محقق ساخته بود. جامعه آماری. جوانان شهر تبریز و بوکان. روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک و حجم نمونه در دو گروه 771 نفر تعیین شده بود. بر اساس یافته های بدست آمده. بین عدالت اجتماعی ادراک شده و پایبندی به هویت قومی در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت و میزان پایبندی به هویت قومی و میزان عدالت اجتماعی ادراک شده در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز بود. میزان پایبندی به شاخص‌های هویت قومی در بین جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان تفاوت معنی‌داری نداشت ولی میزان دلبستگی اجتماعی به هویت قومی در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز بود.
Ethnic identity is one of the types of collective identities and refers to a set of characteristics and features that distinguish an ethnic group from each other and create a kind of sense of belonging to each other and integrate them. The main purpose of the study was to determine the relationship between the adherence of Turkish and Kurdish youth in the cities of Tabriz and Bukan to ethnic identity and perceived social justice. The research method was survey and the data collection tool was a standard Finnish questionnaire and a researcher-made questionnaire. The statistical population was the youth of Tabriz and Bukan, the method of systematic random sampling and the sample size were determined in two groups of 771 people. According to the findings, there was a significant positive relationship between perceived social justice and adherence to ethnic identity among Turkish and Kurdish youth in Tabriz and Bukan. The level of adherence to ethnic identity and the level of perceived social justice among the Kurdish youth of Bukan were significantly higher than the Turkish youth of Tabriz. There was no significant difference in adherence to ethnic identity indicators among Turkish and Kurdish youth in Tabriz and Bukan.
احمد لو . حبیب ، افروغ.عماد (1381) بررسی رابطه میزان هویت ملی و قومی در بین جوانان تبریز ، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم ، شماره 13
احمدلو . حبیب (1380) بررسی رابطه هویت ملی و قومی در بین جوانان تبریز ، تهران ، دانشگاه تربیت مدرس
افروغ . عماد ( 1381) هویت شناسی مذهبی و باورهای دینی ایرانیان ، مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ ، چاپ تهران
بصیری.زهرا (1390 ) تعیین رابطه بین میزان استفاده از رسانه های جمعی و شکل گیری هویت قومی شهروندان تبریز ، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد
پور عزت.علی اصغر(1380) مدیریت دولتی و عدالت اجتماعی، دانش مدیریت،شماره 55
جعفرپور و دیگران (1394) «تبیین رابطه هویت های سه گانه فردی،اجتماعی، ملی با میزان پایبندی شهروندان به فرهنگ شهروندی »، فصلنلمه مطالعات توسعه اجتماعی ایران ، دوره 6 ، شماره 4
- جعفری نیا.سعید و دیگران (1396) فرا تحلیل پیامدها و پیشامد های هویت سازمانی، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی؛سال ششم،شماره 4.
راولز . جان ( 1384) عدالت به مثابه انصاف ، ترجمه : عرفان ثابتی ، تهران ، ققنوس
- قاسمی. علیرضا و گراوند جمشید، (۱۳۹۴) بررسی رابطه احساس دولت اجتماعی بر هویت ملی جوانان قوم کرد، نمونه موردی شهر قروه-، مطالعات جوانان ، بهار - دوره ۵، شماره .۱۷
گودرزی . حمید رضا ( 1380) مجموعه قوانین و مقررات حقوقی ، جهاد دانشگاهی ، تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی
ناستی زایی. ناصر(1400)«بررسی میزان هویت ملی و مدرن دانش آموزان شهر سراوان»،فصلنامه مطالعات ملی،سال 22،شماره 3
نیلی. مسعود و همکاران (1385) اقتصاد و عدالت اجتماعی ، تهران ، نشر نی
نواح.عبدالرضا(1386)تاثیر احساس محرومیت نسبی بر هویت قومی و هویت ملی،مطالعه موردی اعراب استان خوزستان، مجله جامعه شناسی ایران،دوره 8- شماره 2
یعقوبی .جمشید(1388) درک ایرانیان از عدالت، تهران- جامعه شناسان
-Ashcreft
Furman.G.2016.Social Justice Leadership as praxis:Developing capacities through preparation programs.Educational Administration Quartrly.48(2).
Fabala.D. Others.(2017).Media,Gender and Identity:An IntRoduction, London:Routledge Press.
Phinney.j(1992)"the Multigroup Ethnic ///identityMeasure:A NewScale for use whitAdolescents andYiung Adults fromDiverse Groups." Journal of Adolescent Research.7
Rawles.gohn:1971."Theory of gustic"Harvard university. Press cambridge. Sen.Amartya.1999."developmentas freedom. Alfred akd knopes. New York.
Tagfel, H. (1982) Social Identity and Intergroup Relations.Combidge: Cambridge University Press.
Turner G.& Haslam S. (2001) Social identity organization and Leadership .in: E. Turner. Group at work London: Laswrence Erlbaum Associates publishers
Valk.Aune& Kristel.Karu (2001)Ethnic Attitudes in Relation to Ethnic Pride and Ethnic Dieeerentiation ",Journal of Social Psychology.Vol.141,No.5
_||_
عدالت اجتماعی ادراک شده و رابطه آن با هویت قومی جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان
چکیده :
هویت قومی یکی از انواع هویت های جمعی و به مجموعه مشخصات و ویژگی هایی اطلاق می شود که یک قوم را از همدیگر متمایز می کند و بین اعضای قوم یک نوع احساس تعلق به یکدیگر ایجاد کرده و آنها را منسجم می کند. هدف اصلی تحقیق ، تعیین رابطه بین پایبندی جوانان ترک و کرد ( شهرهای تبریز و بوکان ) به هویت قومی با عدالت اجتماعی ادراک شده بود . روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه استاندارد فینی و پرسشنامۀ محقق ساخته بود. جامعه آماری ، جوانان شهر تبریز و بوکان ، روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک و حجم نمونه در دو گروه 771 نفر تعیین شده بود . بر اساس یافته های بدست آمده ، بین عدالت اجتماعی ادراک شده و پایبندی به هویت قومی در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت و میزان پایبندی به هويت قومي و میزان عدالت اجتماعي ادراک شده در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز بود . میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان تفاوت معنی‌داری نداشت ولی میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز بود .
کلمات کلیدی : هویت قومی ، عدالت اجتماعی ادراک شده ، جوانان ترک و کرد
مقدمه
هویت قومی یکی از انواع هویت های جمعی و دارای سطح پایین از هویت ملی است و به مجموعه مشخصات و ویژگی هایی اطلاق می شود که یک قوم را از همدیگر متمایز می کند و بین اعضای قوم یک نوع احساس تعلق به همدیگر ایجاد کرده و آنها را منسجم می کند. هویت قومی مانند دیگر پدیدار های اجتماعی مقوله ای تاریخی است که در سیر حوادث و مشی وقایع تاریخی پدیدار میشود. رشد میکند، دگرگون میشود و معانی گوناگون و متفاوت پیدا میکند . از این رو از عوامل گوناگونی که برای تعریف قوم و ملت ،قومیت و ملیت و هویت قومی و ملی در نظر آمده مانند نژاد، سرزمین ،دولت و فرهنگ مشترک و ریشه‌های تاریخی دین و ارزشهای اجتماعی، اقتصاد و روابط تولید هیچکدام یاهیچ مجموعه مشخصی از آنها را نمی‌توان ملاکی برای تعریف درنظر گرفت. قوم یا ملت در هر دوره‌ای مجموعه‌ای از چند عامل اهمیت می‌یابد و سیر حوادث و وقایع تاریخی آن را دگرگون می کند. هویت ملی و قومی امری طبیعی و ثابت نیست که پایه های مشخص و تغییر ناپذیری داشته باشد بلکه پدیداری است که گذشته از عناصر عینی و آفاقی ریشه در تجربه‌های مشترک و خاطرات و تصورات جمعی مردم دارد.( اشرف، 1395: 30) . تعدد اقوام و تنوع آن یکی از مسائل مهم هست که برخی کشورها با آن مواجه هستند . ایران هم یکی از این کشورها است . این تنوع و تعدد قومی چالش‌هایی را در قالب تهدید یا فرصت برای حکومت مرکزی به ارمغان می آورد که متناسب با مبانی تئوریک و نظری حکومت یا ایدئولوژی غالب، با آن مواجه میشود. هویت های جمعی کلان و میانه نظیر هویت های قومی، زبانی و فرهنگی و اجتماعی پیوسته در پی انسجام و شکل‌دهی خود در یک نظام اجتماعی بزرگتر هستند، به گونه‌ای که نخبگان آنها با برجسته کردن تعلقات و ویژگی های گروه، سعی در حفظ و استمرار هویت قومی خود دارند . بررسی ها نشان داده که انسان ها فقط تابع یک هویت واحد نیستند بلکه به هویت های متعددی وابسته هستند. شخص می تواند همزمان هویت ملی، هویت مذهبی، هویت طبقاتی و سیاسی و همین طور هویت قومی داشته باشد و هیچ تعارضی میان این هویت ها به چشم نخورد. در راستای هویت ملی و مولفه ها و عوامل تاثیرگذار بر آن، مسئله هویت قومی و حفظ عناصر تاریخی و فرهنگی آن، بخصوص در بین دو قوم آذربایجانی یعنی ترکی آذری و کردی همچنان به چشم می خورد . سطح هویت قومی جذاب ترین و خاص ترین نوع هویت می باشد و به احساس تعلق و وفاداری فرد نسبت به آداب و رسوم و تاریخ سرزمین و زبان محلی و قومی اشاره دارد و نوعی احساس تعلق قدیمی به محیط جغرافیایی را متبلور می سازد و در زمره کهن ترین و رایج ترین تعلق ها می باشند. وجود جنبش هایی که با هدف حفظ و احیای عناصر هویت محلی و مقابله با بحران های جهانی شکل می گیرد نشان از احیای هویت های قومی، در فضای اجتماعی- فرهنگی هستند که به دنبال فرهنگ و هویت سنتی ناب هستند و در برابر جریان های جهانی شدن، اقدام به بازسازی مرزهای فضای محدود فرهنگی خویش می نمایند، در بیان آنها می توان به ظهور هویت های قومی، هویت‌های نژادی، طرفداران جنبش محیط زیست و غیره اشاره نمود. یکی از متغیرهای مرتبط با هویت قومی در جوامع دارای قومیت ، متغیر احساس عدالت است . احساس عدالت یکی از شاخص‌های اصلی رفاه اجتماعی محسوب میشود که از منظرهای مختلف قابل طبقه بندی و دسته بندی به سطوح و عناصر داخلی آن است. در یک دسته بندی عدالت به دو سطح فردی و اجتماعی قابل تقسیم است و در دسته بندی دیگری عدالت را به دو نوع عدالت توزیعی و عدالت رویه ای تقسیم می نمایند . در قالب اجتماعی ؛ عدالت شامل مجموعه سیاسی اقتصادی فرهنگی میشود که مربوط به عملکرد سازمان ها است .عقل جمعی بشر عدالت را نیک می داند و یکی از مباحث مهم در فلسفه سیاسی محسوب می شود مفاهیمی مانند برابری ، انصاف و مساوات به عنوان مترادف های معنایی و ملزومات اجرای عدالت در عمل محسوب می شوند و یکی از ضروریات تحقق مشروعیت حاکمیت در هر جامعه‌ای عدالت است .عدالت یک ابزار استانداردسازی قضاوت درخصوص اجرای شکل صحیح نیازهای فردی و جمعی افراد جامعه است. (پور عزت،۱۳۸۰: ۲۵) . بررسی ها نشان داده که انسان ها فقط تابع یک هویت واحد نیستند بلکه به هویت های متعددی وابسته هستند. شخص می تواند همزمان هویت ملی، هویت مذهبی، هویت طبقاتی و سیاسی و همین طور هویت قومی داشته باشد و هیچ تعارضی میان این هویت ها به چشم نخورد. در راستای هویت ملی ، مسئله هویت قومی و حفظ عناصر تاریخی و فرهنگی آن، بخصوص در بین دو قوم آذربایجانی یعنی ترکی آذری و کردی همچنان به چشم می خورد . شهرهای تبریز و بوکان با قدمت زیاد به ع+نوان شهرهای استراتژیک ، محل سکونت اقوام ، طوایف و مذاهب مختلفی هستند و علاوه بر افراد بومی تعداد زیادی مهاجرین نیز در این دو شهر زندگی می کنند. شرایط خاص فرهنگی و قومی در این دو شهر و به خصوص که محل تلاقی قومیت های تاریخی در کشور هست ، زمینه مناسبی می تواند برای وقوع بحران های قومی فراهم سازد که متاثر از عدالت اجتماعی ادراک شده یا احساس عدالت اجتماعی هستند. از عدالت اجتماعی ادراک شده در این دو شهر تبریز و بوکان آمار دقیقی در دست نیست و تاکنون پژوهش دقیقی با این عنوان انجام نشده است ، لذا با توجه به نحوه توزیع امکانات ، نوعی احساس محرومیت و حساسیت به عدالت اجتماعی در میان مردم شکل گرفته است. با توجه به این احتمالات که توزیع امکانات مناسب نیست و برای کلیه اقوام یکسان نیست واز طرف دیگر چون کمال مطلوب هر حکومت ملی برخورداری از یک ملت یکپارچه است که در میان اعضای آن تفاوت های چشمگیر زبانی، مذهبی، قومی و نژادی باعث احساس بی عدالتی نگردد و همگان به یک هویت فراگیر ملی تعلق خاطر داشته و به آن وفادار باشند ، لذا بررسی میزان احساس عدالت اجتماعی و ارتباط میزان پایبندی به هویت ملی آن در این دو شهر موضوع قابل بررسی علمی است . با توجه به این توضیحات ، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که آیا بین گرایش به هویت قومی با عدالت اجتماعی ادراک شده در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان ارتباطی وجود دارد ؟ هدف کلی تحقیق ، تعیین رابطه بین میزان پایبندی جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان به هویت قومی با عدالت اجتماعی ادراک شده است .
هویت قومی :
هویت قومی یکی از انواع هویت هاست ، فرد در کنار هویت قومی خود ممکن است انواع هویت های دیگر از جمله هویت ملی ، مذهبی ، هویت شغلی و غیره را نیز داشته باشد؛ مهم اهمیت یافتن یکی از مولفه‌های هویتی در شرایط خاص اجتماعی یا در وضعیت های تعاملی خاص است . قومیت را همچنین می‌توان بعد قومی هویت فرد دانست. در شرایطی که این بعد از هویت فرد برجسته میشود و اهمیت می‌یابد؛ مبنای همانندسازی اجتماعی قدرتمندی قرار می گیرد که اغلب با احساسات و عواطف شدید همراه است. فینی در بررسی مفصلی که درباره هویت های قومی انجام داده است به این نتیجه رسیده که تعریفی از هویت قومی که پذیرش گسترده در میان پژوهشگران داشته باشد وجود ندارد و هویت قومی را به عنوان تلفیقی از نگرش های فرد به گروه منشاء خود و کردار های فرهنگی مشترک آن گروه و نیز احساس تعلق با آن گروه تعریف می‌کنند. آنها همچنین اظهار می دارند که علاوه بر احساس مثبت نسبت به گروه خودی که سبب تعلق و تفاخر نسبت به درون گروه میشود باید چگونگی تفکیک گروه خود و گروه های دیگر و ترجیحی که فرد به افراد و شیوه‌های درون گروه خود دارد؛ مانند تعصب درون گروه با التفات ویژه به افراد خود ، در تعریف هویت قومی در نظر گرفت. Valk & Karu,2001; 580'60p)) . این دو محقق با خلاصه کردن ابعاد قومیت هویت قومی به دو بعد تعلق و تفاخر قومی و تفکیک قومی مقیاس هویت قومی را مبنای پژوهش های تجربی خود قرار دادند. تعلق و تفاخر قومی بیانگر تعلق و رضایت خاطر فرد از گروه قومی خود از احساسات و نگرش های مرتبط به عضویت در گروه و توجه و علاقه او به فرهنگ تاریخ و آداب و رسوم گروه قومش در این چهارچوب است. مقصود از بعد تفکیک قومی تمایل فرد به تفکیک میان گروه های قومی هم در سطح انتزاعی و هم در سطح مشخص است. اگر در افراد حس تفکیک قومی قوی باشد معمولاً به منشأ قومی فرد دیگری که با او در تعامل قرار گرفته است توجه میکند. در نتیجه ترجیح می‌دهد با اعضای گروه قومی خود ارتباط داشته باشد و معاشرت کنند و بیشتر دوستان خود را از میان اعضای درون گروه خود بر می گزیند و تمایل به ازدواج با عضوی از گروه قومی خود دارد.) همان: ۲۸۹) .
پیشینه تحقیق
ناستایی .ناصر و پرکی .اسما(۱۴۰۰) در پژوهشی با عنوان بررسی هویت ملی و مدرن دانش آموزان شهر سراوان به این نتایج رسیدند که هویت ملی و هویت مدرن دانش آموزان در سطح بالاتر از متوسط قرار داشت. یعقوبی( ۱۳۸۸) در پژوهش خود با عنوان درک ایرانیان از عدالت تلاش کرده است. از جمله یافته‌های این تحقیق آن است که میزان احساس عدالت در تهران به طور معناداری از شهر قم کمتر است .در خصوص معیارهای عدالت ۳.۲۸ درصد به کسانی که زحمت بیشتری دارند باید امکانات بیشتری داده شود. ۶.۲۰ درصد شایسته‌سالاری و معتقدند باید به افراد شایسته امکانات و امتیازات بیشتری داد. اما ۵۱ درصد از پاسخگویان معیار عدالت را برابری دانسته و می‌گویند همه امکانات و منابع کشور باید به طور مساوی بین همه ایرانیان تقسیم شود جعفرزاده پور و حیدری ( ۱۳۹۳) در تحقیقی با عنوان رابطه هویت ملی و هویت قومی در ایران به این نتیجه رسیدند که هویت قومی می‌تواند در عرض هویت ملی قرار بگیرد و ضرورتا در تقابل با آن نیست ، نیز ارتباط مثبت بین هویت قومی و هویت ملی بدست آمد . هویت ایرانی تک بعدی نیست و لازم است به تمام ابعاد آن توجه کرد و همچنین هویت قومی منجر به هویت و تقویت هویت و انسجام ملی میشود. در بعد سیاسی بین اینها رابطه منفی وجود دارد احمدلو ( ۱۳۸۱) در تحقیقی با عنوان بررسی رابطه میزان هویت ملی و قومی در بین جوانان تبریز با استفاده از مولفه هایی مانند گرایش به زبان و ادبیات فارسی، میراث فرهنگی ملی ، وابستگی ملی ، گرایش سیاسی و گرایش دینی به این نتیجه دست یافت که هویت ملی و قومی با هم ارتباط دارند و افراد جامعه در فرایند جامعه پذیری ، هم هویت ملی و هم هویت قومی را درونی می کنند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که جوانان تبریز در عین گرایش به هویت ملی ؛ نسبت به هویت قومی نیز گرایشی قوی دارند و بین این دو نوع هویت جمعی رابطه مثبتی برقرار است . پناهی و مهری( ۱۳۹۲) در پژوهشی با عنوان رابطه هویت ملی و هویت قومی به این نتیجه رسیدند که اگر بین اقوام و خواسته‌های آنها رابطه وجود نداشته باشد و نیازهای آنها سرکوب شود، زمینه سازی خواهد بود برای انواع نارضایتی‌ها نسبت به دولت و در نهایت منجر به تضعیف هویت ملی میشود .رضا ریفر( ۱۳۷۷) در پژوهش خود با عنوان بررسی مفهوم هویت جمعی و جایگاه هویت ملی در شهر مشهد بر دو عامل همگرایی و عدالت توزیعی و تاثیر آنها بر هویت و جامعه تاکید داشته است . وی در تحقیق خود به ابعاد چهارگانه هویت مانند ارزشهای ملی، ارزشهای دینی ، ارزشهای جامعه و ارزشهای انسانی در دو سطح عاطفه تعمیم یافته و تعهد تعمیم یافته بررسی کرده است. نتایج این تحقیق به این شرح اعلام شده: از بین عناصر چهارگانه هویت ارزشهای جامعه ای بیشتری وجود دارد. بین هویت ملی و عدالت توزیعی رابطه هست . نتیجه دیگر حاصل این تحقیق این بود که میزان پایبندی عملی به هویت جمعی کمتر از میزان هویت جمعی است.پژوهشکده مطالعات راهبردی در تحقیقی با عنوان نگرش دانشجویان آذربایجانی به هویت ملی و هویت قومی انجام داده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که گرایش قومی در میان دانشجویان آذربایجانی در سال های اخیر افزایش یافته ولی این گرایش مخالف با گرایش آنها به هویت ملی نیست. نتایج پژوهش همچنین به عواملی همچون نارضایتی از توزیع اقتصادی دولت و افزایش احساس محرومیت ، نارضایتی از سیاست‌های فرهنگی دولت و نظام اجتماعی رو به گسترش نهاده ، نگرش مثبت به نخبگان و مطبوعات و مطبوعات محلی و هویت گرایی قومی توجه نموده است . عبدالرضا. نواح ( ۱۳۸۶) در تحقیقی با عنوان محرومیت نسبی در میان اعراب خوزستان و رابطه آن با هویت ملی و قومی را انجام داد ، یافته‌ها نشان داد که با افزایش احساس محرومیت نسبی ، هویت قومی در میان اعراب خوزستان تشدید شده و در پی آن برخی جنبه‌های هویت ملی آنان کاهش می یابد . همچنین یافته‌های این تحقیق نشان داد که بین هویت قومی و هویت ملی رابطه معکوسی وجود دارد . جین فینی ( ۱۹۸۹) در پژوهشی با عنوان رشد هویت قومی در بین اقلیت‌های قومی دانش‌آموزی در شهر لس آنجلس مطالعه‌ای انجام داد و در این مطالعه نحوه تعامل این دو هویت را مورد توجه قرار داد . یافته های او نشان از اهمیت مطالعات هویت قومی در دنیا دارد و اهمیت موضوع انسجام ملی با توجه به تنوع قومی و فرهنگی در درون کشورها موجب شکل‌گیری انواع سیاست‌های انسجام بخش در کشورهای مختلف دنیا از جمله در فرانسه ، ترکیه ، چین ، کانادا ، هند و ایالات متحده شده است ۰ فایلا و دیگران ( ۲۰۱۷) در پژوهش خویش به بررسی عوامل پیش بینی کننده هویت قومی و هویت اجتماعی از طریق مطالعه ارتباط بین هویت قومی و هویت اجتماعی آمریکا هایی فیلیپینی تبار و در رابطه با ادراک آنها از میزان احساس عدالت اجتماعی پرداخته است ، نتایج تحقیق نشان داد که احساس عدالت اجتماعی باعث بالا رفتن گرایش به هویت اجتماعی می شود . فرمن ( ۲۰۱۶) در پژوهش خود نشان داد که احساس برخورداری از منابع اطلاعاتی و دانش همگانی ، احساس برخورداری از خدمات اجتماعی به صورت عادلانه، احساس پذیرش اجتماعی، احساس برخورداری از حمایت دولت در مواقع بحران و یا خشکسالی و سیاست‌ها و برنامه‌های ساماندهی جوامع روستایی از متغیرهای تاثیرگذار در بهبود احساس عدالت اجتماعی در مناطق روستایی محسوب می شود .
چارچوب نظری
چارچوب نظری تحقیق ، بر اساس نظریات جان ترنر ، هنری تاجفل، اریک اریکسون و نظریات تعصب آدرنو وتوماس آلپورت الهام گرفته شده است و برای تبیین عدالت اجتماعی ادراک شده از نظریات جان رالزو آمارتیاسن استفاده شده است . ترنر در نظریه هویت اجتماعی خود ، هویت اجتماعی را چنین تعریف میکند : هویت اجتماعی در واقع دو نظریه مرتبط با هم ولی متفاوت را شامل می شود؛ نظریه هویت اجتماعی و نظریه خود مقوله بندی . کانون نظریه هویت اجتماعی ارتباطات بین گروهی و مخصوصاً سوگیری درون گروه و کشمکش اجتماعی است .درصورتی که نظریه خود مقوله بندی در گروه روانشناختی و فرایندهای مرتبط با پیوستگی و تعاون و تاثیرپذیری اجتماعی بنیاد گرفته است . (Turner, & Haslam 2001:20) بنابراین تعلق افراد به گروه های متفاوت است که آنها با یک هویت اجتماعی به معرفی وضعیت به خصوصیات شان در جامعه دست می یابد. اما تعلق به گروه معین فقط در صورتی به مشارکت در یک هویت اجتماعی مثبت می انجامد که مشخصه آن گروه بتواند به‌طور جانبدارانه با دیگر گروه‌ها مقایسه شود؛ در این مقایسه افراد به داوری به نفع گروه خود گرایش دارند. بنابراین هویت اجتماعی نوعی خودشناسی فرد در رابطه با دیگران است که نشان می‌دهد آن شخص از نظر روانشناختی و اجتماعی کیست و چه جایگاهی دارد. ( ابوالحسنی ،1۳۸۶: 40 ) . به نظر هنری تاجفل ، هویت اجتماعی درکی از کیستی خود است که فرد در ارتباط با عضویت در گروه های اجتماعی گوناگون بدست می آورد . ( (Tajfel,1987;63 . فرضیه اصلی تئوری مقوله بندی این است که هویت اجتماعی در بسیاری موارد مانع جهت گیری فرد به طرف هویت شخصی می شود. افراد جامعه خودشان را مقوله بندی اجتماعی برجسته‌ای کلیشه‌ای می‌کنند که این کار به یک هویت ادراکی افزوده بین خود و اعضای درون گروه و یک تمایز ادراکی افزوده بین اعضای درون گروه و برون گروه منجر می شود. هویت در این نظریه بر اساس احساس تعلق تعریف می شود به این معنی که فرد آنهایی را که به آن تعلق دارند به عنوان درون گروه و مقوله مثبت و آنهایی را که به آنها متعلق نیست تحت عنوان برون گروهی می شناسند در تئوری هویت اجتماعی تاجفل و ترنر یک شخص تنها یک خود شخصی ندارد بلکه دارای چندین خود است که با عضویت گروهی هم‌خوانی دارد. زمینه های متفاوت اجتماعی ممکن است یک شخص را به فکر کردن، احساس کردن و عمل کردن بر مبنای رده خود شخصی، خانوادگی یا ملی اش برانگیزاند . (Turner,1987 ) . نظریه عدالت رالز بر مبنای برابری است . بر مبنای این هدف اصولی که ضروری است همه مردم در همه زمینه‌ها برابر باشند ، او عدالت را بر مبنای نظریه قرارداد اجتماعی ژان ژاک روسو قرار می‌دهد و آن را تکمیل میکند. در نظریه رالز عدالت بر مبنای ترتیباتی است که به صورت داوطلبانه و به صورت قرارداد بین مردم ایجاد میشود ، مثلاً قرار داد برای نوع حکومت ، نوع اخلاق ، نوع خانواده ، نوع اقتصاد و غیره . منظور از قرارداد اجتماعی نوعی توافق های جمعی است که بعضاً در قانون اساسی و یا قوانین دیگر منعکس میشود ، یا قراردادهای ضمنی است که در جایی مدون نشده است . از نظر روسو امور جامعه بایستی بر اساس قرارداد اجتماعی تنظیم شود . این قرارداد اجتماعی باید قابل مذاکره مجدد و تصحیح مجدد باشد . رالز معتقد است که در هر قرارداد اجتماعی امکان دارد امتیاز افراد و گروه‌های خاصی در نحوه شکل گیری قرارداد اجتماعی منعکس شود . هر نوع امتیاز خاص ویژه که در قرارداد اجتماعی منعکس شود، غیرمنصفانه است . اگر بخواهیم روابط یک جامعه انسانی را در قالب یک قرارداد اجتماعی تنظیم کنیم ، به احتمال زیاد امتیازات خاصی که یک عده‌ای دارند در نتیجه و ماحصل آن قرارداد وارد خواهد شد. اگر عده‌ای ثروتمندتر هستند قرارداد اجتماعی که تنظیم می شود به نفع آنها خواهد بود ، لذا قرارداد اجتماعی که ژان ژاک روسو گفته است اگر بین مردم موجود باشند امتیاز ها و محرومیت هایی در آن وارد می شود(Rawles.gohn.1971 به نقل از نیلی:1394: 38) . بر اساس برابری رالز هیچکس از هیچ امتیازی برخوردار نیست. وی در مورد توزیع ثروت و قدرت یک اصل را مطرح میکند توزیع اختیار و قدرت سیاسی و اجتماعی می تواند نابرابر باشد با این شرط که این قدرت های غیر برابر به مناصب مربوط باشد نه به آدم ها. شرط دوم این است که همه بتوانند برای دستیابی به آن مناسب با هم رقابت کنند. شرط برابری در توزیع ثروت این است که نابرابری را تا آنجا باید قبول کنیم که به نفع همه و بخصوص به نفع کم بهره ترین ها باشد. این نظریه برابری ، بر مبنای آزادی هایی است که بدون وجود آزادی تحقق شرایط برابر امکان پذیر نیست .در نظر رالز آزادی باید برای همه وجود داشته باشد که عبارتند از آزادی اندیشه ، آزادی سیاسی ، آزادی اجتماعات و مشارکت در آنها ، آزادی های حافظ کرامت انسان ها و غیره .
فرضیه های تحقیق :
1- بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان پایبندی به هویت قومی در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
2- بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
3- بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعلق اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
4- بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
5- بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعصب اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
6- بین میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان بر حسب جنسیت تفاوت وجود دارد.
تعریف متغیرهای تحقیق :
1- عدالت اجتماعی ادراک شده
عدالت اجتماعی از زمره مباحث و موضوعات محوری در مشارکت افراد جامعه در سیاست های خرد و کلان هر جامعه‌ای محسوب میشود. بی توجهی به تصورات افراد هر جامعه ای نسبت به عدالت اجتماعی می‌تواند تبدیل به معضلات جدی سیاسی و اجتماعی شود.این امر برای مدیریت جامعه و ایجاد سازگاری و انسجام در جامعه پرهزینه خواهد بود.(یعقوبی.1380: 15) ). به اعتقادجان رالز،اگر بخواهیم عدالت بر مبنای انصاف را پایه‌گذاری کنیم، امتیازات موجود نباید نقشی پیدا کند.اصل برابری است و تقارن فردی هم معنی آن انصاف است. اگر جای فرد الف و ب را عوض کنیم نتیجه قرارداد بین آنها تغییری نکند در این صورت وضعیت فرد الف و ب متقارن است. (Rawles.gohn.1971 به نقل از نیلی،1394: 42) .
برای سنجش عدالت اجتماعی ادراک شده جوانان ترک وکرد از سه متغیر مربوط به عدالت توزیعی بر پایه نظریه تاجفل و رالز استفاده شده است . این متغیر در سطح سنجش فاصله ای با ابعاد و گویه های زیر اندازه گیری شده است :
الف ) در بعد احساس برابری در توزیع فرصت های شغلی : دسترسی به اطلاعات مشاغل و نیازمندی استخدام ، امکان انتخاب شغل متناسب با قابلیت ها ، وجود اطلاعات آموزشی در خصوص کارآفرینی ، وجود امکان تحرک شغلی برای همه
ب ) در بعد احساس برابری در توزیع امکانات آموزشی : فضاهای آموزشی مناسب ، اطلاعات و آموزش های نوین ، ادامه تحصیلات تکمیلی ، آموزش های مجازی و اینترنت
ج) در بعد احساس برابری در توزیع امکانات بهداشتی و سلامت : دسترسی به مراکز درمانی ، تجهیز مراکز درمانی ، زیر ساخت های بهداشتی ، دسترسی به دارو و داروخانه مکفی
2- هویت قومی :
این متغیر در سطح سنجش فاصله ای با ابعاد و گویه های زیر اندازه گیری شده است :
الف) در بعد میزان تعلق اجتماعی به هویت قومی :
1- افتخار به تبار قومی
2- مهم و با ارزش بودن هم قومی ها
3- علاقه به تاریخ و اطلاعات تاریخی قومخود
4- واکنش به انتقادها از قوم
گویه ها :
1- به تبار قومی خود افتخار میکنم.
2- هم قومی ها برایم مهم و با ارزش هستند.
3- به مطالعه تاریخ و اطلاعات تاریخی قوم خود علاقه دارم.
4- نسبت به انتقادها از قوم خود واکنش و خشم نشان میدهم.
5- در سازمانهایی که بیشترین اعضا از قوم من هست،مشارکت فعال دارم.
ب) در بعد دلبستگی اجتماعی به هویت قومی :
1- ارتقای جایگاه قوم خود در بین سایر اقوام
2- حفظ اسطوره ها ومیراث تاریخی
3- حفظ یکپارچگی و وحدت افراد قوم
4- اظهار علاقه به نخبگان قو( علمی ، نظامی ، هنری ، قهرمانان )
گویه ها :
1- برای ارتقای جایگاه ایران در بین کشورها تلاش می کنم .
2- حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی قوم خود در اولویت اهدافم قرار دارد .
3- حفظ اسطوره ها ومیراث تاریخی قومی برایم با ارزش و مهم است.
4- به نخبگان قومی (علمی،نظامی،هنری،قهرمانان) علاقه دارم و انها را الگوی خود می دانم .
ج) در بعد تعصب اجتماعی به هویت قومی :
1- کینه نسبت به دشمنان و رقیبان قوم
2- احساس ناخوشایندی نسبت به غیر افراد قومی
3- خوشحالی از موفقیت های قومی
4- احساس ناخوشایند از انتقاد از قوم
گویه ها :
1- نسبت به دشمنان و رقیبان قوم خود احساس کینه و خشم دارم .
2- نسبت به غیر افراد قومی احساس ناخوشایندی دارم .
3- از موفقیت های قومی احساس شادمانی می کنم .
4- از انتقاد از قوم خود ناخوشایند بوده و احساس خشم میکنم .
5- بخوبی می دانم عضویت در گروه قومی برایم چه معنایی دارد .
روش تحقیق :
در این پژوهش از روش پیمایش استفاده شد . این بررسی از نظر هدف یک بررسی کاربردی و از نظر وسعت ، یک تحقیق پهنا نگر است . ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسش نامه استاندارد فینی وپرسشنامۀ محقق ساخته است . جامعه آماری ، جوانان شهر تبریز و بوکان بود که در شهرهای تبریز و بوکان ساکن بودند . جامعه آماری در شهر تبریز شامل کل جمعیت زن و مرد در بازه سنی 18 تا 29 سال براساس سرشماری عمومی سال 95 به تعداد 657668 نفر بود . حجم نمونه در جامعه آماری شهر تبریز با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به دست آمد . جامعه آماری در شهر بوکان شامل کل جمعیت زن و مرد در بازه سنی 18 تا 29 سال براساس سرشماری عمومی سال 95 به تعداد 68377 نفر بود . حجم نمونه در جامعه آماری شهر بوکان با استفاده از فرمول کوکران 381 نفر تعیین شد . روش نمونه گیری ، تصادفی سیستماتیک بود که جامعه مورد نظر را به دو طبقۀ جوانان دختر و پسر تقسیم و به نسبت حجم جامعه ، نمونه انتخاب گردید . اعتبار ابزار ، از طریق اعتبار صوری مورد ارزیابی قرار گرفت . برای تامین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد :
جدول 1. ضریب آلفای کرونباخ متغیرهای تحقیق
متغیرهای تحقیق | ضریب آلفای کرونباخ |
عدالت اجتماعی ادراک شده | 805/0 |
احساس برابری در توزیع فرصت های شغلی | 79/0 |
احساس برابری در توزیع امکانات آموزشی | 66/0 |
احساس برابری در توزیع امکانات بهداشتی و سلامت | 71/0 |
شاخص های هویت قومی | 93/0 |
تعلق اجتماعی به هویت قومی | 86/0 |
دلبستگی اجتماعی به هویت قومی | 84/0 |
تعصب اجتماعی به هویت قومی | 83/0 |
از کل نمونه مورد بررسی، 3/50 درصد زن و 7/49 درصد مرد 7/48 درصد کرد و 3/51 درصد ترک بودند . تحصيلات 6/30 درصد دیپلم، 7/20 درصد فوق ديپلم، 8/27 درصد لیسانس، 6/15 درصد فوق ليسانس و 4/5 درصد دکتری بود . ميانگين ميزان شاخص هاي هويت قومي 0/4، کمترین مقدار 50/2 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان تعلق اجتماعي به هويت قومي 09/4، کمترین مقدار 60/2 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي 19/4، کمترین مقدار 25/2 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان تعصب اجتماعي به هويت قومي 76/3، کمترین مقدار 60/1 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان عدالت اجتماعي ادراک شده 63/3، کمترین مقدار 36/1 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان احساس در توزيع فرصت هاي شغلي 50/3، کمترین مقدار 0/1 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي 72/3، کمترین مقدار 75/1 و بیشترین مقدار 0/5 است. ميانگين ميزان احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت 71/3، کمترین مقدار برابر 40/1 و بیشترین مقدار 0/5 است.
جدول 2. آماره های توصیفی شاخص هاي هويت قومي
| تعداد | ميانگين | انحراف معيار | چولگی | کشیدگی | مينيمم | ماكزيمم |
شاخص هاي هويت قومي | 778 | 00/4 | 55/0 | 29/0- | 47/0- | 50/2 | 00/5 |
تعلق اجتماعي به هويت قومي | 778 | 09/4 | 60/0 | 45/0- | 22/0- | 60/2 | 00/5 |
دلبستگي اجتماعي به هويت قومي | 778 | 19/4 | 64/0 | 55/0- | 44/0- | 25/2 | 00/5 |
تعصب اجتماعي به هويت قومي | 778 | 76/3 | 78/0 | 26/0- | 60/0- | 60/1 | 00/5 |
جدول 3. آماره‌های توصیفی عدالت اجتماعي ادراک شده
| تعداد | ميانگين | انحراف معيار | چولگی | کشیدگی | مينيمم | ماكزيمم |
عدالت اجتماعي ادراک شده | 778 | 63/3 | 76/0 | 34/0- | 54/0- | 36/1 | 00/5 |
احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | 778 | 50/3 | 05/1 | 48/0- | 78/0- | 00/1 | 00/5 |
احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | 778 | 72/3 | 79/0 | 35/0- | 51/0- | 75/1 | 00/5 |
احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت | 778 | 71/3 | 81/0 | 47/0- | 35/0- | 40/1 | 00/5 |
یافته‌های استنباطی
براي بررسي نرمال بودن توزيع متغیرها از آزمون كولموگروف – اسميرنوف استفاده شده است. نتایج آزمون نشان داد که داده های بدست آمده توزیع نرمالی دارد و می توان از آزمون های پارامتری استفاده کرد .
ضریب همبستگی پیرسون برابر 454/0 و سطح معنی‌داری آزمون 001/0 است . با توجه به اینکه سطح معنی‌داری آزمون پیرسون کمتر از 05/0 است فرض مستقل بودن متغيرها رد میشود ، یعنی بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد . بین میزان مولفه های احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي ، احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي و احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد .
جدول 4. آزمون همبستگي پيرسون رابطه بین عدالت اجتماعي ادراک شده و شاخص هاي هويت قومي
|
| عدالت اجتماعي ادراک شده | احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت |
شاخص هاي هويت قومي | ضريب همبستگي | 454/0 | 306/0 | 373/0 | 491/0 |
سطح معني‌داري | 001/0 | 001/0 | 001/0 | 001/0 | |
تعداد | 778 | 778 | 778 | 778 |
فرضیه 2: بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعلق اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
ضریب همبستگی پیرسون برابر 32/0 و سطح معنی‌داری آزمون 001/0 است. با توجه به اینکه سطح معنی‌داری آزمون پیرسون کمتر از 05/0 است فرض مستقل بودن متغيرها رد میشود ، یعنی بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعلق اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد . بین میزان مولفه‌های احساس برابري در توزيع فرصتهاي شغلي، احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي و احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت با میزان تعلق اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد .
جدول 5. آزمون همبستگي پيرسون رابطه بین عدالت اجتماعي ادراک شده و تعلق اجتماعي به هويت قومي
|
| عدالت اجتماعي ادراک شده | احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت |
تعلق اجتماعي به هويت قومي | ضريب همبستگي | 32/0 | 185/0 | 252/0 | 399/0 |
سطح معني‌داري | 001/0 | 001/0 | 001/0 | 001/0 | |
تعداد | 778 | 778 | 778 | 778 |
فرضیه 3: بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
ضریب همبستگی پیرسون برابر 345/0 و سطح معنی‌داری آزمون 001/0 است. با توجه به اینکه سطح معنی‌داری آزمون پیرسون کمتر از 05/0 است فرض مستقل بودن متغيرها رد میشود ، یعنی بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد . بین میزان مولفه‌های احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي ، احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي و احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت با میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد .
جدول 6.آزمون همبستگي پيرسون رابطه بین عدالت اجتماعي ادراک شده و دلبستگي اجتماعي به هويت قومي
|
| عدالت اجتماعي ادراک شده | احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت |
دلبستگي اجتماعي به هويت قومي | ضريب همبستگي | 345/0 | 268/0 | 267/0 | 322/0 |
سطح معني‌داري | 001/0 | 001/0 | 001/0 | 001/0 | |
تعداد | 778 | 778 | 778 | 778 |
فرضیه 4: بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعصب اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد.
ضریب همبستگی پیرسون برابر 446/0 و سطح معنی‌داری آزمون 001/0 است. با توجه به اینکه سطح معنی‌داری آزمون پیرسون کمتر از 05/0 است فرض مستقل بودن متغيرها رد میشود ، یعنی بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعصب اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد . بین میزان مولفه‌های احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي، احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي و احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت با میزان تعصب اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود دارد .
جدول 7. آزمون همبستگي پيرسون رابطه بین عدالت اجتماعي ادراک شده و تعصب اجتماعي به هويت قومي
|
| عدالت اجتماعي ادراک شده | احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت |
تعصب اجتماعي به هويت قومي | ضريب همبستگي | 446/0 | 299/0 | 393/0 | 472/0 |
سطح معني‌داري | 001/0 | 001/0 | 001/0 | 001/0 | |
تعداد | 778 | 778 | 778 | 778 |
فرضیه 5: بین میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان تفاوت وجود دارد.
ميانگين میزان گرایش به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان کرد 01/4 و در بین جوانان ترک 99/3 و سطح معنی‌داری 663/0 است. با توجه به سطح معنی‌داری آزمون t که بزرگتر از 05/0 است فرض تحقیق رد میشود . در نتیجه میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان تفاوت معنی‌داری ندارد ولی میزان دلبستگي اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز است .
جدول 8. نتایج آزمون tمستقل براي مقايسه ميزان شاخص هاي هويت قومي بر حسب قومیت
متغير وابسته | قومیت | تعداد | ميانگين | انحراف معيار | آزمون لوين | آزمون t | |||
آماره F | سطح معني‌داري | آماره t | درجه آزادي | سطح معني‌داري | |||||
شاخص هاي هويت قومي | کرد | 379 | 01/4 | 46/0 | 706/40
| 001/0
| 436/0
| 485/733
| 663/0
|
ترک | 399 | 99/3 | 63/0 | ||||||
تعلق اجتماعي به هويت قومي | کرد | 379 | 09/4 | 52/0 | 242/18
| 001/0
| 279/0
| 806/751
| 78/0
|
ترک | 399 | 08/4 | 66/0 | ||||||
دلبستگي اجتماعي به هويت قومي | کرد | 379 | 27/4 | 58/0 | 874/21
| 001/0
| 212/3
| 126/766
| 001/0
|
ترک | 399 | 12/4 | 69/0 | ||||||
تعصب اجتماعي به هويت قومي | کرد | 379 | 71/3 | 76/0 | 843/0 | 359/0 | 629/1- | 776 | 104/0 |
ترک | 399 | 80/3 | 80/0 | ||||||
فرضیه 6: بین میزان عدالت اجتماعي ادراک شده جوانان ترک و کرد در شهرهای تبریز و بوکان تفاوت وجود دارد.
ميانگين میزان عدالت اجتماعي ادراک شده در بین جوانان کرد برابر 71/3 و در بین جوانان ترک برابر 55/3 و سطح معنی‌داری برابر 004/0 است. با توجه به سطح معنی‌داری آزمون t که کمتر از 05/0 است فرض صفر رد میشود. در نتیجه میزان عدالت اجتماعي ادراک شده در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز است . میزان مولفه‌های احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي و احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز است . میزان مولفه احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت در بین جوانان ترک شهر تبریز بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان کرد شهر بوکان است .
جدول 9. نتایج آزمون tمستقل براي مقايسه ميزان عدالت اجتماعي ادراک شده بر حسب قومیت
متغير وابسته | قومیت | تعداد | ميانگين | انحراف معيار | آزمون لوين | آزمون t | |||
آماره F | سطح معني‌داري | آماره t | درجه آزادي | سطح معني‌داري | |||||
عدالت اجتماعي ادراک شده | کرد | 379 | 71/3 | 72/0 | 683/3
| 055/0
| 908/2
| 776
| 004/0
|
ترک | 399 | 55/3 | 79/0 | ||||||
احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي | کرد | 379 | 73/3 | 94/0 | 49/11
| 001/0
| 205/6
| 919/766
| 001/0
|
ترک | 399 | 28/3 | 10/1 | ||||||
احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي | کرد | 379 | 79/3 | 76/0 | 875/2
| 09/0
| 444/2
| 776
| 015/0
|
ترک | 399 | 66/3 | 80/0 | ||||||
احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت | کرد | 379 | 63/3 | 78/0 | 729/1 | 189/0 | 48/2- | 776 | 013/0 |
ترک | 399 | 78/3 | 83/0 | ||||||
بحث و نتیجه گیری :
هدف اصلی تحقیق ، تعیین رابطه بین پایبندی جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان به هویت قومی با عدالت اجتماعی ادراک شده بود . فرضیه اصلی تحقیق این بود که « بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد » . آزمون فرضیه نشان داد که بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت و نیز بین میزان مولفه های احساس برابري در توزيع فرصت هاي شغلي ، احساس برابري در توزيع امکانات آموزشي و احساس برابري در توزيع امکانات بهداشتي و سلامت با میزان پایبندی به شاخص هاي هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت .
این یافته با تحقیقات جعفری نیا و دیگران (1398) ، قاسمی و دیگران( ۱۳۹۴) ، نوایی ( ۱۳۹۲) ، آذری ( ۱۳۸۵) همسویی دارد . همچنین یافته های حاصل از بررسی این فرضیه تایید شده « بین عدالت اجتماعی ادراک شده با میزان تعلق اجتماعي به هويت قومي در بین جوانان ترک و کرد شهرهای تبریز و بوکان رابطه وجود دارد » با تحقیقات جعفری نیا و دیگران (1398) ، قاسمی و دیگران ( ۱۳۹۴) ، نوایی ( ۱۳۹۲) همسویی دارد . هرچه میزان ادراک از عدالت اجتماعی بیشتر باشد ، احساس تعلق به هویت قومی افزایش می یابد. با توجه به نظر اریکسون می توان گفت ، برای تشکیل هویت قومی دو شرط لازم است ، اول وجود مولفه های فرهنگی به عنوان عناصر لازم هویت قومی و دوم آگاهی از این عناصر فرهنگی و ارتباط آنها با دیگر گروه‌های قومی است . اگر گروه در کنش متقابل با دیگران نباشد و در این کنش متقابل به تفاوت های خود و دیگران آگاهی پیدا نکند گروه قومی به وجود نمی‌آید . مطابق نظریات مربوط به عدالت رالز اگر افراد جامعه توزیع منابع و امتیازات را عادلانه ارزیابی کنند، درک عدالت در میان آنها بالا خواهد بود و جامعه از نظم و ثبات بیشتری برخورد برخوردار است. عدالت اجتماعی از طریق تامین فرصت‌های برابر برای افراد جامعه توجه به تفاوت استعداد و توانایی های محوری و در عین حال توجه به عدالت توزیعی قابل تحقق است . برابر دانستن افراد در مقابل قانون و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه در قالب توزیع امکانات و منابع به صورت یکسان می تواند زمینه مناسبی برای تحقق عدالت اجتماعی در جامعه و به دنبال آن ادراک از عدالت اجتماعی را فراهم سازد. مطابق نتایج این پژوهش ، میزان پایبندی به هويت ملي و میزان ادراک از عدالت اجتماعی در بین دو قوم ترک و کرد اندکی متفاوت است و ضروری است بخش اصلی عدالت مطابق نظریات برابری افراد ، در برابر دانستن همه اقوام در برابر قانون و ایجاد فرصت های برابر برای همه در بین دو قوم ترک و کرد محقق گردد . هویت اجتماعی در جریان تعامل آنها شکل می گیرد . بر طبق نظر جرج هومنز ، اگر فرد احساس محرومیت و تبعیض کند ، به هنجارهای اجتماعی بی توجه می شود و ارزش ها و الگوهای عام جمعی را نمی پذیرد ، ولی اگر در جامعه عدالت توزیعی رعایت شود ، فرد را از اخلاق خاص گرایانه یا هویت خاص گرایانه به طرف اخلاق عام گرایانه یا هویت جمعی عام سوق می دهد .
پیشنهادها
با توجه به اینکه ، میزان پایبندی به هويت قومی و میزان عدالت اجتماعي ادراک شده در بین جوانان کرد شهر بوکان بطور معنی‌داری بیشتر از جوانان ترک شهر تبریز است ، پیشنهاد می شود:
- ظرفیت ها و بسترهای مشارکت عمومی در جهت تصمیم‌گیری ها و برنامه‌ریزی های ملی برای همه اقوام جامعه فراهم گردد
- سامان بخشی و حفظ میراث فرهنگی و تاریخی هر قوم ، با اقداماتی نظیر تشویق مولفان قومی به نوشتن کتاب‌های تاریخی و رمان و سایر کتب درباره قوم خود
- تشکیل کتابخانه های محلی و مجهز و تشویق فعال نمودن آنها به فعالیت های های پرورشی و پژوهشی و تشویق پژوهشگران جوان به تفحص و تحقیق درباره تاریخ و فرهنگ آداب و سنن خود
- بها دادن به آداب و سنن و مناسک محلی اقوام و کمک به رونق و پخش آن ها در رسانه ملی
منابع :
احمد لو . حبیب ، افروغ.عماد (1381) بررسی رابطه میزان هویت ملی و قومی در بین جوانان تبریز ، فصلنامه مطالعات ملی، سال چهارم ، شماره 13
احمدلو . حبیب (1380) بررسی رابطه هویت ملی و قومی در بین جوانان تبریز ، تهران ، دانشگاه تربیت مدرس
افروغ . عماد ( 1381) هویت شناسی مذهبی و باورهای دینی ایرانیان ، مجموعه مقالات جامعه و فرهنگ ، چاپ تهران
بصیری.زهرا (1390 ) تعیین رابطه بین میزان استفاده از رسانه های جمعی و شکل گیری هویت قومی شهروندان تبریز ، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد
پور عزت.علی اصغر(1380) مدیریت دولتی و عدالت اجتماعی، دانش مدیریت،شماره 55
جعفرپور و دیگران (1394) «تبیین رابطه هویت های سه گانه فردی،اجتماعی، ملی با میزان پایبندی شهروندان به فرهنگ شهروندی »، فصلنلمه مطالعات توسعه اجتماعی ایران ، دوره 6 ، شماره 4
- جعفری نیا.سعید و دیگران (1396) فرا تحلیل پیامدها و پیشامد های هویت سازمانی، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی؛سال ششم،شماره 4.
راولز . جان ( 1384) عدالت به مثابه انصاف ، ترجمه : عرفان ثابتی ، تهران ، ققنوس
- قاسمی. علیرضا و گراوند جمشید، (۱۳۹۴) بررسی رابطه احساس دولت اجتماعی بر هویت ملی جوانان قوم کرد، نمونه موردی شهر قروه-، مطالعات جوانان ، بهار - دوره ۵، شماره .۱۷
گودرزی . حمید رضا ( 1380) مجموعه قوانین و مقررات حقوقی ، جهاد دانشگاهی ، تهران ، دانشگاه علامه طباطبایی
ناستی زایی. ناصر(1400)«بررسی میزان هویت ملی و مدرن دانش آموزان شهر سراوان»،فصلنامه مطالعات ملی،سال 22،شماره 3
نیلی. مسعود و همکاران (1385) اقتصاد و عدالت اجتماعی ، تهران ، نشر نی
نواح.عبدالرضا(1386)تاثیر احساس محرومیت نسبی بر هویت قومی و هویت ملی،مطالعه موردی اعراب استان خوزستان، مجله جامعه شناسی ایران،دوره 8- شماره 2
یعقوبی .جمشید(1388) درک ایرانیان از عدالت، تهران- جامعه شناسان
-Ashcreft<NNL.B &Griffths.G &Tiffin H. (1998) Key Concepts in posi Colonial Studies.london: Routledge
Furman.G.2016.Social Justice Leadership as praxis:Developing capacities through preparation programs.Educational Administration Quartrly.48(2).
Fabala.D. Others.(2017).Media,Gender and Identity:An IntRoduction, London:Routledge Press.
Phinney.j(1992)"the Multigroup Ethnic ///identityMeasure:A NewScale for use whitAdolescents andYiung Adults fromDiverse Groups." Journal of Adolescent Research.7
Rawles.gohn:1971."Theory of gustic"Harvard university. Press cambridge. Sen.Amartya.1999."developmentas freedom. Alfred akd knopes. New York.
Tagfel, H. (1982) Social Identity and Intergroup Relations.Combidge: Cambridge University Press.
Turner G.& Haslam S. (2001) Social identity organization and Leadership .in: E. Turner. Group at work London: Laswrence Erlbaum Associates publishers
Valk.Aune& Kristel.Karu (2001)Ethnic Attitudes in Relation to Ethnic Pride and Ethnic Dieeerentiation ",Journal of Social Psychology.Vol.141,No.5
Perceived social justice and its relationship with the ethnic identity of Turkish and Kurdish youth in the cities of Tabriz and Buchan
Maria Pashaei
Ethnic identity is one of the types of collective identities and refers to a set of characteristics and features that distinguish an ethnic group from each other and create a kind of sense of belonging to each other and integrate them. The main purpose of the study was to determine the relationship between the adherence of Turkish and Kurdish youth in the cities of Tabriz and Bukan to ethnic identity and perceived social justice. The research method was survey and the data collection tool was a standard Finnish questionnaire and a researcher-made questionnaire. The statistical population was the youth of Tabriz and Bukan, the method of systematic random sampling and the sample size were determined in two groups of 771 people. According to the findings, there was a significant positive relationship between perceived social justice and adherence to ethnic identity among Turkish and Kurdish youth in Tabriz and Bukan. The level of adherence to ethnic identity and the level of perceived social justice among the Kurdish youth of Bukan were significantly higher than the Turkish youth of Tabriz. There was no significant difference in adherence to ethnic identity indicators among Turkish and Kurdish youth in Tabriz and Bukan.
Keywords: Ethnic identity, Perceived social justice, Turkish and Kurdish youth