تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی با واسطه¬گری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری در دانش¬آموزان دختر مقطع متوسطه دوّم
محورهای موضوعی : روانشناسیالهه طغیانی 1 , علی عیسی زادگان 2 , اسماعیل سلیمانی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه روان¬شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 - استاد گروه روان¬شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
3 - دانشیار گروه روان¬شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
کلید واژه: صفت خودشیفتگی ناسازگار, نگرش رقابتجویی افراطی, سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری, نشانگان بدریختانگاری بدنی, دانش¬آموزان دختر مقطع متوسطه دوّم,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش تعیین تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی با واسطهگری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعۀ آماری، همۀ دانشآموزان دختر مقطع متوسطۀ دوّم زرینشهر به تعداد 2850 نفر در سال 1399 بود. 355 نفر آنها با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند و به پرسشنامۀ شخصیت خودشیفته (Raskin &Hall, 1979)، پرسشنامۀ نگرش رقابتی (Ryckman et al, 1990)، پرسشنامۀ سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری (Carver & With, 1994) و پرسشنامۀ نگرانی از تصویر بدن (Littleton, Axsom & Pury, 2005) پاسخ دادند. برای تحلیل دادهها از مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد. اثرهای واسطهای با استفاده از روش بوتاستراپ مورد آزمون قرار گرفت. ارزیابی مدل فرضی پژوهش نشان داد مدل فرضی با مدل اندازهگیری، برازش مطلوب دارد (93/0CFI=، 90/0NFI=، 06/0(RMSEA= نتایج نشان داد صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به واسطه سیستم فعالسازی رفتاری بر بدریختانگاری بدنی تأثیر معنادار دارد (01/0P<). یافتههای پژوهش از مدل فرضی برای بدریختانگاری بدنی، حمایت کرد .به طور کلی نتایج نشان داد رابطۀ معناداری بین صفت شخصیت خودشیفتگی، نگرش رقابتجویی افراطی، سیستم فعالساز رفتاری و نشانگان بدریختانگاری بدنی وجود دارد و صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی از طریق سیستم فعالساز رفتاری، قادر به پیشبینی معنادار نشانگان بدریختانگاری بدنی دانشآموزان دختر است. توجه به نیازهای روانشناختی دانشآموزان دختر دارای نشانگان بدریختانگاری بدنی، آگاهیبخشی، آموزش و مداخلههای لازم توسط متولیان حوزۀ آموزش و سلامت، میتواند این دختران و جامعه را در مسیر سلامت قرار دهد.
The purpose of study was to investigate the direct and indirect effects of maladaptive narcissistic trait, hypercompetitiveness attitude, on body dysmorphic syndrome with the moderating role of behavioral activation / inhibition system among female secondary highschool student. The research method is descriptive correlational and the research population consisted of all female secondary high school students (N=2850) in Zarrinshahr in 2020. 355 participants were selected through cluster sampling. The participants answered the Narcissistic Personality Inventory (NPI-16) (Raskin & Hall; 1979), Competitive Attitude Scale (CAS) (Ryckman et. Al., 1990), Behavioral Activation Inhibition System Scale (Carver & White, 1994) and Body Image Concern Questionnaire (BICI) (Littelton, Axome & Puri, 2005). The proposed model was evaluated using Structural Equation Modeling (SEM). The mediating variables’ effects was tested through bootstrapping. The evaluation of the hypothetical model of the research showed that the hypothetical model fits with the measurement model (CFI= 0.93, NFI= 0.90 and RMSEA= 0.06). Results showed that maladaptive narcissistic trait and hypocompetitiveness attitude through behavioral activation / inhibition system have a significant effect on body dysmorphic syndrome (p<0.01). Research findings supported the hypothetical model for body dysmorphic syndrome. So result demonstrated that behavioral activating system is a good mediator between maladaptive narcissism and hypercompetitiveness with body dysmorphic disorder among female secondary high school students. Pay attention to psychological needs of female secondary high school students with body dysmorphic syndrome and the awareness, trainings and interventions by those in charge of education and health can put them and the community on the path to health.
Arji, M., Borjali, A., Sohrabi, F., & Farrokhi, N.A. (2016). Role of perfectionism and body image in the prediction of body dysmorphic disorder symptoms. Avicenna Journal of Neuro Psycho Physiology, 3(3), 62-65. (In Persian)
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5, 5th. ed. USA: American Psychiatric Association. (In Persian)
Abdollahi Majareshin, R., Bakhshipour, A., &Mahmoud Alilou, M. (2010). The relationship between personality traits of behavioural inhibition/ activation systems and conceptual implicit memory bias based on the Transfer Appropriate Processing (TAP) framework. Journal of Psychological Studies, 6(1), 57-88. (In Persian)
Amiri, S., Soleimani, A., & Rafiei, Z. (2017). The role of personality dimensions based on brain / behavioral systems in adolescents' internalization and externalization disorders. Two Quarterly Journal of Clinical Psychology and Personality (Behavior Scholar), 15(2), 145-155. (In Persian)
Amiri, S., & Hassani, J. (2011). Assessment of psychometric properties of behavioral activation system (BAS) and behavioral inhibition systems (BIS) scale associated with impulsivity and anxiety. Razi Journal of Medical Sciences, 23(144), 68-70. (In Persian)
Ames, D.R., Rose, P., & Anderson, C.P. (2006). The NPI-16 as a short measure of narcissism. Journal of Research in Personality, 40(4), 440-450.
Beigi Dehaghi, A.M., & Zeigler-Hill, V. (2021). Narcissistic personality features and social trust: the mediating roles of the dangerous and competitive social worldviews. Psychological Topics, 30(1), 57-75. (In Persian)
Bąk, W., Dutkiewicz, D.N., & Kutnik, J. (2020). Self-standards in late adulthood. Perceived health as a moderator of the relationship between self-discrepancy and affect. Polish Psychological Bulletin, 51(3), 177-188,
Brown, A.A., & Freis, S.D. (2019). Assuming the worst: hostile attribution bias in vulnerable narcissists. Self and Identity Journal, 20(2), 152-164.
Basharpoor, S., Molavi, P., Barahmand, U., & Mousavi, S.A. (2014). The relationship between behavioral activation/ inhibition systems (BAS/BIS) and bullying/ victimization behaviors among male adolescents. Iran Journal of Psychiatry, 8(3), 118-123. (In Persian)
Bassaknejad, S., & Ghaffari, M. (2007). Relationship between fear of dysmorphic disorder and mental disorders in students. Journal of Behavioral Sciences, 1(2), 179-187. (In Persian)
Corr, P.J. (2002). Gray’s reinforcement sensitivity theory: tests of the joint subsystems hypothesis of anxiety and impulsivity. Personality and Individual Differences, 33(4), 511–32.
Campbell-Sills, L., Liverant, G.I., & Brown, T.A. (2004). Psychometric evaluation of behavioral inhibition/behavioral activation scales in a large sample of outpatients with anxiety and mood disorders. Psychological Assessment. 16(3), 144-254.
Carver, C.S., & White, T.L. (1994). Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: the BIS/BAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 67(2), 319–333
Dehestani, M., Azizi, Z., & Mahdavi, S.A. (2018). The effectiveness of group therapy schemas on body dysmorfy syndrome and early maladaptive schemas in female students with overweight anxiety. Thought and Behavior, 12(47), 47-56. (In Persian)
Esnaashari, N., Bakhshayesh A.R., & Afshani A.R. (2014). The prevalence of body dysmorphic disorder in female adolescents of Yazd. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, 22(3), 1237-45. (In Persian)
Farah Bijari, A., Peyvastegar, M., & ZarifJalali, Z. (2014). Comparison of dimensions of self-concept and adaptation in adaptive and maladaptive narcissists. Psychological Studies, 9(4), 127-99. (In Persian)
Fang, A., Matheny, N.L., & Wilhelm, S. (2014). Body dysmorphic disorder. Psychiatric Clinics of North America, 37(3), 287–300
Fülöp, M., & Orosz, G. (2015). State of the art in competition research,” in emerging trends in the social and behavioral sciences: An Interdisciplinary, searchable, and linkable resource. (pp. 1–15). Hoboken, NJ: Wiley. 10.1002/9781118900772.etrds0317,
Gefen, D., Straub, D., & Boudreau, M.C. (2000). Structural equation modeling and regression: guidelines for research practice. Communications of the Association for Information Systems, 4(1), 7-22.
Gray, J. A., & Mc Naughton, N. (2000). The neuropsychology of anxiety: an enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford University Press
Heydari, M., Eskandari, H., Nezarat, H., Mojadam, M., Sarvandian, S., Shabani, S., & Azar, M. (2015). Analytical study of body image fear and aggression in male and female high school students. Journal of Urmia School of Nursing and Midwifery, 14(10), 837-846. (In Persian)
Hojecki, K.A. (2014). The effect of competitiveness on person perception: an experimental study. Honors Program Theses.Paper 11.
Habibi, M., Alahdadi, S., Mohammadi, L., & Ghanbari, N.(2019). Psychometric properties of behavioral activation/inhibition systems (BAS/BIS) in dependent people with drug and alcohol. Journal of Health, 10(1), 58-72.
Higgins, E. T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94(3), 319–340.
Horney, K. (1937). Neurotic personality of our time. New York, NY: WW Norton and Company.
Jani, S., & Hajlou, n. (2019). The role of behavioral activation system and behavioral inhibition system in predicting psychological problems of cancer patients. Journal of Cancer Care, 1(2), 62-55. (In Persian)
Jorgensen, L., Castle, D., Roberts, C., & Groth-Marnat, G. (2001). A clinical validation of the dysmorphic concern questionnaire. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 35(1), 124-128.
Khodabakhsh, M.R., & Kiani, F. (2014). Body image disturbance and perfectionism as predictor’s factors of disordered eating behavior among female students. International Journal of Pediatrics, 2(4.3), 399-406. (In Persian)
Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, New York: The Guilford Press.
Krizan, Z., & Herlache, A.D. (2018). The narcissism spectrum model: a synthetic view of narcissistic personality. Personality and Social Psychology Review, 22(1), 3 –31.
Khanzadeh, M., Beshlideh, K., Hamid, N., & Marashi, S.A. (2017). Design and test a model of the antecedents of body dysmorfy symptoms in students. Journal of Clinical Psychology, 9(1), 85-99. (In Persian)
Khanjani, Z., & Bahadorikhosroshahi, J. (2014). The prediction of general health on the basis of body image, life stress and personality characteristics. Knowledge and Research in Applied Psychology, 15(4),40-47. (In Persian)
Kohut, H. (1977). The restoration of the self. New York: International University Press.
Littleton, H., Axsom, D., &Pury, C. (2005). Development of the body image concern inventory. Behaviour Research and Therapy, 43(2), 229-41.
Littleton, H., & Breitkopf, C.R. (2008). The body image concern inventory: validation in a multiethnic sample and initial development of a Spanish language version. Body Image, 5(4), 381–388
Leary, M.R. (1983). A brief version of the fear of negative evaluation scale. Personality and Social Psychology Bulletin, 9(3), 371–375.
Lundgren, J.D., Anderson, D.A., & Thompson, J.K. (2004). Fear of negative appearance evaluation: development and evaluation of a new construct for riskfactor work in the field of eating disorders. Eating Behavior, 5(1), 75-84.
Lannin, D.G., Guyll, M., Krizan, Z., Madon, S., & Cornish, M. (2014). When are grandiose and vulnerable narcissists least helpful? Personality and Individual Differences, 56, 127-132
Maheronnaghsh, F., Naderi, F., Bakhtiyarpor, S., & Safarzadeh, S. (2020). Compare effectiveness mind sport training and acceptance commitment therapy on psychological distress and fear of self among people have body dismorphic. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 8(3), 118-131. (In Persian)
Mason, T.B., Smith, K.E., Engwall, A., Lass, A., Mead, M., Sorby, M., Bjorlie, K., Strauman, T.J., & Wonderlich, S. (2019). Self-Discrepancy theory as a transdiagnostic framework: a meta-analysis of self-discrepancy and psychopathology. Psychological Bulletin, 145(4), 372-389.
Menesini, E., Tassi, F., & Nocentini, A. (2018). The competitive attitude scale (CAS): a multidimensional measure of competitiveness in adolescence. Journal of Psychology and Clinical Psychiatry, 9(3), 240‒244.
Miller, J.D., Price, J., Gentile, B., Lynam, D.R., & Campbell, W.K. (2012). Grandiose and vulnerable narcissism from the perspective of the interpersonal circumplex. Personality and Individual Differences, 53(4), 507-512.
Mohammadzadeh, A. (2010). Iranian validation of the narcissistic personality inventory-16. Journal of Fundamentals of Mental Health, 4(44), 274-281. (In Persian)
Orosz, G., Tóth-Király, E., Büki, N., Ivaskevics, K., B˝othe, B., & Fülöp, M. (2018). The four faces of competition: the development of the multidimensional competitive orientation inventory. Frontiers in Psychology, 9(779), 1-16.
Pourkaveh Dehkordi, E., Khanmohammadi Otaghsara, A., & Abbasi Asfajir, A.A. (2020). Metaanalysis of the causes of Iranian women’s tendency to cosmetic surgery. Journal of Health Psychology, 9(2), 7-24. (In Persian)
Raskin, R.N., & Hall, C.S. (1979). A narcissistic personality inventory. Psychological Reports, 45(2), 590-598.
Raskin, R., & Terry, H. (1988). A principal-components analysis of the Narcissistic Personality Inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890–902
Ryckman, R.M., Hammer, M., Kaczor, L.M., & Gold, J.A. (1990). Construction of a hypercompetitive attitude scale. Journal of Personality Assessment, 55(3-4), 620-629.
Samadian, S.h, KoochakEntezar, R., Baghdasaryans, A., & GhanbariPanah, A. (2019). Structural equation modeling of the relationship between personality traits and perceived stress with body image concerns in cosmetic surgery applicants. Skin and Beauty, 10(2), 81-93. (In Persian)
Solomon-Krakus, S., Sabiston, C.M., Brunet, J., Castonguay, A.L., Maximova, K., & Henderson, M. (2017). Body image self-discrepancy and depressive symptoms among early adolescents. The Journal of Adolescent Health, 60(1), 38–43.
Santana, M.L.P., de Cássia R.S., Assis, A.M.O., Raich, R.M., Machado, M.E.P.C., De J. Pinto, E., De Moraes, L.T.L.P., & Ribeiro Junior, H.C. (2013). Factors associated with body image dissatisfaction among adolescents in public schools students in Salvador, Brazil. Nutricion Hospitalaria, 28(3), 747-756.
Toh. W.L., Grace, S.A., Rossell, S.L., Castle, D.J., & Phillipou, A. (2019). Body parts of clinical concern in anorexia nervosa versus body dysmorphic disorder: a cross-diagnostic comparison. Australasian Psychiatry, 28(2), 134-139.
Wolf, E.J., Harrington, K.M., Clark, S.L., & Miller, M.W. (2013). Sample size requirements for structural equation models: An evaluation of power, bias, and solution propriety. Educational and Psychological Measurement, 73(6), 913-934.
Wilhelm, S., Phillips, K.A., Greenberg, J.L., O’Keefe, S.M., Hoeppner, S.S., Keshaviah, A., Sarvode-Mothi, S., & Schoenfeld, D.A. (2019). Efficacy and posttreatment effects of therapist-delivered cognitive behavioral therapy vs supportive psychotherapy for adults with body dysmorphic disorder a randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 76(4), 363-373
تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی... / 137
تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی با واسطهگری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم
*الهه طغیانی
دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
علی عیسیزادگان
استاد گروه روانشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
اسماعیل سلیمانی
دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
چکیده
هدف پژوهش تعیین تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی با واسطهگری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعۀ آماری، همۀ دانشآموزان دختر مقطع متوسطۀ دوّم زرینشهر به تعداد 2850 نفر در سال 1399 بود. 355 نفر آنها با استفاده از روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدند و به پرسشنامۀ شخصیت خودشیفته (Raskin &Hall, 1979)، پرسشنامۀ نگرش رقابتی (Ryckman et al, 1990)، پرسشنامۀ سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری (Carver & With, 1994) و پرسشنامۀ نگرانی از تصویر بدن (Littleton, Axsom & Pury, 2005) پاسخ دادند. برای تحلیل دادهها از مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد. اثرهای واسطهای با استفاده از روش بوتاستراپ مورد آزمون قرار گرفت. ارزیابی مدل فرضی پژوهش نشان داد مدل فرضی با مدل اندازهگیری، برازش مطلوب دارد (93/0CFI=، 90/0NFI=، 06/0(RMSEA= نتایج نشان داد صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به واسطه سیستم فعالسازی رفتاری بر بدریختانگاری بدنی تأثیر معنادار دارد (01/0P<). یافتههای پژوهش از مدل فرضی برای بدریختانگاری بدنی، حمایت کرد .به طور کلی نتایج نشان داد رابطۀ معناداری بین صفت شخصیت خودشیفتگی، نگرش رقابتجویی افراطی، سیستم فعالساز رفتاری و نشانگان بدریختانگاری بدنی وجود دارد و صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی از طریق سیستم فعالساز رفتاری، قادر به پیشبینی معنادار نشانگان بدریختانگاری بدنی دانشآموزان دختر است. توجه به نیازهای روانشناختی دانشآموزان دختر دارای نشانگان بدریختانگاری بدنی، آگاهیبخشی، آموزش و مداخلههای لازم توسط متولیان حوزۀ آموزش و سلامت، میتواند این دختران و جامعه را در مسیر سلامت قرار دهد.
کلمات کلیدی: صفت خودشیفتگی ناسازگار، نگرش رقابتجویی افراطی، سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری، نشانگان بدریختانگاری بدنی، دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم
The direct and indirect effects of maladaptive narcissistic trait and hypercompetitiveness attitude on body dysmorphic syndrome with the moderating role of behavioral activation / inhibition system among female secondary high school students
Elahe Toghyani, Ph.D Student
Department of Psychology, Urmia University, Urmia, Iran
Ali Esazadegan, Ph.D
Professor, Department of Psychology, Urmia University, Urmia, Iran
Esmail Soleymani, Ph.D
Assistant Professor, Department of Psychology, Urmia University, Urmia, Iran
Abstract
The purpose of study was to investigate the direct and indirect effects of maladaptive narcissistic trait, hypercompetitiveness attitude, on body dysmorphic syndrome with the moderating role of behavioral activation / inhibition system among female secondary highschool student. The research method is descriptive correlational and the research population consisted of all female secondary high school students (N=2850) in Zarrinshahr in 2020. 355 participants were selected through cluster sampling. The participants answered the Narcissistic Personality Inventory (NPI-16) (Raskin & Hall; 1979), Competitive Attitude Scale (CAS) (Ryckman et. Al., 1990), Behavioral Activation Inhibition System Scale (Carver & White, 1994) and Body Image Concern Questionnaire (BICI) (Littelton, Axome & Puri, 2005). The proposed model was evaluated using Structural Equation Modeling (SEM). The mediating variables’ effects was tested through bootstrapping. The evaluation of the hypothetical model of the research showed that the hypothetical model fits with the measurement model (CFI= 0.93, NFI= 0.90 and RMSEA= 0.06). Results showed that maladaptive narcissistic trait and hypocompetitiveness attitude through behavioral activation / inhibition system have a significant effect on body dysmorphic syndrome (p<0.01). Research findings supported the hypothetical model for body dysmorphic syndrome. So result demonstrated that behavioral activating system is a good mediator between maladaptive narcissism and hypercompetitiveness with body dysmorphic disorder among female secondary high school students. Pay attention to psychological needs of female secondary high school students with body dysmorphic syndrome and the awareness, trainings and interventions by those in charge of education and health can put them and the community on the path to health.
Keywords: maladaptive narcissistic trait, hypercompetitiveness attitude, behavioral activation / inhibition system, body dysmorphic syndrome, female secondary high school students
مقدمه
بدریختانگاری بدنی(Body Dysmorphic Disorder) اختلال روانی جدّی است که شامل مشغولیت ذهنی با یک یا چند نقص تصوّری ظاهری است که فقط فرد آنها را مشاهده میکند یا به آنها اهمیّت میدهدAmerican Psychiatric) Association, 2013). نگرانیها در بدریختانگاری بدنی اغلب بر صورت، مو و پوست تمرکز دارد (Toh, Grace, Rossell, Castle & Phillipou, 2019). این نشانگان تنها از دهۀ گذشته مورد توجه قرار گرفته و هنوز در درمان آن محدودیت وجود دارد (Fang, Mathny & Wilhelm, 2014). درصد بالایی از افراد دارای بدریختانگاری بدنی، آغازی قبل از ۱۸ سالگی داشته‌اند (Maheronnaghsh, Naderi, Bakhtiyarpor & Safarzadeh, 2020). پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی آماری بیماریهای روانی (Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders-5)، شایع‌ترین سن آغاز نشانههای بدریختانگاری بدنی را 12-13 سالگی ذکر کرده است (American Psychiatric Association, 2013). این اختلال که قبلاً در طبقۀ اختلالات بدنیشکل قرار داشت، در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی آماری بیماریهای روانی در طبقۀ اختلال وسواسی-جبری قرار گرفت (Dehestani, Azizi & Mahdavi, 2018). شیوع در نوجوانان دختر یزد، 1/7% (Esnaashari, Bakhshayesh &Afshani, 2014) و در کشورهای توسعه‌یافته، در میان نوجوانان دختر، 35-81% و نوجوانان پسر، 16-55% گزارش شده است (Santana, de Cássia, Assis, Raich& Machado, 2013). به دلیل تقابل تغییرات جسمانی و فیزیولوژیکی نوجوانان با ایده‌آل‌خواهی آنها درباره جذّابیت ظاهری، عدم رضایت از ظاهر و ملاکهای کمالگرایانه دربارۀ ظاهر در این دوران افزایش مییابد (Heydari, Eskandari, Nezarat, Majdam & Sarvandian et.al, 2015). نارضایتی از تصویر بدنی از پیش‌بینی‌کننده‌های معنادار و هستۀ بدریختانگاری بدنی است (Arji, Borjali, Sohrabi & Farrokhi, 2016). تصویر بدنی یعنی میزان رضایت از جسم خود که احساسات مثبت و منفی دربارۀ ظاهر بدن را شامل میشود (Samadian, Koochakentezar, Baghdasariance, &GhanbariPanah, 2019).
اختلال بدریختانگاری بدن (Body Dysmorphic Syndrome) با مشکلات و اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب در جمعیت بالینی (Wilhelm, Phillips, Greenberg, O’Keefe, Hoeppner et al, 2019) رابطه دارد و پیامدهایی همچون پایین آمدن اعتماد به نفس و حرمت خود (Arji et al, 2016). رفتارهای خودکشی (Wilhelmet al, 2019)، کناره‌گیری اجتماعی و اختلال در روابط اجتماعی (Khanzade, Beshlideh, Hamid & Marashi, 2017) را موجب میشود. تکانش‌گری در بدریختانگاری بدنی که به معنای گرایش به پاسخ نابالغانه و خطرآفرین است، رفتارهای جبرانی تهاجمی مانند اقدام برای جراحی (Kiani, 2014&Khodabakhsh ) را در جامعه افزایش میدهد.
جنبۀ مشترک نشخوار فکری در افراد دارای بدریختانگاری، رها شدن از نگرانی دربارۀ تصویر بدن است و "ترس از خودِ" ناشی از خودپندارۀ ضعیف این افراد، به نوعی هم پیامد هم موجب این نگرانی است. بخشی از این نگرانی، به ترس از "ارزیابیهای خود" از نگاه دیگران مربوط است. این افراد "خویشتن" را نمیپذیرند و لذا سعی در اجتناب از خود تا اجتناب از اجتماع دارند (Maheronnaghsh et al, 2020). بنابراین، خودپنداره و "ارزش خود" در افراد دارای بدریختانگاری بدنی، منفی است (Khanzadeh et al, 2017). از سویی، شکلگیری هویت، بخشی از فرایند متمایز کردن "خویشتن" است و هویت اجتماعی به عنوان دیدگاهی که فرد به خود در رابطه با دیگران دارد، باعث شده بدن به عنوان مستقیمترین بخش هویتی، به یک اصل هویتی میان جوانان تبدیل شود و از آنجایی که افراد به پاداشهای محیطی و اجتماعی، گرایش دارند و از قضاوت شدن نامطلوب توسط دیگران اجتناب میکنند، با مدیریت بدن خود، هویت خود را در معرض نمایش دیگران میگذارند (Pourkaveh Dehkordi, Khanmohammadi Otaghsara & Abbasi Asfajir, 2020).
صفت خودشیفتگی (Narcissistic Trait) سازۀ پیچیدۀ شخصیتی است که شکل انطباقی و غیر انطباقی دارد. Kohut (1977) خودشیفتگی را ناشی از نقص‌های اکتسابی دوران کودکی میداند که در ساختار روانشناختی "خود"، انعکاس پیدا میکند و به نوعی، فرایند تحوّلی "ارزش خود" است (FarahBijari, Peyvastegar& ZarifJalali, 2014). از سویی، صفت خودشیفتگی با دامنهای از مشکلات که عمدتاً از طریق فرایندهای شناختی-اجتماعی قابل تبیین هستند، مرتبط است. افراد خودشیفتۀآسیبپذیر، سوگیری انتسابی خصمانه نسبت به دیگران دارند زیرا نسبت به انگیزههای دیگران، مشکوک و بی اعتماد هستند و این موضوع ناشی از دیدگاهی است که آنها نسبت به دنیای اجتماعی دارند (Freis, 2019&Brown) البتّه این بیاعتمادی با ابعاد مختلف خودشیفتگی، ارتباط متفاوتی دارد و کمتر با توصیف گستردۀ خودشیفتگی مرتبط است. صفات خودشیفتگی روانرنجور و خودشیفتگی خصمانه، به واسطۀ جهانبینی اجتماعی رقابتی، با اعتماد اجتماعی رابطۀ منفی دارند (Beigi Dehaghi &Zeigler-Hill, 2021).
در زمینۀ نگرش رقابتجویی (Competitiveness Attitude) که پدیدۀ اجتماعی غالب در گروه‌های نوجوانان هم سن و سال است در سه دهۀ اخیر پارادایمی مطرح شده که نگرش و جهت‌گیری‌های رقابتی را در زمینۀ روانشناسی اجتماعی مورد توجّه قرار داده است. از نظرKaren Horney (1937)، نیاز به رقابت کردن، نوعی نیاز به اجتناب از خطر "از دست دادن" است، روشی برای حفظ و افزایش احساس "خود-ارزشی" از طریق اعمال کنترل و تحقیر دیگران در موقعیّتهای مختلف که بر رشد فردی و کارکرد شخصیت فرد تأثیر میگذارد (Orosz, Tóth-Király, Büki, Ivaskevics & B˝othe, 2018). به نظر میرسد داشتن انتظارات بیش از حد برای ارائۀ تصویری مطلوب از خود، در رقابتجویی افراطی و اشتغال ذهنی بیش از حد با خود در بدریختانگاری بدنی، نمایانگر وجه مشترک درگیر بودن افراطی با "خود" و وجود خودانگارۀ آرمانی در هر دو متغیر است.
محوریت "خود" و تقابل دیدگاه خود و دیدگاه دیگری در بدریختانگاری بدنی، صفت شخصیتی خودشیفتگی و نگرش رقابتجویی افراطی را میتوان در چهارچوب نظریۀ خود-ناهمخوانی(Self-discrepancy theory) از Higgins (1987) بررسی کرد. نظریۀ خود-ناهمخوانی مدلی ارائه میکند تا نشان دهد یک فرد چه وزنی برای مؤلفههای مرتبط با "خود" قائل است. نمودهای مختلف از خودِ واقعی، خودِ آرمانی و خودِ بایدی و دو دیدگاه شامل دیدگاه خود و دیدگاه دیگری میتواند تعارضبرانگیز باشد. افراد برای کاهش ناهمخوانی خود واقعی و خود ایدهآلشان، به دنبال کسب و حفظ نتایج مثبت هستند تا مانع هیجانات منفی مانند نارضایتی و شرم شوند. همچنین برای کاهش فاصلۀ خود واقعی و خود بایدیشان، به اجتناب از آنچه با اهدافشان ناهمخوانی دارد، و در واقع به اجتناب از هیجانات منفی مانند نگرانی میپردازند. بر این اساس، افراد تمایل دارند خود-نمودهای (self-representations) مختلفی را ارائه دهند و اینطور فرض میشود که روابط خاص این نمودها، تأثیرات متفاوتی را ایجاد میکند. تمام این سه خود-نمود منعکسکنندۀ دیدگاه خود فرد و دیدگاه دیگرانِ مهمِ زندگی آنها است و تحول این سه راهنمای "خود" اساساً از طریق تجارب اجتماعی شدن اوایل زندگی حاصل میشود. این نظریه، عامل مشترکی را در ارتباط با آسیبشناسی روانی در تعدادی از اختلالات ارائه میدهد (Mason, Smith, Engwall, Lass & Mead, 2019; Bąk, Dutkiewicz &Kutnik, 2020). پژوهشهانشان داده که خود-ناهمخوانی با نارضایتی و شرم همراه است (Bąk et al, 2020) و خود-ناهمخوانی تصویر بدنی و بروز علائم افسردگی در نوجوانان مورد بررسی و تأیید پژوهشها قرار گرفته است (Solomon-Krakus, Sabiston, Brunet, Castonguay & Maximova, 2017).
از سوی دیگر، بر طبق مدل زیستی-روانی-اجتماعی، نگرانی از بدریختی بدنی حاصل چندین عامل است. به جنبۀ اجتماعی (بدن به عنوان هویت اجتماعی و نقش محیط در شکلگیری ناهمخوانی) اشاره شد. عوامل روانشناختی عمده، نگرشها و ویژگیهای شخصیتی است که باعث میشود افراد میزان متفاوتی از توجّه و یا نگرانی را نسبت به ظاهرشان از خود بروز دهند (Samadian et al, 2019) که این ویژگیهای شخصیتی به ادراک، ارزیابی و هیجان فرد جهت میدهد. برای تبیین زیستی آسیبپذیری به اختلالات روانشناختی، نظریۀ عصبروانشناختی Gray مبنای زیستی آسیبهای روانشناختی و شخصیت را مورد توجه قرار میدهد. از نظر Gray (1991) ویژگی‌ها و صفات شخصیتی مرتبط با مغز می‌توانند موجب نقایص آسیب‌شناختی شوند.Gray& Mc Naughtan (2000) بر اساس تفاوت‌های فردی موجود در حسّاسیت به محرک‌ها و وجود سیستمهای پاداشی تنبیهی مغزی، سه سیستم مستقل زیستی شامل سیستم گرایش رفتاری (Behavioral Activation System)، سیستم بازداری رفتاری (Behavioral Inhibition System) و سیستم گریز، ستیز، بهت (Fight–Flight–Freeze System) را مطرح کردند. سیستم فعالساز رفتاری، روی‌آوردی است و با تکانش‌گری، برونگرایی و ادراکهای مثبت ارتباط دارد و سیستم بازداری رفتاری، پایۀ ویژگی شخصیتی روان‌رنجوری و قسمتی از سیستم شخصیتی دوگانهای است که ادراک منفی و هیجان آزارندهرا تنظیم میکند. این دو سیستم، زیربنای تفاوت‌های فردی از نظر هیجان، تفکر، رفتار و انگیزش هستند (Jani & Hajlou, 2019).
براساس آنچه ذکر شد، تأثیراتی از نگرش رقابتجویی افراطی، صفت خودشیفتگی ناسازگار و سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی مورد انتظار است. فرض پژوهش این است که سیستم فعالسازی/ بازداری برای صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی، اثر میانجی و واسطهمندی را دارد لذا این پژوهش به دنبال بررسی الگویی سازمانیافته است که بتواند تأثیرات این متغیّرها را تبیین کند. هدفاین پژوهش تعیین تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی در دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم با واسطهگری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری است. در تصویر شماره 1، مدل مفهومی این پژوهش دیده میشود. فرضیههای پژوهش به شرح زیر است:
1. صفت خودشیفتگی ناسازگار بر سیستم بازداری رفتاری اثر مستقیم دارد.
2. صفت خودشیفتگی ناسازگار بر سیستم فعّالساز رفتاری اثر مستقیم دارد.
3. نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم فعّالساز رفتاری اثر مستقیم دارد.
4. نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم بازداری رفتاری اثر مستقیم دارد.
5. سیستم فعّالسازی رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی اثر مستقیم دارد.
6. سیستم بازداری رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی اثر مستقیم دارد.
شکل 1: مدل مفهومی این مطالعه
روش پژوهش، جامعه آماری و نمونه
این پژوهش، از نظر هدف، بنیادی و از نظر روش گردآوری دادهها، توصیفی از نوع همبستگی بر مبانی مدلیابی معادلات ساختاری است. جامعۀ آماری پژوهش همۀ دختران دانش‌آموز مقطع متوسطه دوّم زرینشهر در سال تحصیلی 1399-1400 به تعداد ۲۸۵۰ نفر را شامل میشود. حجم نمونه بر اساس 10 نمونه به ازای هر متغیّر مشاهدهشده، برآورد شد (Wolf, Harrington, Clark &Miller, 2013) و چون مدل حاضر 16 متغیّر مشاهدهشده داشت، به صورت بیش برآورد، تعداد 355 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونهگیری به شیوۀ نمونهگیری خوشهای تصادفی بود، به این صورت که ابتدا از میان ۱۶ دبیرستان دخترانه مقطع متوسطه دوّم زرینشهر، ۸ دبیرستان، از میان مجموع ۱۰۳ کلاس، ۵۱کلاس (با متوسط تعداد ۲۷ دانش‌آموز در هر کلاس) و در نهایت 355 دانش‌آموز به صورت تصادفی برگزیده شدند. معیارهای ورود به نمونه عبارت بود از دامنۀ سنی 15 تا 17 سال، نداشتن مشکلات جسمی حاد، استفاده نکردن از خدمات روانشناختی در زمان پژوهش و معیار خروج، شامل عدم تمایل به شرکت در پژوهش و پاسخ ندادن به پرسشنامهها بود.
روش اجرا و تحلیل دادهها
برای اجرای این پژوهش، توزیع پرسشنامهها به دلیل شیوع ویروس کووید-19 و مجازی بودن کلاسها، به این صورت بود که پس از اخذ مجوز از ادارۀ آموزش و پرورش شهرستان زرینشهر و هماهنگی با مدیران مدارس، لینک تهیه شده از پرسشنامه در قالب 4 بخش جداگانه امّا پی در پی در درایو شخصی محیط گوگل فرم، به واسطۀ معلمان در محیط واتساپ، در اختیار دانشآموزان قرار گرفت.از مجموع 355 پرسشنامه اجراشده، به دلیل کنار گذاشتن پرسشنامههای ناقص، دادههای مربوط به 348 نفر قابل تحلیل بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آمار توصیفی شامل شاخصهای مرکزی (میانگین) و شاخصهای پراکندگی (انحراف معیار) و جداول و نمودارها به منظور ارائه دادههای توصیفی استفاده و در بخش استنباطی، تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS و AMOS انجام شد.
ابزارهای پژوهش به شرح زیر بودند:
۱. پرسشنامه نگرانی از تصویر بدن (Body Image Concern Inventory): این پرسشنامه که خودگزارشی و شامل ۱۹ ماده است، توسط Littleton, Axsom & Pury (2005) ساخته شده است. این پرسشنامه از یک ساختار دو عاملی شامل؛ علائم بدریختانگاری و تداخل در عملکرد اجتماعی حمایت میکند (Littleton & Breitkopf, 2008). آزمودنی‌ها باید به یک مقیاس ۵ درجه‌ای لیکرت، بین ۱ (هرگز) تا ۵ (همیشه) پاسخ دهند. دامنۀ نمرات بین 19 تا 95 است. نمرۀ بالا نشانگر تصویر بدنی منفی فرد از خود است و نمرۀ پایین نشانگر این است که تصویر فرد از بدن خود، منفی نیست. این پرسشنامه فاقد نمرهگذاری معکوس است. هدف آن ارزیابی و سنجش نارضایتی فرد از ظاهر خود در اختلالاتی مانند اختلال بدریختانگاری بدن و اختلالات خوردن و یا سنجش نشانه‌شناسی در دو سطح بالینی و غیر بالینی است.
Littleton et al (2005) پایایی این پرسشنامه را به روش همسانی درونی، بررسی کردند و ضریب آلفای کرونباخ 93/0 را به دست آوردند. ضریب آلفای کرونباخ عامل اول و دوم به ترتیب 92/0 و 76/0 و ضریب همبستگی بین دو عامل 69/0 و روایی همزمان بین پرسشنامه نگرانی از بدریختی (Jorgensen, Castle, Roberts & Groth-Marnat, 2001) و پرسشنامه نگرانی از تصویر بدنی، 83/0 گزارش شده است (01/0P<). این ابزار برای اولین بار توسط Ghaffarri & Bassaknejad (2007)به فارسی ترجمه و اعتباریابی شد. پایایی پرسشنامۀ ترس از تصویر بدنی به روش آلفای کرونباخ به ترتیب برای دانشجویان دختر، پسر و کل دانشجویان برابر 93/0، 95/0، 95/0 گزارش شده است. ضرایب روایی این پرسشنامه نیز از طریق همبستگی با پرسشنامه ترس از ارزیابی منفی ظاهر (Lundgren, Anderson & Thompson, 2004) و ترس از ارزیابی منفی (Leary, 1983) به ترتیب، 55/0، 43/0و در سطح 001/0P<معنادار به دست آمد. در این پژوهش پایایی این پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ، 89/0 به دست آمد. دو نمونه از سوالات پرسشنامه عبارتند از؛ از برخی قسمتهای ظاهرم ناراضی هستم، ترس از این دارم که دیگران نقایص ظاهرم را کشف کنند.
۲. پرسشنامۀ شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Inventory -16): این پرسشنامه راRaskin &Hall (1979) به منظور اندازهگیری تفاوت‌های فردی در گروه‌های غیربالینی طراحی کردهاند و یک سنجه تک‌بعدی است.هدف این پرسشنامه سنجش اقتدار، خودنمایی، برتری‌طلبی، فزونخواهی، بهرهکشی، خودبسندگی و خودپسندی است. ساختار سؤال‌های این پرسشنامه دوگزینه‌ای و دارای 16 جفت عبارت است که پاسخدهنده باید یکی از آنها را انتخاب کند. برای انتخاب از ردیف الف، نمرۀ1 و از ردیف ب، نمرۀ صفر در نظر گرفته میشود. نمرۀ کلی پرسشنامه از مجموع نمرات همۀ سوالات به دست می‌آید. دامنۀ نمرات از 0 تا 16 است. به عنوان نقطه برش، امتیاز 8 به بالا بیانگر شخصیت خودشیفته است. این پرسشنامه فاقد نمرهگذاری معکوس است. فرم کنونی پرسشنامه دارای ۴۰ سوال است (Raskin et al, 1979, 1988). فرم ۱۶ سؤالی که فرم موازی نسخه ۴۰ سوالی است، توسط Ames, Rose &Anderson (2006) طراحی و روایی صوری، پیش‌بین، افتراقی، محتوا و ثبات درونی، 67/0، قابل قبول گزارش شده است.Raskin et al (1979) با استفاده از روش دونیمه کردن، ضرایب پایایی را ۸۰% و در سال ۱۹۸۸، پایایی آن را به عنوان یک ساختار کلی 83% به دست آورد. در ایران Mohammadzade (2010) آن را اعتبارسنجی کرده و ضریب پایایی بازآزمایی، ضریب همبستگی در تعیین پایایی تنصیفی و ضریب آلفای کرونباخ در سنجش همسانی را به ترتیب 84%، 74% و ۷۹%و روایی همزمان از طریق ضریب همبستگی بین نمرات این پرسشنامه و مقیاس خودشیفتگی پرسشنامه چندمحوری بالینی میلون را برابر با 77/0 گزارش و روایی افتراقی را نیز تایید کرده است (001/0P<). در این پژوهش، پایایی این پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ محاسبه شد و 71/0 به دست آمد. دو نمونه از سوالات پرسشنامه عبارتند از؛ بسیار مشتاقم از سوی دیگران مورد احترام قرار بگیرم و در مورد آن پافشاری میکنم، همیشه نسبت به کاری که میکنم اطمینان دارم.
3. پرسشنامه نگرش رقابتی (Competitive Attitude Scale- CAS): این پرسشنامه که بر اساس دو بعد نگرش رقابتی توسط Ryckman, Hammer, Kaczor & Gold (1990) ساخته شده است، نگرش رقابتی نوجوانان را ارزیابی میکند. این پرسشنامه از دو زیرمقیاس تشکیل شده است: نگرش رقابتجویی افراطی (Hyper Competitive Attitude): از آیتم (۱ تا ۲۶) و نگرش رقابتی رشد شخصی (Personality Development Competitive Attitude): از آیتم (۲۷ تا ۴۱). هر آیتم بر اساس ۵ درجۀ لیکرت درجه‌بندی میشود (از «هرگز در مورد من درست نیست» تا «همیشه در مورد من درست است»). دامنۀ نمرات از 41 تا 205 است. نمرات بالاتر نشانگر نگرش رقابتی بالاتر فرد و نمرات کم، نشانگر نگرش رقابتی پایینتر فرد است. آیتمهای 3، 5، 6، 10، 13، 15، 16، 18، 19، 20، 24، 25، 26، 27، 30، 32 و 36، نمرهگذاری معکوس دارند (Menesini, Tassi, Nocentini, 2018). اعتبار آن توسط Menesini et al(2018) مورد تأیید قرار گرفته است و ضریب آلفای کرونباخ عامل اول و دوم، 81/0 و 87/0 و ضریب همبستگی بین دو عامل، 34/0 گزارش شده و پس از حذف آیتمهای 3، 5، 6، 10، 13، 15، 16، 18، 19، 20، 25، 28، 32 و 36، در تحلیل عاملی، روایی سازه خرده مقیاس رقابتجویی افراطی با قلدری، 24/0 و با اجتماعی بودن، 20/0- و خرده مقیاس رقابت رشد شخصی با اجتماعی بودن، 13/0 و مطلوب گزارش شده است. در این پژوهش پرسشنامۀ نگرش رقابتی برای نخستینبار، ترجمه و اعتباریابی شده است. همچنین، تنها از آیتمهای مربوط به زیرمقیاس نگرش رقابتجویی افراطی استفاده شده است. به منظور بررسی روایی زیرمقیاس نگرش رقابتجویی افراطی، از تحلیل عاملی تأییدی در نرمافزار AMOS-24 استفاده شد. نتایج نشان داد که پس از حذف 13 آیتم که دارای بار عاملی کمتر از 3/0 بودند (آیتمهای 3، 5، 10، 13، 14، 15، 16، 18، 19، 20، 24، 25، 26)، زیرمقیاس نگرش رقابتجویی افراطی از روایی مطلوبی برخوردار است (89/1ꭓ2/df=، 051/0RMSEA=، 93/0CFI=، 90/0TLI=، 93/0IFI=، 92/0AGFI=، 95/0GFI=). بار عاملی 13 ماده باقیمانده بین 33/0 تا 60/0 به دست آمد. همچنین، جهت بررسی پایایی زیرمقیاس نگرش رقابتجویی افراطی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن74/0 به دست آمد. دو نمونه از سوالات پرسشنامه به این ترتیب است؛ پیروزی در رقابت باعث میشود که من به عنوان یک فرد احساس قدرت بیشتری داشته باشم، من خودم را حتی در موقعیتهایی که نیاز به رقابت وجود ندارد، رقابتکننده مییابم.
۴. پرسشنامه سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاری: این پرسشنامه توسط Carver & Withe (1994)تهیه شده وهدف آن ارزیابی سیستمهای بازداری/فعالسازی رفتاری و خردهمقیاسهای آن (حساسیت سیستم بازداری رفتاری، حساسیت سیستم فعالساز رفتاری، سائق، پاسخدهی به پاداش و جستجوی سرگرمی) است. این پرسشنامه شامل ۲۴ ماده است. ۷ ماده به سیستم بازداری و ۱۳ ماده به سیستم فعالساز رفتاری مربوط میشود. ماده‌ها براساس لیکرت چهاردرجه‌ای از کاملاً مخالف (نمرۀ۱) تا کاملاً موافق (نمرۀ۴) درجه‌بندی میشوند. نمرات بالاتر نشاندهندۀ حساسیتهای بالاتر است. گزینههای 1، 6، 11 و 17 در نمرهگذاری تاثیری ندارند و فقط برای هماهنگی با دیگر سوالات اضافه شدهاند و سوالات 2 و 22 نمرهگذاری معکوس دارند (Habibi, Alahdadi, Mohammadi & Ghanbari, 2019).
Carver et al(1994)ثبات درونی مقیاس سیستم بازداری رفتاری و زیرمقیاس‌های سائق، جستجوی شادی و پاسخدهی را به ترتیب؛ 74/0، 73/0، 76/0 و 66/0 گزارش کردهاند. همچنین،Campbell-Sills, Liverant & Brown (2004) همبستگی قوی سیستم بازداری رفتاری با روانرنجورخویی، 75/0؛ با عاطفۀ منفی، 61/0؛ با افسردگی، 48/0 و خردهمقیاسهای فعالساز رفتاری شامل سائق، جستجوی شادی و پاسخدهی را با عاطفۀ مثبت به ترتیب، 36/0، 43/0 و 33/0و با افسردگی به ترتیب، 16/0-، 19/0- و 15/0- (001/0>P) گزارش و بیان کردهاند این ابزار روایی تشخیصی بسیار مناسبی دارد. Amiri & Hasani (2016) همسانی درونی خرده‌مقیاس بازداری رفتاری، 69/0 و همسانی درونی خردهمقیاسهای فعالساز رفتاری به ترتیب، 87/0، 74/0 و 65/0 و ثبات درونی کل خرده‌مقیاس فعالسازی رفتاری را در جامعۀ ایرانی، 78/0و برآورد پایایی بازآزمون در فاصلۀ چهار هفته برای خرده‌مقیاس بازداری رفتاری و خردهمقیاسهای فعالساز رفتاری و کل سیستم فعالساز رفتاری را، به ترتیب 68/0، 71/0، 73/0 و 62/0 گزارش کردهاند. روایی پرسشنامه بازداری رفتاریبرای روانرنجورخوییِ پرسشنامه شخصیت آیزنک-فرم کوتاه تجدیدنظر شده 27/0، با مقیاس صفت اضطرابی پرسشنامه حالت-صفت اضطراب 43/0، با پرسشنامه عاطفۀ منفی 40/0 و با پرسشنامه عاطفۀ مثبت 16/0- ؛ روایی مقیاس فعالسازی رفتاری با پرسشنامه عاطفۀ مثبت 30/0 و با مقیاس برونگرایی پرسشنامۀ شخصیت آیزنک-فرم کوتاه تجدیدنظر شده، 22/0 گزارش شده است (01/0P<)(Abdollahi Majareshin, Bakhshipour & Mahmoud Alilou, 2010). در این پژوهش پایایی ابزار با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 90/0 به دست آمد. دو نمونه از سوالات پرسشنامه عبارتند از، اغلب کارهایم را خیلی سریع انجام میدهم، وقتی فکر میکنم که عملکردم در انجام کاری ضعیف بوده، نگران میشوم.
یافتهها
نمونۀ این پژوهش شامل 348 دختر با میانگین سنی و انحراف معیار سن، به ترتیب 16/16 و 02/1 بود.
قبل از ارزیابی مدل، پیشفرض مدلیابی معادلات ساختاری شامل نرمال بودن تکمتغیّری توزیع دادهها بررسی و محاسبه چولگی و کشیدگی هر یک از متغیّرها، برای ارزیابی نرمال بودن تکمتغیّری انجام شد. چولگی متغیّرها در دامنه 08/0- تا 20/1 و کشیدگی متغیّرها در دامنه 01/0 تا 51/0- بود. قدرمطلق چولگی و کشیدگی متغیّرها به ترتیب نباید از 3 و 10 بیشتر باشد (Kline, 2011). در ادامه، تصویر شماره 1 مدل آزمونشدۀ پژوهش را همراه با ضرایب استاندارد نشان میدهد. لازم به ذکر است در این مطالعه جهت بررسی معنیداری روابط واسطه از آزمون بوتاستراپ (Bootstrap) استفاده شده است.
تصویر 1. مدل آزمونشدۀ پژوهش
تصویر شماره 1 ضرایب مسیر را نشان می دهد که به همراه ضرایب تی و سطح معنی داری در جدول شماره 1 گزارش شده است.
جدول 1. ضرایب مسیر، مقادیر تی و سطح معنی داری مسیرهای مستقیم
مسیر | ضریب مسیر | مقدار تی | سطح معنیداری |
به روی سیستم بازداری رفتاری از |
|
|
|
خودشیفتگی ناسازگار | 15/0 | 84/2 | 001/0 |
رقابتجویی افراطی | 30/0 | 75/5 | 001/0 |
به روی سیستم فعالساز رفتاری از |
|
|
|
خودشیفتگی ناسازگار | 17/0- | 27/3- | 001/0 |
رقابتجویی افراطی | 20/0- | 71/3- | 001/0 |
به روی بدریختانگاری بدنی از |
|
|
|
سیستم بازداری رفتاری | 09/0 | 79/1 | ns |
سیستم فعالساز رفتاری | 25/0- | 73/4- | 001/0 |
همانطور که در جدول 1 مشاهده میشود، صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به عنوان متغیّرهای برونزا، به ترتیب با ضرایب استاندارد 17/0- و 20/0- بر سیستم فعالساز رفتاری و به ترتیب با ضرایب استاندارد 15/0و 30/0 بر سیستم بازداری رفتاری تاًثیر میگذارند و سیستم فعالسازی و بازداری رفتاری به ترتیب، با ضریب استاندارد 25/0- و 09/0 بر بدریختانگاری بدنی تاًثیر دارد. تاًثیر سیستم بازداری رفتاری بر بدریختانگاری بدنی معنادار نیست. این بدین معنا میباشد که غیر از مسیر اثر مستقیم سیستم بازداری بر بدریختانگاری بدنی، سایر مسیرهای مستقیم تأیید میشوند. به این ترتیب، فرضیه 1 پژوهش مبنی بر اینکه، صفت خودشیفتگی ناسازگار بر سیستم بازداری رفتاری اثر مستقیم دارد، فرضیه2 مبنی بر اینکه صفت خودشیفتگی ناسازگار بر سیستم فعّالساز رفتاری اثر مستقیم دارد، فرضیه 3 مبنی بر اینکه، نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم فعّالساز رفتاری اثر مستقیم دارد، فرضیه 4 مبنی بر اینکه، نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم بازداری رفتاری اثر مستقیم دارد، و فرضیه 5 مبنی بر اینکه، سیستم فعّالسازی رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی اثر مستقیم دارد، تأیید شد. فرضیه 6 پژوهش مبنی بر اینکه سیستم بازداری رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی اثر مستقیم دارد، تأیید نشد.
در ادامه در جدول 2 اثرات غیر مستقیم یا میانجی بر اساس نتایج مدل و آزمون بوتاستراپ (Bootstrap) گزارش شده است.
جدول 2. اثرات غیرمستقیم مدل آزمونشده
متغیّرها | حدود |
ضریب مسیر |
P | |||
مستقل | میانجی | وابسته | حد بالا | حد پایین | ||
صفت خودشیفتگی ناسازگار | سیستم فعالساز رفتاری | بدریختانگاری بدنی | 13/0 | 29/0 | 20/0 | 01/0 |
| سیستم بازداری رفتاری | بدریختانگاری بدنی | 05/0 | 19/0 | 10/0 | NS |
نگرش رقابتجویی افراطی | سیستم فعالساز رفتاری | بدریختانگاری بدنی | 11/0 | 30/0 | 22/0 | 01/0 |
| سیستم بازداری رفتاری | بدریختانگاری بدنی | 09/0 | 21/0 | 09/0 | NS |
همانطور که در جدول 2 مشاهده میشود، اثر غیر مستقیم صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به واسطۀ سیستم بازداری رفتاری بر بدریختانگاری، معنیدار نیست. اثر غیر مستقیم صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی به واسطۀ سیستم فعالساز رفتاری بر بدریختانگاری بدنی در سطح 01/0 به صورت مثبت معنیدار است. به این ترتیب، فرضیه 7 پژوهش مبنی بر اینکه،صفت خودشیفتگی ناسازگار به واسطۀ سیستم فعّالساز رفتاری بر بدریختانگاری بدنی اثر غیر مستقیم دارد، تأیید شد. فرضیه 8 پژوهش مبنی بر اینکه،صفت خودشیفتگی ناسازگار به واسطۀ سیستم بازداری رفتاری بر بدریختانگاری بدنی اثر غیر مستقیم دارد، تأیید نشد. فرضیه 9 پژوهش مبنی بر اینکه، نگرش رقابتجویی افراطی به واسطۀ سیستم فعّالساز رفتاری بر بدریختانگاری بدنی اثر غیر مستقیم دارد، تأیید شد. فرضیه 10 پژوهش مبنی بر اینکه، نگرش رقابتجویی افراطی به واسطۀ سیستم بازداری رفتاری بر بدریختانگاری بدنی اثر غیر مستقیم دارد، تأیید نشد.در ادامه در جدول 3 شاخصهای برازش مدل ساختاری پژوهش گزارش شده است.
جدول 3. شاخصهای برازش مدل ساختاری
نام شاخص | اختصار | برازش |
کای اسکور به درجۀ آزادی | X2/df | 77/2 |
ریشه میانگین مربعات خطای برآورد | RMSEA | 07/0 |
شاخص نیکویی برازش | GFI | 95/0 |
شاخص برازش تطبیقی | CFI | 90/0 |
شاخص برازش هنجار شده | NFI | 94/0 |
شاخص برازش افزایشی | IFI | 94/0 |
جدول بالا نشان میدهد که بر اساس ملاکهای Gefen, Straub & Boudreau (2000)، مدل آزمونشده از برازش مناسبی برخوردار است.
بحث
افزایش اهمیت تصویر بدنی، در حالی است که پژوهشها در زمینۀ عوامل مؤثّر بر بدریختانگاری بدنی در نمونههای غیر بالینی، کم است. در سالهای اخیر بررسی عوامل شکلگیری، سببشناسی و درمان این اختلال رو به رشد بوده، امّا در رابطه با الگویهای پیچیدۀ تعاملی، یافتهها اندک است. پژوهش درباره عواملی که تأثیرات ویژگیهای شخصیتی بر بدریختانگاری بدنی را واسطهگری میکنند، میتواند درک ما را از سببشناسی و درمان افزایش دهد. این پژوهش، مدل فرضی تأثیر صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی را، به واسطهگری سیستم فعالسازی/بازداری رفتاری، بر بدریختانگاری بدنی آزمود. همانطور که فرض شده بود، یافتهها از مدلی حمایت کردند که صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به واسطۀ حساسیت کم سیستم فعالساز رفتاری باعث افزایش نشانگان بدریختانگاری بدنی میشوند.
اغلب تأثیرات مستقیم مدل فرضی پژوهش، پیش از این، توسط پژوهشهای دیگر تأیید شده است. از جمله، سیستم فعالساز رفتاری بر بدریختانگاری بدنی (Jani et al, 2019)، صفت خودشیفتگی بر سیستم بازداری رفتاری(Beigi et al, 2021) و نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم بازداری رفتاری (Basharpour, Molavi & Berahmand, 2014). پژوهشی کاملاً منطبق بر این مطالعه، در بررسی ادبیات پژوهشی داخلی و خارجی یافت نشد.
پژوهش Maheronnaghsh et al(2020) نشان داده از آنجا که افراد با نشانگان بدریختانگاری، "خویشتن" را نمیپذیرند و به جای مشاهده و پذیرش خود، سعی در اجتناب از افکار و احساسات خود و حتی اجتناب از جامعه دارند، ورزش ذهنی و فعّال کردن لوبهای مغزی، میتواند اساس بیوشیمی کارکردهای عصبروانشناختی مغز را تنظیم کند و "ترس از خود" را در این افراد کاهش دهد. این یافته میتواند تأییدی باشد برای نقش سیستمهای مغزی رفتاری بر شدت نشانگان بدریختانگاری بدنی.
سیستم بازداری رفتاری با تهدید، مرتبط است و نتیجۀ این پردازش، منجر به توجّه افزایش‌یافته و افزایش برانگیختگی به منظور افزایش توجّه برای پاسخ به علائم تهدید و خطر در دختران نوجوان میشود (Basharpoor et al, 2014).از سویی، فراتحلیل Mason et al (2019) نشان داده است افراد، یک سیستم ارتقای متمرکز بر پرورش، پیشرفت و تحقق ایدهآلها و سیستم پیشگیری متمرکز بر امنیت، ایمنی و تحقق بایدها دارند و هنگامی که شکستی مرتبط با ارتقا یا پیشگیری اتفاق میافتد، خود-ناهمخوانی(ناهمخوانی خود واقعی، خود ایده‌آل و خود بایدی) حاصل شده و فرد مستعد آسیبشناسی روانی میشود.
مطابق با یافتۀ این پژوهش مبنی بر اثر مثبت صفت خودشیفتگی ناسازگار بر سیستم بازداری رفتاری،Brown et al (2019) طی پژوهشی تأیید کردهاند، خودشیفتههای آسیبپذیر، به دلیل عدم اعتماد به دیگران و ادراک تهدیدآمیز انگیزههای دیگران، یک سوگیری انتسابی خصمانه نسبت به دیگران دارند. در واقع آنها در موقعیتهای اجتماعی، بدترین فرضیه را در نظر میگیرند. Beigi Dehaghi et al (2021) نیز تایید کردهاند افراد دارای صفت خودشیفتگی روانرنجور و خودشیفتگی خصمانه، بی اعتمادی اجتماعی را بروز میدهند و این در حالی است که بین خودشیفتگی بزرگمنش و سوگیری انتسابی خصمانه رابطهای وجود ندارد. به علاوه،Lannin, Guyll, Krizan, Madon & Cornish (2014) نیز بیان میکنند حساسیت افراد خودشیفته به تهدید، باعث اضطراب دربارۀ مورد پذیرش بودن و عدم اطمینان به مقاصد دیگران میشود و به شکل سکوت اجتماعی و درونگرایی در این افراد بروز میکند.
مطابق با یافتۀ این پژوهش مبنی بر اثر مثبت نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم بازداری رفتاری، Fülöp & Orosz (2015) طی پژوهشی نشان دادهاند مقایسههای ارزیابیکنندۀ دختران نوجوان که به نحوی غیر سازنده هستند که اغلب جنبۀ رقابتی به آنها میدهد، موجب ادراک پیامهای تهدیدکننده و عواطف منفی میشود و به‌ویژه در شرایطی که نوجوانان اعتماد به نفس پایین دارند، هیجانهای منفی را برمیانگیزند. با توجه به اینکهافراد بیشرقابتجو به دلیل اجتناب از خطر از دست دادن "خود-ارزشی"، دائماً به رقابت کردن، کنترل کردن و تحقیر دیگران میپردازند (Orosz et al, 2018)، میتوان گفت مجموعهای از جهتگیریها، ارزیابیها و هیجانهای منفی و غیر سازنده در افراد بیشرقابتجو، در پاسخ به علائم شکست که برای آنها به معنای تهدید و خطر است، در آنها تنش و برانگیختگی ایجاد میکند و به این ترتیب نگرش رقابتجویی افراطی، حساسیت و فعالیت سیستم بازداری رفتاری را افزایش میدهد.
سیستم فعّالساز رفتاری، سیستم روی‌آوردی است که با صفات برونگرایی ارتباط دارد (Amiri, Soleymani & Rafie, 2017). این در حالی است کهآسیب‌پذیری خودشیفتگی بر جهت‌گیری انفعالی مبتنی بر اجتناب بنا شده است و به دلیل همین کیفیّتهای انفعالی، اجتنابی و آسیبپذیر است که میتواند به یک ویژگی آسیب‌زای شخصیت تبدیل شود (Krizan & Herlache, 2018). پژوهش Miller, Price, Gentile, Lynam & Campbell (2012) نشان داد خودشیفتگی آسیبپذیر با درونگرایی، هیجانهای منفی و سردی در روابط بینفردی و خودشیفتگی غیرآسیبپذیر با جهت‌مندی گرایشی مثل برونگرایی بالا، فعّال بودن رفتاری، اعتماد به نفس و جرأت‌مندی بالا، رابطۀ مثبت قوی دارد. لذا همسو با نتایج پژوهشهای فوق، اثر منفی خودشیفتگی بر سیستم فعالساز رفتاری قابل تبیین است. به این ترتیب، به نظر میرسد، با افزایش تظاهرات ناسازگار و آسیبپذیر خودشیفتگی، حساسیت سیستم فعالساز رفتاری کاهش مییابد.
همچنین یافتۀ پژوهش مبنی بر اثر منفی نگرش رقابتجویی افراطی بر سیستم فعّالساز رفتاری همسو با پژوهشHojecki (2014) است. اودر مطالعه آزمایشی تأثیر رقابتجویی بر ادراک فرد، بیان کرده است که افراد با تمایل بالا به رقابت را عوامل متعدد برمیانگیزند، امّا به هر حال همه آنها به دنبال برنده شدن در موقعیّتهای بین فردی هستند. لذا افراد کمتر رقابتجو، ادراک مثبت بیشتری نسبت به شخصیت رقیب دارند، آنها حتّی در شرایطی که رقابت را واگذار میکنند، نسبت به افراد با رقابتجویی بالا، رقیب را گرمتر و صمیمیتر ادراک میکنند. با توجه به اینکه، سیستم فعّالساز رفتاری، ادراکها، ارزیابیها و هیجان مثبت را بر میانگیزد (Jani et al, 2019؛Basharpour et al, 2014)، به نظر میرسد با افزایش رقابتجویی افراطی، حساسیت سیستم فعالساز رفتاری کاهش مییابد.
یافتۀ پژوهش مبنی بر اثر منفی سیستم فعّالساز رفتاری بر بدریختانگاری، همسو با پژوهشهای دیگر است. پژوهش Khanjani & BahadoriKhosroshahi (2014) نشان داده استصفت برونگرایی با تصویر بدنی مثبت، رابطه مثبت دارد. لذا به دلیل اینکه تصویر بدنی مثبت در بدریختانگاری بدنی آسیب دیده یا دچار نقص است، اثر منفی سیستم فعالساز رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری، روشن است. افراد ناراضی از تصویر بدنی، نه فقط نسبت به خود بلکه نسبت به رویدادهای اطراف نیز، تصویر و ادراک منفیتری دارند (Samadian et al, 2019).
در تبیین این یافته که اثر سیستم بازداری رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی تأیید نشد، از آنجایی که مطالعه روی جمعیت غیر بالینی صورت گرفته، شدت این نشانگان بر اساس مفهومپردازی پیوستاری نشانگان روانشناختی، کمتر از جمعیت بالینی است. به علاوه، با توجه به ماهیت به هم پیوستۀ سیستم فعّالسازی/ بازداری رفتاری (Core, 2002)، به نظر میرسد در فرایند پیچیدۀ منتهی به نشانگان بدریختانگاری بدنی، بر اساس شدت این نشانگان، به هم پیوستگی و تعامل این دو سیستم موجب شده است سیستم فعّالساز رفتاری نقش برجستهتری نسبت به سیستم بازداری رفتاری در تظاهرات غیر بالینی بدریختانگاری بدنیِ نمونۀ مورد مطالعه داشته باشد و از این جهت است که تأثیر سیستم بازداری بر حسب شدّت نشانگان بدریختانگاری در نمونۀ مورد مطالعه، برجسته نبوده و معنادار نشده است.
تأثیر منفی غیر مستقیم خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی به واسطۀ سیستم فعّالسازی رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی، یافتۀ دیگر این مطالعه است. خودشیفتگی ناسازگار دارای کیفیّتهای انفعالی، اجتنابی، آسیبپذیر و هیجانهای منفی است (Krizan et al, 2018). افراد با تمایل بالا به رقابت نیز نسبت به افراد کمتر رقابتجو، ارزیابی و ادراک مثبت کمتری نسبت به رقیب دارند Hojecki, 2014)). به این ترتیب، خودشیفتگی ناسازگار و رقابتجویی افراطی، به واسطۀ حساسیت کم سیستم فعالساز رفتاری، بر نشانگان بدریختانگاری بدنی اثر دارند.
پیش از این، تأیید نشدن اثر مستقیم سیستم بازداری رفتاری بر نشانگان بدریختانگاری بدنی تبیین شد. به همین ترتیب، به نظر میرسد تعامل پیچیده و ماهیت به هم پیوستۀ سیستمهای بازداری و فعّالساز رفتاری (Core, 2002) زمینه را فراهم کرده است که به دلیل شدت کم نشانگان بدریختانگاری در نمونۀ غیر بالینی، اثر واسطهای سیستم بازداری رفتاری، برجسته نشود. به این ترتیب، اثر واسطهای سیستم بازداری رفتاری، در یکپارچهسازی دروندادهای دریافتی از صفت خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی در تأثیر بر بدریختانگاری بدنی، معنادار نشد.
در پایان، به چند مورد از محدودیتهای پژوهش اشاره میشود. در این پژوهش برای ارزیابی هر یک از متغیّرهای پژوهش تنها از یک ابزار اندازهگیری استفاده شده است که میتواند دقت ارزیابی و بازنمایی متغیّرهای پژوهش را تحت تاًثیر قرار دهد. همچنین، این مطالعه روی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّمکه جامعهای نسبتاً همگن هستند، انجام شد، لذا محدودیت در تعمیم نتایج به سایر جمعیتها وجود دارد. محدودیت دیگر پژوهش این است که بر روی نمونه غیربالینی انجام شده است و علیرغم پذیرفتن رویکرد مفهومپردازی ابعادی اختلالات روانشناختی و تطابق زیاد نتایج به دست آمده از نمونههای بالینی و غیربالینی، محدودیت تعمیم نتایج پژوهش به جمعیت بالینی را باید در نظر گرفت. لذا پیشنهاد میشود به منظور افزایش توان تعمیم یافتهها، این پژوهش بر روی جمعیتهای دیگر نیز انجام شود. همچنین سایر روشهای اندازهگیری که صرفاً محدود به خودگزارشی نباشند، جهت بازنمایی و ارزیابی دقیقتر متغیّرهای پژوهش استفاده شود. همبستگی بودن طرح این پژوهش، تبیین علتشناختی متغیرها را محدود میکند، از این جهت، برای تبیین نتایج بر مبنای اسنادهای علتشناختی دقیق، تکرار پژوهش در چهارچوب طرحهای دقیق آزمایشی پیشنهاد میشود. با توجه به نتایج پژوهش، برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای آشنا نمودن متولیان آموزشی به ویژه معلمان، دبیران و مشاوران مدارس، که به طور مستقیم با دانشآموزان در ارتباط هستند، با نمودها و تاثیرات مؤلفههای بررسی شده، میتواند در شناسایی این نشانگان در نوجوانان و طراحی و برنامهریزی به منظور برخورداری آنها از آموزش‌ها و مداخلات لازم، کمک کند و به این ترتیب، فضایی برای تامین نیازهای روانشناختی دانشآموزان فراهم نماید. لازم به ذکر است، این پژوهش نیازمند تاییدهای تجربی بیشتر است و تا آن زمان، یافتههای به دست آمده باید با احتیاط تفسیر شود.
سپاسگزاری
به تمام شرکتکنندگان در این پژوهش و همکاریکنندگان به هر نحو با این پژوهش، نهایت تشکر و قدردانی خود را تقدیم میکنیم. این مقاله برگرفته از پایاننامه دکتری با عنوان "تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم صفت شخصیتی خودشیفتگی ناسازگار و نگرش رقابتجویی افراطی بر نشانگان بدریختانگاری بدنی با واسطه گری سیستم فعالسازی/ بازداری رفتاریدر دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوّم" است.
منابع
Arji, M., Borjali, A., Sohrabi, F., & Farrokhi, N.A. (2016). Role of perfectionism and body image in the prediction of body dysmorphic disorder symptoms. Avicenna Journal of Neuro Psycho Physiology, 3(3), 62-65. (In Persian)
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5, 5th. ed. USA: American Psychiatric Association. (In Persian)
Abdollahi Majareshin, R., Bakhshipour, A., &Mahmoud Alilou, M. (2010). The relationship between personality traits of behavioural inhibition/ activation systems and conceptual implicit memory bias based on the Transfer Appropriate Processing (TAP) framework. Journal of Psychological Studies, 6(1), 57-88. (In Persian)
Amiri, S., Soleimani, A., & Rafiei, Z. (2017). The role of personality dimensions based on brain / behavioral systems in adolescents' internalization and externalization disorders. Two Quarterly Journal of Clinical Psychology and Personality (Behavior Scholar), 15(2), 145-155. (In Persian)
Amiri, S., & Hassani, J. (2011). Assessment of psychometric properties of behavioral activation system (BAS) and behavioral inhibition systems (BIS) scale associated with impulsivity and anxiety. Razi Journal of Medical Sciences, 23(144), 68-70. (In Persian)
Ames, D.R., Rose, P., & Anderson, C.P. (2006). The NPI-16 as a short measure of narcissism. Journal of Research in Personality, 40(4), 440-450.
Beigi Dehaghi, A.M., & Zeigler-Hill, V. (2021). Narcissistic personality features and social trust: the mediating roles of the dangerous and competitive social worldviews. Psychological Topics, 30(1), 57-75. (In Persian)
Bąk, W., Dutkiewicz, D.N., & Kutnik, J. (2020). Self-standards in late adulthood. Perceived health as a moderator of the relationship between self-discrepancy and affect. Polish Psychological Bulletin, 51(3), 177-188,
Brown, A.A., & Freis, S.D. (2019). Assuming the worst: hostile attribution bias in vulnerable narcissists. Self and Identity Journal, 20(2), 152-164.
Basharpoor, S., Molavi, P., Barahmand, U., & Mousavi, S.A. (2014). The relationship between behavioral activation/ inhibition systems (BAS/BIS) and bullying/ victimization behaviors among male adolescents. Iran Journal of Psychiatry, 8(3), 118-123. (In Persian)
Bassaknejad, S., & Ghaffari, M. (2007). Relationship between fear of dysmorphic disorder and mental disorders in students. Journal of Behavioral Sciences, 1(2), 179-187. (In Persian)
Corr, P.J. (2002). Gray’s reinforcement sensitivity theory: tests of the joint subsystems hypothesis of anxiety and impulsivity. Personality and Individual Differences, 33(4), 511–32.
Campbell-Sills, L., Liverant, G.I., & Brown, T.A. (2004). Psychometric evaluation of behavioral inhibition/behavioral activation scales in a large sample of outpatients with anxiety and mood disorders. Psychological Assessment. 16(3), 144-254.
Carver, C.S., & White, T.L. (1994). Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: the BIS/BAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 67(2), 319–333
Dehestani, M., Azizi, Z., & Mahdavi, S.A. (2018). The effectiveness of group therapy schemas on body dysmorfy syndrome and early maladaptive schemas in female students with overweight anxiety. Thought and Behavior, 12(47), 47-56. (In Persian)
Esnaashari, N., Bakhshayesh A.R., & Afshani A.R. (2014). The prevalence of body dysmorphic disorder in female adolescents of Yazd. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, 22(3), 1237-45. (In Persian)
Farah Bijari, A., Peyvastegar, M., & ZarifJalali, Z. (2014). Comparison of dimensions of self-concept and adaptation in adaptive and maladaptive narcissists. Psychological Studies, 9(4), 127-99. (In Persian)
Fang, A., Matheny, N.L., & Wilhelm, S. (2014). Body dysmorphic disorder. Psychiatric Clinics of North America, 37(3), 287–300
Fülöp, M., & Orosz, G. (2015). State of the art in competition research,” in emerging trends in the social and behavioral sciences: An Interdisciplinary, searchable, and linkable resource. (pp. 1–15). Hoboken, NJ: Wiley. 10.1002/9781118900772.etrds0317,
Gefen, D., Straub, D., & Boudreau, M.C. (2000). Structural equation modeling and regression: guidelines for research practice. Communications of the Association for Information Systems, 4(1), 7-22.
Gray, J. A., & Mc Naughton, N. (2000). The neuropsychology of anxiety: an enquiry into the functions of the septo-hippocampal system. Oxford University Press
Heydari, M., Eskandari, H., Nezarat, H., Mojadam, M., Sarvandian, S., Shabani, S., & Azar, M. (2015). Analytical study of body image fear and aggression in male and female high school students. Journal of Urmia School of Nursing and Midwifery, 14(10), 837-846. (In Persian)
Hojecki, K.A. (2014). The effect of competitiveness on person perception: an experimental study. Honors Program Theses.Paper 11.
Habibi, M., Alahdadi, S., Mohammadi, L., & Ghanbari, N.(2019). Psychometric properties of behavioral activation/inhibition systems (BAS/BIS) in dependent people with drug and alcohol. Journal of Health, 10(1), 58-72.
Higgins, E. T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94(3), 319–340.
Horney, K. (1937). Neurotic personality of our time. New York, NY: WW Norton and Company.
Jani, S., & Hajlou, n. (2019). The role of behavioral activation system and behavioral inhibition system in predicting psychological problems of cancer patients. Journal of Cancer Care, 1(2), 62-55. (In Persian)
Jorgensen, L., Castle, D., Roberts, C., & Groth-Marnat, G. (2001). A clinical validation of the dysmorphic concern questionnaire. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 35(1), 124-128.
Khodabakhsh, M.R., & Kiani, F. (2014). Body image disturbance and perfectionism as predictor’s factors of disordered eating behavior among female students. International Journal of Pediatrics, 2(4.3), 399-406. (In Persian)
Kline, R.B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Second Edition, New York: The Guilford Press.
Krizan, Z., & Herlache, A.D. (2018). The narcissism spectrum model: a synthetic view of narcissistic personality. Personality and Social Psychology Review, 22(1), 3 –31.
Khanzadeh, M., Beshlideh, K., Hamid, N., & Marashi, S.A. (2017). Design and test a model of the antecedents of body dysmorfy symptoms in students. Journal of Clinical Psychology, 9(1), 85-99. (In Persian)
Khanjani, Z., & Bahadorikhosroshahi, J. (2014). The prediction of general health on the basis of body image, life stress and personality characteristics. Knowledge and Research in Applied Psychology, 15(4),40-47. (In Persian)
Kohut, H. (1977). The restoration of the self. New York: International University Press.
Littleton, H., Axsom, D., &Pury, C. (2005). Development of the body image concern inventory. Behaviour Research and Therapy, 43(2), 229-41.
Littleton, H., & Breitkopf, C.R. (2008). The body image concern inventory: validation in a multiethnic sample and initial development of a Spanish language version. Body Image, 5(4), 381–388
Leary, M.R. (1983). A brief version of the fear of negative evaluation scale. Personality and Social Psychology Bulletin, 9(3), 371–375.
Lundgren, J.D., Anderson, D.A., & Thompson, J.K. (2004). Fear of negative appearance evaluation: development and evaluation of a new construct for riskfactor work in the field of eating disorders. Eating Behavior, 5(1), 75-84.
Lannin, D.G., Guyll, M., Krizan, Z., Madon, S., & Cornish, M. (2014). When are grandiose and vulnerable narcissists least helpful? Personality and Individual Differences, 56, 127-132
Maheronnaghsh, F., Naderi, F., Bakhtiyarpor, S., & Safarzadeh, S. (2020). Compare effectiveness mind sport training and acceptance commitment therapy on psychological distress and fear of self among people have body dismorphic. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 8(3), 118-131. (In Persian)
Mason, T.B., Smith, K.E., Engwall, A., Lass, A., Mead, M., Sorby, M., Bjorlie, K., Strauman, T.J., & Wonderlich, S. (2019). Self-Discrepancy theory as a transdiagnostic framework: a meta-analysis of self-discrepancy and psychopathology. Psychological Bulletin, 145(4), 372-389.
Menesini, E., Tassi, F., & Nocentini, A. (2018). The competitive attitude scale (CAS): a multidimensional measure of competitiveness in adolescence. Journal of Psychology and Clinical Psychiatry, 9(3), 240‒244.
Miller, J.D., Price, J., Gentile, B., Lynam, D.R., & Campbell, W.K. (2012). Grandiose and vulnerable narcissism from the perspective of the interpersonal circumplex. Personality and Individual Differences, 53(4), 507-512.
Mohammadzadeh, A. (2010). Iranian validation of the narcissistic personality inventory-16. Journal of Fundamentals of Mental Health, 4(44), 274-281. (In Persian)
Orosz, G., Tóth-Király, E., Büki, N., Ivaskevics, K., B˝othe, B., & Fülöp, M. (2018). The four faces of competition: the development of the multidimensional competitive orientation inventory. Frontiers in Psychology, 9(779), 1-16.
Pourkaveh Dehkordi, E., Khanmohammadi Otaghsara, A., & Abbasi Asfajir, A.A. (2020). Metaanalysis of the causes of Iranian women’s tendency to cosmetic surgery. Journal of Health Psychology, 9(2), 7-24. (In Persian)
Raskin, R.N., & Hall, C.S. (1979). A narcissistic personality inventory. Psychological Reports, 45(2), 590-598.
Raskin, R., & Terry, H. (1988). A principal-components analysis of the Narcissistic Personality Inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890–902
Ryckman, R.M., Hammer, M., Kaczor, L.M., & Gold, J.A. (1990). Construction of a hypercompetitive attitude scale. Journal of Personality Assessment, 55(3-4), 620-629.
Samadian, S.h, KoochakEntezar, R., Baghdasaryans, A., & GhanbariPanah, A. (2019). Structural equation modeling of the relationship between personality traits and perceived stress with body image concerns in cosmetic surgery applicants. Skin and Beauty, 10(2), 81-93. (In Persian)
Solomon-Krakus, S., Sabiston, C.M., Brunet, J., Castonguay, A.L., Maximova, K., & Henderson, M. (2017). Body image self-discrepancy and depressive symptoms among early adolescents. The Journal of Adolescent Health, 60(1), 38–43.
Santana, M.L.P., de Cássia R.S., Assis, A.M.O., Raich, R.M., Machado, M.E.P.C., De J. Pinto, E., De Moraes, L.T.L.P., & Ribeiro Junior, H.C. (2013). Factors associated with body image dissatisfaction among adolescents in public schools students in Salvador, Brazil. Nutricion Hospitalaria, 28(3), 747-756.
Toh. W.L., Grace, S.A., Rossell, S.L., Castle, D.J., & Phillipou, A. (2019). Body parts of clinical concern in anorexia nervosa versus body dysmorphic disorder: a cross-diagnostic comparison. Australasian Psychiatry, 28(2), 134-139.
Wolf, E.J., Harrington, K.M., Clark, S.L., & Miller, M.W. (2013). Sample size requirements for structural equation models: An evaluation of power, bias, and solution propriety. Educational and Psychological Measurement, 73(6), 913-934.
Wilhelm, S., Phillips, K.A., Greenberg, J.L., O’Keefe, S.M., Hoeppner, S.S., Keshaviah, A., Sarvode-Mothi, S., & Schoenfeld, D.A. (2019). Efficacy and posttreatment effects of therapist-delivered cognitive behavioral therapy vs supportive psychotherapy for adults with body dysmorphic disorder a randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 76(4), 363-373