بررسی تأثیر متقابل پوشش سنتی اقوام بلوچ و معماری بومی در منطقه سرحد و مکران

محورهای موضوعی : معماری

آرزو رستم زاده ¹ , مرضیه هومانی راد ^{2 *}

1 -
2 - استاد

تاریخ دریافت : 1404/04/14 تاریخ پذیرش : 1404/05/14 تاریخ انتشار : 1403/12/20

کلید واژه: معماری بومی سیستان, تکنیک و نقوش سوزن دوزی, اقلیم, معماری پایدار, سیستان و بلوچستان,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر به بررسی متقابل ساختار معماری بومی ایرانی در منطقۀ سیستان سرحد و مکران و پوشش سنتی اقوام بومی آن و تأثیر متقابل آن‌ها در طول تاریخ می‌پردازد. در این پژوهش با استناد به منابع کتابخانه‌ای و علمی و روش تفسیری و تحلیلی، به نمادشناسی عناصر هندسی در هنر سوزن‌دوزی بلوچ و ارتباط آن با معماری بومی پرداخته‌شده است. هدف تحقیق، تاثیر متقابل مبانی ساختار معماری بومی سیستان بر پوشش سنتی اقوام بومی است. با توجه به هدف مذکور، جایگاه چهار عامل اساسی «جغرافیا، فرهنگ، معماری و تاریخ» در پدیدارشدن انواع پوشاک سنتی سیستان و تأثیر آن بر الگوهای ساختاری و معماری بناهای تاریخی باقی ماندۀ آن خطه، بررسی قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد مهم‌ترین مولفه موثر بر فرم، بافت و طراحی معماری پوشاک سنتی سیستان‌وبلوچستان برحسب الویت و به‌ترتیب، جغرافیای طبیعی و فرهنگ است. جغرافیای فرهنگی و معماری تاریخی نیز پس از دو عامل نخست، به‌ترتیب در چگونگی شکل‌گیری معماری و پوشش اقوام مؤثر بوده‌اند. نقش تزیین در زیبایی‌آفرینی هنر معماری مردمان بلوچ که غالباً با تزیینات ظریف تری آمیخته‌شده است. هنر معماری و سوزن‌دوزی که آفریده دست مردمانی است، به‌دلیل پیوند نزدیک با طبیعت، آن را حرمت نهاده و با الهام از آن، کالبدی این‌چنینی ساده و درعین‌حال پیچیده، با حداکثر کارایی و زیبایی، برای زندگی خود خلق کرده‌اند.

چکیده انگلیسی:

This study examines the interaction between traditional dress and indigenous architecture in the Sistan, Sarhad, and Makran regions of Iran, and the mutual influence of these elements throughout history. The research uses library and scientific resources along with an interpretive and analytical method to explore the symbolism of geometric patterns in Baluchi embroidery and its connection with indigenous architecture. The aim of the study is to investigate the mutual influence of the principles of indigenous architecture in Sistan on the traditional dress of its native peoples. Based on this objective, the role of four fundamental factors—"geography, culture, architecture, and history"—in the emergence of various traditional costumes in Sistan and their impact on the structural patterns of the remaining historical buildings in the region are examined. The results show that the most significant factors influencing the form, texture, and design of the traditional dress in Sistan and Baluchestan, in order of priority, are natural geography and culture. Cultural geography and historical architecture follow these two factors in shaping both architecture and dress. The role of decoration in the aesthetic creation of the architecture of the Baluchi people, often combined with finer decorations, is also noted.

 

Investigating the Interaction Between Traditional Clothing of Iranian Tribes and Indigenous Architecture
Case Study: Sarhad and Makran Region (Sistan and Baluchestan)

منابع و مأخذ:

اسفندیاری،ص.(1370)، نگرشی بر روند سوزن دوزی های سنتی ایران، تهران: صبا.
بختیاری، آ. (1400)، طراحی لباس فاخر بانوان با استفاده از الگوهای هندسه فرکتال در آینه‌کاری ایرانی(مورد مطالعاتی:کاخ گلستان ،دانشگاه هنر تهران.
بی باک، غ ر، افتاده،م. (1395)، عوامل تاثیر گذار در به وجود آمدن نقوش سوزن دوزی بلوچ،نخستین همایش رودوزی های سنتی سیستان و بلوچستان، زاهدان.
جانب اللهی ، م .س. (1378)، بازشناسی در مسکن روستایی. مجلۀ آبادیش، ۶۰، پاییز ۲۶ - ۳۳.
خدا بنده لو ، ز. خرمشاهی،م. (1387)، مسکن سنتی بلوچ.مجله تحقیقات جغرافیایی. 43. 92-118.
خاموشی ،ز. (1387)، تحول کاربرد و تزیین در سوزن دوزی بلوچ و ترکمن به شیوه سنتی و مدرن، مطالعات هنر اسلامی،موسسه مطالعات هنر اسلامی،شماره9، صص73-98.
ریگی ،ز. (1395)، تاریخچه نقوش سوزن دوزی زنان بلوچ، نخستین همایش رودوزی های سنتی سیستان و بلوچستان، زاهدان.
سوزان ،ح. (1399) مطالعه تطبیقی بازتاب مؤلفه های سنتی معماری در آثار منیرشاهرودی فرمانفرماییان و سـوزان حفونه. مطالعات هنرهای زیبا.
سنجربیگی، ل . (1397)، طراحی خانه مد و لباس با رویکرد ترویج فرهنگ ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: طراحی خانه مد و لباس در شهر تهران، موسسه آموزش عالی باختر ایلام، دانشکده فنی و مهندسی.
طاهر عزیزی، م، شیخی، ع. (۱۴۰۰)، گونه‌شناسی و تحلیل نقوش قوم بلوچ در بلوچی دوزی سرحد و مکران. ره پویه هنر، ۱۳۷۴، ۶۹-۷۴.
کشاورز،گ، جوادی،ش.(۱۳۹۷)، انتزاع نمادین در زیبایی‌شناسی هنر بلوچستان، نمونۀ موردی: سوزن‌دوزی بلوچ. نشریه علمی پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی باغ نظر، ۱۶(۷۹).
مولایی، ص.، سلیمانی، س. (۱۳۹۳). عناصر باارزش معماری بومی منطقه سیستان بر مبنای مؤلفه‌های اقلیمی معماری پایدار.
نظریان، ا.، میر‌بهائی، م. (۱۳۸۹). نقش ساختار قومی در دوقطبی شدن مراکز تجاری (بازار شهر زاهدان).