کد مقاله : 140310111195157 بازدید : 15 صفحه: 27 - 34

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی اثر بخشی طراحی فضا بر کاهش استرس کودکان در کلینیک های درمانی

محورهای موضوعی : معماری

محدثه گلعلی زاده بی بالان ¹ , حمید رضا عظمتی ^{2
*} , سعید عظمتی ³ , سید یعقوب ذوالفقاری فر ⁴

1 - دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی معماری واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - گروه معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه مهندسی معماری واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - استادیار گروه مهندسی عمران واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

تاریخ دریافت : 1403/10/11 تاریخ پذیرش : 1403/11/07 تاریخ انتشار : 1403/11/24

کلید واژه: طراحی فضا, کاهش استرس, کلینیک درمانی,

چکیده مقاله :

کودکان به عنوان بخش قابل توجهی از جامعه، نیازمند توجه ویژه در طراحی فضاهای درمانی هستند. با وجود شیوع بالای بیماری‌ها در کودکان، متأسفانه در معماری داخلی مراکز درمانی کودکان، استانداردها و ضوابطی که به ویژگی‌های روانی و جسمی آن‌ها توجه کند، کمتر دیده می‌شود. این در حالی است که طراحی محیط‌های درمانی متناسب با نیازهای کودکان می‌تواند به کاهش استرس و بهبود روند درمان کمک شایانی کند. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر مولفه‌های ابعادی فضاهای کلینیک کودکان بر کاهش استرس و ارتقای کیفیت درمان با تاکید بر روانشناسی محیط است. در این مطالعه، از روش ترکیبی توصیفی- تحلیلی استفاده شده و داده‌ها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری و با نرم‌افزار SPSS تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که معماری محیط با تأکید بر عناصر کالبدی، محیطی، نظافت و آراستگی، بر ابعاد سلامت روانشناختی، فیزیولوژیکی و کالبدی کودکان تأثیرگذار است. در نتیجه، توجه به این مولفه‌ها در طراحی فضاهای درمانی کودکان می‌تواند به کاهش استرس و تسریع روند بهبودی آن‌ها کمک کند.

چکیده انگلیسی:

As a significant portion of society, children require special attention in the design of healthcare environments. Despite the high prevalence of childhood diseases, unfortunately, interior design standards and regulations that consider the psychological and physical characteristics of children are rarely seen in pediatric healthcare centers. Meanwhile, designing therapeutic environments tailored to the needs of children can significantly reduce stress and improve the healing process. The aim of this research is to investigate the impact of dimensional components of children's clinics on reducing stress and improving the quality of treatment with an emphasis on environmental psychology. In this study, a descriptive-analytical mixed method was used and data was collected through questionnaires and analyzed using SPSS software. The findings of the research show that environmental architecture, with an emphasis on physical, environmental, cleanliness, and tidiness elements, has an impact on the psychological, physiological, and physical health dimensions of children. As a result, paying attention to these components in the design of children's healthcare environments can help reduce stress and accelerate their recovery process.

Extended Abstract

Introduction

Children constitute a significant portion of society, and neglecting their needs can have a profound impact on the future. Despite the prevalence of childhood illnesses, there has been a notable lack of attention in the architectural community to the specific standards and physical requirements of children's healthcare facilities. By considering children's unique psychological and physical characteristics and behavioral patterns in the design of therapeutic environments, stress can be reduced, and the quality of care can be improved. Therefore, designing children's healthcare spaces based on their specific needs and environmental psychology principles is of paramount importance. This research aims to answer the following questions: What are the factors that reduce children's stress? How do the spatial components of children's clinics affect the quality of treatment, with a focus on environmental psychology.

This study employs a descriptive-analytical method and includes both qualitative and quantitative data. A questionnaire was used to collect data, which was then analyzed using SPSS software. The findings reveal that architectural environments, which consist of physical elements, environmental elements, and cleanliness, have a significant impact on human health, psychology, physiology, and physical well-being. Based on the findings of this study, it is predicted that paying attention to spatial components in children's healthcare environments can effectively reduce stress and accelerate recovery.

Methodology

The research design of this study is both analytical and descriptive. It aims to investigate the factors that contribute to reducing stress in children within pediatric clinical settings and to identify the components and characteristics that are effective in mitigating this stress. The sample size for this study consists of an average of 15 children visiting the pediatric departments of 2 medical centers.

A descriptive approach, based on a review of existing literature, was employed. This approach, considering previous studies, identified several factors influencing stress reduction in children: light, color, nature, and child-appropriate scale (dimensional components of space). This research endeavors to examine the impact of each of these factors on stress reduction in pediatric treatment environments.

An analytical approach utilizing a questionnaire was adopted for the pediatric department. The questionnaire is standardized and includes sections on personal information such as age, gender, and the name of the medical center, as well as questions related to stress reduction. All answers are provided on a 4-point Likert scale, ranging from 'never' to 'always.' Subsequently, all data collected from the questionnaires were entered into SPSS software, and the researcher analyzed the obtained information using the tests described in the following sections.

Results and discussion

In this research, two case studies of children's treatment centers were selected for the study. At the discretion of the researchers, the names of these centers are not mentioned in this research and are referred to as Centers A and B. Each of these two centers has different conditions in terms of building height, room height, interior spaces, and physical conditions. In this research, intervening variables such as differences in staff behavior, facilities and equipment, and weather have been considered the same in both sets. This difference is clearly evident in images (1 and 2) presented below. Therefore, the researchers have compared the average level of stress reduction in children in these centers through a questionnaire answered by both the children and their parents.

Conclusion

The results indicate that the average stress reduction index among children utilizing these centers is 2.17 in Clinic A and 2.92 in Clinic B.

Therefore, according to this test, the average stress level among children visiting Clinic A, where psychological environmental factors are more adhered to, is lower. Hence, it can be concluded that the reciprocal impact of the environment on humans, as well as understanding environmental psychology in interaction with children, should serve as a model for appropriate design. By adhering to this model in the design process of spaces required for children's treatment centers, the level of stress experienced by these children during their visits to these centers can be reduced.

منابع و مأخذ:

1. احمدی ورزنه، مهوان.کامران کسمایی،حدیثه. (1395) طراحی کلینیک کودکان با تاکید بر تعدیل استرس روانی بیماران.
2. اماقلی، عقیل.(1393) کیفیت معماری محیط و رابطه آن با سلامت روان.همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا (دانشگاه آزاد اسلامی قزوین).
3. امامقلی، عقیل (1392) کیفیت معماری محیط و رابطه آن با سلامت روان.همایش ملی معماری و شهرسازی انسان گرا.
4. امامقلی، عقیل. آیوازیان، سیمون.محمدی زاده، علی. اسلامی غلامرضا. روانشناسی محیطی، عرصه مشترك معماري و علوم رفتاري (1391) نشریه علوم رفتاری.
5. امامقلی، عقیل.(1391) رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ، ﻋﺮﺻﻪ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻌﻤﺎري و ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري.( فصلنامه علوم رفتاری 23).
6. بابایی، زهرا.( 1391) رساله طراحی کلینیک بیماری های خونی کودکان.
7. داوطلب نظام وظیفه محدثه،مهرداد متین.(1392)تدابیر معمارانه در ارتقای ارامش و سلامت روان جوانان بر پایه اصول روان شناسی محیط.همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا.
8. دباغ هژبر،نگار دهقان.(1394)بررسی مولفه های انعطاف پذیری در معماری و نقش آن در طراحی فضاهای درمانی.
9. روح بخش اجتماعی، مهلا.بابا نژاد،جواد. سلمانی،زهرا.(1396).اثر بازی های منتخب با آب بر هوش هیجانی کودکان.
10. سارا ادریسی، محمد علی تربیت جو.(1395)الگوهای طراحی فضاهای درمانی و مراکز سرطانی با رویکرد هنر درمانی و افزایش امید در بیماران.
11. سحق آبادی،آرزو.کولیوند،پیرحسین،کاظمی هادی،(1396)روانشناسی رنگ و اثر ان بر طراحی بیمارستان و درمان بیمار.نشریه علوم اعصاب شفای خاتم.
12. سعیدی امین آبادی،فرنوش.عدالت فر،مینا.(1397) بررسی تاثیر محیط کالبدی فضای درمانی بر کاهش آسیب های جسمی و روحی کودکان پروانه ای.کنفرانس ملی الگوهای نوین در مدیریت و کسب و کار با رویکرد حمایت از کارآفرینان ملی.
13. شیخ ذکریایی ندا،مریدی گلرخ،فرزانه زارعی،فردین حدودی،(1396) تأثیر بازی گروهی بر اضطراب کودکان بستری در بخشهای کودکان بیمارستان.نشریه پژوهش پرستاری.
14. صدیق اکبری سحر، نوری رویا.(1393) بررسی جایگاه روانشناسی محیط نور و رنگ در طراحی فضاهای درمانی با محوریت کودک؛ نمونه موردی: بیمارستان کودکان مفید.اولین ویژه نامه نورپردازی.
15. صدیق اکبری،سحر. نوری،رویا.(1392)بررسی جایگاه روانشناسی محیط نور و رنگ در طراحی فضاهای درمانی با محوریت کودک، نمونه موردی بیمارستان کودکان مفید. معماری و شهرسازی آرمان شهر.ویژه نامه منتخب مقالات اولین همایش روشنایی و نور پردازی ایران.
16. عقبایی،بهار. خوانساری، شیدا. (1395)زیبایی شناسی معماری مراکز درمانی.سومین کنفرانس بین المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی.
17. فرازی مرتضی.(1394).تدوین پروتکل مداخلات به هنگام در تاخیر تکامل گفتار و زبان کودکان خردسال.
18. قاسم پور، فاطمه. مظاهریان، حامد.(1393) روانشناسی فضا و معماری در رفتار کودکان با اختلال نارسایی توجه،بیش فعالی.همایش های ملی نظریه های نوین در معماری و شهرسازی.
19. مرضیه ،مقیمی. دلشاد سیاهکلی، مهسا .(1398)تاملی بر مدیریت استرس کودکان بستری متاثر از الگوی طراحی داخلی مبتنی بر مولفه های گرافیک محیطی در مراکز درمانی(نمونه موردی بیمارستان کودکان 17شهریور رشت).
20. مطلبی،قاسم. وجدان زاده،لادن. (1392) تاثیر محیط کالبدی فضاهای درمانی در کاهش استرس بیماران (بررسی نمونه موردی مطب دندانپزشکی).نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهر سازی.

متن کامل:

$C:\Users\Ali\Downloads\photo16638322326.jpg$

Journal of Sustainable Architecture and Environment

Vol 2, No 7, Autumn 2024

https://sanad.iau.ir/journal/jsae

ISSN (Online): 2981-0892

Research Paper

The Effect of Space Design on Reducing Children's Stress in Therapeutic Clinics

Mohadeseh Golalizadeh Bibalan: PhD student in Architectural Engineering, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran

HamidReza Azemati¹: Professor of the Department of Architecture, Shahid Rajaee Teacher Training University , Tehran, Iran

Saeed Azemati: Assistant Professor, Department of Architecture, Tehran East Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

Seyed Yaghoub Zolfagharifar: Assistant Professor, Department of Civil Engineering, Yasouj Branch, Islamic Azad University, Yasouj, Iran

Received: 2024/07/04 PP 27-34 Accepted: 2024/10/19

Abstract

Keywords: Space Design, Stress Reduction, Therapy Clinical

Citation: Golalizadeh Bibalan,M., Azemati, H., Azemat, S & Yaghoub Zolfagharifar, s. (2024). The Effect of Space Design on Reducing Children's Stress in Therapeutic Clinics, Journal of Sustainable Architecture and Environment, 2 (7), 27-34.

[1] . Corresponding author: HamidReza Azemati, Email: azemati@sru.ac.ir

Extended Abstract

Introduction

Methodology

Results and discussion

Conclusion

The results indicate that the average stress reduction index among children utilizing these centers is 2.17 in Clinic A and 2.92 in Clinic B.

References

1. Aghbaei, B., & Khansari, S. (2016). Aesthetic principles in the architecture of medical centers. Third International Conference on Research in Engineering, Sciences, and Technology. [In Persian]

2. Ahmadi Varzaneh, M., & Kasmaei, K. (2016). Designing a children's clinic with an emphasis on reducing patients' psychological stress. Second International Conference on Architecture in Buildings and Urban Planning. [In Persian]

3. Amaghli, A. (2014). The quality of architectural environments and their relationship with mental health. National Conference on Human-Centered Architecture and Urbanism, Islamic Azad University, Qazvin. [In Persian]

4. Babaei, Z. (2012). Design thesis for a children's hematology clinic. Ministry of Science, Research, and Technology - University of Guilan - Faculty of Architecture. [In Persian]

5. Dabbagh, H., & Dehghan, N. (2017). Examining the components of flexibility in architecture and its role in the design of therapeutic spaces. National Conference on Urban Planning, Architecture, Civil Engineering, and Environmental Studies. [In Persian]

6. Daotolabe Nazam Vazifeh, M., & Matin, M. (2013). Architectural strategies for promoting tranquility and mental health among youth based on environmental psychology principles. National Conference on Architecture and Urbanism (Human-Centered). [In Persian]

7. Edrisi, S., & Tarbiyatjo, M. A. (2016). Design patterns for therapeutic spaces and cancer centers with an approach to art therapy and increasing hope in patients. National Conference on Technology in Applied Engineering, Young Researchers and Elites Club. [In Persian]

8. Emamghli, A., Aivazian, S., Zadeh Mohammadi, A., & Islami, S. G. (2012). Environmental psychology: A common field of architecture and behavioral sciences. Behavioral Sciences Journal, 4(14), 23-44. [In Persian]

9. Es'haghabadi, A., Kolivand, P., & Kazemi, H. (2017). Environmental psychology of color and its impact on hospital design and patient treatment. Khatam Neuroscience Journal, 5(2), 130-142. [In Persian]

10. Ghasempour, F., & Mozahemian, H. (2014). Environmental psychology and its influence on children's behavior in spaces designed for Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). National Conference on New Theories in Architecture and Urban Planning. [In Persian]

11. Matlabi, Q., & Vejdan Zadeh, L. (2015). The impact of physical environment in therapeutic spaces on reducing patient stress: A case study of a dental office. Architecture and Urbanism (Fine Arts), 20(2), 35-46. [In Persian]

12. Moghimi, M., & Delshad Siyahkali, M. (2019). A study on stress management of hospitalized children influenced by interior design patterns based on environmental graphic elements in therapeutic centers (A case study: 17th September Children's Hospital in Rasht). Andisheh Architecture, 3(5), 171-189. [In Persian]

13. Rouh-Bakhsh, M., Babanjad-Mehrbani, J., & Salman, Z. (2017). The effect of selected water games on the emotional intelligence of preschool children. National Student Conference of the Iranian Society of Movement Behavior and Sports Psychology. [In Persian]

14. Sadeghi Akbari, S., & Noori, R. (2014). Examining the role of environmental psychology of light and color in designing therapeutic spaces with a focus on children: A case study of Mofid Children's Hospital. Lighting Special Issue, 7, 45-53. [In Persian]

15. Saeedi Aminabadi, F., & Adalatfar, M. (2018). Examining the impact of architectural environment on reducing physical and mental harm in butterfly children. National Conference on Modern Models in Management and Business (with a Focus on Supporting National Entrepreneurs). [In Persian]

16. Sheikh Zakaria, N., Moridi Golrokh, F., Zarai, F., & Hodoudi, F. (2017). The effect of group play on the anxiety of hospitalized children in pediatric wards. Nursing Research Journal, 12(1), 49-55. [In Persian]

17. Vameghi, R., Sadeghi, F., Yadegari, F., Zarifi, T., Shahshahani-Pour, S., Hatami Zadeh, N., Farazi, M., Darvishi, A., Soleimani, F., Azari, N., Mahdipour, N., Eshtari, A., & Timori, R. (2015). Developing a protocol for timely interventions in speech and language delay in young children: A unique experience in the country. Rehabilitation Journal (Rehabilitation), 16(4), 374-381. [In Persian]

مقاله پژوهشی

بررسی اثر بخشی طراحی فضا بر کاهش استرس کودکان در کلینیک های درمانی

محدثه گلعلی زاده بی بالان: دانشجوی دکتری تخصصی مهندسی معماری واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

حمید رضا عظمتی¹: استاد گروه معماری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران

سعید عظمتی: استادیار گروه معماری واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

سید یعقوب ذوالفقاری فر: استادیار گروه مهندسی عمران واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

دریافت:14/04/1403 صص 27-34 پذیرش:28/07/1403

چکیده

واژه‌های کلیدی: طراحی فضا، کاهش استرس،کلینیک درمانی

استناد: گلعلی زاده بی بالان، محدثه؛ عظمتی، حمید رضا؛ عظمتی، سعید و ذوالفقاری فر، سید یعقوب (1403 بررسی اثر بخشی طراحی فضا بر کاهش استرس کودکان در کلینیک های درمانی، فصلنامه معماری و محیط پایدار، 2(7)، 1-20.

[1] نویسنده مسئول: حمید رضا عظمتی، پست الکترونیکی: azemati@sru.ac.ir

مقدّمه

بیمارستان و کلینیک ها که مرکز درد و درمان، تولد و مرگ و میر آدمیان به شمار می رود از نظر معماری نیز مورد توجه همگان است. زیرا آنجاست که آدمی از یک بیماری دشوار جان سالم به در می برد یا می میرد. لذا جهت تعامل بيشتر تيم درمان و كاربرد مطلوب استراتژي هاي درماني و كسب نتايج حاصل از درمان اين كودكان، نياز به محيط درماني مطلوب مي باشد. همچنين در نظر گرفتن موانع محيطي و حتي پارامترهايي كه سبب بهبود راندمان و افزايش جذابيت محيطي مي گردد، موجب پايه ريزي كارآمدتر در اين محيط ها مي شود. (سحر صدیق اکبری –رویا نوری،2،1392) رفتار و عملکرد افراد در محیط به میزان قابل توجهی از شرایط وعوامل کالبدی- معماری آن محیط تأثیر می پذیرد و محیط کالبدی اطراف برای کودکان دارای اهمیت است(فاطمه قاسم پور _حامد مظاهریان _7،1393).

هر محیطی چه به صورت ساخته شده، چه به صورت طبیعی در رفتار فرد و واکنش او تاثیر می گذارد و بنابراین آن را باعنوان محیط رفتاری می شناسند. بارکر و همکارانش اصلی را در روانشناسی زیست محیطی مطرح می سازند که بر تاثیر محیط رفتاری بر رفتار یک گروهی از مردم متمرکز است. سخن تازه روش بارکر این است که میگوید یک محیط رفتاری به خودی خود موجود است و یک تعریف ذهنی نیست و ساختار فیزیکی دارد. والبته میتواند در طی زمان تغییر کند.(عقیل امامقلی و همکاران-21،1391) به طور کلی توانایی درک محیط، احساس تسلط و کنترل بر شرایط را بر کودکان بوجود می آورد که این امر در کاهش تنش، اضطراب، ترس و کلیه ی احساساتی که درمان را تضعیف میکند، نقش موثری دارد (آرزو اسحق آبادی و همکاران-13،1396) تردیدی نیست که فضا به عنوان بخش عینی محیط، می تواند بر رفتار اثر بگذارد. اگر چه تاثیرات فضا بر رفتار، قطعی و منحصر نیست ( بروز رفتار در فضا به شرایط دیگری نیز وابسته است). ولی قطعا فضا می تواند تاثیرات غیرقابل انکاری بر رفتار بگذارد (وحید، 1387). آنچه ما را به تحقیق و نوشتن این مقاله ملزم داشت وجود فضاهایی با مولفه های ابعادی نامناسب و گاها ترسناک فضاهای درمانی است که علاوه بر مشکلات جسمانی بیمار باعث به وجود آمدن ترس و رعب و در نتیجه مشکلات روحی و روانی در او می شود که این مسئله در میان کودکان به مراتب نمود بیشتری پیدا می کند.

در این پژوهش به سوالات زیر پاسخ می دهیم:

مولفه های کاهش استرس کودکان چیست؟

مولفه های ابعادی فضاهای کلینیک کودکان در ارتقای کیفیت درمان با تاکید بر روانشناسی محیط چه تاثیری دارند؟

پیشبینی می شود که پیروی از ابعاد و مقیاس مناسب کودک در کاهش استرس کودکان تاثیر می گذارد.

به نظر می رسد اگر مولفه های کالبدی اعم از مولفه های ابعادی و... محیط درمانی که کودک در آن بستری است به گونه ای طراحی شود که در جهت کاهش استرس کودک باشد می تواند در ارتقای کیفیت درمان کودک موثر واقع شود.

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامتی تنها به وضعیتی اطلاق نمیشود که فرد بیمار نیست بلکه آرامش جسمانی، روانی و اجتماعی را نیز شامل می شود. روانشناسی محیط در ابتدای دهه 60 قرن بیستم به وجود آمد از جمله سر فصل های این شاخه از روانشناسی، قلمرو و رفتار قلمرو، تراکم و ازدحام، استرس زاهای محیطی است. این شاخه از روانشناسی شاخه ایست میان رشته ای که با معماری، معماری منظر و طراحی شهری رابطه ای نزدیک دارد. آنچه روانشناسی محیطی را از سایر شاخه های روانشناسی مجزا می سازد همانا بررسی ارتباط رفتارهای متکی بر روان انسان و محیط کالبدی است لذا توجه طراحان به بررسی روانشناختی فضاهای طراحی شده پیوندی ناگسستنی مابین روانشناسان محیطی و آنها ایجاد کرده است. روانشناسان محیطی نیز خود را ملزم به پژوهش در رفتار انسان در محیط روزمره اش ساختند تا بتوانند تاثیرات محیط کالبدی را به گونه ای مستقیم و یا غیر مستقیم بر رفتار انسان بررسی نمایند.( داوطلب نظام وظیفه و متین، 1392: 11).

کودکان هر جامعه نقش بسیار تأثیرگذاری را در ترسیم آینده آن ایفا می‌کنند. با توجه به آمار سرشماری مرکز آمار ایران در سال 95 حدود 23 درصد کل جمعیت را کودکان تشکیل می دهند. درواقع ایجاد طرحی مناسب برای مراقبت ودرمان کودکان وکمک به آنها در جهت بهتر سپری نمودن دوره درمان از ضروریات انجام این طرح می‌باشد. اما در اين امر مهم به معماران، معماراني آشنا به علوم رفتاري كودك، احتياج دارند. فرم و فضای کلينیک‌های موجود، اعم از پلان و... از یک سری تیپ‌های وزارتخانه‌ای پیروی می‌کند. با توجه به این شرایط ساخت فضای درمانی مختص کودکان که با توجه به نیازهای روانی و خصوصیات سنی و جسمی آنها طراحی، و در آن به مولفه های ابعادی مناسب برای کودک که در کاهش استرس کودک تاثیر مثبت دارد ،توجه شده باشد اهمیتی ویژه دارد.

پیشینه و مبانی نظری تحقیق

عقیل امامقلی در مقاله تاثیر معماری بر سلامت، ایده ای برای معماری درمانی در سال1390 به صورت زیر بیان کرده اند: عوامل متعددی در ایجاد سلامت و رفاه انسان موثر هستند و محیط کالبدی و معماری محیط در کنار سایر عوامل سهمی موثر را داراست. از طریق تدوین پرسش نامه می توان معیار کمی برای ارزیابی کیفیت معماری محیط به دست آورد. رابطه معنا دار بین نمره کیفیت معماری محیط و نمره ی سلامت عمومی وجود دارد. رابطه ی بین سلامت عمومی و کیفیت معماری محیط الزاما رابطه ی خطی نیست. زهرا بابایی دررساله خود با عنوان طراحی کلینیک بیماری های خونی کودکان در سال1391اینچنین اشاره کرده است:طرح اين مجموعه به طور كلي بهتر است متناسب با ادراك كودك بوده و طراحي ساده و روان از احجام ساده و خوانا شكل گيرد، زيرا وقار و متانت اين مجموعه همواره در ذهن كودكان باقي خواهد ماند؛ البته اين منظور نيست كه اين سادگي، عقب‌ماندگي و ركورد را نتيجه دهد، بلكه منظور اين است كه طرح پوچ، زودگذر و سبك را نتيجه ندهد. در طراحي اين مجموعه استفاده از احجام متناسب، مصالح ماندگار و رنگ‌هاي وزين مناسب مي‌باشد. رعايت مقياس متناسب با كودكان در طراحي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است ولي در صورت به كارگيري صرف تناسبات كودكان، تشويق به رشد و بزرگ شدن از معماري حذف خواهد شد. به كارگيري صرف تناسبات بزرگسالان نيز فضا را فاقد روحيه تخيلي كودكان خواهد نمود. مهوان احمدی ورزنه، حدیثه کامران کسمایی در مقاله طراحی کلینیک کودکان با تاکید بر تعدیل استرس روانی بیماران در سال1395 به نتایج زیر دست پیدا کرده اند: آنچه امروزه در فضاهای درمانی زیاد دیده میشود وجود فضاهایی با ابعاد نامناسب و گاها ترسناک فضاهای درمانی است که علاوه بر مشکلات جسمانی بیمار باعث به وجود آمدن ترس و رعب و در نتیجه مشکلات روحی و روانی در او می شود که این مسئله در میان کودکان به مراتب نمود بیشتری پیدا می کند. این تفکر که ضرورت به کارگیری رنگ، فرم و فضا به عنوان عامل مؤثر در بهبود و مداوای بیماران موثر است، امری اجتناب ناپذیر بوده و نیز توانایی ادراک زیبایی شناسی توسط افراد (بیمار)، انگیزه ای گشته تا نگارنده این مقاله را ارائه کند.

سحر صدیق اکبری و رویا نوری در مقاله ای با عنوان بررسی جایگاه روانشناسی محیط نور و رنگ در طراحی فضاهای درمانی با محوریت کودک؛ نمونه موردی: بیمارستان کودکان مفیددر سال 1393به نتایج زیر دست یافتند: نتایج به دست آمده از پژوهش انجام شده به این نکته اشاره دارد که کودکان به زیبایی فضاهایی که درآن قرار دارند بدون توجه به نوع آن بسیار علاقمندند و استفاده از عوامل زیباسازی در طراحی فضا همچون رنگ و نور منجر به ایجادآرامش، شادی، سرزندگی و احساس تعلق در فضای کودک می شود. با توجه به نیاز و خواست کودکان در فضاهای درمانی می بایست از رنگ و نور مناسب برای هر فضا و عوامل زیباسازی متناسب با آن فضا، محیط ملتهب بیمارستان را به محیطی شاد و آرامش بخش تبدیل کرد. همچنین استفاده از پنجره های سراسری برای هدایت نور طبیعی به داخل، نورپردازی مناسب در شب، همچنین استفاده از شخصیت های کارتونی که کودکان با آنها انس دارند می تواند منجر به برقراری آرامش واحساس تعلق در کودکان شود. استفاده صحیح از رنگ و بر روی دیوار، تخت و قاب پنجره، سقف فضای بستری، ورودی بیمارستان از جمله مواردی است که به یک طراح برای رسیدن به طرحی مطلوب و مناسب، کمک می کند. چرا که نور ورنگ در معماری از جایگاه خاصی برخوردار است و موجب لذت بصری می شود. در نتیجه با پیروی از اصول روانشناسی محیط و توجه به تأثیرات نور و رنگ بر روان انسان، می توان به فضاهای درمانی دست یافت که کودک در آن نه تنها احساس ترس و ناامیدی نکند بلکه حس آرامش به او دست دهد. قاسم مطلبی در مقاله روانشناسی محیطی، دانشی نو در خدمت معماری و طراحی شهری در سال 1380به نکات زیر اشاره کرده است: مفاهیمی که در روانشناسی محیطی در ارتباط با طراحی باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از: ادراک و شناخت محیطی از قرارگاههای رفتاری، چگونگی ارتباط محیط و رفتار مردم و بهره گیری از این داده ها در ساخت تئوریهای طراحی مفاهیمی از قبیل انگیزه ها و نیاز های انسان در همزیستی با قابلیت ها و یا توانش های محیط که مورد توجه طراحان نیز قرار دارد، اهمیت خاص در ساخت یک نظریه ی طراحی دارد.عقیل امامقلی در مقاله کیفیت معماری محیط و رابطه آن با سلامت روان در سال 1392 مسائل زیر را عنوان کرده است: اینکه نقش معماری محیط، نقشی تاثیرگذار بر افزایش یا کاهش میزان سلامت عمومی افراد است و این به معنای تاثیر نداشتن سایر عوامل ارثی، فردی، اجتماعی، شیوه زندگی، وضعیت اقتصادی و یا محیط های غیر کالبدی نمیباشد. معماری محیط که خود دارای چهار بعد عناصر کالبدی، عناصر محیطی و نظافت و آراستگی محیط است، بر سه حیطه ی روانشناختی، فیزیولوژی و کالبدی انسان موثر است. رابطه هر کدام از ابعاد معماری با کیفیت سلامتی متفاوت است. عقیل امامقلی در مقاله روانشناسی محیطی، عرصه مشترك معماري و علوم رفتاري درسال 1391از نظر تاریخی نیز این عرصه را به صورت زیر بررسی کرده است: الف: اگر این تعریف از معماري را بپذیریم که، معماري شکل دادن هدفمند به مکان زندگی انسان توجه دارد . فعل معماري به دو عامل زندگی و شکل استاست. اثر معماري همانند ظرف است و معمار در پی ساختن این ظرف، و آنچه در این ظرف می آید، زندگی انسان است. نگرش به انسان در علوم رفتاري بر حسب طرز تفکر مکاتب فکري مختلف نتایج متفاوتی را در پی داشته است. ب: از زمان رنسانس، پژوهشگران و نویسندگان زیادي بین عناصر هنري و غیر هنري محیط، یعنی بین معماري و ساختمان، تمایز قائل شده اند. معماري به عنوان هنر، ارتباط پیوسته اي با علوم انسانی و علوم رفتاري دارد. زیبایی، معنا، ادراك، احساس، اندیشه، نیازهاي انسانی، راحتی، آسایش، تعالی، تکامل و بسیاري دیگر، از لغات مشترك حوزه معماري و روانشناسی است. ندا شیخ ذکریایی و همکاران مقاله ی تأثیر بازی گروهی بر اضطراب کودکان بستری در بخشهای کودکان بیمارستان درسال1396 به نتایج زیر دست یافتند: با توجه به یافته های به دست آمده ضرورت دارد در بخشهای کودکان بالأخص بخشهایی که بیماران به مدت طولانی در آن بستری میشوند اتاق بازی در نظر گرفته شود. یکی از ابزارهایی که میتواند دربیمارستان برای کاهش ترس و اضطراب کودکان استفاده شود بازی گروهی است. با عنایت به تأثیر بازی درمانی در کاهش اضطراب به کلیه روانشناسان، روانپزشکان و متخصصان مربوط پیشنهاد میشود که از این برنامه به عنوان درمان انتخابی در مراکز روان درمانی استفاده نمایند. نظر به اینکه حیطه عملکردی پرستاران از مرز بیمارستانها قدم فراتر نهاده ودر عرصه جامعه ایفای نقش نموده و میتواند در محیط های خانواده واجتماع خدمت کند. پیشنهاد میشود با توجه به اهمیت و تأثیر بازی درمانی در اضطراب ازاین روش غیرتهاجمی و بی خطر که همراه بانشاط و تفریح میباشد درپیشبرد اهداف درمانی در امر آموزش و توانمندسازی پرستاران وآشنایی هر چه بیشتر آنان با شیوه های بازی درمانی، اقدامات جدی صورت پذیرد.

بی تردید، تا بحال مقالات متعددی در زمینه طراحی فضاهای درمانی از جوانب گوناگون به رشته تحریر در آمده است؛ اما در این مقاله، تاثیر مولفه های ابعادی طراحی فضاهای درمانی (طول ،عرض و ارتفاع سقف )در کاهش استرس کودکان بررسی میشود که تاکید بر روانشناسی محیط نیز دارد.

چهارچوب نظری تحقیق

جدول 1. متغیر ها

انتخاب نوع تحقیق

متغیرهای تحقیق

روش تحقیق

روش تجزیه و تحلیل در تحقیق

نوع تحقیق محقق کاربردی است.

متغیر وابسته:کاهش استرس، متغیر مستقل: مولفه های ابعادی، متغیر تعدیل کننده: روانشناسی محیط

روش تحقیق محقق توصیفی_تحلیلی،مطالعه موردی می باشد.

محقق برای تجزیه و تحلیل این تحقیق از روش پرسشنامه و نرم افزار SPSS استفاده می کند.

تعریف متغیر ها

مولفه های ابعادی: ما همگی سه بعد را که آن را ابعاد فضایی می نامیم درک می کنیم: طول ، عرض و ارتفاع. یک شی ء فیزیکی برای وجود به هر سه بعد نیاز دارد.(میثم لطفی-1،1397)

کلینیک: کلینیک مکانی است که با اخذ مجوز از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی با استفاده از امکانات تشخیصی، درمانی، بهداشتی و آموزشی به منظور درمان و بهبودی بیماران سرپایی و بستری به صورت شبانه روزی یا روزانه تاسیس میگردد (تعاریف نهایی شده وزارت بهداشت ، در مان و آموزش پزشکی).

کودک: در لغت نامه دهخدا دو واژه با املاء کودک وجود دارد که یکی به فتح دال است و دیگری به کسر دال. کودک به فتح دال به معنی کوچک،صغیر و یا تحقیر شده و حقیر است.کودک به کسر دال به معنی بچه، فرد نا بالغ و فرزند انسان که به حد بلوغ نرسیده باشد. علی رغم این که دو کلمه به کوچکی اشاره دارند اما مفهوم از ریشه با یکدیگر متفاوت می باشد.کودک کوچک شده و حقیر شده که مفهوم ایستا را یدک می کشد که درون خود تقلیل کیفیت را به جزئیتی ظریف داراست. جزئیتی که در شدت وحدت تضعیف در ماهیت تقلیل و در معنی تحقیر گشده است، و در مقطعی ثابت به حساب می آید در حالی که کودک به معنی بچه است فرد نابالغ و فرزند انسان است که به حد بلوغ نرسیده حکایت از وجودی مستقل دارد که در روند رشد و تکامل قرار دارد و در این فرایند هنوز به مرز مشخص که بلوغ نام دارد اما ذاتا پویا می باشد و بالقوه متکامل است.

استرس: استرس عبارت است از یک حالت تنش روانشناختی که بوسیله انواع نیروها یا فشارهای جسمانی، روانی، اجتماعی و... حاصل میگردد. (عبدالله مورموگی-9،1397، فرهنگ روانشناسی)

تعاریف بسیاری از استرس وجود دارد اما یک تعریف کلی از استرس که توسط هانس سلیه که برخی او را پدر تحقیق درباره استرس می دانند مطرح شده است، اینگونه است: استرس عکس العمل نامعین انسان است در مقابل فشار یا استرس واکنش فیزیولوژیک بدن ماست در مقابل هر تغییر، تهدید و فشار بیرونی یا درونی است که تعادل روانی ما را برهم می زند.

روانشناسی محیط: تعاریف متفاوتی از روانشناسی محیطی ابراز شده است (جدول 2). این دانش به عنوان شاخه اي ازروانشناسی و زیر مجموعه اي از علوم رفتاري، به مطالعه رفتارهاي انسان در رابطه با سکونتگاه یا محیط کالبدي پیرامونش می پردازد. اکثر پژوهشگران؛ اگون برونسویک، کورت لوین و رابرت گیفورد را پایه گذاران این رشته می داند. اگون برونسویک در سال 1943 براي نخستین بار اصطلاح (روانشناسی محیط ) را به کار برده است. ولی در منابع آلمانی زبان، هلپاخ ( 1902 )، نخستین پایه گذار روانشناسی محیط نامیده می شود (مرتضوي،6:1380) مطالعات اولیه بارکر(1968) درباره قرارگاه رفتاری یا مکان-رفتارها در حوزه روانشناسی بوم شناختی و مطالعات سامر ( 1950 ) و آلتمن ( 1975 ) درباره فضاهاي شخصی و رفتار اجتماعی، به عنوان زیربناي آن شناخته شده است.(عقیل امامقلی و همکاران،25،1391).

جدول2. تعاریف ارائه شده از روانشناسی محیط، توسط نظریه پردازان:

نام	زمان	تعریف ارائه شده از روانشناسی محیط
کریک Craik) )	1970	مطالعه روان شناختی رفتار انسان، به گونه اي که به زندگی روزمره او در محیط کالبدي مرتبط باشد.
گرامان(Graumann)	1976	روان شناسی محیط، مکمل روان شناسی عمومی فاقد محیط است.
کانتر (Canter )	1981	شاخه اي از روانشناسی است، که به مطالعه و تحلیل تعاملات، تقابلات، تجارب و کنشهاي انسان با جنبه هاي مختلف محیط اجتماعی وفیزیکی توجه دارد.
راسل (Russell)	1982	حیطه اي از روانشناسی است، که به فراهم کردن رابطه نظام مند بین شخص و محیط می پردازد.
هالاهان(Holahan)	1982	روانشناسی محیط، مناسبات مشترك بین محیط فیزیکی و رفتار وتجربه انسان را مورد بررسی قرار می دهد.
پروشانسکی(Proshansky	1990	روانشناسی محیط، با تعاملات و روابط میان مردم و محیطشان سر وکار دارد.
گیفورد (Gifford)	1997	روانشناسی محیط، بررسی متقابل بین فرد و قرارگاه فیزیکی وي است.

منبع: (عقیل امامقلی،سیمون آیوازیان و همکاران)

جدول3.مولفه های کاهش استرس بر اساس مبانی نظری:

مولفه های موثر کاهش استرس	سال انتشار مقاله	نویسنده مقاله
1)نور،2)رنگ،3)بافت،4)فرم،5)نقاشی،6)فضاهای بازی انگیزی،7) تطابق مقیاس فضا با کودک	1398	1) مرضیه مقیمی،مهسا دلشاد سیاهکلی
1)بسترسازی محیط برای بازی های گروهی،2)موسیقی	1397	2) مهلا روح بخش اجتماعی و همکاران
1)ایجاد فضا برای بازی گروهی 2)ایجاد فضای شاد با استفاده از نقاشی	1396	3) ندا شیخ ذکریایی و همکاران
1)نور،2)رنگ،3)فضای سبز،4)تزئینات	1395	4) بهار عقبایی،شیدا خوانساری
1)رنگ،2)نور،3)چیدمان مبلمان،3)طراحی ارگونومیک،4)مصالح دیوار و کف،5) دسترسی به مناظر طبیعی،6)استفاده از جانوران در سایت7) استفاده از عنصر آب	1395	5) سارا ادریسی،محمد علی تربیت جو
1)ایجاد فضای کالبدی شاد با استفاده از رنگ،2)چیدمان مبلمان	1395	6) عبدالله مورمویی و همکاران
انعطاف پذیری فضا: 1)پیش بینی وسایل وتجهیزات مورد نیاز،2)تعیین ارتباطات درون بخشی، 3)تخمین سطح مورد نیاز هر فعالیت به کمک اصول مهندسی و طراحی.4)انعطاف پذیری در مقیاس	1394	7) هژبر دباغ، نگار دهقان
1)فضاهایی با رنگ های شاد و روشن2)انحای نرم در طراحی فضا3)نور و روشنایی4)استفاده ازپوشش گیاهی جهت تهویه طبیعی)استفاده از مقیاس مناسب کودک	1393	8) فرنوش سعیدی امین آبادی، مینا عدالت فر
1)موسیقی،2)صدای آب،3)طبیعت	1392	9) مرتضی فرازی و همکاران

منبع: نویسندگان، 1403

بر اساس بررسی ها و مطالعات انجام شده که به صورت اختصار در بالا ذکر شده است عوامل محیطی موثر بر کاهش استرس کودکان که به صورت عوامل مشترک در تمام مقالات و مطالب مورد بررسی می باشد عبارتند از:

جدول4.عوامل مشترک کاهش استرس کودکان در مقالات بررسی شده:

مولفه های موثر کاهش استرس	نویسنده
نور	1- مرضیه مقیمی،مهسا دلشاد سیاهکلی 2- بهار عقبایی،شیدا خوانساری 3. سارا ادریسی،محمد علی تربیت جو. 4.فرنوش سعیدی امین آبادی، مینا عدالت فر 5. قاسم مطلبی،لادن وجدان زاده
رنگ	1. مرضیه مقیمی،مهسا دلشاد سیاهکلی 2. ندا شیخ ذکریایی و همکاران 3.بهار عقبایی،شیدا خوانساری4.سارا ادریسی،محمد علی تربیت جو 5.عبدالله مورمویی و همکاران 6. فرنوش سعیدی امین آبادی، مینا عدالت فر.7. قاسم مطلبی،لادن وجدان زاده
طبیعت	1. بهار عقبایی،شیدا خوانساری2. سارا ادریسی،محمد علی تربیت جو 3.فرنوش سعیدی امین آبادی، مینا عدالت فر 4.مرتضی فرازی و همکاران 5.قاسم مطلبی،لادن وجدان زاده
مقیاس مناسب کودک	1. مرضیه مقیمی،مهسا دلشاد سیاهکلی 2. هژبر دباغ، نگار دهقان 3.فرنوش سعیدی امین آبادی، مینا عدالت فر 4.قاسم مطلبی،لادن وجدان زاده

منبع: نویسندگان، 1403

مواد و روش تحقیق

طرح مطالعه این پژوهش بر اساس اهداف پژوهش تحلیلی و توصیفی است و عوامل موثر بر کاهش استرس کودکان در فضاهای کلینیک کودکان و شناخت مولفه ها و شاخصه های موثر بر کاهش استرس این کودکان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. حجم نمونه پژوهش کودکان مراجعه کننده به بخش کودکان 2 مرکز درمانی به طور میانگین 15 نفر، انتخاب شده اند. همان گونه که گفته شد، روشی که پژوهشگر برای این مقاله انتخاب کرده است، روش تحلیلی و توصیفی است. در روش توصیفی، از طریق مطالعات جمع آوری شده است در این روش با توجه به مطالعات انجام شده در قسمت پیشینه مقاله چندین مولفه موثر بر کاهش استرس کودکان شناخته شده است که عبارتند از: نور، رنگ، طبیعت و مقیاس مناسب کودک (مولفه های ابعادی فضا) که در این تحقیق سعی برآن بوده که تاثیر هر یک از این مولفه ها را بر میزان کاهش استرس کودکان در فضاهای درمانی مطالعه شود. در روش تحلیلی از طرح پرسشنامه برای بخش کودکان استفاده شده است. نحوه ی جمع آوری داده ها به اینصورت بود که پژوهشگر اهداف پژوهش را برای کودکان و والدین آنها توضیح داده و با مراجعه مستقیم به مراکز درمانی پرسشنامه های تهیه شده را به کودکان و والدین آنها داده و از آنها خواسته که آنها را تکمیل کنند. پرسشنامه استاندارد می باشد و دارای بخش مشخصات فردی اعم از سن، جنسیت و اسم مرکز درمانی است و بخش سوالات که به صورت سوالات استاندارد کاهش استرس می باشد. جواب های همه ی سوالات به صورت 4 گزینه ای از هرگز شروع می شود و به گزینه ی همیشه ختم می شود. سپس تمامی اطلاعات جمع آوری شده از پرسشنامه ها وارد نرم افزار spss کرده و پژوهشگر با آزمونی که در ادامه به آنها پرداخته میشود اطلاعات بدست آمده را آنالیز کرده است.

بحث و ارائه یافته‌های تحقیق

همان طور که قبلا ذکر شد پژوهشگران دو نمونه موردی از مراکز درمانی کودکان را برای پژوهش انتخاب کرده اند،که به صلاح دید پژوهشگران نام این مراکز در این پژوهش ذکر نمی شود و به عنوان مراکز A و B خوانده می شود. که هر کدام از این دو مرکز شرایط متفاوتی از نظر ارتفاع ساختمان،ارتفاع اتاق ها، فضاهای داخلی و شرایط کالبدی را دارا می باشند. در این پژوهش عوامل مداخله گر مانند: تفاوت رفتار کارکنان، امکانات وتجهیزات، آب وهوا، در دو مجموعه به صورت یکسان در نظر گرفته شده است. که در تصاویر(1 و2) که از این مراکز در ادامه ارائه می شود این تفاوت کاملا مشهود است. لذا پژوهشگران میانگین میزان کاهش استرس کودکان در این مراکز را از طریق پرسشنامه ای که توسط کودکان و والدین این کودکان پاسخ داده شده است مقایسه کرده اند.

شکل 1. کلینیک کودکان Aمنبع: نویسندگان

شکل 2. کلینیک کودکان B منبع: نویسندگان

نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات

همان طور که در تصاویر بالا مشخص است تفاوت فضا از نظر ابعاد و ارتفاع سقف اتاق های بستری، طراحی داخلی، مبلمان و رنگ بندی محیط در دو مرکز انتخاب شده متفاوت می باشد.کلینیک Bدارای طراحی ضعیف تر است و به کاربری و مبلمان مخصوص کودک کمتر توجه شده است. در کلینیک A بیشتر سعی شده مولفه های ابعادی و مقیاس مناسب کودک را رعایت کنند، از مبلمان و وسایل مخصوص کودک استفاده شود. رنگ بندی فضاها مناسب محیط درمانی کودک می باشد و سعی شده از طیف های رنگی شاد استفاده شود. مبلمان مناسب با مقیاس کودک در تمام اتاق ها و لابی این مرکز وجود دارد. تمام اتاق هایی که کودکان در آن بستری هستند و تحت درمان قرار میگیرند دارای نور و تهویه طبیعی است. لذا پژوهشگران پس از پاسخ هایی که کودکان در هر دو مرکز به پرسشنامه استاندارد میزان استرس دادند، این اطلاعات را در نرم افزار SPSS وارد کردند و آزمون مقایسه ای بین داده های بدست آمده در دو مکان انجام دادند که نتیجه آن در جدول شماره ی 5، آورده شده است.

جدول 5. Group Statistics

Location	Mean
A	2.17
B	2.92

بر اساس نتایجی که در جدول بالا بدست آمده مشخص می کند که شاخص میانگین کاهش استرس در کودکان که از این مراکز استفاده می کنند در کلینیک A 2.17 و در کلینیک B 2.92 می باشد. بنابراین مطابق این آزمون میانگین استرس در میان کودکان مراجعه کننده به کلینیک A که شاخصه های روانشناسی محیط در آن بیشتر رعایت شده است کم تر است. لذا می توان گفت تاثیر متقابل محیط بر انسان ها و همچنین شناخت روانشناسی محیطی در تقابل با کودکان در طراحی فضاها باید الگویی برای طراحی مناسب آنها قرار گیرد و از طریق رعایت این الگو در فرایند طراحی فضاهای مورد نیاز برای مراکز درمانی کودکان می توان میزان استرس این کودکان را در مراجعه به این مراکز کاهش داد.

منابع

1. احمدی ورزنه، مهوان؛ کسمایی، کامران. (۲۰۱۶). طراحی کلینیک کودکان با تأکید بر تعدیل استرس روانی بیماران. دومین کنفرانس بین‌المللی معماری در ساختمان و شهرسازی.

2. ادریسی، سارا؛ تربیت‌جو، محمدعلی. (۲۰۱۶). الگوهای طراحی فضاهای درمانی و مراکز سرطانی با رویکرد هنر درمانی و افزایش امید در بیماران. همایش ملی فناوری در مهندسی کاربردی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان.

3. اسحق‌آبادی، آرزو؛ کولیوند، پیرحسین؛ کاظمی، هادی. (۲۰۱۷). روان‌شناسی رنگ و اثر آن بر طراحی بیمارستان و درمان بیمار. علوم اعصاب شفای خاتم، ۵(۲)، ۱۳۰-۱۴۲.

4. اماقلی، عقیل. (۲۰۱۴). کیفیت معماری محیط و رابطه آن با سلامت روان. همایش ملی معماری و شهرسازی انسان‌گرا، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.

5. امامقلی، عقیل؛ آیوازیان، سیمون؛ زاده محمدی، علی؛ اسلامی، سیدغلامرضا. (۲۰۱۲). روان‌شناسی محیطی: عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری. علوم رفتاری، ۴(۱۴)، ۲۳-۴۴.

6. بابایی، زهرا. (۲۰۱۲). رساله طراحی کلینیک بیماری‌های خونی کودکان. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه گیلان - دانشکده معماری.

7. داوطلب نظام وظیفه، محدثه؛ متین، مهرداد. (۲۰۱۳). تدابیر معمارانه در ارتقای آرامش و سلامت روان جوانان بر پایه اصول روان‌شناسی محیطی. کنفرانس ملی معماری و شهرسازی (انسان‌گرا).

8. دباغ، هژبر؛ دهقان، نگار. (۲۰۱۷). بررسی مولفه‌های انعطاف‌پذیری در معماری و نقش آن در طراحی فضاهای درمانی. کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران و محیط زیست.

9. روح‌بخش، مهلا؛ بابانژادمهربانی، جواد؛ سلمان، زهرا. (۲۰۱۷). اثر بازی‌های منتخب با آب بر هوش هیجانی کودکان پیش‌دبستانی. همایش ملی دانشجویی انجمن علمی رفتار حرکتی و روان‌شناسی ورزشی ایران.

10. سعیدی امین‌آبادی، فرنوش؛ عدالت‌فر، مینا. (۲۰۱۸). بررسی تأثیر محیط کالبدی فضای درمانی بر کاهش آسیب‌های جسمی و روحی کودکان پروانه‌ای. کنفرانس ملی الگوهای نوین در مدیریت و کسب و کار (با رویکرد حمایت از کارآفرینان ملی).

11. شیخ ذکریایی ندا؛ مریدی گلرخ؛ فرزانه زارعی؛ فردین حدودی. (۲۰۱۷). تأثیر بازی گروهی بر اضطراب کودکان بستری در بخش‌های کودکان بیمارستان. نشریه پژوهش پرستاری، ۱۲(۱)، ۴۹-۵۵.

12. صدیق اکبری سحر؛ نوری رویا. (۲۰۱۴). بررسی جایگاه روان‌شناسی محیط نور و رنگ در طراحی فضاهای درمانی با محوریت کودک؛ نمونه موردی: بیمارستان کودکان مفید. دوره ۷، اولین ویژه‌نامه نورپردازی، ۴۵-۵۳.

13. عقبایی، بهار؛ خوانساری، شیدا. (۲۰۱۶). زیبایی‌شناسی معماری مراکز درمانی. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی.

14. قاسم‌پور، فاطمه؛ مظاهریان، حامد. (۲۰۱۴). روان‌شناسی فضا و معماری در رفتار کودکان با اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی. همایش‌های ملی نظریه‌های نوین در معماری و شهرسازی.

15. مطلبی، قاسم؛ وجدان‌زاده، لادن. (۲۰۱۵). تأثیر محیط کالبدی فضاهای درمانی بر کاهش استرس بیماران (بررسی نمونه موردی مطب دندان‌پزشکی). معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، ۲۰(۲)، ۳۵-۴۶.

16. مقیمی، مرضیه؛ دلشاد سیاهکلی، مهسا. (۲۰۱۹). تاملی بر مدیریت استرس کودکان بستری متاثر از الگوی طراحی داخلی مبتنی بر مؤلفه‌های گرافیک محیطی در مراکز درمانی (نمونه موردی: بیمارستان کودکان ۱۷ شهریور رشت). اندیشه معماری، ۳(۵)، ۱۷۱-۱۸۹.

17. وامقی، روشنک؛ ساجدی، فیروزه؛ یادگاری، فریبا؛ ظریفیان، طلیعه؛ شهشهانی‌پور، سهیلا؛ حاتمی‌زاده، نیکتا؛ فرازی، مرتضی؛ دارویی، اکبر؛ سلیمانی، فرین؛ آذری، نادیا؛ مهدی‌پورشهریور، نیره؛ اشتری، عطیه؛ تیموری، رباب. (۲۰۱۵). تدوین پروتکل مداخلات به‌هنگام در تأخیر تکامل گفتار و زبان کودکان خردسال: یک تجربه منحصر به فرد در کشور. آرشیو توانبخشی (توانبخشی)، ۱۶(۴)، ۳۷۴-۳۸۱.

مقالات مرتبط

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

بررسی اثر بخشی طراحی فضا بر کاهش استرس کودکان در کلینیک های درمانی