ارایه الگوی نوین زون‌بندی در مناطق حفاظت‌شده با تاکید بر ارزیابی ارتباطات زیستگاهی در زیستگاه قوچ و میش البرز مرکزی منطقه حفاظت‌شده ورجین
محورهای موضوعی : محیط زیست
نسیم خیرخواه قهی
1
(دکتری رشته برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
سیدعلی جوزی
2
(استاد گروه مهندسی محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: قوچ و میش البرز مرکزی, زون‌بندی, منطقه حفاظت‌شده ورجین, تاب‌آوری, ارتباطات زیستگاهی,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف ارایه الگوی نوین زون بندی مناطق حفاظت‌شده با تاکید بر ارزیابی ارتباط زیستگاهی در منطقه حفاظت‌شده ورجین در استان تهران به انجام رسیده است. مناطق حفاظت‌شده، رویکردی برای حفاظت از تنوع زیستی و عرضه خدمات اکوسیستمی در نواحی ارزشمند اکولوژیکی است و با افزایش شدت فشارهای انسانی و پیدایش الگوهای مدیریت تاب‌آور محور در مناطق حفاظت‌شده، مبحث ارزیابی ارتباطات زیستگاهی و نقش هر لکه زیستگاهی و موقعیت قرارگیری آن بیش‌ازپیش مهم گشته است. در این پژوهش با در نظرگیری این رویکرد، به تدوین الگوی زون بندی منطقه حفاظت‌شده ورجین بر اساس لکه‌های زیستگاهی گونه قوچ و میش البرز مرکزی پرداخته شده است. در این راستا، نقشه لکه‌های زیستگاهی این گونه برای بررسی شاخص ارتباطات انتخاب شده است. شاخص‌های منتخب در دو مقیاس لکه و سیمای سرزمین، به ترتیب دو شاخص IF و IIC انتخاب شده که بر اساس تئوری گراف در محیط نرم‌افزار Graphab و بر اساس مدل اقلیدسی مدل‌سازی شده است. پس از بررسی و روی‌هم گذاری نتایج به‌دست‌آمده، لکه‌های سمت شرق منطقه (لکه‌های 1 و 4) در هر دو مقیاس لکه و سیمای سرزمین، بالاترین میزان شاخص را به ترتیب با عدد 0/75 و 0/56 برای شاخص IIC و 15+3.17E و 12+3.84E برای شاخصIF نشان می‌دهند. نقشه‌های خروجی روی‌هم گذاری شده و نقشه نهایی اولویت‌بندی ارتباطات زیستگاهی به‌دست آمد. در مرحله بعد، با روی‌هم گذاری نقشه‌های اولویت‌بندی ارتباطات زیستگاهی و زون بندی منطقه حفاظت‌شده ورجین، نواحی حفاظتی جدیدی به منطقه بر اساس اهمیت محدوده برای برقراری حفظ ارتباطات زیستگاهی معرفی شد. این پژوهش با معرفی ارزیابی ارتباطات برای حفظ تنوع زیستی، قدمی نوین در توسعه الگوی زون بندی مناطق حفاظت‌شده برداشته و می‌تواند برای مناطق دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.
This article presents a novel zoning model for protected areas, emphasizing habitat connectivity analysis, in Varjin protected area, province of Tehran. Protected areas are an approach to biodiversity conservation and the provision of ecosystem services in ecologically valuable areas. Habitat connectivity analysis is becoming more important by increasing the intensity of human pressures and the emergence of resilience-based management plans. As a result, the location of each patch in the whole landscape plays a vital role in conservation. Considering this perspective, the zoning pattern of Varjin protected areas is discussed in this article based on habitat patches of wild sheep (Ovis orientalis). The selected connectivity indices are IF (patch scale) and IIC (landscape scale), modeled based on graph theory in the Graphab software and calculated on the Euclidean distance. After overlaying the obtained results, the patches on the east side of the region (patches 1 and 4) in both scales (local and landscape) have the highest index values. The results show 0.75 and 0.56 for the IIC index and 3.17E+15 and 3.84E+12 for the IF index. It is determined that patches located on the east side of the area (patches 1 and 4) at both scales show the highest index levels and should be prioritized in conservation plans. Finally, new areas for conservation have been introduced by overlaying the maps of habitat connectivity and conservation zoning of Varjin Protected Area. This article introduces the connectivity analysis for biodiversity conservation as a new step in developing a protected area zoning pattern. The model can be used for other areas as well.
_||_