کیفیّت ارائۀ تمثیل در تاریخ بیهقی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
سهیل فتاحی
1
(دانش‌آموختۀ دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه)
رقیه علوی
2
(عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج)
کلید واژه: proverb, allegory, تاریخ بیهقی. تمثیل. مَثَل. ارسال المثل, Bayhaqi's History, Gnomic Verse,
چکیده مقاله :
یکی از مهم ترین مختصاتی که در سبک شناسی نثر مورد توجّه قرار می گیرد، عناصر تصویرساز و میزان کاربرد آن در آثار منثور است که در این میان، تمثیل به دلیل تأثیر بالایی که در جذابیّت کلام دارد، از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله که به روش تحلیلی - توصیفی – آماری و برپایۀ منابع کتابخانه ای است، تلاش شده است تا با مطالعۀ کامل کتاب تاریخ بیهقی اصلی ترین شگردهای بیهقی در شیوۀ ارائۀ تمثیل بررسی شود. این مقاله با هدف کلّی ارائۀ ویژگی های تمثیل و شیوه های کاربرد آن در تاریخ بیهقی نوشته شده است و در پی پاسخ به این پرسش کلّی است که تمثیل در تاریخ بیهقی چه جایگاهی دارد و بیهقی تمثیل را با چه شیوه ها و کیفیتّت ها و در چه مقیاسی به کار برده است؟ گفتنی است تا کنون بصورت مستقل پژوهشی دربارۀ کیفیّت تمثیل در تاریخ بیهقی صورت نگرفته است. آنچه که در این مقاله بدان پرداخته‌شده است، استخراج تمثیل ها در تاریخ بیهقی و بررسی شیوۀ ارائۀ آن و میزان استفادۀ آماری از هر مورد است. بیهقی از همۀ شگردهای کاربردی تمثیل بهره برده است؛ امّا گاه در قالب صفت هایی شاعرانه به تمثیل، خاصیّتی شاعرانه می بخشد. همچنین گاهی معنای والای سخن بیهقی خود بدان درجه از حکمت می رسد که بی هیچ شگرد تصویرساز دیگری، قابلیّت تبدیل به مثلی نغز را دارد. این موارد زیر عنوان علوّ معنی بررسی شده است. گاه نیز سخن بیهقی، یادآور شعر و سخن شاعران پیش و پس از خود است که آن سخنان نیز غالباً تمثیل یا اصطلاح کنایی اند. در این میان سخن سعدی بیش از دیگران در تاریخ بیهقی فرایاد می آید.
One of the most important features that are considered in the stylistics of prose is the illustrative elements and the extent of its use in prose texts. Allegory, in particular, is significant because of the effect that it has on the attractiveness of speech. Through reading Bayhaqi's History (Tarikh-e Beyhaqi), this study, which has used an analytical-descriptive approach and is based on library sources, aims to investigate the key strategies of Beyhaqi in the way of expressing allegory. The prose of Bayhaqi's History is intermediate and the study of the techniques of using allegory is also effective in understanding the course of the transmission of the style of its epoch. This article has been written with the general aim of presenting the characteristics of allegory and the methods of its application in Bayhaqi's History. Particularly it seeks to clarify the place of allegory in Bayhaqi's History as well as the method, quality and scale used in the application of allegory. It is worth mentioning that no prior research has been done on the quality of allegory in Bayhaqi's History. The discussion addresses the retrieval of allegories from the Bayhaqi's History, as well as analysis of how it is interpreted and the statistical significance of each allegory. Meanwhile, allegory is often embellished with a literary quality in the form of poetic adjectives, which is not seen in other contemporary Beyhaqi texts. Also, the sublime meaning of Beyhaqi's speech sometimes reaches a degree of wisdom that can be turned into a magnificent allegory without the use of any illustration techniques. Under the heading of "sublime meaning," these cases were investigated. Often it is seen that Beyhaqi's speech is reminiscent of the poems and words of previous poets before and after him so that the mind familiar with the other text, instinctively understands it. In the meantime, Saadi's words are recalled more than others in Bayhaqi's History.
_||_