بررسی مقایسه‌ای پیوند دین و سیاست در کتاب علم سعادت و سیرالملوک
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
طیبه رحمانی
1
(دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
سهیلا موسوی سیرجانی
2
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
عبدالحسین فرزاد
3
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.)
کلید واژه: آیین کشورداری, سیاست‌نامه, خواجه نظام المک طوسی, دین و سیاست, علم سعادت, یوسف‌خاص حاج0000ب,
چکیده مقاله :
کتاب علم سعادت در سال 1070میلادی درست یک سال پس از باز شدن دروازه‌های آناتولی به روی ترک ها در جنگ ملازگرد به وسیلۀ یوسف خاص حاجب به رشتۀ تحریر درآمد. این اثر که در زبان ترکی باستانی به معنای علم ادارۀ دولت به کار می‌رود، طی قرون متمادی، مهم‌ترین کتاب راهنمای بسیاری از دولتمردان و سلاطین بوده است. این کتاب، از نظر عنوان، شباهت‌های نزدیک با سیاست‌نامه یا سیرالملوک خواجه نظامّالملک طوسی دارد. سیاست‌نامه یکی از ارزشمندترین آثار سدۀ پنجم زبان و ادبیّات فارسی است که علاوه بر آنکه در ادبیّات فارسی حائز اهمیّت است، در متون تاریخی و حقوق عمومی نیز اهمیّت فراوانی دارد. بخش‌هایی از این اثر، مرتبط با اصول و آیین ملک‌داری براساس شریعت است. در این پژوهش، تلاش شده است تا با بهره‌گیری از روش تحلیل محتوا و روش توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتابخانه‌ای، وجوه افتراق و تشابه مطالب دو کتاب در رابطه با موضوع پیوند دین و سیاست، بازنمایاند و از این راه، تفاوت اندیشۀ سیاسی دو نویسنده را تا حدّ امکان مشخص نماید. با بررسی این دو اثر این نتیجه حاصل گردید که سلاطین ترک در طول تاریخ از شاه آرمانی به سلطنت متغلبانه و از دین یاری به دین‌پژوهی، تغییر ماهیّت دادند و با توجّه به روحیۀ جنگ سالارانۀ آن‌ها و در جهت تجدید نظم کهن ایرانی، با نفوذ وزرا سعی شد که اقتدار پادشاهان قراخانی و سلجوقی در مجرایی قانونی و نظام مند محدود شود.
Saadatnameh was written by Yusuf Khan Hajib in 1070 AD, exactly one year after the Anatolian gates were opened to the Turks in the battle of Malazgerd. Used in ancient Turkish to mean the science of government, this work has been the most important guidebook for many statesmen and sultans for centuries. This book, in terms of title, has close similarities with the policy or Sir al-Muluk Khajeh of Nizam al-Mulk Tusi. The policy is one of the most valuable works of the fifth century Persian language and literature, which in addition to being important in Persian literature, is also very important in historical texts and public law. Parts of this work are related to the principles and rituals of property based on Sharia. In this research, an attempt has been made to use the content analysis method and descriptive-comparative method and with library tools to show the differences and similarities between the two books on the subject of the connection between religion and politics. Specify as much as possible. Examining these two works, it was concluded that the Turkish sultans throughout history changed their nature from Shah Armani to a monarchy and from religion to Yari to religious studies. The authority of the Karakhani and Seljuk kings was limited to a legal and systematic channel.
_||_