برابرسنجی «غم غربت روح» در اشعار مولانا و نغمه نی از آنه ماری شیمل

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

فرشته جوادی ¹ , حجت اله غ منیری ^{2 *} , حمیده بهجت ³ , محمدصادق تفضلی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران، (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات آلمانی دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/26 تاریخ پذیرش : 1403/04/04 تاریخ انتشار : 1403/11/02

کلید واژه: برابرسنجی, غم غربت روح, نغمة نی, آنه‌ماری شیمل, مولانا جلال‌الدین محمد بلخی.,

چکیده مقاله :

پژوهش پیش‌رو در پی آن است تا مسأله غم غربت روح و بازتاب آن را در سروده های شیمل ومولانا کاویده و از این طریق ضمن آگاهی از میزان تأثیرپذیری شیمل از آموزه‌های مولانا و چگونگی پرداختن به این موضوع (همراه با متعلقات عرفانی دیگر) را وارسی کرده و به رؤیت خواننده برساند. آنچه از این جستجو به دست آمد عبارت از آن است که: شیمل نیز همچون مولانا ـ در آغاز مثنوی ـ موضوع فلسفی / عرفانی غم غربت را از زبان «نی» آغاز می‌کند. در این راستا شیمل با گفتن «شنیدم» در عین حال، دعوت مولانا را که گفته بود «بشنو»، اجابت کرده و در پاسخ به او می‌گوید: من به نوای نی گوش فرا دادم و غم غربت همراه با حسرت اشتیاق به بازگشت روح را با جان و دل دریافتم. شیمل آنگاه این غم را نه تنها از زبان «نی»، که از زبان دیگر عناصر هستی نیز به تصویر کشانده، می‌گوید: این درد در دیگر ذرات و اجزای کاینات مانند بلبل، درخت و بهار نیز به گوش می‌رسد. شیمل آنگاه به تأسی از مولانا جلال‌الدین رومی «غم غربت» را با داستان هبوط آدم و زمان (وقت یا حال) پیوند داده و با توجه به زمینه‌های یاد شده نیز، موضوع را به کند و کاو می‌نشیند.

چکیده انگلیسی:

The upcoming research has sought to explore the problem of the soul's homelessness and its reflection in the poems Schimmel and Rumi and from this while knowing the extent of Schimmel's influence of Rumi's teachings and how to deal with this issue (along with other mystical belongings), he checked and brought it to the reader. What was obtained from this search is that: Schimmel, like Rumi, begins the philosophical / mystical theme of the grief of homelessness with the language of "ni" at the beginning of the Masnavi. In this regard, by saying "I heard" at the same time, Schimmel answered the invitation of Rumi who said "listen" and in response she says to him: I listened to the sound of the reed and the sadness of the exile (along with the longing for the return of the soul). I received with all my heart. Schimmel then depicts this sadness not only in the language of "reed", but also in the language of other elements of existence, and says: This pain is also heard in other particles and components of existence, such as: nightingale, tree, spring, etc. Schimmel then, at the suggestion of Rumi, he linked the "sorrow of homesickness" with the story of the decline of Adam and time (time or present) and, according to the mentioned contexts, he sat down and explored the subject.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها
1- اولئاریوس، آدام، (1363)، «سفرنامه آدام اولئاریوس»، ترجمه: بهپور، احمد، چاپ اول، تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار.
2- انقروی، رسوخ الدین اسماعیل، (1388)، «شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی»، ترجمه ستارزاده، عصمت، جز اول از دفتر اول، (جلد اول)، تهران: نگارستان.
3- انوشه، حسن، (1381)، «فرهنگنامه ادبی فارسی»، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4- الیاده، میرچا، (1382)، «اسطوره، رویا، راز»، ترجمه منجم، رویا، تهران: علم.
5- دهخدا، علی اکبر، (1385)، «لغت‌نامه»، جلد نهم (زراد- شمس)، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
6- زرین‌کوب، عبدالحسین، (1368)، «سرّ نی»، (جلد اول)، چاپ؛ سوم، تهران: علمی.
7- زمانی، کریم (1400)، «میناگر عشق»، شرح موضوعی مثنوی معنوی، چاپ نوزدهم، تهران: نی.
8- شیمل، آنه‌ماری، (1948)، «نغمه نی»، غزلیات، هاملن : فریتس زَیفِر.
Schimmel, Annemarie, (1948) Lied der Rohrflöte. Ghaselen, Hameln: Verlag der Bücherstube Fritz Seifert.
9- ----------------، (1396)، «شکوه شمس»، مترجم: حسن لاهوتی با مقدمة سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ هشتم، تهران: علمی و فرهنگی
10- عبدالحکیم، خلیفه، (2536)، «عرفان مولوی»، ترجمه: محمدی، احمد ومیر، علایی احمد، چاپ سوم، تهران: چاپخانه سپهر (شرکت سهامی کتاب‌های جیبی)
11- فرشیدورد، خسرو، (1382)، «درباره ادبیات و نقد ادبی»، چاپ چهارم، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
12-کاپلستون، فردریک چارلز، (1380)، «تاریخ فلسفه»، مترجم: مجتبوی، سیدجلال الدین، جلدیکم، تهران: علمی و فرهنگی.
13- مولوی، جلال‌الدین محمد، (1371)، «مثنوی معنوی»، بسعی و اهتمام رینولد الین نیکلسون، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
14- ---------(1376)، «کلیات شمس تبریزی»، مولانا جلال‌الدین محمد مولوی رومی، بانضمام شرح حال مولوی، بقلم: فروزانفر، بدیع الزمان، تهران: امیرکبیر.
15- نسفی، عزیزالدین، (1388)، «الانسان الکامل»، باپیش گفتار هانری کربن و با تصحیح و مقدمه ماریژان موله تهران: طهوری.
16- هجویري، علی بن عثمان (1383)، «کشف المحجوب»، تصحیح محمود عابدي، تهران، سروش.
17- یوسفی‌فر، شهرام، (1383)، «عرفان: پلی میان فرهنگ‌ها»، بزرگداشت پروفسور آنه‌ماری شیمل: مجموعه مقالات همایش، جلد 2، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.

مقالات
1- بهجت، حمیده، (1399)، «تعامل ادبی با نگاهی بر بوستان معرفت شیمل و تذکره الاولیاء عطار»؛ پژوهش ادبیات معاصر جهان، 381-367.
2- ترابی، زینب؛ نودهی، کبری، (1394) «تصویر زمان در تصور عرفای ایران از آغاز تا پایان قرن ششم ه. ق». پژوهش‌های اعتقادی کلامی. شماره 18 (علمی – پژوهشی) 48-37.
3- شیمل، آنه¬ماری، (1375) «یوهان گ. هِردِر و فرهنگ ایرانی»، ترجمه محمد فرمانی، فصلنامه هنر، شماره 30، 624-614.