تاثیر تحریم ها وتوافقات بین المللی برجذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی با تاکید بر انتقال تکنولوژی در ایران
محورهای موضوعی : حکمرانی اسلامیسید محمد علی اکرمی راد 1 , زادالله فتحی 2 , حمید طبائی زاده فشارکی 3
1 - گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
2 - گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت ،واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ،ایران
3 - گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت ،واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ،ایران
کلید واژه: تحریم, سرمایه‌گذاری خارجی, انتقال تکنولوژی, توافقات بین‌المللی.,
چکیده مقاله :
تحریم یکی از اهرم های بازدارنده و مؤثر در جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی(FDI) می‌باشد. توافقات بین المللی وسرمایه گذاری مشترک ، ضمن مؤثر بودن در جذب سرمایه‌گذاری خارجی ، محدودکننده و بازدارنده تحریم می‌باشند.این مطالعه با هدف بررسی نقش تحریم ها و توافقات بین المللی در جذب FDI با تاکید بر انتقال تکنولوژی در ایران انجام شد.این پژوهش بادیدگاهی جامع ، تاثیر عامل تحریم را همراه با تاثیر عوامل مرتبط دیگر با بهره گیری از نظرات خبرگان وکارشناسان، مورد بررسی قرار داده است. جامعه آماری شامل 1236 نفر از مدیران و کارشناسان حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی کلان بود که با استفاده از جدول کرجسی ـ مورگان، حجم نمونه برابر 213 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری ساده تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه بدست آمده ودر تحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی به روش تحلیل مؤلفه اصلی استفاده گردید. نتایج نشان داد که عامل تحریم باعث کاهش تبادلات مالی و انتقال تکنولوژیکی گردیده و عوامل پذیرش قوانین و عضویت در سازمان‌های بین‌المللی ، توسعه توافقات بین‌المللی و سرمایه‌گذاری مشترک ،در ارتباط تنگاتنگ با تحریم‌ها به عنوان عوامل موثر در جذب FDI ومحدود کننده وبازدارنده تحریم ،نقش بارز وعمده ای را ایفا می کنند.
Sanctions are one of the deterrent and effective levers in attracting foreign direct investment (FDI). International agreements and joint investment, while being effective in attracting foreign investment, are limiting and deterring sanctions. This study was conducted with the aim of investigating the role of sanctions and international agreements in attracting FDI, emphasizing technology transfer in Iran. This comprehensive research has investigated the impact of sanctions along with the impact of other related factors by using the opinions of experts and business experts. The statistical population included 1236 managers and experts in the field of management and macro-planning, who were selected using the Karjesi-Morgan table, with a sample size of 213 people using simple random sampling. The data was obtained using a questionnaire and the exploratory factor analysis technique was used to analyze the data using the principal component analysis method. The results showed that the sanction factor has reduced financial exchanges and technological transfer, and the factors of acceptance of laws and membership in international organizations, development of international agreements and joint investment are closely related to sanctions as effective factors. They play an important role in attracting FDI and limiting and preventing sanctions
1) آقا بخشی، علی‌اکبر، افشاری راد، مینو، 1375، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار
2) انصاری فر، سید سعید، (1390)، مدل‌سازی معادلات ساختاری، نشر سنجش و دانش.
3) بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک آماری سری زمانی،www.tsd.ir/www.cbi.ir
4) جلالی مهر، مجید، کتاب تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران: اثرات تحریم‌های اقتصادی ایران بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، انتشارات مانیان،1399
5) چاوشی، کاظم، احمدزاده، مجید، اشرفی، سولماز،1392، بررسی اثرات تحریم‌ها بر روند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، کنفرانس ملی حسابداری و مدیریت، اسفند 1392، مرکز همایش‌های پژوهشگاه نیرو، تهران.
6) حیدری هراتمه، مصطفی، 1400، تأثیر معاهدات سرمایه‌گذاری دوجانبه بر جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای درحال‌توسعه، فصلنامه علمی رهیافتی در مدیریت بازرگانی، دوره 2، شماره 4 زمستان 1400، ص 128-113
7) رضائی، محمد، کیانپور، سعید، 1399، تأثیر تحریم‌ها و نوسانات متغیرهای اقتصادی بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، هشتمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در مدیریت، اقتصاد و توسعه،1399.
8) زهرانی، مصطفی، 1387، مبانی نظری تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران: موانع و چالش‌های نفت ایران، مجله بررسی¬مسائل اقتصاد انرژی، سال¬اول، شماره2، تابستان 1387، ص 23-1
9) سعادت مهر، مسعود،1396، بررسی عوامل موثر بر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران با تأکید بر نقش تحریم‌های اقتصادی، مجله اقتصادی، شماره 5 و6، مرداد و شهریور 1396، ص 58-41.
10) شجری، هوشنگ، استادی، حسین،1391، بررسی تأثیر تحریم اقتصادی بر نوسانات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1388-1357، اولین همایش بین‌المللی اقتصادسنجی، روش‌ها و کاربرده،6-4 شهریور 1391، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
11) فتح‌اللهی، ثریا، فرید چهر، الهام، غریب‌نواز، نادر، میرابی، حمیدرضا (1400)، طراحی مدل ارزیابی عوامل موثر بر رفتار نوستالژیک با رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و معادلات ساختاری، مجله پژوهش‌های نوین در ریاضی، دوره هفتم، شماره 31، ص 25-5
12) فدائی، مهدی، درخشان، مرتضی،1393، تحلیل¬ اثرات¬ کوتاه‌مدت ¬و بلندمدت تحریم‌های اقتصادی بر رشد اقتصادی ¬در ایران، فصلنامه ¬پژوهش‌های ¬رشد و توسعه ¬اقتصادی، سال ¬پنجم، ش 18، بهار 1394، ص132-113.
13) قنبرلو، عبداله،1397، مبنای نظری تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران، مقایسه دیپلماسی دولت‌های ترامپ و اوباما، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 21، ش 2، تابستان 1397، ص 100-76.
14) کرسنزی، مارک،1970، تأثیر روابط اقتصادی در مجادلات سیاسی و روابط بین‌الملل، ترجمه الیاس کرمی، نشر موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد، 1387
15) لی، چین پین، 1379، کارآمدی ارتباطات تحریم: موضوعات و بازیگران، ترجمه نبی سنبلی و محمدجواد رضایی، تهران، وزارت امور خارجه
16) مهدیلو، علی، ابوالحسنی، اصغر، رضائی، محسن،1398، رتبه‌بندی انواع تحریم‌های اقتصادی و برآورد شاخص مخاطرات با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی، مجله نظریه‌های کاربردی اقتصادی، سال 1398، دوره 6، شماره 2 ص 72-47
17) مروم، ژیل، 1376، دموکراسی، وابستگی وبی¬ثبات¬سازی: متزلزل¬ساختن¬حکومت آلنده، ترجمه اصغر صارمی¬شهاب، نظریه‌های¬تحریم اقتصادی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی وبین‌المللی وزارت امورخارجه.
18) مجتهد زاده، پیروز،1387، ایده‌های ژئوپلیتیک و واقعیت‌های ایرانی، تهران.
19) میرزائی پنگچه، سعید، 1376، اعمال تحریم توسط شورای امنیت علیه عراق، مجله سیاست خارجی، سال 11، ش 2، تابستان.
20) نف، استیون، 1376، جنگ اقتصادی، در حقوق بین‌الملل معاصر: بررسی سه مکتب فکری بر اساس روش تاریخی، ترجمه شهرام پیشکاری، تهران، وزارت امور خارجه.
21) نفیو، ریچارد، هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون میدان، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهش‌های اقتصادی، خرداد1397
22) هادی زنوز، بهروز،1398، تحلیل علل و پیامدهای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در چارچوب اقتصاد سیاسی، نشر اقتصاد فردا
23) هوفباور گریوالیوت، کیمبرلی، 1376، تحریم‌های بین‌المللی و سیاست خارجی، موفقیت مشروط، ترجمه شهرام پیشکاری، تهران: وزارت امور خارجه.
24) Barry, C.M. and Kleinberg, K.B. 2015. Profiting from sanctions: Economic coercion and US foreign direct investment in third-party states. International Organization, 69(4), pp.881-912.
25) Chaziza, M. 2020. The impact of US sanctions on Iran’s engagement and integration in the Belt and Road Initiative. Digest of Middle East Studies, 29(2), pp.167-182.
26) Fortanier, F. 2007. Foreign direct investment and host country economic growth: Does the investor’s country of origin play a role. Transnational corporations, 16(2), pp.41-76.
27) Felbermayr, G. Kirilakha, A. Syropoulos, C. Yalcin, E. and Yotov, Y. 2022. The ‘Global Sanctions Data Base’: Mapping international sanction policies from 1950-2019. Global Economic Consequences of the War in Ukraine Sanctions, Supply Chains and Sustainability.
28) Ghahroudi, M.R. and Chong, L.C. 2020. The macroeconomic determinants and the impact of sanctions on FDI in Iran. Economics and Business, 34(1), pp.15-34.
29) Kelishomi, A.M. and Nisticò, R. 2022. Employment effects of economic sanctions in Iran. World Development, 151, p.105760.
30) Le, T.H. and Bach, N.T. 2022. Global sanctions, foreign direct investment, and global linkages: evidence from global data. The Journal of International Trade & Economic Development, 31(7), pp.967-994,
31) Lektzian, D. and Souva, M. 2007. An institutional theory of sanctions onset and success. Journal of Conflict Resolution, 51(6), pp.848-871.
32) Mirkina, I. 2018. FDI and sanctions: An empirical analysis of short-and long-run effects. European Journal of Political Economy, 54, pp.198-225.
33) Nguyen, L.Q.T. and Ahmed, R. 2023. The impact of economic sanctions on foreign direct investment: empirical evidence from global data. Journal of Economics and Development, 25(1), pp.79-99