ارائه مدل اثر انواع سبک های تصمیم گیری بر مدیریت سود مبتنی بر سناریو با در نظر گرفتن پنج عامل شخصیتی نئو در مدیران مالی

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

منوچهر آراوند ¹ , زهره حاجیها ² , حمیدرضا کردلوئی ³ , محمد حامد خانمحمدی ⁴ , طاهره محمودیان ⁵

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین المللی کیش ،کیش، ایران
2 - گروه حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شرق تهران ، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - گروه حسابداری و مالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران
4 - گروه حسابداری، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.
5 - گروه روانشناسی، واحد بهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بهشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/05/23 تاریخ پذیرش : 1401/07/16 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: مدیریت سود مبتنی بر سناریو, سبک های تصمیم گیری, پنج عامل شخصیتی نئو, مدیران مالی,

چکیده مقاله :

در ادبیات حسابداری رویکرد تصمیم گیری به عنوان نظریه ای مسلط در حسابداری به تبیین نظریه شرکت می پردازد. هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل اثر انواع سبک های تصمیم گیری بر مدیریت سود مبتنی بر سناریو با در نظر گرفتن پنج عامل شخصیتی در مدیران مالی بوده است. روش پژوهش توصیفی همبستگی است. سبک های تصمیم گیری به عنوان متغیر مستقل و مدیریت سود متغیر وابسته می باشد و پنج عامل شخصیتی نئو به عنوان متغیر تعدیلگر است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران مالی شرکت های عضو بورس و اوراق بهادار تهران در سال 1400 می باشد تعداد کل شرکت ها 540 شرکت است که در نهایت 120 شرکت به عنوان نمونه و بعد از غربالگری (حذف سیستماتیک) انتخاب شدند. برای سنجش مدیریت سود بر اساس پژوهش کلیکمن و هنینگ (2000) ابتدا سناریو طراحی شد و سپس نمرات استخراج شده از سناریو به عنوان نمره مدیریت سود در نظر گرفته شد. ابزار مورد استفاده شامل پرسشنامه سبک‌های عمومی تصمیم‌گیری اسکات و بروس و پرسشنامه پنج عاملی نئو می باشد. برای تحلیل نتایج از مدل ساختاری با نرم افزار Smartpls استفاده شد. نتایج نشان داد 7/45 درصد از تغییرات مربوط به مدیریت سود سناریو توسط سبک‌های تصمیم گیری در تعامل با ویژگی شخصیتی برونگرایی ، 4/51 درصد در تعامل با ویژگی انعطاف پذیری، 2/42 درصد در تعامل با ویژگی سازگاری، 6/46 درصد در تعامل با ویژگی وظیفه شناسی و 8/46 درصد توسط در تعامل با ویژگی شخصیتی روانرنجوری تبیین می شود. و با توجه به اهمیت ویژگی های شخصیتی در شیوه تصمیم گیری مدیران اجرای آزمون های شخصیتی در زمان گزینش مدیران می تواند از ضروری ترین بخش های جذب و گزینش نیروی انسانی باشد.

چکیده انگلیسی:

In the accounting literature, the decision-making approach as a dominant theory in accounting explains the theory of the company. The aim of this study was to provide a model of the effect of decision-making styles on scenario-based profit management by considering five personality factors in financial managers. Descriptive research method is correlation. Decision-making styles are independent variables and profit management is the dependent variable, and the five personality factors of Neo are the moderating variables. The statistical population includes all the financial managers of the member companies of the Tehran Stock Exchange in 1400. The total number of companies is 540 companies, and finally 120 companies were selected as a sample after screening (systematic exclusion). In order to measure the profit management based on the study of Klikman and Henning (2000), a scenario was first designed and then the scores extracted from the scenario were considered as the score of profit management. The tools used include Scott and Bruce's general decision-making styles questionnaire and Neo's five-factor questionnaire. Structural model with Smartpls software was used to analyze the results. The results showed that 45.7% of the changes related to scenario benefit management by decision-making styles interacted with extraversion personality trait, 51.4% interacted with flexibility trait, 42.2% interacted with adaptability trait, 6.6 46% is explained by the interaction with the characteristic of conscientiousness and 46.8% by the interaction with the personality characteristic of neuroticism. And due to the importance of personality traits in the decision-making process of managers, the implementation of personality tests during the selection of managers can be one of the most essential parts of recruitment and selection of human resources.

منابع و مأخذ:

• اسدی، نجمه؛ کرمی، غلام رضا(14399). الگوی رفتاری مدیریت سود مبتنی بر دانش ضمنی و تجربه مدیران، فصلنامه علمی و پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، شماره 9،شماره 36، ص87-95.


• پوریوسف، اعظم و مسیح آبادی، ابوالقاسم (1387). نقش تفاوت‌های فردی بر تصمیم گیری‌های حسابداری و حسابرسی. فصلنامه تحلیلی اطلاع رسانی پژوهشی سازمان حسابرسی، شماره 23.


• خواجوی، شکرالله؛ بایزیدی، انور؛ جبارزاده کنگلویی، سعید (1390). بررسی رابطه‌ی بین مدیریت سود و مسئولیت پذیری اجتماعی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.


• رابینز، استیفن، پی (1385). «رفتار سازمانی، مفاهیم، نظریه‌ها و کاربردها»، ترجمه علی پارسائیان، محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ هشتم، صص 220-222.


• رفاهی بخش سمانه؛ بنی مهد بهمن؛ خردیار سینا، اوشک سرائی مریم. (1397). عواطف فردی و رفتار مدیریت سود (آزمونی مبتنی بر نظریه روانشناسی مثبت گرا)، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال سوم، شماره ششم، صفحه 254-241.


• شفاعت، احمد رضا، کاشانی پور، محمد، جمکرانی، محمد رضا، جهانگیرنیا، حسین(1400). تاثیر متغیر تیپ شخصیتی مدیران بر مدیریت سود و نقش تعدیلی آن در رابطه بین مدیریت سود با افشای مسئولیت های اجتماعی شرکت، دوفصلنامه علمی حسابداری ارزشی و رفتاری، دوره 6، شماره 12.


• کریمی، کیانا و رهنما رودپشتی، فریدون (1393) پژوهشی با عنوان تورش های رفتاری و انگیزه‌های مدیریت سود، فصلنامه علمی و پژوهشی دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره 4، شماره 14، ص 15-32.


• گروسی فرشی. (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). چاپ اول. تبریز: نشر دانیال و جامعه پژوه.


• منصور زارع، مینو (1396). نقش ویژگی‌های فردی هوش هیجانی، خودشیفتگی، و عدم درگیری اخلاق در تمایل به مدیریت سود، پایان نامه دکترای تخصصی رشته حسابداری، واحد علوم و تحقیات تهران.


• هاشمی بهرمان مریم, پورزمانی زهرا(1399). تأثیر سبک های تصمیم گیری بر گزارشگری مالی متقلبانه (رویکرد مدل یابی ساختاری)،فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی ، دوره 12، شماره 47. ص 77-91.


• Alizadeh, R., Soltanisehat, L., Lund, P. D., & Zamanisabzi, H. (2020). Improving renewable energy policy planning and decision-making through a hybrid MCDM method. Energy Policy, 137, 111174.


• Davidson, R. A., & Etherington, L. D. (1995). Personalities of accounting students and public accountants: Implications for accounting educators and the profession. Journal of Accounting Education, 13(4), 425-444.


• Demirkan, I., Demirkan, S., & Kiessling, T. S. (2020). Strategic decision making of top management: Earnings management and corporate acquisitions. IEEE Transactions on Engineering Management.


• Dewberry, C., Juanchich, M., & Narendran, S. (2013). Decision-making competence in everyday life: The roles of general cognitive styles, decision-making styles and personality. Personality and Individual Differences, 55(7), 783-788.


• Doublin, K. (2015). Personality traits of accounting professionals in different practice areas (Doctoral dissertation, Appalachian State University).


• Filiz, E., & Battaglio Jr, R. P. (2017). Personality and decision-making in public administration: the five-factor model in cultural perspective. International Review of Administrative Sciences, 83(1_suppl), 3-22.


• Fulop, Janos, David, Roth, Schweik, Charles, (2006), “What is Mean Decision“, Making in the Content of Eco-Informatics, www.google.com, p 204.


• Gambetti, E., & Giusberti, F. (2019). Personality, decision-making styles and investments. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 80, 14-24.


• Gati, I., Levin, N., & Landman-Tal, S. (2019). Decision-making models and career guidance. In International handbook of career guidance (pp. 115-145). Springer, Cham.


• Hаров, А. С. (2020). Psychological aspects of managerial decision making. Молодой ученый, (44), 45-48.


• Li, S., Nwaeze, E., & Yin, J. (2016). Earnings management in the electric utility industry: profit incentives. Review of Quantitative Finance and Accounting, 46(3), 633-660.


• Libby, T., Proell, C. A., & Smith, S. D. (2019). Difficult cost goals and conflicting honesty incentives: The influence of decision responsibility. Journal of Management Accounting Research, 31(3), 185-200.


• McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (1991). The NEO Personality Inventory: Using the five‐factor modeI in counseling. Journal of Counseling & Development, 69(4), 367-372.


• Mızrak, E., Bouffard, N. R., Libby, L. A., Boorman, E. D., & Ranganath, C. (2021). The hippocampus and orbitofrontal cortex jointly represent task structure during memory-guided decision making. Cell reports, 37(9), 110065.


• Nazarov, A. S. (2021). Psychological foundations of managerial decision-making. Молодой ученый, (3), 46-48.


• Oliveira, Arnaldo, (2007), “A Discussion Of Rational And Psychological Decision Making Theories And Models: The Search For a Cultural– Ethical Decision Making Model“, Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, Vol 12, No 2, pp 12-13.


• Parker, A. M., De Bruin, W. B., & Fischhoff, B. (2007). Maximizers versus satisficers: Decision-making styles, competence, and outcomes. Judgment and Decision making,2(6), 342.


• Patton, John R., (2003), “Intuition in Decisions“, Journal of Management Decision, p989, The current issue and full text archive of this journal is available at emeraldinsight.com/0025-1747.htm.


• Riaz, M. N., Riaz, M. A., & Batool, N. (2012). Personality Types as Predictors of Decision Making Styles. Journal of Behavioural Sciences, 22(2).


• Schuldt, J. P., Chabris, C. F., Woolley, A. W., & Hackman, J. R. (2017). Confidence in dyadic decision making: The role of individual differences. Journal of Behavioral Decision Making, 30(2), 168-180.


• Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). “Decision-making style: The development and assessment of a new measure”. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818-831.


• Singh, Romila & Greenhous, Jeffry H., (2004), “The Relation Between Career Decision–Making Strategies and Person–Job Fit: A Study of Job Changers“, Journal of Vocational Behavior (64), p202, Available online at sciencedirect.com.


• Talukdar, T., Román, F. J., Operskalski, J. T., Zwilling, C. E., & Barbey, A. K. (2018). Individual differences in decision making competence revealed by multivariate f MRI. Human brain mapping, 39(6), 2664-2672.


• Tyburski, E. (2017). Psychological determinants of decision making. In Neuroeconomic and behavioral aspects of decision making (pp. 19-34). Springer, Cham.


• Walmsley, P. T., & Sackett, P. R. (2013). Factors affecting potential personality retest improvement after initial failure. Human Performance, 26(5), 390-408.


• Weller, J., Ceschi, A., Hirsch, L., Sartori, R., & Costantini, A. (2018). Accounting for individual differences in decision-making competence: Personality and gender differences. Frontiers in psychology, 2258.


• Yalch, M. M., Rickman, S. R., Good, E. W., & Levendosky, A. A. (2020). Influence of personality traits on college women’s appraisals of intimate partner violence. Journal of Trauma & Dissociation, 21(5), 574-584.