بررسی تحلیلی تلمیحات دینی و مذهبی در فارسی پایه ی دهم متوسطه دوم
محورهای موضوعی : مجله «مطالعات ادبی دینی» بر آن است تا با رویکردي میان رشته‌‌اي، بستري براي پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این حوزه فراهم آورد. در این راستا، از مقـالات علمـی و پژوهشـی مـرتبط بـا محورهاي ذیل استقبال می‌کنیم: * نقد و تحلیل متون ادبی دینی * بررسی تطبیقی ادبیات دینی در ایران و جهان * تأثیر متقابل دین و ادبیات بر یکدیگر * جایگاه دین در شکل‌گیري و تحول ژانرهاي ادبی * بازتاب مفاهیم و آموزه‌هاي دینی در آثار ادبی * نقد و بررسی رویکردهاي مختلف به ادبیات دینی * ادبیات دینی در عصر حاضر و چالش‌هاي پیش رو از تمامی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این‌حوزه دعوت می‌کنیم تا با ارسـال مقـالات و پژوهش هاي خود، ما را درنیل به اهداف مجله یاري رسانند. امید است که ایـن تـلاش جمعـی، گـامی مؤثر در جهت اعتلاي فرهنگ و ادب این مرز و بوم باشد. بی‌گمان با همکاري و مشـارکت شـما، ایـن مجله می‌تواند به مرجعی معتبر و تأثیرگذار درحوزه مطالعات ادبی دینی تبدیل شود.
1 -
کلید واژه: تلمیح, سوره, آیه, حدیث,
چکیده مقاله :
تلمیح یکی از پرکاربردترین صنایع ادبی است که شاعران و نویسندگان برای بالا بردن ارزش هنریورعایت ایجاز و اصل اختصار کلام،تشبیه، ایجاد خیال انگیزی،استحکام کلام،حسی وتصویری کردن شعر، اغراق، بهتررساندن معنای کلام واثربخشی بیشتردر ذهن مخاطب، ایجاد زیبایی در سخن و...استفاده می‌کنند.درپژوهش حاضر،هدف نویسنده بررسیگونه های تلمیح ازجمله تلمیحات دینی و مذهبی درمحتوای کتاب فارسیپایه‌ی دهم دورۀ دوم متوسطه درسالتحصیلی است. این تحقیق با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و فیش برداری از کتابخانه صورت گرفته وهمچنینازنظریه اندیشمندان درباره تلمیح در بررسی محتوای این کتاب مورد استفاده قرار گرفته است ودرمرحله بعد با شناسایی و تحلیل این اطلاعات، کتاب فارسیپایه‌ی دهم را ارزیابی کرده و بعد از این مرحله به نگارش ﭘژوهش ﭘرداخته شده است .در این پژوهش ابتدا به توضیح کلمه تلمیح و انواع آن پرداخته شده سپس ابیات و عباراتی که در آن تلمیح بکار رفته؛اشاره شده و در پایان به این نتیجه رسیده ایم که شاعران از آیات واشارات دینی و مذهبی و احادیث بیش از دیگر تلمیحات در این کتاب بهره برده اند و این امر شاید از آن رو بوده که گرایش ذهنی شاعران به بیان امور دینی بیش از گونه های دیگر تلمیح بوده است.و در پایان به این نتیجه رسیده ایم که شاعران از آیات واشارات دینی و مذهبی و احادیث بیش از دیگر تلمیحات در این کتاب بهره برده اند و این امر شاید از آن رو بوده که گرایش ذهنی شاعران به بیان امور دینی بیش از گونه های دیگر تلمیح بوده است.تلمیح بوده است. است
Allusion is one of the most widely used literary techniques that poets and writers use to enhance artistic value and observe the principle of brevity and brevity of speech, simile, create imagination, strengthen speech, make poetry sensual and visual, exaggerate, improve the meaning of speech and make it more effective in the mind of the audience, create beauty in speech, etc. In the present study, the author's goal is to examine the types of allusion, including religious allusions, in the content of the tenth grade Persian textbook of the second cycle of secondary school in the academic year. This research was conducted using the method of content analysis and library card collection. The scholars' theory about allusion was also used in examining the content of this book. In the next stage, by identifying and analyzing this information, the tenth grade Persian book was evaluated and after this stage, the research was written. In this research, the word allusion and its types were first explained, then the verses and phrases in which allusion was used were mentioned. Finally, we have concluded that the poets have used religious verses, allusions, and hadiths more than other allusions in this book. This may be because the poets' mental tendency was to express religious matters more than other types of allusion.
Finally, we have concluded that the poets have used religious verses, allusions, and hadiths more than other allusions in this book. This may be because the poets' mental tendency was to express religious matters .
کتابنامه
- قرآن کریم، ترجمه آیه الله مشکینی، 1386
- بهار، مهرداد، پژوهشی در اساطیر ایران، ج سوم، تهران، آگاه، 1386
- راستگو، سید محمد، هنر سخن آرایی و فن بدیع، انتشارات سمت، تهران، 1382
- سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تألیفات محمدیان، محی‌الدین بهرام و همکاران، فارسی 1 پایه دهم دورۀ دوم متوسطه، چاپ نهم، 1403-1402، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران
- شریعت، رضوان، فرهنگ اصطلاحات ادبی، انتشارات هیرمند، چاپ 1، 1370
- شمیسا، سیروس، تاریخ ادبیات در ایران، ج دوم، تهران، فردوس، 1378
- شمیسا، سیروس، فرهنگ تلمیحات، انتشارات مجید، چاپ 5، 1375
- کزازی، میر جلال‌الدین، زیبایی‌شناسی سخن پارسی (بدیع جلد 3)، نشر مرکز، تهران، 1373
- ملکی، منصور، اشاره با گوشه چشم: تلمیح در غزل‌های حافظ، چاپ 1، ناشر راد نواندیش، 1395
پایان‌نامه‌ها
- احسانی، نادر، تلمیحات قرآنی و روایی در دیوان ادیب الممالک فراهانی، 1398
- بهمن‌زاده، سمیه، طبقه‌بندی تلمیحات در دیوان جامی، دانشگاه تربیت معلم، 1389
- خسروی مهد، امیر، بررسی و تحلیل گونه‌های تلمیح در کتاب‌های فارسی نظام پیشین و نظام جدید آموزش متوسطه، موسسه آموزش عالی دانشستان، 1399
- نادری، سحر، تلمیح در شعر سعدی، دانشگاه سمنان، 1401
مقالات
- مقدم آقا جری، طاهره، تحلیل محتوای کتاب فارسی پایه دهم، 15 صفحه، پنجمین کنفرانس بین‌المللی مطالعات جهانی در علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره، 1400
- نامور، میلاد، بررسی و تحلیل تلمیحات اشعار ادبیات کتاب فارسی سوم دبیرستان، سومین کنفرانس توانمندسازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات مدیریت، 1396