نگاهی تحلیلی به آفات زبانی در قرآن کریم و گلستان سعدی
محورهای موضوعی : مجله «مطالعات ادبی دینی» بر آن است تا با رویکردي میان رشته‌‌اي، بستري براي پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این حوزه فراهم آورد. در این راستا، از مقـالات علمـی و پژوهشـی مـرتبط بـا محورهاي ذیل استقبال می‌کنیم: * نقد و تحلیل متون ادبی دینی * بررسی تطبیقی ادبیات دینی در ایران و جهان * تأثیر متقابل دین و ادبیات بر یکدیگر * جایگاه دین در شکل‌گیري و تحول ژانرهاي ادبی * بازتاب مفاهیم و آموزه‌هاي دینی در آثار ادبی * نقد و بررسی رویکردهاي مختلف به ادبیات دینی * ادبیات دینی در عصر حاضر و چالش‌هاي پیش رو از تمامی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این‌حوزه دعوت می‌کنیم تا با ارسـال مقـالات و پژوهش هاي خود، ما را درنیل به اهداف مجله یاري رسانند. امید است که ایـن تـلاش جمعـی، گـامی مؤثر در جهت اعتلاي فرهنگ و ادب این مرز و بوم باشد. بی‌گمان با همکاري و مشـارکت شـما، ایـن مجله می‌تواند به مرجعی معتبر و تأثیرگذار درحوزه مطالعات ادبی دینی تبدیل شود.فریبا ایمانزاده 1 * , فاضل عباس زاده 2
1 - دانشجوی دکترا گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد، ایران.
2 - دانشگاه ازاد اسلامی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد، ایران.
کلید واژه: آفات زبانی, اخلاق, تطبیق, قرآن کریم, گلستان,
چکیده مقاله :
زبان ابزار اصلی ارتباط انسانی، نقش مؤثری در انتقال مفاهیم و ایجاد روابط اجتماعی ایفا می‌کند و به‌عنوان وسیله‌ای تعلیمی، نقش مهمی در اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی دارد. این مقاله با هدف بررسی آفات زبانی، به‌عنوان یک معضل اخلاقی و اجتماعی و تحلیل آموزه‌های مرتبط در قرآن کریم و گلستان سعدی تدوین شده است. هر دو منبع برجسته، با بهره‌گیری از فصاحت و بلاغت، جایگاه مهمی در تربیت اخلاقی و پندآموزی دارند. قرآن کریم، کتاب آسمانی مسلمانان، با بیانی آموزنده به آفات زبانی مانند دروغ، غیبت و سخن‌چینی، تهمت و افتراء، فحش و ناسزاگویی، سخن بیهوده و لغو، و نفاق و دوگانگی در گفتار پرداخته است. قرآن، انسان را به تقوای زبانی دعوت می‌کند و در مفاهیمی نظیر “افتراء” و “لغو” تأثیرات مخرب این آفات را بر فرد و جامعه به‌روشنی بیان کرده است و همچنین بر اهمیت گفتار صادقانه و خردمندانه به‌عنوان پایه‌ای برای رفتارهای اخلاقی تأکید دارد. در مقابل، سعدی در کتاب گلستان با لحنی حکیمانه و پندآمیز، آفات زبانی را از طریق حکایات کوتاه و آموزنده به تصویر کشیده است. او به پیامدهای رفتارهای زبانی منفی مانند؛ دروغ‌گویی، سخن‌چینی، نفاق، و ناسزاگویی اشاره کرده و خردمندی در گفتار را به‌عنوان راهکاری اخلاقی برای ایجاد روابط سالم توصیه کرده است. مقایسه آموزه‌های قرآنی و دیدگاه سعدی نشان می‌دهد که هر دو منبع ارزشمند زبان را ابزاری قدرتمند برای اصلاح یا تخریب روابط اجتماعی معرفی کرده‌اند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای انجام شده و راهکارهایی اخلاقی برای دستیابی به زندگی سالم فردی.
Language, the main tool of human communication, plays an effective role in transmitting concepts and establishing social relationships, and as an educational tool, it plays an important role in improving individual and social behaviors. This article aims to examine linguistic pests as a moral and social problem and analyze the related teachings in the Holy Quran and Saadi's Golestan. Both prominent sources, by utilizing eloquence and rhetoric, have an important place in moral education and teaching. The Holy Quran, the holy book of Muslims, has addressed linguistic pests such as lies, backbiting and gossip, slander and slander, swearing and abuse, idle talk and nullification, and hypocrisy and duplicity in speech with an instructive expression. The Quran calls on man to be pious in language and has clearly stated the destructive effects of these pests on the individual and society in concepts such as "slander" and "nullification" and also emphasizes the importance of honest and wise speech as a basis for moral behaviors. In contrast, Saadi in his book Golestan, in a wise and instructive tone, depicted the scourges of language through short and instructive anecdotes. He pointed out the consequences of negative language behaviors such as lying, gossip, hypocrisy, and swearing, and recommended wisdom in speech as a moral solution for creating healthy relationships. A comparison of the teachings of the Quran and Saadi's perspective shows that both have introduced the valuable resource of language as a powerful tool for improving or destroying social relationships. This research was conducted using
قرآن #
ابن فارس، احمد بن زکریا. (۱۴۲۹ق). معجم مقاییس اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.#
ابی‌فراس، ورام. (۱۴۱۰ق). مجموعه ورام. قم: مكتبة الفقيه.#
بیرونی، ابوریحان. (۱۴۱۴ق). التفهیم. چاپ جلال الدین همایی، تهران۱۳۶۲. #
تفتازانی، سعدالدین. (۱۳۸۸). شرح المختصر. چاپ پنجم. قم: نشر اسماعيليان.#
جرجانی، محمد بن علی. (بی تا). کتاب التعريفات. تهران: نشر ناصر خسرو.#
جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۴۲۹ق). الصحاح. بیروت: دار المعرفة.#
حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۱۴ق). وسائل الشیعه. ج ۱۲، قم: آل البیت.#
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). المفردات في غريب القرآن. دمشق: نشر دار العلم الدار الشاميه.#
طباطبایی، سید محمد حسين. (۱۴۱۷ق). الميزان في تفسير القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی.#
طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.#
طریحی، فخر الدین بن محمد. (۱۴۰۸ق). مجمع البحرین. ایران: مكتب نشر الثقافة الاسلاميه.#
فراهیدی، خلیل بن احمد. (۱۴۰۹ق). العین. قم: نشر هجرت.#
مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.#
منصوب به امام صادق(ع).(۱۴۰۰ق). مصباح الشریعه. چاپ اول. بیروت: نشر اعلمی.#
نراقی، مهدی بن ابی ذر (بی تا). جامع السعادات. بی جا.#